آزمایش سطح تری گلیسیرید چیست؟
این آزمایش میزان تری گلیسیرید خون را می سنجد. تری گلیسیرید نوعی چربی یا لیپید است که در خون وجود دارد. پزشک به کمک نتیجه‌ی آزمایش تری گلیسیرید میتواند خطر ابتلا به بیماری قلبی را در شخص تشخیص دهد. نام دیگر این آزمایش تست تری آسیل گلیسرول است
تری گلیسیرید (Triglycerides) نوعی لیپید یا چربی است و بدن فورا کالری‌های بلااستفاده را به صورت تری گلیسیرید ذخیره می‌کند. تری گلیسیرید در خون انرژی مورد نیاز برای عملکرد عضلات را فراهم می‌کند. تری گلیسیرید مازاد بعد از مصرف غذا وارد خون می‌شود. درصورت مصرف غذاهایی باکالری بالا بیش از حد مورد نیاز سطح این ماده در خون افزایش می یابد.
لیپوپروتئین با چگالی کم (VLDL) تری گلیسیرید را در خون حمل می‌کند. VLDL، درست مانند لیپوپروتئین با چگالی کم و زیاد، نوعی لیپوپروتئین است. میزان VLDL در تشخیص روش مناسب برای کاهش میزان تری گلیسیرید به شخص و پزشک کمک کننده است.
علت انجام این آزمایش
پزشک به کمک آزمایش تری گلیسیرید خطر بروز بیماری قلبی را تشخیص می‌دهد. آزمایش تری گلیسیرید میزان کلسترول LDL در خون را می‌سنجد و وجود التهاب لوزالمعده یا خطر وقوع اترواسکلروزیس، در این تست مشخص می‌شود. زمانی که چربی داخل عروق تشکیل شود، تصلب شراین رخ می‌دهد. این وضعیت خطر حمله قلبی یا سکته را بالا میبرد.
شخص باید به عنوان بخشی از معاینات بالینی هر پنج سال یک بار آزمایش لیپید را انجام دهد. آزمایش تری گلیسیرید موارد زیر را مشخص می‌کند:
- کلسترول
- HDL
- LDL
- تری گلیسیرید
اگر به دلیل بالا بودن میزان تری گلیسیرید تحت درمان هستید، پزشک مرتبا این آزمایش را تجویز می‌کند تا روی میزان تاثیر روش درمانی نظارت داشته باشد. اگربه دیابت مبتلا هستید، مرتباً تری گلیسیرید خون را تحت کنترل داشته باشید زیرا اگر میزان قند خون تحت کنترل نباشد، تری گلیسیرید افزایش می‌یابد.
کودکان در معرض خطر ابتلا به بیماری های قلبی، باید تست تری گلیسیرید را انجام دهند. از جمله میتوان به کودکان دارای اضافه وزن یا کودکانی که سابقه خانوادگی بیماری قلبی، دیابت یا فشار خون بالا دارند اشاره کرد.
کودکانی که در معرض خطر ابتلا به بیماری قلبی قرار دارند باید بین سنین ۲ تا ۱۰ سالگی آزمایش تری گلیسیرید را انجام دهند.
کودکان زیر دو سال نباید آزمایش تری گلیسیرید را انجام دهند.
آمادگی برای انجام آزمایش
9 تا 14 ساعت قبل از آزمایش ناشتا باشید و در آن دوره فقط آب بنوشید. پزشک مشخص می کند که قبل از آزمایش چه مدت باید ناشتا بمانید. همچنین 24 ساعت قبل از آزمایش از مصرف الکل خودداری کنید.
امکان دارد بنا بر دستور پزشک مصرف برخی داروها متوقف شود لذا باید با پزشک درارتباط با داروهای مصرفی مشورت کنید
داروهایی که می توانند بر روی آزمایش تأثیر بگذارند عبارتند از:
- اسید اسکوربیک
- آسپاراژیناز
- مسدود کننده های بتا
- کلستیرامین (پروالیت)
- کلوفیبرات
- کلستیپول (کولستید)
- استروژن ها
- فنوفیبرات (فنوگلاید، تریکور)
- روغن ماهی
- جمفیبروزیل (لوپید)
- اسید نیکوتینیک
- قرص های جلوگیری از بارداری
- مهارکننده های پروتئاز
- رتینوئیدها
- برخی از داروهای ضد روان پریشی
- استاتین ها
نحوه انجام ازمایش
در آزمایش تری گلیسیرید، نمونه خون در آزمایشگاه مورد بررسی قرار می‌گیرد. تکنسین از رگ ساعد یا بازو خون می‌گیرد. مراحل خون‌گیری بدین ترتیب است:
پاک کردن دست با مایع ضد عفونی کننده و بستن شریان بند دور بازو برای ملتهب شدن رگ
وارد کردن سوزن به رگ و گرفتن خون
بعد از پر شدن لوله، پرستار شریان بند و سوزن را خارج می‌کند. سپس با پنبه روی محل زخم را فشار می‌دهد تا خونریزی بند بیاید.
با استفاده از دستگاه هم میتوان مقدار کمی از خون انگشت را گرفت و میزان تری گلیسیرید را به عنوان بخشی از پانل لیپید مورد ارزیابی قرار داد. اغلب این نوع آزمایش در کلینیک‌های سیار انجام می‌شود.
به علاوه، می‌توانید با تهیه این دستگاه در خانه میزان تری گلیسیرید را تحت کنترل داشته باشید. یک روش دیگر برای اندازه‌گیری تری گلیسیرید در خانه فرستادن نمونه خون با استفاده از کیت آماده به آزمایشگاه است. حتما با پزشک مشورت کنید تا ببینید که آیا انجام این روش‌ها در خانه گزینه مناسبی هست یا خیر.
طراحی شده توسط پروژه رابیکون
خطرات احتمالی در آزمایش تری گلیسیرید
تست خون میتواند کمی دردناک و ناخوشایند باشد. اما انجام تست تری گلیسیرید خطرات کمی به دنبال دارد. از جمله :
- خون ریزی بیش از حد
- سبکی سر یا غش کردن
- تجمع خون در زیر پوست که به آن هماتوم گفته می شود
- وجود عفونت
تقسیر نتایج آزمایش
در ادامه دسته بندی اولیه از نتایج تست تری گلیسیرید آمده است:
- میزان طبیعی 150 میلی گرم در دسی لیتر است
- میزان متوسط و لب مرزی 150 تا 199 میلی گرم در دسی لیتر است.
- سطح بالا 200 تا 499 میلی گرم در دسی لیتر است.
- سطح بسیار بالا بیش از 500 میلی گرم در دسی لیتر است.
هایپرتری گلایسیریدمی اصطلاح پزشکی برای افزایش تری گلیسیرید در خون است.
معمولا میزان تری گلیسیرید در حالت ناشتا از روزی به روز دیگر متغیر است. بعد از مصرف یک وعده غذا میزان تری گلیسیرید به شدت افزایش می‌یابد و ممکن است ۵ تا ۱۰ برابر بیشتر از حالت ناشتا باشد.
اگر میزان تری گلیسیرید در حالت ناشتا بیشتر از ۱۰۰۰ (mg/dL) باشد، خطر بروز پانکراتیت افزایش می‌یابد. اگر میزان تری گلیسیرید بیشتر از ۱۰۰۰ (mg/dL) باشد، باید فورا تحت درمان قرار بگیرید.
اگر سطح تری گلیسیرید و کلسترول نیز بالا باشد. این شرایط به عنوان چربی خون شناخته می شود.
بالا بودن میزان تری گلیسیرید دلایل متعددی دارد. بعضی از این دلایل ناشی از عادت‌هایی در سبک زندگی است که میزان تری گلیسیرید را افزایش می‌دهد. از جمله:
- سیگار کشیدن
- سبک زندگی غیرفعال یا کم تحرک
- اضافه وزن یا چاقی
- افزایش مصرف الکل
- رژیم کم پروتئین و کربوهیدرات زیاد
همچنین بیماری هایی که می تواند باعث افزایش سطح تری گلیسیرید شود، از جمله:
- سیروز
- دیابت بدون کنترل منظم
- عوامل ژنتیکی
- چربی خون
- کم کاری تیروئید
- سندرم نفروتیک یا بیماری کلیوی
- پانکراتیت
سطح کم تری گلیسیرید میتواند به دلیل موارد زیر باشد:
- رژیم کم چربی
- پرکاری تیروئید
- سندرم سو جذب
- سو تغذیه
سایر بیماری هایی که این آزمایش قادر است تشخیص دهد عبارتند از:
- چربی خون ترکیبی خانوادگی
- دیس بتا لیپوپروتئینمی خانوادگی
- هیپرتری گلایسیریدمی خانوادگی
- کمبود خانوادگی لیپوپروتئین لیپاز
- سکته مغزی در نتیجه تصلب شرایین
بارداری می تواند در این نتایج آزمایش اختلال ایجاد کند.
نتیجه‌ی آزمایش تری گلیسیرید در کودکان متفاوت است. لازم است درمورد نتیجه تست با پزشک مشورت کنید تا از تفسیر آن و انتخاب روش درمان مناسب اطلاع حاصل کنید.
کنترل میزان تری گلیسیرید
تحقیقات نشان می‌دهد کربوهیدرات نقش مهمی در کنترل تری گلیسیرید ایفا می‌کند. رژیم غذایی سرشار از کربوهیدرات، به ویژه شکر، میزان تری گلیسیرید را افزایش می‌دهد. ورزش نیز میزان تری گلیسیرید را کاهش و میزان کلسترول HDL را افزایش می‌دهد. حتی اگر کاهش وزن نداشته باشید، ورزش به کنترل میزان تری گلیسیرید کمک می‌کند.
پیشنهاد می‌شود در عادات سبک زندگی تغییراتی ایجاد کنید تا بهتر بتوانید میزان تری گلیسیرید را کاهش دهید. از جمله این تغییرات میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- کاهش وزن
- کاهش کالری
- نخوردن غذاهای شیرین و تصفیه شده
- انتخاب چربی های سالم تر، مانند چربی های موجود در غذاهای گیاهی یا ماهی
- کاهش مصرف الکل
- داشتن ورزش کافی، که در اکثر روزهای هفته حداقل 30 دقیقه با شدت متوسط انجام می شود
درمان هایی که بر روی علت اصلی تری گلیسیرید بالا تمرکز دارند، مانند موارد زیر، باید به شدت مورد توجه قرار گیرند:
- دیابت
- چاقی
- اختلال در مصرف الکل
- نارسایی کلیه
داروها یا مکمل های رایج که می توانند در کنترل سطح تری گلیسیرید کمک کننده باشند عبارتند از:
- امگا 3
- نیاسین
- فیبرات ها
- استاتین ها
در اغلب موارد، افزایش میزان تری گلیسیرید همراه با افزایش کلسترول است. در این صورت، به کمک دارو و تغییر سبک زندگی روی کاهش میزان هر دو مورد تمرکز می‌شود.
لازم است برای کاهش میزان تری گلیسیرید از طریق دارو و تغییر سبک زندگی با پزشک و متخصص تغذیه همکاری کنید.
