نگاه کلی
پرولاکتینوما نوعی تومور غیر سرطانی غده هیپوفیز می باشد. این تومور باعث می شود، هیپوفیز، هورمونی به نام پرولاکتین را بیش از حد بسازد. اثر عمده پرولاکتینوما، کاهش سطح برخی از هورمونهای جنسی استروژن در زنان و تستوسترون در مردان است.
اگرچه پرولاکتینوما یک عامل تهدید کننده زندگی نمی باشد، اما می تواند باعث مشکلات بینایی، ناباروری و سایر بیماری ها شود. پرولاکتینوما شایع ترین نوع تومور، غدد تولید کننده هورمون می باشد که می تواند در غده هیپوفیز ایجاد شود.
پزشکان اغلب می توانند پرولاکتینوما را با دارو درمان کنند تا سطح پرولاکتین خون به حالت طبیعی بازگردد. جراحی برای برداشتن تومور هیپوفیز نیز جزو گزینه های درمانی می باشد.
علائم
پرولاکتینوما می تواند علائم قابل توجهی ایجاد نکند. با این حال، میزان بالای پرولاکتین در خون (هیپرپرولاکتینمی) یا فشار بر بافت های اطراف از طریق یک تومور بزرگ می تواند علائم یا نشانه های بخصوصی برای این بیماری باشد. از آنجا که افزایش پرولاکتین می تواند سیستم تولید مثل را مختل کند (هیپوگنادیسم)، برخی از علائم و نشانه های پرولاکتینوما مختص زنان یا مردان است.
در زنان، پرولاکتینوما می تواند باعث موارد زیر شود:
- قاعدگی های نامنظم یا عدم قاعدگی
- ترشحات شیری از سینه ها در صورت عدم بارداری یا شیردهی
- مقاربت دردناک به دلیل خشکی واژن
- آکنه و رشد بیش از حد موهای بدن و صورت
در مردان، پرولاکتینوما می تواند باعث موارد زیر شود:
- اختلال در نعوظ
- کاهش موهای بدن و صورت
- بزرگ شدن پستان ها، به طور غیر معمول
در هر دو جنس، پرولاکتینوما می تواند باعث موارد زیر شود:
- تراکم پایین استخوان
- کاهش تولید هورمون های دیگر توسط غده هیپوفیز در نتیجه فشار تومور
- کاهش میل جنسی
- سردرد
- اختلالات بینایی
- ناباروری
زنان معمولاً به دلیل نامنظم شدن یا اتفاق نیوفتادن قاعدگی، زودتر از مردان متوجه علائم و نشانه ها می شوند، زمانی که تومورها از نظر اندازه کوچکتر هستند. مردان دیرتر متوجه علائم و نشانه ها می شوند، هنگامی که تومورها بزرگتر شده و بیشتر باعث ایجاد سردرد یا مشکلات بینایی می شوند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
در صورت بروز علائم و نشانه های مربوط به پرولاکتینوما، برای تعیین علت به پزشک مراجعه کنید.
علل بیماری
پرولاکتینوما نوعی تومور است که در غده هیپوفیز ایجاد می شود. علت بروز این تومورها ناشناخته است.
غده هیپوفیز یک غده کوچک لوبیایی شکل است که در قاعده مغز قرار دارد. غده هیپوفیز با وجود اندازه کوچک، تقریباً بر همه قسمت های بدن تأثیر می گذارد. هورمون های آن به تنظیم عملکردهای مهم مانند رشد، متابولیسم، فشار خون و تولید مثل کمک می کند.
سایر علل احتمالی تولید بیش از حد پرولاکتین شامل داروها، انواع دیگر تومورهای هیپوفیز، کم کاری غده تیروئید، تحریک مداوم قفسه سینه، بارداری و شیردهی می باشد.
عوامل خطرساز (ریسک فاکتور ها)
پرولاکتینوما در زنان بیشتر از مردان رخ می دهد. این اختلال در کودکان نادر است.
عوارض بیماری
عوارض پرولاکتینوما شامل موارد زیر است:
- کاهش تراکم استخوان ها (پوکی استخوان). پرولاکتین زیاد می تواند تولید هورمون های استروژن و تستوسترون را کاهش دهد، در نتیجه تراکم استخوان کاهش یافته و خطر پوکی استخوان افزایش می یابد.
- عوارض بارداری. در دوران بارداری طبیعی، تولید استروژن افزایش می یابد. اگر باردار هستید و پرولاکتینوم بزرگ دارید، این سطوح بالای استروژن ممکن است باعث رشد تومور و علائم و نشانه های مرتبط با آن، مانند سردرد و تغییر بینایی شود.
- از دست دادن بینایی. اگر پرولاکتینوما درمان نشود، با بزرگ شدن غده به عصب بینایی فشار وارد می کند که می تواند باعث مشکلاتی در بینایی شخص شود.
- سطح پایین سایر هورمونهای هیپوفیز. با افزایش پرولاکتینومها، فشار بر غده هیپوفیز طبیعی می تواند منجر به کاهش سطح دیگر هورمونهای کنترل شده توسط هیپوفیز، از جمله هورمونهای تیروئید و کورتیزول (هورمون پاسخ به استرس) شود.
اگر پرولاکتینوما دارید و می خواهید باردار شوید یا در حال حاضر باردار هستید، با پزشک خود مشورت کنید. امکان نیاز به تغییراتی در درمان و نظارت وجود دارد.
تشخیص
اگر علائم و نشانه هایی مشابه این بیماری مشاهده شود، پزشک احتمالاً موارد زیر را توصیه می کند:
- آزمایش خون. آزمایش خون می تواند تولید بیش از حد پرولاکتین را تشخیص دهد و تعیین می کند آیا میزان دیگر هورمون های کنترل شده توسط هیپوفیز در محدوده طبیعی می باشد یا خیر. زنان در سنین باروری نیز آزمایش بارداری خواهند داشت.
- تصویربرداری از مغز. پزشک قادر است تومور هیپوفیز را از طریق تصویربرداری رزونانس مغناطیسی مغز تشخیص دهد.
- آزمایش های بینایی. این آزمایش می تواند مشخص کند که تومور هیپوفیز، بینایی را تحت تاثیر قرار داده است یا خیر.
علاوه بر این، ممکن است پزشک شخص را برای آزمایش گسترده تر به پزشک متخصص غدد درون ریز ارجاع دهد.
درمان
اهداف درمان پرولاکتینوما عبارتند از:
- تولید پرولاکتین را به سطح طبیعی بازگرداند
- بازیابی عملکرد طبیعی غده هیپوفیز
- کاهش اندازه تومور هیپوفیز
- کاهش علائم و نشانه های ناشی از فشار تومور مانند سردرد یا مشکلات بینایی
- بهبود کیفیت زندگی
درمان پرولاکتینوما شامل دو درمان اصلی است شامل: دارو و جراحی.
داروها
داروهای خوراکی اغلب می توانند تولید پرولاکتین را کاهش داده و علائم را از بین ببرند. داروها همچنین می توانند تومور را کوچک کنند. با این حال، درمان طولانی مدت با داروها به طور کلی ضروری می باشد.
پزشکان برای درمان پرولاکتینوم از داروهایی استفاده می کنند که به عنوان آگونیست دوپامین شناخته می شوند. این داروها اثرات دوپامین - ماده شیمیایی مغز که به طور معمول تولید پرولاکتین را کنترل می کند - تقلید می کنند. داروهای رایج تجویز شده شامل بروموکریپتین (سیکلوست، پارلودر) و کابرگولین می باشند. این داروها تولید پرولاکتین را کاهش می دهند و تومور را در اکثر افراد مبتلا به پرولاکتینوم کوچک می کنند.
عوارض جانبی شایع
تهوع و استفراغ، گرفتگی بینی، سردرد و خواب آلودگی از عوارض جانبی شایع این داروها هستند. با این حال، اگر پزشک با دوز بسیار کم دارو را شروع کرده و به تدریج دوز را افزایش دهد، اغلب می توان این عوارض را به حداقل رساند.
موارد نادری از آسیب دریچه قلب با کابرگولین وجود داشته است، اما معمولاً این عارضه، در افرادی که دوزهای بسیار بالایی برای بیماری پارکینسون مصرف می کنند، اتفاق می افتد. برخی از افراد ممکن است، هنگام مصرف این داروها رفتارهای بدون کنترل مانند قمار داشته باشند.
اگر دارو تومور را به صورت قابل توجهی کوچک کند و سطح پرولاکتین به مدت دو سال طبیعی باقی بماند، می توانید با راهنمایی پزشک دارو را کاهش دهید. با این حال، عود بیماری مسئله ای شایع می باشد. مصرف داروهای خود را بدون تأیید پزشک متوقف نکنید.
مصرف دارو در دوران بارداری
بروموکریپتین بیشتر در درمان مشکلات باروری بانوان تجویز می شود. با این حال، هنگامی که شخص باردار شد، پزشک احتمالاً مصرف هر دارویی را قطع کند.
اگرچه این دارو در اوایل بارداری بی خطر تلقی می شود، اما ایمنی آنها در دوران بارداری مشخص نمی باشد. با این حال، اگر مبتلا به این بیماری هستید یا علائم و نشانه هایی مانند سردرد یا تغییرات بینایی ظاهر شده است، پزشک توصیه می کند که برای جلوگیری از عوارض پرولاکتینوما، داروی خود را مجدداً شروع کنید.
اگر تحت درمان پرولاکتینوما هستید و مایل به بارداری هستید، بهتر است قبل از بارداری گزینه های خود را با پزشک خود در میان بگذارید.
عمل جراحي
اگر درمان دارویی پرولاکتینوما موثر نباشد یا تحمل مصرف دارو دشوار باشد، جراحی برای برداشتن تومور به طور کلی یک گزینه می باشد و همینطور برای کاهش فشار بر اعصاب کنترل کننده بینایی ضروری می باشد.
نوع جراحی تا حد زیادی به اندازه و وسعت تومور بستگی دارد:
- جراحی از طریق بینی. اکثر افرادی که نیاز به جراحی دارند، روشی دارند که در آن تومور از طریق حفره بینی برداشته می شود. به آن جراحی ترانسفنوئیدال می گویند. میزان عارضه کم است زیرا هیچ قسمت دیگری از مغز در حین جراحی لمس نمی شود و این جراحی هیچ زخم قابل مشاهده ای بر جای نمی گذارد.
- جراحی ترانس جمجمه. اگر تومور بزرگ باشد یا به بافت مغزی مجاور گسترش یافته باشد، نیاز به این روش می باشد، که به آن کرانیوتومی نیز گفته می شود. جراح تومور را از طریق قسمت بالای جمجمه خارج می کند.
نتیجه جراحی بستگی به اندازه و محل تومور و سطح پرولاکتین قبل از عمل و همچنین مهارت جراح دارد. هرچه سطح پرولاکتین بیشتر باشد، احتمال بازگشت تولید پرولاکتین به حالت عادی پس از عمل جراحی کم تر می باشد.
جراحی، سطح پرولاکتین را در اکثر افراد مبتلا به تومورهای کوچک، اصلاح می کند. با این حال، بسیاری از تومورهای هیپوفیز ظرف پنج سال پس از جراحی، دوباره عود می کنند. برای افرادی که تومورهای بزرگتری دارند، فقط می توان آنها را تا حدی برطرف کرد. درمان دارویی اغلب می تواند سطح پرولاکتین را پس از جراحی به محدوده طبیعی بازگرداند.
پرتو درمانی
برای افرادی که به دارو پاسخ نمی دهند و کاندید جراحی نیستند، پرتودرمانی می تواند یک گزینه باشد.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
شخص ابتدا با مراجعه به پزشک عمومی و در صورت نیاز به پزشک متخصص درمان را آغاز می کند.
در اینجا برخی از اطلاعات به شما کمک می کند تا برای ویزیت پزشک آماده باشید.
آن چه می توانید انجام دهید
- علائم خود را یادداشت کنید، از جمله علائمی که می تواند ارتباطی با بیماری فعلی نداشته باشد.
- برای زنان، سابقه قاعدگی، سن شروع قاعدگی، دوره های قاعدگی از دست رفته، تاریخ تقریبی و نوع داروهای ضد بارداری مورد استفاده را بنویسید.
- سبک زندگی، از جمله استرس های عمده یا تغییرات اخیر زندگی را یادداشت کنید.
- لیست تمام داروها، ویتامین ها و مکمل هایی که مصرف می کنیدرا یادداشت کنید.
- سوالاتی که از پزشک دارید را یادداشت کنید.
تهیه لیستی از سوالات می تواند به شما کمک کند حداکثر استفاده از وقت خود با پزشک را بکنید. برای پرولاکتینوما، برخی از سوالات اساسی که باید مطرح شوند عبارتند از:
- محتمل ترین علت علائم من چیست؟
- سایر علل احتمالی چیست؟
- به چه آزمایش هایی نیاز دارم؟ آیا آنها نیاز به آماده سازی خاصی دارند؟
- چه درمان هایی در دسترس است و کدام را توصیه می کنید؟
- از درمان چه عوارضی جانبی می توان انتظار داشت؟
- در صورت جراحی، آیا امکان عود مجدد بیماری وجود دارد ؟
- دچار سایر بیماری ها نیز هستم، چگونه می توانم آنها را به بهترین شکل با هم مدیریت کنم؟
- آیا می توانم بچه دار شوم؟
- آیا جایگزینی کلی برای دارویی که تجویز می کنید وجود دارد؟
- آیا بروشور یا سایر مطالب چاپی وجود دارد که بتوانم آنها را تهیه کنم؟ چه وب سایت هایی را توصیه می کنید؟
علاوه بر این ازپرسیدن هرسوالی که دارید دریغ نکنید.
از پزشک چه انتظاری می رود
به احتمال زیاد پزشک از شخص سوالاتی می پرسد، از جمله:
- علائم از چه زمانی شروع شد؟
- آیا علائم مداوم بوده یا گاه به گاه؟
- آیا چیزی علائم را بهبود می بخشد؟
- چه چیزی علائم را بدتر می کند؟
- آیا شما یا اعضای خانواده تا به حال سطح بالای کلسیم، سنگ کلیه یا تومور در غدد درون ریز را تجربه کرده اید؟