تومور نخاعی Spinal Cord Tumor

نگاه کلی

به رشد غیرعادی سلول داخل کانال نخاعی یا استخوان های ستون فقرات، تومور فقرات می گویند. تومور نخاعی، که به آن تومور داخل سخت شامه هم گفته می شود، توموری در داخل ستون فقرات است که منشا آن نخاع یا غلاف نخاع (سخت شامه) می باشد. به توموری که استخوا بسته به محل بروز تومور متناسب با غشای محافظتی نخاع، تومور نخاعی در یکی از سه دسته ی بالا قرار می گیرد. اصلی ترین انواع تومور داخل سخت شامه عبارتند از:

تومور داخل مغز استخوان که منشا آن سلول های داخل خود نخاع است، مانند گلیوما، آستروسیتوم یا اپاندیموم

تومور بیرون از مغز استخوان: این تومور یا در غشای اطراف نخاع یا ریشه های عصبی آن رشد می کند. اگرچه منشا تومور از داخل خود نخاع نیست، این نوع از تومورها با ایجاد فشار روی نخاع و مشکلات دیگر عملکرد نخاع را تحت الشعاع قرار می دهد. نمونه های تومور بیرون از مغز استخوان که روی نخاع تاثیر می گذارد عبارتند از: مننژیوم، نوروفیبروم، شوانوما و تومور غلاف عصبی.

تومورهای سایر قسمت های بدن می توانند به شبکه ی محافظتی اطراف نخاع یا، در موارد نادر، به خود نخاع سرایت (متاستاز) کند.

تومور های ستون فقرات با هرگونه رشدی منجر به درد، مشکل عصبی و گاهی فلجی می شود. این تومورها ممکن است به شدت خطرناک بوده و معلولیت دائمی ایجاد کند.

درمان این دسته تومورها شامل جراحی، پرتودرمانی، شیمی درمانی یا سایر داروها می شود.

علائم

علائم و نشانه های تومور نخاعی، به خصوص با رشد تومور، می تواند متفاوت باشد. این تومورها قادر اند نخاع یا ریشه های عصبی، عروق یا استخوان های ستون فقرات را تحت الشعاع قرار دهد. علائم و نشانه های آن عبارتند از:

• درد در محل تومور به دلیل رشد تومور
• کمردرد، اغلب به سایر قسمت های بدن منتشر می شود
• حساسیت کمتر نسبت به درد، گرما و سرما
• اختلال عملکرد روده یا مثانه
• مشکل در راه رفتن، گاهی منجر به زمین خوردن می شود
• کمردرد که در شب بدتر شود
• از دست دادن حس یا ضعف عضلانی، به ویژه در بازوها یا پاها
• ضعف عضلانی در نقاط مختلف بدن، که خفیف یا شدید است

کمردرد یک علامت اولیه شایع در تومورهای نخاعی است. درد همچنین ممکن است از پشت به باسن، ساق پاها، کف پاها یا بازوها منتشر شده و با گذشت زمان حتی با درمان نیز بدتر شود

بسته به نوع تومور، تومورهای نخاعی با سرعت های مختلف پیشرفت می کنند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

کمردرد علل مختلفی دارد و در اکثر موارد تومور باعث بروز کمردرد نیست اما از آن جایی که تشخیص و درمان زودهنگام در تومورهای فقرات بسیار اهمیت دارد، اگر علائم زیر را دارید به پزشک مغز و اعصاب مراجعه کنید:

• کمردرد دائمی و شدید
• کمردردی که به فعالیت مربوط نمی شود
• کمر دردی که هنگام شب تشدید می شود
• سابقه سرطان دارید و دچار دردهای جدید در کمر خود شده اید
• علائم دیگری مانند تهوع، استفراغ یا سرگیجه دارید

در صورت مشاهده موارد زیر فوراً به پزشک مراجعه کنید:

• ضعف پیش رونده یا بی حسی در پاها یا بازوها
• تغییر در عملکرد روده یا مثانه

علل بیماری

علت بروز اکثر تومورهای فقرات مشخص نیست. متخصصان حدس می زنند که ژن معیوب در این موضوع دخیل است اما معمولا مشخص نیست نارسایی ژنتیکی ارثی است یا به مرور زمان ایجاد می شود. تومور در اثر عوامل محیطی، مثل قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی، رخ می دهد. با این حال، در برخی از موارد، تومورهای نخاع به علت سندرم های شناخته شده ی ارثی مانند نوروفیبروماتوز ۲ و بیماری فون هیپل-لینداو تشکیل می شوند.

ریسک فاکتورها (عوامل خطرساز)

تومورهای نخاعی در افرادی که دارای موارد زیر هستند شایع تر است:

• نوروفیبروماتوز 2. در این اختلال ارثی، تومور خوش خیم کنار یا روی اعصاب شنوایی تشکیل می شود. این امر منجر به از دست دادن شنوایی در یک یا هردو گوش می شود. بعضی از افراد مبتلا به نوروفیبروماتوز ۲ دچار تومور کانال نخاع هم می شوند.
• بیماری فون هیپل-لینداو. این اختلال نادر و چند سیستم با تومورهای عروق خونی (همانژیوبلاستوما) در مغز، شبکیه و نخاع و سایر انواع تومورها در کلیه ها یا غدد فوق کلیوی همراه است.

عوارض بیماری

تومورهای نخاعی می توانند اعصاب نخاعی را فشرده کرده و منجر به از دست دادن حرکت یا احساس در زیر محل تومور شوند. این امر گاهی اوقات می تواند باعث تغییر در عملکرد روده و مثانه شود. آسیب عصبی ممکن است دائمی باشد.

اما اگر زود تشخیص داده و درمان شود، امکان جلوگیری از مشکلات بیشتر و بازیابی عملکرد اعصاب وجود دارد. بسته به موقعیت تومور، فشار آوردن آن به نخاع می تواند مرگبار باشد.

تشخیص

تومورهای ستون فقرات گاهی اوقات نادیده گرفته می شوند زیرا شایع نیستند و علائم آنها شبیه علائم بیماری های شایع تر است. به همین دلیل، بسیار مهم است که پزشک سابقه کامل پزشکی فرد را بداند و معاینات عمومی فیزیکی و عصبی را انجام دهد.

اگر پزشک مشکوک به تومور نخاعی است، این آزمایشات می تواند به تأیید تشخیص و تعیین محل تومور کمک کند:

• ام آر آی: در این روش از میدان مغناطیسی قوی و امواج رادیویی برای تهیه ی تصاویر دقیق از ستون فقرات، نخاع و اعصاب استفاده می شود. معمولا استفاده از ام آرآی برای تشخیص تومور نخاعی و بافت های اطراف ارجحیت دارد. هنگام تست، رنگ مخصوصی به رگ دست یا ساعد تزریق می شود تا بافت و ساختار خاص مشخص شود.
• بعضی از افراد داخل دستگاه دچار ترس از فضای بسته شوند یا صدای بلند آن اذیتشان کند. اما معمولا به شما گوش بند داده می شود تا سروصدا کم تر شود و بعضی اسکنرها تلویزیون یا هدفون دارند. اگر اضطرابتان بالاست، درخواست آرام بخش کنید تا آرام شوید. در بعضی موارد خاص، لازم است بیهوشی عمومی انجام شود
• سی تی اسکن: در این تست از پرتو باریک برای تهیه ی تصاویر دقیق از ستون فقرات استفاده می شود. گاهی رنگ کنتراست هم تزریق می شود تا بهتر بتوان تغییرات غیرعادی کانال نخاع یا نخاع را مشاهده کرد. به ندرت پیش می آید که برای تشخیص تومور فقرات از سی تی اسکن استفاده شود.
• بیوپسی. تنها راه برای تعیین نوع دقیق تومور نخاعی، بررسی نمونه بافتی کوچک (بیوپسی) زیر میکروسکوپ است. نتایج بیوپسی به تعیین گزینه های درمانی کمک می کند.

درمان

در حالت ایده آل، هدف از درمان تومور فقرات این است که کاملا تومور را از بین ببریم اما رسیدن به این هدف دشوار است چون خطر آسیب همیشگی به نخاع و عصب های اطراف وجود دارد. پزشک همچنین باید سن و سلامت عمومی فرد را در نظر بگیرد. به علاوه، هنگام انتخاب روش درمان باید به نوع تومور و این که منشا آن کانال نخاع است یا از قسمت دیگری در بدن به ستون فقرات سرایت کرده توجه کرد.

گزینه های درمانی بیشتر تومورهای نخاعی عبارتند از:

• نظارت دقیق. برخی از تومورهای نخاعی قبل از ایجاد علائم کشف می شوند - اغلب هنگامی که فرد برای وضعیت دیگری مورد ارزیابی قرار می گیرد- اگر تومورهای کوچک رشد نمی کنند یا به بافت های اطراف فشار نمی آورند، نظارت دقیق وضعیت بیمار تنها اقدام لازم است

در طول مشاهده، پزشک به احتمال زیاد اسکن های دوره ای سی تی یا ام آر آی را در فاصله مناسب برای نظارت بر تومور توصیه می کند.

• جراحی بیشترین درمان انتخابی برای تومورهایی است که می توانند با خطر قابل قبول آسیب نخاعی یا آسیب عصبی برداشته شوند.

تکنیک ها و ابزارهای جدیدتر به جراحان مغز و اعصاب اجازه می دهد به تومورهایی برسند که قبلاً غیرقابل دسترس تلقی می شدند. میکروسکوپ های قدرتمند مورد استفاده در میکرو جراحی تشخیص تومور از بافت سالم را آسان تر می کند.

پزشکان همچنین می توانند حین جراحی عملکرد نخاع و سایر عصب های مهم را تحت نظارت قرار دهند بنابراین احتمال آسیب رسیدن به این قسمت ها به حداقل می رسد. در بعضی از موارد، از امواج صدا با بسامد بالا استفاده می شود تا تومور بشکند و پزشک بتواند تکه های آن را بردارد. اما باز هم با وجود تازه ترین پیشرفت های تکنولوژی در جراحی، نمی توان همه ی تومورها را کاملا برداشت. اگر نتوان کاملا تومور را از بین برد، بعد از جراحی از پرتودرمانی یا شیمی درمانی یا هردو استفاده می شود. دوره ی نقاهت بعد از جراحی، بسته به عمل، چند هفته یا بیشتر طول می کشد. ممکن است به صورت موقتی حس لامسه ی خود را از دست بدهید یا دچار سایر مشکلات مانند خونریزی و آسیب به بافت عصب شوید.

• پرتو درمانی. این روش برای از بین بردن بقایای تومورهای باقی مانده پس از جراحی، برای درمان تومورهای غیر قابل جراحی یا برای درمان تومورهایی که جراحی در آنها بسیار خطرناک است استفاده می شود.

داروها می توانند به کاهش برخی از عوارض جانبی اشعه مانند تهوع و استفراغ کمک کنند.

گاهی لازم است دوره ی پرتودرمانی طوری تنظیم شود تا میزان بافت های سالمی که آسیب می بیند به حداقل برسد و درمان موثرتر واقع شود. گاهی فقط میزان پرتودرمانی تغییر داده شده یا از روش های حرفه ای مانند پرتودرمانی هم شکل ۳ بعدی استفاده شود.

• شیمی درمانی. شیمی درمانی که برای بسیاری از انواع سرطان درمانی استاندارد است، از داروها برای از بین بردن سلول های سرطانی یا جلوگیری از رشد آنها استفاده می کند. پزشک می تواند تعیین کند که آیا شیمی درمانی به تنهایی یا در ترکیب با پرتودرمانی برای شخص مفید است یا خیر.

عوارض جانبی این درمان شامل خستگی، تهوع، استفراغ، افزایش خطر عفونت و ریزش مو می باشد.

• داروهای دیگر. از آنجا که جراحی و پرتودرمانی و همچنین تومورها می توانند باعث ایجاد التهاب در داخل نخاع شوند، پزشکان گاهی اوقات برای کاهش تورم، کورتیکواستروئیدها را تجویز می کنند، چه بعد از عمل و چه در حین پرتودرمانی.

اگرچه کورتیکواستروئیدها التهاب را کاهش می دهند، اما معمولاً فقط برای دوره های کوتاه برای جلوگیری از عوارض جانبی جدی مانند ضعف عضلانی، پوکی استخوان، فشار خون بالا، دیابت و افزایش حساسیت به عفونت استفاده می شوند.

درمان های جایگزین

اگرچه هیچ داروی جایگزینی وجود ندارد که برای درمان سرطان اثبات شده باشد، اما برخی از درمان های مکمل یا جایگزین میتوانند به تسکین برخی از علائم کمک کند.

یکی از این درمان ها طب سوزنی است. در طول درمان با طب سوزنی، پزشک سوزن های ریزی را در نقاط دقیق به پوست وارد می کند. تحقیقات نشان می دهد که طب سوزنی برای تسکین تهوع و استفراغ مفید است. طب سوزنی همچنین میتواند به تسکین انواع خاصی از درد در افراد مبتلا به سرطان کمک کند.

در مورد خطرات و مزایای درمان مکمل یا جایگزین با پزشک خود صحبت کنید. برخی از درمان ها، مانند داروهای گیاهی، امکان دارد با داروهایی که مصرف می کنید تداخل داشته باشد.

حمایت از بیمار

درک وجود تومور می تواند مشکل باشد. اما بعد از تشخیص می توانید اقدامات لازم را انجام دهید. سعی کنید:

• هرچه می توانید در مورد تومور خاص ستون فقرات خود بیابید. سوالات خود را بنویسید و آنها را در زمان ملاقات با پزشک سوال نمایید. همانطور که پزشک به سوالات پاسخ می دهد، یادداشت بردارید یا از یک دوست یا یکی از اعضای خانواده بخواهید تا برای یادداشت برداری همراه شما بیاید.

هرچه شخص و خانواده اش مراقبت های خود را بیشتر بشناسد و، هنگام تصمیم گیری در مورد درمان، اعتماد به نفس بیشتری خواهید داشت.

• خودمراقبتی. در صورت امکان رژیم غذایی سالم و سرشار از میوه، سبزیجات و غلات کامل انتخاب کنید. با پزشک خود مشورت کنید تا ببینید چه زمانی می توانید دوباره ورزش را شروع کنید. به اندازه کافی بخوابید تا احساس استراحت کنید.

با اختصاص دادن زمان برای فعالیتهای آرامش بخش، مانند گوش دادن به موسیقی یا نوشتن در یک مجله، استرس را در زندگی خود کاهش دهید.

آمادگی برای ملاقات با پزشک

اگر علائم و نشانه های مشترک تومورهای نخاعی را دارید مانند درد مداوم و غیر قابل توضیح کمر، ضعف یا بی حسی در پاها، یا تغییر در عملکرد روده یا مثانه، فوراً با پزشک تماس بگیرید.

پس از معاینه پزشک عمومی، ممکن است به پزشکی که برای تشخیص و درمان سرطان (انکولوژیست)، بیماری های مغز و نخاع (متخصص مغز و اعصاب، جراح مغز و اعصاب یا جراح ستون فقرات) یا اختلالات استخوان ها (جراح ارتوپد)، ارجاع داده شوید.

در اینجا اطلاعاتی وجود دارد که به شخص کمک می کند تا برای ملاقات خود آماده شود و از پزشک چه انتظاری داشته باشد.

آنچه می توانید انجام دهید

• هرگونه علائمی را که تجربه کرده اید و مدت زمان طولانی است بنویسید.
• اطلاعات پزشکی کلیدی خود را، از جمله تمام شرایطی که دارید و نام داروهای تجویزی و داروهای بدون نسخه ای که مصرف می کنید، فهرست کنید.
• به هرگونه سابقه خانوادگی تومورهای مغزی یا نخاعی، به ویژه در بستگان درجه اول، مانند والدین یا خواهر و برادر توجه کنید.
• یکی از اعضای خانواده یا دوست را همراه خود ببرید. گاهی اوقات به خاطر سپردن همه اطلاعاتی که در حین ملاقات ارائه می شود، دشوار است. کسی که شخص را همراهی می کند در به خاطر سپردن گفته های پزشک شخص را همراهی میکند
• سوالاتی که از پزشک دارید یا یادداشت نمایید

سوال های پیشنهادی شامل موارد زیر است:

• چه چیزی باعث علائم من می شود؟
• آیا دلایل احتمالی دیگری برای بیماری وجود دارد؟
• چه نوع آزمایشاتی نیاز دارم؟ آیا این آزمایشات نیاز به آمادگی خاصی دارد؟
• برای مراحل بعدی در تعیین تشخیص و درمان من چه توصیه می کنید؟
• آیا باید به متخصص مراجعه کنم؟

سوالاتی که از یک متخصص مغز و اعصاب یا متخصص مغز و اعصاب می پرسید عبارتند از:

• آیا من تومور نخاعی دارم؟
• چه نوع توموری دارم؟
• چگونه تومور در طول زمان رشد می کند؟
• عواقب آن چه می تواند باشد؟
• اهداف درمان من چیست؟
• آیا نیازی به جراحی وجود دارد؟ خطرات آن چیست؟
• آیا نیازی به پرتو درمانی وجود دارد؟ خطرات آن چیست؟
• آیا شیمی درمانی نقشی دارد؟
• چه رویکرد درمانی را توصیه می کنید؟
• اگر اولین درمان موفقیت آمیز نباشد، بعد چه چیزی را امتحان می کنیم؟
• چشم انداز بلند مدت وضعیت من چیست؟
• آیا به نظر پزشک دیگری نیاز دارم؟

علاوه بر این سوالات از پرسیدن هر سوال دیگری که دارید دریغ نکنید

از پزشک چه انتظاری می رود

پزشک به احتمال زیاد تعدادی سوال از شخص میپرسد. فکر کردن در مورد پاسخ های خود زودتر از موعد می تواند به شما در استفاده حداکثری از قرار ملاقات کمک کند. پزشک احتمالا بپرسد:

• علائم این بیماری چیست؟
• اولین بار چه زمانی متوجه این علائم شدید؟
• آیا علائم با گذشت زمان بدتر شده است؟
• اگر درد دارید، به نظر می رسد که درد از کجا شروع می شود؟
• آیا درد به سایر قسمت های بدن سرایت می کند؟
• آیا در فعالیتهایی شرکت کرده اید که میتواند علت درد باشد، مانند ورزش شدید یا باغبانی طولانی مدت؟
• آیا ضعف یا بی حسی در پاهای خود را تجربه کرده اید؟
• آیا برای راه رفتن مشکلی داشته اید؟
• آیا در عملکرد مثانه یا روده خود مشکلی داشته اید؟
• آیا بیماری دیگری دارید؟
• آیا در حال حاضر از داروهای بدون نسخه یا نسخه ای استفاده می کنید؟
• آیا سابقه خانوادگی تومورهای غیرسرطانی یا سرطانی ستون فقرات دارید؟