نگاه کلی
سرطان بیضه (Testicular cancer) بیضه‌ها را که درون کیسه بیضه قرار دارند درگیر می‌کند. کیسه بیضه، کیسه‌ای از جنس پوست در زیر آلت تناسلی می باشد. بیضه‌ها علاوه بر تولید هورمون‌های مردانه، اسپرم مورد نیاز برای تولید مثل را هم تولید می‌کنند.
در مقایسه با دیگر انواع سرطان، سرطان بیضه نادر است. اما سرطان بیضه در میان مردان آمریکایی بین سنین ۱۵ تا ۳۵ سال بسیار رایج است.
در موارد زیادی سرطان بیضه قابل درمان است، حتی اگر به بیرون از بیضه منتقل شده باشد. بسته به نوع و مرحله‌ی سرطان بیضه، فرد می تواند یک یا چند روش درمانی و یا ترکیبی از آن‌ها را دریافت کند.
علائم
علائم و نشانه‌های سرطان بیضه عبارتند از:
- یک توده و یا بزرگ شدگی در هر کدام از بیضه‌ها
- احساس سنگینی در کیسه بیضه
- احساس درد در کشاله ران یا شکم
- تجمع ناگهانی مایعات در کیسه بیضه
- درد و احساس ناراحتی در بیضه‌ها و یا در کیسه بیضه
- بزرگ شدن و یا تحریک پذیر شدن پستان
- درد کمر
سرطان بیضه معمولا یکی از بیضه‌ها را درگیر می‌کند.
چه زمانی به پزشک مراجعه کرد
در صورت داشتن هر گونه درد، تورم و یا وجود توده‌ها در بیضه و یا نواحی اطراف کشاله ران و در صورت ادامه داشتن علائم بیش‌تر از دو هفته باید به پزشک مراجعه کرد.
علل بیماری
در بسیاری از موارد، علت بروز سرطان بیضه مشخص نیست. پزشکان می‌دانند که سرطان بیضه زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های سالم در بیضه تغییر می‌کنند. سلول‌های سالم در بیضه رشد کرده و به ترتیب تقسیم می‌شوند تا بدن ساختار طبیعی خود را حفظ کند. اما برخی از اوقات، برخی از سلول‌ها باعث اختلال شده و در نهایت باعث می‌شوند که رشد از کنترل خارج شود. این سلول‌های سرطانی حتی زمانی که به سلول‌های جدیدی نیاز نیست هم تقسیم می‌شوند. تجمیع این سلول‌ها یک توده را درون بیضه تشکیل می‌دهد.
تقریبا تمام سرطان‌های بیضه از سلول‌های جنسی یا گامت‌ها آغاز می‌شوند. این سلول‌های بیضه اسپرم‌های نابالغ را تولید می‌کنند. این که چه عاملی باعث می‌شود این سلول‌ها غیر طبیعی شده و به سرطان تبدیل شوند،هنوز مشخص نیست.
عوامل خطرساز(ریسک فاکتورها)
عواملی که می تواند خطر ابتلا به سرطان بیضه را افزایش دهند عبارتند از:
بیضه نزول نکرده. در جریان تکامل جنینی، بیضه‌ها درون ناحیه شکمی تشکیل شده و کمی قبل از تولد به درون کیسه بیضه منتقل می‌شوند. مردانی که بیضه هایشان به صورت طبیعی نزول نکرده است به نسبت دیگر مردان بیش‌تر در معرض ابتلا به سرطان بیضه قرار دارند. اگر با کمک جراحی، بیضه‌ها درون کیسه بیضه جاگذاری شوند، خطر ابتلا به سرطان بیضه برطرف خواهد شد. با ابن وجود بسیاری از مردانی که به سرطان بیضه دچار می‌شوند، سابقه ابتلا به بیضه نزول نکرده را ندارند.
تکامل غیر طبیعی بیضه. عواملی که باعث رشد غیر طبیعی بیضه ها می شود ، مانند سندرم کلاینفلتر ، ممکن است خطر ابتلا به سرطان بیضه را افزایش دهد.
سابقه خانوادگی. اگر اعضای خانواده به سرطان بیضه مبتلا شده باشند ، ممکن است خطر ابتلا افزایش یابد.
سن. سرطان بیضه نوجوانان و مردان جوان را به ویژه در سنین 15 تا 35 سال تحت تأثیر قرار می دهد. با این حال ، این بیماری در هر سنی می تواند رخ دهد.
نژاد. سرطان بیضه در میان مردان سفید پوست شایع‌تر از مردان سیاه پوست است.
پیشگیری از بروز بیماری
هیچ راهی برای پیشگیری از ابتلا به سرطان بیضه وجود ندارد. برخی پزشکان پیشنهاد می‌کنند که برای تشخیص سرطان بیضه در مراحل ابتدایی بهتر است که معاینه بیضه به صورت مرتب انجام شود. اما همه پزشکان با این موضوع موافق نیستند. در مورد روش‌های خود معاینه بیضه با پزشک خود مشورت کنید.
تشخیص
در برخی از موارد مردان نادانسته و یا با معاینه کردن خود به وجود توده در بیضه پی خواهند برد. در دیگر موارد هم پزشک در طی انجام معاینات معمول به وجود توده در بیضه پی می‌برد.
برای تشخیص سرطانی بودن این توده باید آزمایش‌های زیر انجام شود:
سونوگرافی. در سونوگرافی بیضه با استفاده از امواج صوتی می‌توان تصویر دقیقی از کیسه بیضه و بیضه‌ها ترسیم کرد. در جریان این سونوگرافی فرد باید روی کمر دراز کشیده و پاها را از هم باز کند. بعد از آن ژل مخصوص سونوگرافی روی کیسه بیضه زده شده و کار سونوگرافی انجام می‌شود.
سونوگرافی در تشخیص ماهیت توده بیضه به پزشک کمک می‌کند و به کمک آن می‌توان تشخیص داد که توده جامد است یا اینکه از مایع پر شده است. با کمک سونوگرافی می‌توان تشخیص داد که توده درون بیضه قرار دارد و یا بیرون از آن.
آزمایش خون. برای تشخیص سطح مارکرهای تومور در خون تست‌های مخصوصی انجام می‌شود. مارکرهای تومور به صورت معمول در خون وجود دارند اما سطح این مواد در مواردی مانند سرطان بیضه بالا می‌رود.
اگر سطح این شاخص‌ها در خون بالا باشد، مشخصاً به معنی ابتلای فرد به سرطان نمی باشد. بلکه می‌تواند به پزشک در تشخیص کمک کند.
جراحی برای خارج کردن بیضه (ارکیکتومی رادیکال اینگوینال). در صورت تشخیص سرطانی بودن توده درون بیضه ،ممکن است این روش پیشنهاد داده شود. بعد از آن بیضه برداشته شده از نظر سرطانی بودن توده و یا سطح سرطان مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت.
تعیین نوع سرطان
بیضه برداشته شده برای تشخیص نوع سرطان مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. بعد از تشخیص نوع است که درمان بیماری آغاز خواهد شد. در حالت عمومی، دو نوع سرطان بیضه وجود دارد:
- سمینوما. تومورهای سمینوما در تمام گروه های سنی رخ می دهد ، اما اگر یک مرد مسن به سرطان بیضه مبتلا شود ، احتمال سمینوم وجود دارد. به طور کلی سمینوما به اندازه غیر سمینوم تهاجمی نیستند.
- غیر سمینوما. تومورهای غیر سمینوما در اوایل زندگی ایجاد می شوند و به سرعت رشد و گسترش می یابند. چندین نوع مختلف از تومورهای غیر سمینوما ، از جمله کوریوکارسینوما ، کارسینومای جنینی ، تراتوم و تومور کیسه زرده وجود دارد.
مراحل سرطان
به محض اینکه پزشک تشخیص خود را نهایی کند، مرحله بعدی تشخیص مرحله‌ی سرطان است. برای اینکه تشخیص داده شود که آیا سرطان به بیرون از بیضه هم رسیده است یا خیر مراحل زیر انجام خواهد شد:
سی‌تی اسکن. در سی تی اسکن چندین تصویر رادیولوژی از شکم، سینه و لگن گرفته خواهد شد و پزشک از آن‌ها برای بررسی علائم انتشار سرطان استفاده خواهد کرد.
آزمایش خون. برای بررسی میزان مارکرهای تومور در خون آزمایش خون کاربرد دارد و پزشک با بررسی آن در خواهد یافت که سرطان بعد از برداشته شدن بیضه درون بدن باقی خواهد ماند یا نه.
بعد از این مرحله به سرطان فرد، یک درجه یا سطح داده می‌شود و این به پزشک کمک می‌کند تا بهترین روش درمانی را برای آن به کار گیرد.
سطح سرطان بیضه با حروف رومی از 0 تا III مشخص می‌شود. پایین‌ترین سطح سرطان در اطراف بیضه باقی خواهد ماند. ولی سرطان بیضه سطح III نوعی سرطان پیچیده بوده و در آن احتمال درگیر کردن دیگر نقاط بدن مانند ریه‌ها وجود دارد.
درمان
انتخاب روش درمانی برای سرطان بیضه به موارد متعددی بستگی دارد. این موارد شامل نوع و درجه سرطان، وضعیت کلی سلامتی و انتخاب بیمار بستگی دارد.
جراحی برای برداشتن بیضه. این درمان یک درمان اولیه برای همه انواع و سطوح سرطان بیضه است. برای خارج کردن بیضه، جراح شکافی را در کشاله ران ایجاد می‌کند و کل بیضه را از این طریق خارج می‌کند. در صورت صلاح دید یک پروتز به شکل یک بیضه پر از سالین به جای بیضه خارج شده قرار داده می‌شود. در مواردی که سرطان بیضه در مراحل اولیه خود باشد، جراحی خارج کردن بیضه تنها درمان مورد نیاز خواهد بود.
درمان برای خارج کردن گره‌های لنفی اطراف . برای انجام این جراحی شکافی در شکم ایجاد می‌شود. جراح مراقب است که آسیبی به اعصاب واقع در اطراف گره‌های لنفی وارد نکند. اما با این همه در مواردی هم آسیب دیدن اعصاب غیر قابل اجتناب است. در صورت آسیب دیدن اعصاب ممکن است انزال دچار مشکل شود ولی این کار از نعوظ جلوگیری نمی‌کند.
اگر جراحی تنها راه درمان سرطان بیضه باشد، پزشک به بیمار توصیه می‌کند که بعد از آن هم در فواصل زمانی متعدد برای بررسی اوضاع به مطب مراجعه کند. در این قرار ملاقات‌ها که در سال‌های اول هر چند ماه یکبار انجام می‌شود و بعد از آن فاصله‌ی آن‌ها زیادتر خواهد شد، فرد تحت آزمایش خون، سی تی اسکن و دیگر آزمایش‌ها قرار می‌گیرد تا علائم و نشانه‌های بازگشت احتمالی سرطان به دقت بررسی شود.
رادیوتراپی (پرتو درمانی)
در این روش از ذرات با انرژی بالا مانند اشعه ایکس برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. در جریان پرتو درمانی فرد روی یک تخت قرار داده شده و یک دستگاه بزرگ اطراف او حرکت می‌کند و ذرات پر انرژی به نقاط مخصوصی از بدن تابانده می‌شود.
پرتو درمانی یک روش درمانی است که گاهی در افراد مبتلا به تومور سمینوما استفاده می‌شود. حتی بعد از برداشتن بیضه هم پرتو درمانی توصیه می‌شود.
عوارض جانبی این روش درمانی شامل تهوع و خستگی و همچنین قرمزی و التهاب پوستی در ناحیه شکم و کشاله ران است. همچنین پرتو درمانی به صورت موقت تعداد اسپرم‌ها را کم کرده و باعث کاهش شانس باروری در گروهی از مردان می‌شود. بیش از انجام پرتو درمانی در مورد چگونگی استفاده از بانک اسپرم برای ذخیره اسپرم صحبت کنید.
شیمی درمانی
در شیمی درمانی از داروها برای کشتن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. داروهای شیمی درمانی در سرتاسر بدن سلول‌های سرطانی ناشی از تومور اصلی را از بین می‌برند.
گاهی شیمی درمانی تنها روش درمانی است و گاهی هم قبل یا بعد از عمل جراحی برداشتن گره‌های لنفی پیشنهاد می‌شود.
عوارض جانبی شیمی درمانی به نوع داروی خاص استفاده شده بستگی دارد. عوارض جانبی معمول شامل خستگی، تهوع، از دست دادن مو و بالا رفتن خطر بروز عفونت است. داروها و درمان‌هایی برای کاهش عوارض جانبی شیمی درمانی وجود دارد.
شیمی درمانی گاهی در گروهی از مردان منجر به ناباروری می‌شود و در گروهی از افراد این عارضه دائمی است. در مورد روش‌های ذخیره اسپرم پیش از انجام شیمی درمانی با پزشک مشورت کنید.
حمایت و پشتیبانی از فرد بیمار
هر مردی با عارضه‌ی سرطان بیضه و احساسات ناشی از آن به شیوه‌ی خود کنار می آید. ممکن است فرد بعد از تشخیص بیماری احساس ترس و عدم اطمینان را تجربه کند. از آنجایی که احساس استرس و اضطراب ممکن است هرگز به صورت کامل برطرف نشود، فرد باید برنامه‌ای برای کنترل احساسات خود داشته باشد.
به همین منظور بهتر است اقدامات زیر انجام شود:
کسب اطلاعات کافی در مورد سرطان بیضه برای گرفتن تصمیم بهتر در رابطه با روند درمان. سوالات خود را یادداشت کرده و در اولین قرار ملاقات با پزشک مطرح کنید. از پزشک خود بخواهید که منابع اطلاعاتی قابل اطمینان را به شما معرفی کنند.
از خود مراقبت کنید. برای آماده شدن هرچه بیش‌تر برای درمان ،انتخاب‌های سالمی داشته باشید. تغذیه سالم داشته باشید و هر روز مقدار زیادی میوه و سبزی را در برنامه غذایی خود قرار دهید. به مقدار کافی استراحت کنید تا در هنگام صبح احساس بهتری داشته باشید. استرس خود را کاهش دهید و روی بهتر شدن تمرکز کنید. بیش‌تر روزهای هفته را ورزش کنید. در صورت سیگار کشیدن آن را ترک کنید. در رابطه با داروهای کمک کننده به ترک سیگار و دیگر راهکارها در این زمینه حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
با دیگر بهبودیافتگان سرطان ارتباط برقرار کنید و از تجربیات آن‌ها استفاده کنید .
آمادگی برای ملاقات با پزشک
در صورت احساس وجود توده در بیضه‌ها با پزشک عمومی دیدار کنید. در صورتی که پزشک تشخیص دهد که شما به سرطان بیضه مبتلا هستید، شما را به اورولوژیست ارجاع خواهد داد.
آنچه قبل از ملاقات با پزشک باید انجام دهید
- از آنجایی که وقت ملاقات محدود است و در این فرصت کم باید به مطالب زیادی پرداخت، بهتر است که از پیش برای آن آماده باشید.
- زمانی که برای گرفتن وقت ملاقات تماس می گیرید، در مورد کارهایی که باید قبل از آن انجام دهید، حتماً با پزشک مشورت کنید.
- علائمی که تجربه می‌کنید را یادداشت کنید، حتی اگر آن علائم بی ارتباط با مشکل شما به نظر برسد.
- هرگونه اطلاعات شخصی کلیدی و مهم از جمله بیماری‌های قبلی، وقایع مهم استرس زا و یا تغییرات اخیر زندگی را یادداشت کنید.
- تمام داروها، ویتامین‌ها و مکمل‌های مصرفی را یادداشت کنید.
از یکی از اعضای خانواده و یا دوستان خود بخواهید که در هنگام ملاقات با پزشک شما را همراهی کنند. این کار به شخص کمک می‌کند تا مطالب رد و بدل شده را به راحتی به یاد آورید.
از پزشک چه انتظاری می رود
پزشک سوالات زیر را با شما مطرح خواهد کرد:
- چه زمانی اولین بار متوجه علائم خود شدید؟
- آیا علائم شما ادامه دار است یا اینکه گهگاه رخ می‌دهد؟
- علائم تا چه حد شدید هستند؟
- چه عامل یا عواملی باعث بهبود و یا شدت گرفتن علائم می‌شود؟
آن چه می توانید انجام دهید
زمان ملاقات با پزشک محدود است، پس بهتر است که پیش از دیدار با پزشک لیستی از سوالات آماده شود. سوالات را از مهم به کم اهمیت‌تر دسته بندی کنید.
برخی از مهم‌ترین سوالات عبارتند از:
- آیا من به سرطان بیضه مبتلا هستم؟
- به چه نوعی از سرطان بیضه مبتلا هستم؟
- امکان دارد که نتایج آزمایش‌های من را تفسیر کنید؟ آیا میتوانم نسخه‌ای از آن‌ها را در اختیار داشته باشم؟
- سرطان بیضه من در چه مرحله‌ای است؟
- آیا باید آزمایش‌های تکمیلی انجام شود؟
- از چه روش‌های درمانی باید استفاده کرد؟
- شانس اثر بخشی درمان‌ها چه قدر است؟
- عوارض جانبی و خطرات هرکدام از روش‌هایی درمانی کدام است؟
- کدام روش درمانی را پیشنهاد می‌کنید؟
- آیا باید به متخصص مراجعه کنم؟ این کار چه قدر هزینه دارد؟ آیا هزینه‌ها تحت پوشش بیمه هستند؟
- من نگران بچه دار شدن در آینده هستم، پیش از درمان برای احتمال ناباروری چه برنامه ریزی‌هایی باید داشت؟
- از کدام منابع و یا وب‌سایت‌ها می‌توان اطلاعات بیش‌تری در مورد این بیماری به دست آورد؟
علاوه بر این سوالات، در پرسیدن هر سوال دیگری که برایتان پیش آمده است تردید نکنید.