نگاه کلی
سرطان های سر و گردن چیست؟
مجموعه ای از سرطان ها که به عنوان سرطان های سر و گردن شناخته می شوند، معمولاً از سلولهای سنگفرشی که سطح مخاطی سر و گردن را پوشانده اند، آغاز می شوند (به عنوان مثال، قسمت های داخلی دهان، گلو و حنجره). از این سرطان ها به عنوان سرطان سلول سنگفرشی سر و گردن یاد می شود. سرطان های سر و گردن نیز می توانند از غدد بزاقی، سینوس ها، یا عضلات یا اعصاب سر و گردن شروع شوند، اما این نوع سرطان بسیار کمتر از کارسینوم سلول سنگفرشی شایع است.
سرطان های سر و گردن ممکن است در قسمت های زیر بروز کند:
حفره دهانی: شامل لب ها، دو سوم جلوی زبان، لثه ها، پوشش داخلی گونه ها و لب ها، سطح پایینی دهان و زیر زبان، کام سخت (قسمت بالایی استخوان دهان)، و ناحیه کوچک لثه در پشت دندان های عقل.
گلو (حلق): حلق یک لوله توخالی به طول 5 اینچ است که از پشت بینی شروع می شود و به مری منتهی می شود. و شامل 3 قسمت می شود: نازوفارنکس (قسمت فوقانی حلق، پشت بینی). دهانه حلق (قسمت میانی حلق، شامل کام نرم [پشت دهان]، پایه زبان و لوزه ها)؛ هیپوفارنکس (قسمت تحتانی حلق).
حنجره: حنجره یک مجرای کوتاه است که توسط غضروف درست در زیر حلق در گردن تشکیل می شود. جعبه صدا شامل تارهای صوتی است. همچنین یک تکه بافت کوچک به نام اپی گلوت وجود دارد که برای پوشاندن جعبه صدا حرکت می کند تا از ورود غذا به مجاری هوا جلوگیری کند.
سینوس های پارانازال و حفره بینی: سینوس های پارانازال فضاهای توخالی کوچکی در استخوان های سر است که بینی را احاطه کرده است. حفره بینی فضای توخالی داخل بینی است.
غدد بزاقی: غدد بزاقی عمده در کف دهان و نزدیک استخوان فک قرار دارند. غدد بزاقی بزاق تولید می کنند. غدد بزاقی جزئی در سراسر غشاهای مخاطی دهان و گلو قرار دارند.
برسی دقیق تر
مناطق رایج در سرطان سر و گردن. در محل سینوس های پارانازال، حفره بینی، حفره دهان، زبان، غدد بزاقی، حنجره و حلق (شامل نازوفارنکس، دهانه حلق و هایفورنکس) دیده می شود.
سرطان های مغز، چشم، مری، غده تیروئید و پوست سر و گردن معمولاً در دسته سرطان های سر و گردن طبقه بندی نمی شوند.
اگر کارسینومای سلول سنگفرشی سر و گردن گسترش یابد، تقریباً همیشه به صورت موضعی و یا به غدد لنفاوی گردن مربوط می شود. گاهی اوقات، درصورتی که شواهدی از سرطان در سایر قسمت های سر و گردن وجود نداشته باشد، احتمالاً به دلیل کوچک بودن تومور اولیه می توان سلولهای سنگفرشی سرطانی را در غدد لنفاوی گردن مشاهده کرد، دراین صورت، سرطان کارسینوم سلول سنگفرشی متاستاتیک با اولیه ناشناخته (پنهان) نامیده می شود.
چه عواملی باعث سرطان های سر و گردن می شوند؟
مصرف الکل و تنباکو (از جمله دود سیگار و تنباکو بدون دود، که گاهی اوقات "تنباکو جویدن" یا "خرناس" نامیده می شود) دو عامل مهم در ابتلا به سرطان های سر و گردن، به ویژه سرطان های حفره دهان، هیپوفارنکس و حنجره هستند. افرادی که از دخانیات و الکل استفاده می کنند بیشتر از افرادی که به تنهایی از دخانیات یا الکل استفاده می کنند در معرض خطر ابتلا به این سرطان ها هستند. بیشتر کارسینومای سلول سنگفرشی سر و گردن دهان و حنجره ناشی از مصرف دخانیات و الکل است.
عفونت با انواع ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) که باعث سرطان می شوند، به ویژه HPV نوع 16، یک عامل خطرناک درجهت ابتلا به سرطان های حفره دهانی است که لوزه ها یا قاعده زبان را درگیر می کند. در ایالات متحده، بروز سرطان های حفره دهانی ناشی از عفونت HPV در حال افزایش است، در حالی که بروز سرطان های حفره دهانی با عوامل دیگر در حال کاهش می باشد. حدود سه چهارم سرطانهای دهان و حلق ناشی از عفونت مزمن HPV است. اگرچه HPV در سایر سرطان های سر و گردن قابل تشخیص است، اما به نظر می رسد که علت تشکیل سرطان فقط در دهانه حلق باشد. دلایل این امر به خوبی برسی نشده است.
سایر عوامل خطرناک شناخته شده برای سرطان های خاص سر و گردن شامل موارد زیر است:
قرارگیری در معرض بیماری در محل کار. مواجهه شغلی با گرد و غبار چوب یک عامل خطر برای سرطان حلق است. برخی از فعالیت های صنعتی، از جمله قرار گرفتن در معرض آزبست و الیاف مصنوعی، با سرطان حنجره ارتباط دارند، اما افزایش خطر همچنان بحث برانگیز است. افرادی که در مشاغل خاصی در صنایع ساختمانی، فلزی، نساجی، سرامیک، چوب بری و مواد غذایی مشغول به کار هستند، احتمالا در معرض خطر ابتلا به سرطان حنجره قرار دارند. مواجهه صنعتی با گرد و غبار چوب، گرد و غبار نیکل یا فرمالدئید یک عامل خطرناک برای سرطان های سینوس های پارانازال و حفره بینی است.
قرارگیری در معرض تشعشع. تشعشعات وارد شده به سر و گردن، برای بیماری های غیر سرطانی یا سرطان، یک عامل خطرناک برای سرطان غدد بزاقی است.
عفونت ویروس اپشتین بار. عفونت با این ویروس نیز یک عامل خطر برای سرطان نازوفارنکس و سرطان غدد بزاقی است.
اجداد نسب آسیایی، به ویژه نژاد چینی، یک عامل خطرناک برای سرطان حلق است.
اختلالات ژنتیکی زمینه ای برخی از اختلالات ژنتیکی مانند کم خونی فانکونی می تواند خطر ابتلا به ضایعات و اختلالات پیش سرطانی را در اوایل زندگی افزایش دهد.
علائم
علائم سرطان سر و گردن میتواند شامل یک توده در گردن یا یک زخم در دهان یا گلو باشد که بهبود نیافته و امکان دارد دردناک باشد، گلودردی که بهبود نمی یابد، مشکل در بلعیدن، تغییر یا گرفتگی در صدا این علائم همچنین میتواند به دلیل سایر بیماری هایی با اهمین کمتر بروز نماید،بررسی هر یک از این علائم با پزشک یا دندانپزشک اهمیت زیادی دارد.
علائم سرطان در مناطق خاص سر و گردن عبارتند از:
در حفره دهانی. یک لکه سفید یا قرمز روی لثه ها، زبان یا پوشش دهان. رشد یا تورم فک که باعث می شود دندان های مصنوعی بد جای بخورند و خونریزی یا درد غیرمعمول در دهان ایجاد شود.
گلو (حلق). درد هنگام بلع؛ درد در گردن یا گلو که از بین نمی رود. درد یا صدای زنگ در گوش؛ یا مشکلاتی در شنوایی
حنجره. مشکل در تنفس یا گفتار، درد هنگام بلع یا گوش درد.
سینوس های پارانازال و حفره بینی. سینوسهایی که مسدود شده و پاک نمی شوند. عفونت های مزمن سینوسی که به درمان با آنتی بیوتیک پاسخ نمی دهند. خونریزی از طریق بینی سردردهای مکرر، تورم یا سایر مشکلات بینایی. درد در دندان های فوقانی؛ یا مشکلات دندان های مصنوعی
غدد بزاقی. تورم زیر چانه یا اطراف استخوان فک، بی حسی یا فلج عضلات صورت، یا درد در صورت، چانه یا گردن که برطرف نمی شود.
میزان شیوع سرطانهای سر و گردن
سرطان های سر و گردن تقریباً 4٪ از کل سرطانهای ایالات متحده را تشکیل می دهد
این سرطان ها در مردان بیش از دو برابر زنان رایج است. سرطانهای سر و گردن نیز در افراد بالای 50 سال بیشتر از افراد جوان تشخیص داده می شوند.
محققان تخمین زده اند که بیش از 68000 زن و مرد در ایالات متحده با سرطان های سر و گردن در سال 2021 تشخیص داده می شوند. بیشتر افراد معمولا با سرطان دهان، گلو یا حنجره تشخیص داده می شوند. سرطان سینوس پارانازال و حفره بینی و سرطان غدد بزاقی بسیار کمتر مشاهده می شود.
کاهش خطر ابتلا به سرطان های سر و گردن
افرادی که در معرض سرطان های سر و گردن هستند ه ویژه کسانی که از دخانیات استفاده می کنند باید با پزشک خود در مورد راه های قطع مصرف دخانیات مشورت کنند تا خطر ابتلا کاهش یابد.
پیشگیری از ابتلا به عفونت HPV خوراکی می تواند خطر ابتلا به سرطان های سر و گردن مرتبط با HPV را کاهش دهد. در ژوئن سال 2020، سازمان غذا و دارو تصویب سریع واکسن HPV Gardasil 9 را برای پیشگیری از سرطان دهان و حلق و سایر سرطان های سر و گردن ناشی از انواع HPV 16، 18، 31، 33، 45، 52 و 58 در افراد 9 تا 45 سال صادر کرد.. اطلاعات بیشتر در مورد این واکسن ها در متون مربوط به واکسن های ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) موجود است.
اگرچه هیچ آزمایش غربالگری استاندارد یا روتین برای سرطان های سر و گردن وجود ندارد، اما دندانپزشکان میتوانند حین معاینه معمول، حفره دهان را از نظر علائم سرطان بررسی کنند.
درمان
درمان سرطان سر و گردن می تواند شامل جراحی، پرتودرمانی، شیمی درمانی، درمان دارویی هدفمند، ایمونوتراپی یا ترکیبی از تمامی درمان ها باشد. برنامه درمانی برای یک شخص بیمار به عوامل مختلفی از جمله محل تومور، مرحله سرطان و سن و سلامت عمومی فرد بستگی دارد.
آیا کاهش روند درمانی در سرطان دهان حلق مرتبط با HPV در روند درمانی تداخلی ایجاد میکند؟
محققان در حال بررسی این موضوع هستند که درمانی با شدت کمتر می تواند ایمن تر باشد اما تاثیرخود را دارد
تحقیقات نشان داده است که بیماران با تومورهای حفره حلقی HPV مثبت پیش آگهی بسیار بهتر و شانس بهبود کامل بیشتری نسبت به بیماران مبتلا به تومورهای HPV منفی پس از همان درمان دارند. به همین دلیل، آزمایشات بالینی مداوم در حال بررسی این است که آیا بیماران مبتلا به سرطان HPV مثبت با رژیم های فشرده کمتر، مانند پرتودرمانی کمتر یا ایمونوتراپی قابل درمان هستند.
اطلاعات بیشتر در مورد درمان سرطان سر و گردن در خلاصه های درمان سرطان PDQ® برای انواع خاصی از سرطان سر و گردن وجود دارد:
- سرطان هایپوفارنکس
- سرطان حنجره
- سرطان حفره لب و دهان
- سرطان گردن در ناحیه سنگفرشی و متاستاتیک با اختلال اولیه
- سرطان نازوفارنکس
- سرطان دهانه حلق
- سینوس پارانازال و سرطان حفره بینی
- سرطان غدد بزاقی
بیماران و پزشکان باید گزینه های درمانی را به دقت بررسی کنند و همچنین باید درباره هر نوع درمان و چگونگی تغییر نحوه نگاه، صحبت، غذا و تنفس بیمار و اینکه هر روش چگونه می تواند کیفیت زندگی آنها را تحت تأثیر قرار دهد، بحث کنند.
همچنین تجویز داروی کیترودا و داروی اپدیوو در تحقیقات اخیر درمان بسیار موثری برای سرطان های سر و گردن میباشد.
عوارض جانبی درمان سرطان سر و گردن
جراحی برای سرطان های سر و گردن میتواند بر توانایی بیمار در جویدن، بلعیدن یا صحبت کردن تأثیر بگذارد و همچنین بیمار بعد از جراحی متفاوت به نظر می رسد و صورت و گردن متورم می شود. تورم معمولاً با گذشت زمان بهبود می یابد. با این حال، اگر غدد لنفاوی برداشته شود، جریان لنفاوی در ناحیه ای که برداشته شده کندتر شده و لنف در بافت ها جمع می شود (وضعیتی به نام ادم لنفی)، تورم اضافی ایجاد می کند که امکان دارد به مدت طولانی ادامه یابد.
ادم لنفی سر و گردن میتواند قابل مشاهده یا داخلی باشد. در بیشتر موارد، اگر به موقع درمان شود، قابل برگشت، بهبود یا کاهش است. بیماران مبتلا به ادم لنفی درمان نشده بیشتر در معرض خطر عوارضی مانند سلولیت یا عفونت بافت ها هستند. سلولیت درمان نشده، اگر شدید باشد، می تواند خطرناک باشد و منجر به مشکلات بلعی یا تنفسی شود.
بعد از عمل حنجره (جراحی برداشتن حنجره) یا جراحی های دیگر در گردن، قسمت هایی از گردن و گلو بی حس می شود زیرا اعصاب بریده شده است. اگر گره های لنفاوی گردن برداشته شود، شانه و گردن ضعیف و سفت می شود.
بیمارانی که پرتودرمانی در سر و گردن انجام می دهند، ممکن است در طول مدتی و مدت کوتاهی پس از درمان، عوارض جانبی از جمله قرمزی، تحریک و زخم های دهان را تجربه کنند. دهان خشک یا بزاق ضخیم شده مشکل در بلعیدن. تغییر در طعم و مزه یا حالت تهوع و همچنین باعث از بین رفتن چشایی می شود، که منجر به کاهش اشتها و تأثیر در تغذیه و درد گوش (ناشی از سفت شدن موم گوش) شود. بیماران همچنین مقداری تورم یا افتادگی پوست در زیر چانه و تغییر در بافت پوست را مشاهده خواهند کرد. ممکن است فک احساس سفتی کند و بیماران نتوانند دهان خود را به اندازه قبل از درمان باز کنند.
اگرچه عوارض جانبی با گذشت زمان در بسیاری از بیماران به آرامی بهبود می یابد، اما برخی عوارض جانبی طولانی مدت جراحی یا پرتودرمانی را تجربه می کنند، از جمله مشکل در بلع، اختلال گفتار و تغییراتی در سطح پوست
بیماران باید هرگونه عوارض جانبی را به پزشک یا پرستار برسی کرده و در مورد نحوه درمان مشورت نمایند
توانبخشی یا پشتیبانی برای بیماران مبتلا به سرطان های سر و گردن
هدف از درمان سرطان های سر و گردن کنترل بیماری است. اما پزشکان همچنین نگران حفظ عملکرد مناطق آسیب دیده تا آنجا که می توانند و کمک به بیمار در بازگشت سریع به فعالیت های عادی خود پس از درمان هستند. توان بخشی بخش بسیار مهمی از این روند است. اهداف توانبخشی به میزان بیماری و درمانی که بیمار دریافت کرده است بستگی دارد.
بسته به محل سرطان و نوع درمان، توانبخشی شامل فیزیوتراپی، مشاوره رژیم غذایی، گفتاردرمانی و یا یادگیری نحوه مراقبت از استوما باشد. استوما راهی است به لوله تنفسی که از طریق آن بیمار بعد از جراحی حنجره تنفس می کند
گاهی اوقات، به خصوص با سرطان حفره دهان، بیمار برای بازسازی استخوان ها یا بافت ها به جراحی ترمیمی و پلاستیک نیاز دارد. با این حال، جراحی ترمیمی همیشه به دلیل آسیب دیدن بافت باقیمانده از جراحی اصلی یا پرتودرمانی امکان پذیر نیست. اگر جراحی ترمیمی امکان پذیر نباشد، متخصص پروتزهای دندانی (یک قسمت مصنوعی دندان و یا صورت) را برای بازگرداندن بلع، گفتار و ظاهر رضایت بخش ایجاد کند. بیماران آموزش های ویژه ای در مورد نحوه استفاده از دستگاه خواهند دید.
بیمارانی که پس از درمان در گفتار مشکل دارند احتمالا به گفتاردرمانی نیاز داشته باشند. غالباً، یک آسیب شناس گفتاری زبان برای برنامه ریزی درمانی و آموزش تمرینات گفتاری یا روش های جایگزین گفتار، از بیمار در بیمارستان بازدید می کند. گفتاردرمانی معمولاً پس از بازگشت بیمار به خانه ادامه می یابد.
غذا خوردن پس از درمان سرطان سر و گردن دشوار است. بعضی از بیماران بعد از جراحی مواد مغذی را مستقیماً داخل ورید دریافت می کنند یا تا زمانی که بتوانند به تنهایی غذا بخورند، به یک لوله تغذیه نیاز خواهند داشت. لوله تغذیه یک لوله پلاستیکی انعطاف پذیر است که از طریق بینی یا برشی در شکم به معده متصل می شود. یک پرستار یا یک آسیب شناس گفتار می تواند به بیماران کمک کند تا یاد بگیرند که بعد از جراحی چگونه دوباره غذا مصرف کنند
آیا مراقبت های بعدی درمان لازم است؟ شامل چه مواردی است؟
مراقبت های پیگیری منظم پس از درمان سرطان سر و گردن برای اطمینان از عدم بازگشت سرطان و عدم ایجاد سرطان اولیه (جدید) بسیار مهم است. سرطان های سر و گردن که به عفونت HPV مرتبط نیستند، به خصوص پس از درمان به احتمال زیاد عود می کنند. بسته به نوع سرطان، معاینات پزشکی می تواند شامل معاینه استوما، در صورت ایجاد اختلال و دهان، گردن و گلو باشد. معاینات منظم دندانپزشکی نیز امکان دارد لازم باشد.
هر از گاهی، پزشک معاینه کامل بدنی، آزمایش خون، اشعه ایکس و توموگرافی کامپیوتری (CT)، توموگرافی انتشار پوزیترون (PET) یا تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) انجام می دهد. پزشک همچنین عملکرد تیروئید و غده هیپوفیز را کنترل کرده، به خصوص اگر سر یا گردن تحت تابش قرار گرفته باشد. همچنین، پزشک احتمالاً توصیه می کند بیماران سیگار را ترک کنند. تحقیقات نشان داده است که ادامه سیگار کشیدن توسط بیمار مبتلا به سرطان سر و گردن اثربخشی درمان را کاهش داده و احتمال بروز سرطان ثانویه را افزایش دهد.
چگونه افرادی که به سرطان های سر و گردن مبتلا شده اند می توانند خطر ابتلا به سرطان ثانویه را کاهش دهند؟
افرادی که تحت سرطان های سر و گردن تحت درمان قرار گرفته اند، احتمال ابتلا به سرطان جدید، معمولاً در سر، گردن، مری یا ریه ها افزایش می یابد. احتمال ابتلا به سرطان ثانویه بسته به محل سرطان اصلی متفاوت است، اما در افرادی که از دخانیات استفاده می کنند و الکل مصرف می کنند بیشتر است.