نگاه کلی
لنفوم غیر هوچکین سرطانی است که از سیستم لنفاوی نشات می گیرد، مبارزه با بیماری در سراسر بدن انجام می شود. در لنفوم غیر هوچکین، تومورها از لنفوسیت ها (نوعی گلبول سفید) ایجاد می شوند.
لنفوم غیر هوچکین نسبت به نوع عمومی دیگر لنفوم - لنفوم هوچکین شایع تر است. انواع مختلفی از لنفوم غیر هوچکین وجود دارد. لنفوم منتشر سلول های B بزرگ و لنفوم فولیکولی از متداول ترین زیرگروه ها هستند.
پیشرفت در تشخیص و درمان لنفوم غیر هوچکین به بهبود پیش آگهی افراد مبتلا به این بیماری کمک کرده است.
علائم
علائم و نشانه های لنفوم غیر هوچکین شامل موارد زیر است:
- غدد لنفاوی بدون درد و تورم در گردن، زیر بغل یا کشاله ران
- درد یا تورم شکمی
- درد قفسه سینه، سرفه یا مشکل تنفس
- خستگی
- تب
- عرق شبانه
- کاهش بدون دلیل وزن
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
اگر علائم و نشانه های مداومی دارید که نگران کننده هستند با پزشک خود درتماس باشید.
علل بیماری
در بیشتر موارد، پزشکان نمی دانند که چه چیزی باعث ابتلا به لنفوم غیر هوچکین می شود. در بعضی موارد، به دلیل ضعف سیستم ایمنی بدن می باشد. اما زمانی آغاز می شود که بدن بیش از حد لنفوسیت های غیر طبیعی تولید کند.
به طور معمول، لنفوسیت ها چرخه زندگی قابل پیش بینی را طی می کنند. لنفوسیت های قدیمی می میرند و بدن سلول های جدیدی را برای جایگزینی آنها ایجاد می کند. در لنفوم غیر هوچکین، لنفوسیت ها نمی میرند، اما به رشد و تقسیم خود ادامه می دهند. این میزان بیش از حد عرضه لنفوسیت ها به غدد لنفاوی وارد شده و باعث تورم آنها می شود.
سلول های B و سلول های T
لنفوم غیر هوچکین می تواند از موارد زیر شروع شود:
- سلول های B. سلول های B با تولید آنتی بادی هایی که مهاجمان خارجی را خنثی می کنند، با عفونت مبارزه می کنند. لنفوم غیر هوچکین بیشتر از سلولهای B ناشی می شود. انواع مختلفی از لنفوم غیر هوچکین که شامل سلول های B می شود شامل لنفوم سلول B بزرگ، لنفوم فولیکولار، لنفوم سلول منتل و لنفوم بورکیت است.
- سلولهای T. سلول های T مستقیماً در تهاجم به مهاجمان خارجی نقش دارند. لنفوم غیر هوچکین در سلولهای T کمتر اتفاق می افتد. انواع مختلفی از لنفوم غیر هوچکین که سلولهای T را درگیر می کند شامل لنفوم سلول T محیطی و لنفوم سلول T پوستی است.
شناخت منشأ ابتلا به این گونه لنفوم، به تعیین گزینه های درمانی کمک می کند.
محل لنفوم غیر هوچکین
لنفوم غیر هوچکین به طور کلی شامل وجود لنفوسیت های سرطانی در غدد لنفاوی است. اما این بیماری می تواند به سایر قسمت های سیستم لنفاوی نیز سرایت کند که شامل عروق لنفاوی، لوزه ها، آدنوئیدها، طحال، تیموس و مغز استخوان می باشد. گاهی اوقات، لنفوم غیر هوچکین اندام هایی خارج از سیستم لنفاوی را درگیر می کند.
عوامل خطرساز (ریسک فاکتورها)
در بیشتر موارد، افراد مبتلا به لنفوم غیر هوچکین هیچ عامل خطر واضحی ندارند. و بسیاری از افرادی که دارای عوامل خطر ابتلا به این بیماری هستند هرگز به آن مبتلا نمی شوند.
برخی از عواملی که خطر لنفوم غیر هوچکین را افزایش می دهند عبارتند از:
- داروهای سرکوبگر سیستم ایمنی. اگر پیوند اعضا انجام داده اید، حساسیت بیشتری در ابتلا به بیماری دارید زیرا درمان سرکوب کننده توانایی بدن را برای مبارزه با بیماری های جدید کاهش داده است.
- عفونت با برخی ویروس ها و باکتری ها. به نظر می رسد برخی از عفونت های ویروسی و باکتریایی خطر ابتلا به لنفوم غیر هوچکین را افزایش می دهند. ویروس های مرتبط با افزایش خطر لنفوم غیر هوچکین شامل عفونت اچ آی وی و اپستین بار می باشد. باکتری های مرتبط با لنفوم غیر هوچکین شامل هلیکوباکتر پیلوری ایجادکننده زخم می باشد.
- مواد شیمیایی. برخی از مواد شیمیایی مانند مواردی که برای از بین بردن حشرات و علف های هرز استفاده می شود، می توانند خطر ابتلا به لنفوم غیر هوچکین را افزایش دهد. برای درک ارتباط احتمالی آفت کش ها و ایجاد لنفوم غیر هوچکین، تحقیقات بیشتری لازم است.
- سن بالاتر. لنفوم غیرهوچکین می تواند در هر سنی رخ دهد، اما با افزایش سن خطر افزایش می یابد. این بیماری بیشتر در افراد 60 سال به بالا دیده می شود.
تشخیص
پزشک احتمالاً در مورد سابقه پزشکی شخصی و خانوادگی سوالاتی می پرسد. سپس شخص را تحت آزمایش ها و روش هایی قرار می دهد که برای تشخیص لنفوم غیر هوچکین استفاده می شود، از جمله:
- معاینه بدنی. پزشک تورم غدد لنفاوی، از جمله در گردن، زیر بغل و کشاله ران و همچنین تورم طحال یا کبد را بررسی می کند.
- آزمایش خون و ادرار. آزمایش خون و ادرار به رد یک عفونت یا بیماری دیگر کمک می کند.
- تست های تصویربرداری. پزشک آزمایش های تصویربرداری را برای یافتن تومور در بدن توصیه می کند. این آزمایش ها شامل اشعه ایکس، CT، MRI و توموگرافی انتشار پوزیترون (PET) باشد.
- آزمایش گره لنفاوی. پزشک روش بیوپسی غدد لنفاوی را برای برداشتن تمام یا بخشی از غدد لنفاوی برای آزمایش آزمایشگاهی توصیه کند. تجزیه و تحلیل بافت غدد لنفاوی در آزمایشگاه نشان دهنده ابتلا و حتی نوع این بیماری می باشد.
- آزمایش مغز استخوان. بیوپسی و آسپیراسیون مغز استخوان شامل ورود یک سوزن در استخوان ران جهت برداشتن نمونه ای از مغز استخوان است. نمونه مورد بررسی قرار گرفته تا وجود سلولهای لنفوم غیر هوچکین برسی گردد.
بسته به شرایط از آزمایش ها و روشهای دیگری استفاده خواهد شد.
مرحله بندی لنفوم غیر هوچکین
پس از مشخص شدن میزان لنفوم غیر هوچکین توسط پزشک، مرحله ای به سرطان اختصاص می یابد. مشخص شدن مرحله سرطان به پزشک کمک می کند تا پیش آگهی و گزینه های درمانی مناسب را تعیین کند.
مراحل لنفوم غیر هوچکین شامل موارد زیر است:
- مرحله I. سرطان محدود به یک ناحیه غدد لنفاوی یا گروهی از گره های مجاور است.
- مرحله II. در این مرحله، سرطان در دو منطقه غدد لنفاوی یافت شده، یا سرطان به یک عضو و غدد لنفاوی مجاور حمله کرده است. اما سرطان هنوز به بخش خاصی از بدن در بالا یا پایین دیافراگم محدود شده است.
- مرحله III. وقتی سرطان به گره های لنفاوی هم در بالا و هم در زیر دیافراگم منتقل شود، مرحله III در نظر گرفته می شود. سرطان همچنین در غدد لنفاوی بالای دیافراگم و طحال دیده می شود.
- مرحله IV. این مرحله پیشرفته ترین مرحله لنفوم غیر هوچکین است. سلولهای سرطانی در چندین بخش از یک یا چند اندام و بافت قرار دارند. لنفوم غیر هوچکین مرحله IV می تواند سایر قسمت های بدن مانند کبد، ریه ها و استخوان ها را تحت تأثیر قرار دهد.
علاوه بر این، پزشک از حروف A و B برای نشان دادن شدت علائم لنفوم غیر هوچکین استفاده می کند:
- A به معنی عدم وجود علائم قابل توجه می باشد.
- B نشان دهنده علائم و نشانه های قابل توجهی مانند تب مداوم، کاهش وزن ناخواسته یا تعریق شدید شبانه است.
انواع مختلفی از لنفوم غیر هوچکین وجود دارد، از جمله اشکال نادر که شناسایی آن برای پاتولوژیست های بی تجربه دشوار است. تشخيص و مرحله بندي دقيق در تهيه برنامه درمان نقش كليدي دارد. تحقیقات نشان می دهد که بررسی آزمایش های بیوپسی توسط آسیب شناسانی که تخصصی در بیماری های لنفوم ندارند، منجر به میزان قابل توجهی از تشخیص های اشتباه می شود. جهت اطمینان از تشخیص، از متخصص این زمینه کمک بگیرید.
درمان
انتخاب روش درمانی مناسب هرشخص، به نوع و مرحله بیماری، سلامت کلی و اولویت های بیمار بستگی دارد.
همیشه برای این بیماری درمان لازم نیست.
اگر لنفوم رشد آهسته ای دارد، بررسی نحوه پیشرفت آن می تواند گزینه درمانی مناسبی باشد. لنفوم های بدون علامت ممکن است سالها نیاز به درمان نداشته باشند.
به تأخیر انداختن درمان به این معنی نیست که نیازی به کنترل شرایط سلامتی نباشد. پزشک جهت کنترل وضعیت و اطمینان از پیشرفت نکردن سرطان، احتمالاً هر چند ماه یک بار معاینه منظمی را ترتیب می دهد.
درمان لنفوم دارای علائم
اگر لنفوم غیر هوچکین تهاجمی باشد یا علائم و نشانه هایی داشته باشد، پزشک درمان را توصیه می کند. گزینه های درمانی شامل موارد زیر است:
شیمی درمانی
شیمی درمانی نوعی درمان دارویی است - که به صورت خوراکی یا از طریق تزریق انجام می شود - سلول های سرطانی را از بین می برد. داروهای شیمی درمانی را می توان به تنهایی و ترکیب با سایر داروهای شیمی درمانی یا همراه با سایر درمانها تجویز کرد.
عوارض جانبی شیمی درمانی به داروهای تجویزی بستگی دارد. عوارض جانبی شایع حالت تهوع و ریزش مو است. عوارض جدی طولانی مدت می تواند شامل آسیب قلبی، آسیب ریه، مشکلات باروری و سرطان های دیگر مانند سرطان خون باشد.
رادیوتراپی (پرتو درمانی)
در پرتودرمانی از پرتوهای پرانرژی مانند اشعه ایکس و پروتون برای از بین بردن سلولهای سرطانی استفاده می شود. در طول پرتودرمانی، شخص روی یک میز قرار گرفته و یک دستگاه بزرگ اشعه را به نقاط مشخصی از بدن هدایت می کند. پرتودرمانی می تواند به تنهایی یا در ترکیب با سایر روشهای درمانی سرطان استفاده شود.
تابش می تواند به غدد لنفاوی آسیب دیده و ناحیه نزدیک گره هایی که احتمال پیشرفت بیماری وجود دارد انجام می شود. طول دوره پرتودرمانی بسته به مرحله بیماری متفاوت است. یک برنامه درمانی معمول شخص را ملزوم می کند تا پنج روز در هفته و به مدت چند هفته به بیمارستان یا کلینیک رفته، و در هر دوره 30 دقیقه تحت پرتودرمانی قرار می گیرید.
پرتودرمانی می تواند باعث قرمزی پوست و ریزش مو در محل هدف تابش شود. بسیاری از افراد در طی پرتودرمانی دچار خستگی می شوند. خطرات جدی تر شامل بیماری های قلبی، سکته مغزی، مشکلات تیروئید، ناباروری و سایر سرطان ها مانند سرطان پستان یا ریه است.
پیوند مغز استخوان
پیوند مغز استخوان که به آن پیوند سلول های بنیادی نیز گفته می شود، شامل استفاده از مقادیر بالای شیمی درمانی و پرتودرمانی برای سرکوب مغز استخوان است. سپس سلول های بنیادی مغز استخوان سالم از بدن یا اهدا کننده در خون تزریق می شود و در آنجا به استخوان ها منتقل می شوند و مغز استخوان را بازسازی می کنند.
افرادی که تحت پیوند مغز استخوان قرار می گیرند ممکن است در معرض خطر ابتلا به عفونت باشند.
سایر درمان ها
داروهای درمانی بیولوژیکی به سیستم ایمنی بدن کمک می کند تا با سرطان مقابله کند.
به عنوان مثال، یک روش درمانی بیولوژیکی به نام ریتوکسیماب (ریتوکسان) نوعی آنتی بادی مونوکلونال است که به سلولهای B متصل می شود و باعث می شود آنها در سیستم ایمنی بدن بیشتر دیده شوند و سپس می توانند حمله کنند. ریتوکسیماب تعداد سلول های B از جمله سلول های B سالم را کاهش می دهد، اما بدن سلول های B سالم جدیدی را برای جایگزینی این سلول ها تولید می کند. سلولهای B سرطانی کمتر عود می کنند.
همچنین دارویی به نام ایمبرویکتا(ایبروتینیب) برای برخی از افراد تحت درمان لنفوم غیر هوچکین توسط سازمان غذا و دارو (FDA) تأیید شده است.
داروهای رادیو ایمونوتراپی از آنتی بادی های مونوکلونال ساخته شده اند که حامل ایزوتوپ های رادیواکتیو هستند. این اجازه می دهد تا آنتی بادی به سلول های سرطانی متصل شود و تابش مستقیم به سلول ها برسد. نمونه ای از داروی رادیو ایمونوتراپی که برای درمان لنفوم غیر هوچکین استفاده می شود، ایبریتوموماب تیوکستان (Zevalin) است.
مطالعات بالینی
تحقیقات بالینی می تواند گزینه ای برای افرادی باشد که بیماری آنها توسط سایر گزینه های درمانی موفقیت نداشته است. در رابطه با آزمایش های بالینی احتمالی از پزشک خود سوال کنید.
درمان جایگزین
هیچ درمان جایگزینی برای درمان لنفوم غیر هوچکین یافت نشده است. اما درمان جایگزین می تواند به شخص کمک کند تا با استرس تشخیص سرطان و عوارض جانبی درمان سرطان کنار بیایید. در رابطه با گزینه های درمانی مناسب با پزشک خود مشورت کنید، مانند:
- هنر درمانی
- ورزش
- مراقبه
- موسیقی درمانی
- تمرینات آرامش
- معنویت
راه کارهایی برای کنار آمدن با بیماری
تشخیص لنفوم غیر هوچکین می تواند طاقت فرسا باشد. استراتژی ها و منابع زیر قادراند در مقابله با سرطان به شخص کمک کنند:
- در رابطه با لنفوم غیر هوچکین بیاموزید. درباره سرطان خود به اندازه کافی بیاموزید تا در تصمیم گیری درباره درمان و مراقبت از خود احساس بهتری داشته باشید. علاوه بر صحبت با پزشک خود، در کتابخانه محلی و اینترنت نیز به دنبال اطلاعات باشید. جستجوی اطلاعات خود را با موسسه ملی سرطان و انجمن سرطان خون و لنفوم شروع کنید.
- یک سیستم پشتیبانی قوی داشته باشید. قوی نگه داشتن روابط نزدیک به شخص کمک می کند تا با لنفوم غیر هوچکین مقابله کند. دوستان و خانواده می توانند پشتیبانی عملی لازم را از قبیل کمک به مراقبت از خانه در صورت بستری بودن در بیمارستان فراهم کنند. و هنگامی که احساس خوبی ندارید می توانند حمایت عاطفی مناسبی داشته باشند.
اگرچه دوستان و خانواده می توانند بهترین حامیان شخص باشند باشند، اما بعضی اوقات در برخورد با بیماری مناسب نباشند. در این صورت، نگرانی و درک یک گروه پشتیبانی رسمی یا سایر افرادی که با سرطان کنار می آیند می تواند مفید باشد.
- اهداف معقول و منطقی تعیین کنید. داشتن اهداف به شخص کمک می کند تا بر احساسات خود کنترل داشته باشد. اما از تعیین اهدافی که احتمالاً نمی توانید به آنها برسید خودداری کنید. به عنوان مثال شاید نتوانید یک هفته 40 ساع کار کنید، اما میتوانید حداقل نیمه وقت کار کنید. در واقع، بسیاری از افراد عقیده دارند که ادامه کار می تواند مفید باشد.
- برای خود وقت بگذارید. خوب غذا خوردن، آرامش و استراحت کافی می تواند به مقابله با استرس و خستگی سرطان کمک کند. همچنین، برای زمانهایی که نیاز به استراحت بیشتر یا محدود کردن کارهای خود دارید، برنامه ریزی کنید.
- فعال بمانید. تشخیص سرطان به این معنی نیست که باید دیگر کارهایی را که دوست دارید یا به طور معمول انجام می دهید، متوقف شوید. در بیشتر مواقع، اگر احساس خوبی برای انجام کاری دارید، ادامه دهید و آن را انجام دهید. فعال بودن شخص بیمار اهمیت زیادی در روحیه شخص دارد.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
اگر علائم و نشانه های نگران کننده دارید با پزشک خانواده درتماس باشید. اگر پزشک به نوعی لنفوم مشکوک باشد، می تواند شخص را به پزشک متخصص خون ارجاع دهد .
از آنجا که زمان ملاقات شما با پزشک مختصر است و از آنجا که اغلب اطلاعات زیادی برای دانستن وجود دارد، خوب است که برای ویزیت پزشک آماده باشید. در اینجا برخی از اطلاعات برای کمک به شما در آماده شدن، و انتظاراتی که از پزشک دارید، آورده شده است.
آن چه می توانید انجام دهید
- از هرگونه محدودیت قبل از قرار ملاقات آگاه باشید. در زمان تعیین وقت، حتماً در این باره سوال کنید که آیا کاری لازم است که از قبل انجام دهید، مانند محدود کردن رژیم غذایی.
- علائمی که تجربه می کنید را یادداشت کنید، از جمله علائمی که به نظر می رسد ارتباطی با دلیل بیماری فعلی نداشته باشد.
- اطلاعات شخصی کلیدی، از جمله استرسهای عمده یا تغییرات اخیر زندگی را یادداشت کنید.
- نام و مقدار داروها، ویتامین ها یا سایر مکمل هایی که اخیراً مصرف کرده اید را یادداشت کنید.
- یکی از اعضای خانواده یا دوست خود را همراه داشته باشید. بعضی اوقات یادآوری تمام اطلاعات ارائه شده در هنگام قرار ملاقات دشوار است. شخصی که شما را همراهی می کند کمک میکند تا نکات پزشک را به یادداشته باشید
- سوالاتی که می خواهید از پزشک بپرسید را یادداشت کنید.
وقت شما با پزشک محدود است، بنابراین تهیه لیستی از سوالات می تواند به شما کمک کند تا از وقت خود نهایت استفاده را ببرید. در صورت اتمام زمان، سوالات خود را از مهمترین تا کم اهمیت ترین لیست کنید. برخی از سوالات اساسی که باید از پزشک بپرسید عبارتند از:
- آیا مبتلا به لنفوم غیر هوچکین هستم؟
- چه نوع لنفوم غیر هوچکین دارم؟
- شرایط من در چه مرحله ای است؟
- آیا وضعیت من تهاجمی است یا رشد کند دارد؟
- آیا به آزمایش های بیشتری احتیاج دارم؟
- آیا به درمان نیاز خواهم داشت؟
- گزینه های درمان من چه هستند؟
- عوارض جانبی بالقوه هر درمان چیست؟
- درمان چه تاثیری بر زندگی روزمره من دارد؟ آیا می توانم به زندگی طبیعی ادامه دهم؟
- چه مدت درمان ادامه خواهد داشت؟
- بهترین گزینه درمانی برای شخص من چیست؟
- درشرایط من، چه توصیه ای برای بیماری دارید؟
- اگر در شرایط من دوست یا عزیزی به این بیماری مبتلا داشتید، چه توصیه ای به آن شخص می کنید؟
- آیا باید به متخصص مراجعه کنم؟ هزینه آن چقدر است و آیا بیمه من آن را پوشش می دهد؟
- آیا بروشور یا مواد چاپی دیگری دارید که بتوانم با خود ببرم؟ چه وب سایت هایی را پیشنهاد می کنید؟
- چه مجله ها و بروشورهایی در دسترس هستند؟ چه سایت هایی را برای کسب اطلاعات بیشتر پیشنهاد می دهید؟
علاوه بر این سوالات، در پرسیدن هر سوال دیگری که برایتان پیش آمده است تردید نکنید.
از پزشک چه انتظاری می رود
پزشک احتمالاً تعدادی سوال از شما می پرسد. آماده بودن برای پاسخ دادن به آنها به پزشک کمک خواهد کرد.
پزشک سوالاتی را امکان دارد بپرسد:
- چه زمانی برای اولین بار علائم را تجربه کردید؟
- آیا علائم مداوم یا گاه به گاه بوده است؟
- شدت علائم چقدر است؟
- چه مواردی، علائم را بهبود می بخشد؟
- چه چیزهایی، علائم را بدتر می کند؟
- آیا در گذشته عفونت داشته اید؟
- آیا شما یا خانواده تان در معرض سموم قرار داشته اید؟