نگاه کلی
کیست های پانکراس (لوزالمعده)، کیسه هایی مملو از مایع هستند که بر روی پانکراس (لوزالمعده) یا درون آن، قرار دارند. پانکراس، اندام بزرگی در پشت معده است که هورمون ها و آنزیم هایی که به هضم غذا کمک می کنند را تولید می کند. کیست های لوزالمعده معمولاً در طول آزمایش تصویربرداری برای مشکل دیگری، یافت می شوند.
دسته های اصلی کیست های پانکراس را می توان به دو گروه کیست های غیرنئوپلاستیک یا نئوپلاستیک تقسیم کرد. هر گروه شامل بسیاری از زیرگروه‌های مختلف کیست مانند کیست‌های کاذب، سیست آدنوماهای سروزی و نئوپلاسم‌های کیستیک موسینوس، می باشند. بیشتر کیست ها، سرطانی نیستند و بسیاری از آنها نیز علائمی ایجاد نخواهند کرد. بااین وجود، برخی از کیست های لوزالمعده می توانند سرطانی باشند یا به کیست های سرطانی، تبدیل شوند.
پزشک ممکن است از مایع کیست پانکراس، برای تشخیص وجود سلول های سرطانی، نمونه برداری کند و یا نظارت بر کیست را، برای تشخیص تغییراتی که نشان دهنده سرطان است، توصیه کند.
علائم
ممکن است که فرد، علائم کیست لوزالمعده را نداشته باشد، اما زمانی که به علت موارد دیگر، آزمایش های تصویربرداری از شکم را انجام می دهد، متوجه حضور آن می شود.
علائم کیست پانکراس، درصورت وقوع، شامل موارد زیر می باشد:
- درد مداوم شکم که ممکن است به پشت نیز انتقال می یابد.
- تهوع و استفراغ
- کاهش وزن
- فرد بلافاصله پس از شروع غذا خوردن، احساس سیری می کند
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
کیست ها به ندرت می توانند عفونی شوند. در صورت داشتن تب و درد مداوم شکم، به پزشک مراجعه نمایید.
پارگی کیست پانکراس، یک فوریت پزشکی می باشد اما خوشبختانه بسیار نادر است. کیست پاره شده می تواند باعث عفونت حفره شکمی (پریتونیت) نیز شود.
علل بیماری
علت ایجاد اکثر کیست های پانکراس، همچنان ناشناخته است. برخی از کیست ها با بیماری های نادری از جمله بیماری کلیه پلی کیستیک یا بیماری فون هیپل-لیندو، یک اختلال ژنتیکی که می تواند پانکراس و سایر اندام ها را تحت تاثیر قرار دهد، مرتبط هستند.
کیست‌های کاذب اغلب به دنبال یک بیماری دردناک که در آن آنزیم‌های گوارشی زودرس فعال می‌شوند و پانکراس را تحریک می‌کنند (پانکراتیت)، ایجاد می شوند.این نوع کیست‌ها همچنین می‌توانند در اثر آسیب به شکم، مانند تصادف نیز ایجاد شوند.
عوامل خطرساز (ریسک فاکتورها)
مصرف زیاد نوشیدنی های الکل دار و سنگ کیسه صفرا از عوامل خطرساز پانکراتیت هستند و پانکراتیت نیز یک عامل خطرساز برای کیست کاذب می باشد. آسیب شکم نیز یک عامل خطر برای کیست کاذب می باشد.
پیشگیری از بروز بیماری
مبتلا نشدن به پانکراتیک، بهترین راه برای پیشگیری از ایجاد از کیست های کاذب می باشد.عارضه پانکراتیک معمولاً در اثر سنگ کیسه صفرا یا مصرف زیاد نوشیدنی های الکل دار، ایجاد می شود.درصورتیکه سنگ های صفراوی منجر به ایجاد پانکراتیت شده باشند ممکن است نیاز به برداشتن کیسه صفرا، باشد. اگر پانکراتیت به دلیل مصرف نوشیدنی های الکل دار باشد، عدم مصرف نوشیدنی های الکل دار، خطر ابتلا به این عارضه را کاهش خواهد داد.
تشخیص
امروزه و با پیشرفت فناوری تصویربرداری، کیست‌های پانکراس بیش از گذشته تشخیص داده می شوند و یافتن آنها نیز راحت تر می باشد.با این وجود همچنان بسیاری از کیست های لوزالمعده در هنگام اسکن شکم برای مشکلات دیگر، یافت می شوند.
پزشک پس از گرفتن سابقه پزشکی و انجام معاینه فیزیکی، آزمایش های تصویربرداری از جمله موارد زیر را برای کمک به تشخیص و برنامه ریزی درمان توصیه خواهد کرد.
سی تی اسکن (CT). این آزمایش تصویربرداری می تواند اطلاعات دقیقی در مورد اندازه و ساختار کیست پانکراس ارائه دهد.
اسکن ام آرآی (MRI). این آزمایش تصویربرداری، جزئیات ظریف کیست پانکراس از جمله اینکه آیا این کیست حاوی اجزایی که نشان دهنده خطر سرطان، می باشد یا خیر را نشان دهد.
سونوگرافی آندوسکوپی. این آزمایش مانند MRI می‌تواند تصویر دقیقی از کیست ارائه دهد. همچنین، مایع داخل کیست را می توان برای بررسی علائم احتمالی سرطان جمع آوری کرد و در آزمایشگاه، مورد تجزیه و تحلیل قرار داد.
کلانژیوپانکراتوگرافی رزونانس مغناطیسی(MRCP). MRCP به عنوان تست تصویربرداری انتخابی برای نظارت بر کیست پانکراس در نظر گرفته می شود. این نوع تصویربرداری مخصوصاً برای ارزیابی کیست در مجرای پانکراس، مفید می باشد.
گاهی اوقات ویژگی ها و محل کیست پانکراس همراه با سن و جنسیت فرد بیمار، به پزشکان در تعیین نوع کیست کمک خواهد کرد:
کیست های کاذب، این کیست ها سرطانی نیستند و معمولاً در اثر پانکراتیت ایجاد می شوند. کیست کاذب پانکراس نیز می تواند در اثر ضربه ایجاد شود.
سیست آدنوما سروز می تواند به اندازه ای بزرگ شود که اندام های مجاور را جابجا کند و باعث درد شکم و احساس پری در آن شود. سیست آدنوما سروزی اغلب در زنان بالای ۶۰ سال رخ داده و به ندرت سرطانی می شود.
نئوپلاسم‌های کیستیک موسینوس معمولاً در بدنه یا قسمت دم پانکراس قرار دارند و تقریباً همواره در زنان و اغلب در زنان میانسال رخ می‌دهند. سیست آدنوما موسینوس پیش سرطانی می باشد، به این معنی که در صورت عدم درمان ممکن است تبدیل به سرطان شود.البته کیست های بزرگتر ممکن است در حال حاضر نیز سرطانی باشند.
نئوپلاسم موسینوس پاپیلاری داخل مجاری (IPMN) در مجرای اصلی پانکراس یا یکی از شاخه های جانبی آن، ایجاد می شود. IPMN ممکن است پیش سرطانی یا سرطانی باشد و معمولاً در مردان و زنان بالای ۵۰ سال رخ دهد. IPMN بسته به محل آن و سایر عوامل، ممکن است به جراحی نیاز داشته باشد.
نئوپلاسم های کاذب پاپیلاری جامد معمولاً در بدنه یا دم پانکراس قرار دارند و اغلب در زنان کمتر از ۳۵ سال رخ می دهند. آنها نادر و گاهی سرطانی هستند.
تومور عصبی غدد درون ریز کیستیک عمدتاً جامد است اما می تواند دارای اجزای کیست مانند نیز باشد. این نوع تومورها می توانند با سایر کیست های پانکراس اشتباه گرفته شوند و ممکن است پیش سرطانی یا سرطانی باشند.
درمان
انتظار توام با مراقبت یا درمان، به نوع کیست، اندازه آن، ویژگی‌های آن و علائم فرد بیمار، بستگی دارد.
انتظار توام با مراقبت
یک کیست کاذب خوش خیم، حتی یک کیست بزرگ، تا زمانی که فرد را آزار ندهد ممکن است تشخیص داده نشود. کیست سیست آدنوما سروزی به ندرت سرطانی می شود، بنابراین می توان آن را به حال خود رها کرد مگر اینکه علائم ایجاد کرده یا رشد کند. برخی از کیست های پانکراس نیز می بایست تحت نظر باشند.
تخلیه کیست
کیست کاذبی که علائم آزاردهنده ایجاد می کند یا بزرگتر می شود را می توان تخلیه کرد.برای تخلیه کیست، یک لوله انعطاف پذیر کوچک (اندوسکوپ) از طریق دهان به معده و روده کوچک، وارد می شود. آندوسکوپ مجهز به یک پروب اولتراسوند (سونوگرافی آندوسکوپی) و یک سوزن برای تخلیه کیست می باشد. گاهی اوقات تخلیه از طریق پوست، ضروری می باشد.
عمل جراحي
برخی از انواع کیست های پانکراس به دلیل خطر سرطانی شدن نیاز به برداشته شدن به کمک جراحی دارند.همچنین ممکن است برای برداشتن کیست کاذب بزرگ شده یا سیستادنوم سروزی که باعث درد یا علائم دیگر می شود نیز به جراحی نیاز باشد.
درصورت داشتن پانکراتیت مداوم ممکن است یک کیست کاذب عود کند.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
در اینجا اطلاعاتی آورده شده است که کمک می کند تا فرد برای قرار ملاقات آماده شود.
آنچه می توانید انجام دهید
- علائم خود را یادداشت کنید از جمله زمانی که شروع شده اند و اینکه آیا در طول زمان تغییر کرده یا بدتر شده اند یا خیر
- اطلاعات شخصی کلیدی از جمله سابقه آسیب به شکم خود را یادداشت کنید.
- فهرستی از تمام داروها، ویتامین ها و مکمل هایی که مصرف می کنید تهیه کنید.
سوالاتی که می خواهید از پزشک بپرسید را یادداشت کنید.
برخی از سوالات اساسی عبارتند از:
- محتمل ترین علت ایجادکننده بیماری من چیست؟
- به چه آزمایش هایی نیاز دارم؟
- چه نوع کیستی دارم؟
- آیا احتمال سرطانی شدن آن وجود دارد؟
- اگر نیاز به جراحی داشته باشم، بهبودی من چگونه خواهد بود؟
- به چه مراقبت های بعدی نیاز دارم؟
- من به بیماری های دیگری نیز مبتلا هستم. چگونه می توانم همه آنها را با یکدیگر مدیریت کنم؟
همچنین درصورت داشتن هرگونه سوالی، در پرسیدن آن تردید نکنید.
از پزشک چه انتظاری می رود
احتمالاً پزشک از شما سؤالاتی در مورد علائم تان، مانند موارد زیر، خواهد پرسید:
- علائم تان از چه زمانی شروع شدند؟
- آیا علائم تان مداوم هستند یا گاه به گاه؟
- شدت علائم تان در چه حدی می باشد؟
- علائم خود را در کجا بیشتر احساس می کنید؟
- به نظر می رسد چه چیزی علائم شما را بهبود می بخشد؟
- به نظر می رسد چه چیزی علائم شما را بدتر می کند؟
- آیا تا به حال پانکراتیت داشته اید؟
- روزانه چند نوشیدنی الکل دار مصرف می کنید؟
- آیا سنگ کیسه صفرا دارید؟