داروی ریفامپین چیست؟
نام تجاری دارو: ریفادین، ریماکتان
نام عمومی دارو: ریفامپین
این دارو نوعی آنتی بیوتیک ریفامایسین است که برای درمان سل و سایر عفونت ها مصرف می شود.
آنتی بیوتیک تنها بیماری های باکتریایی را درمان می کند و بر عفونت های ویروسی (مانند آنفولانزا و سرماخوردگی) تاثیری ندارد. استفاده از آنتی بیوتیک ها در مواقع غیرضروری باعث عدم اثربخشی آن ها در صورت بروز عفونت در آینده می شود.
زمان و نحوه مصرف داروی ریفامپین
بهترین نحوه مصرف این دارو به این صورت است که بنا بر تجویز پزشک آن را با معده خالی همراه با یک لیوان پر از آب (۸ اونس یا ۲۴۰ میلی لیتر) ۱ ساعت پیش یا ۲ ساعت پس از غذا خوردن مصرف کنید. در صورت داشتن حالت تهوع از مصرف همزمان داروهای ضد اسید یا ریفامپین خودداری کنید زیرا موجب کاهش اثربخشی ریفامپین می شود. در صورت لزوم در مصرف داروهای ضد اسید، حداقل۱ ساعت پس از مصرف ریفامپین صبر کنید.
در صورتی که قادر به بلع کپسول نیستید، کپسول را باز کنید و محتویات داخل آن را درون قاشق بریزید و بر روی پوره سیب یا ژله نرم و خنک بپاشید و بلافاصله آن را بخورید.
در صورت مصرف فرم شربت این دارو، پیش از هربار استفاده، بطری آن را تکان دهید. برای سنجیدن دوز داروی مصرفی، با دقت از دستگاه اندازه گیری دارو استفاده کنید.
برای پیشگیری یا درمان سایر عفونت ها (مانند سل فعال و نهفته و مننژیت) همراه با ریفامپین، از آنتی بیوتیک های دیگر نیز استفاده می شود. دوز دارو و طول درمان بسیار متنوع است و بستگی به نوع بیماری دارد. بیشترین اثربخشی این دارو در نتیجه مصرف منظم آن حاصل می شود. برای کمک به یادآوری این موضوع، دارو را هر روز و در یک زمان خاص مصرف کنید. تا زمانی که همه داروهای تجویز شده توسط پزشک تمام نشده، مصرف آنها را ادامه دهید حتی اگر پس از چند روز علائم از بین برود. قطع زود هنگام دارو باعث رشد باکتری ها و بازگشت مجدد عفونت می شود. در صورت تشدید یا تداوم وضعیت، پزشکتان را مطلع سازید.
عوارض جانبی ریفامپین
معده درد، حالت تهوع، سوزش معده، تغییرات قاعدگی و سر درد از عوارض جانبی این دارو هستند. در صورت تشدید یا تداوم هر یک از این علائم، فوراً پزشکتان را مطلع سازید.
این دارو باعث تغییر رنگ (زرد، نارنجی، قرمز یا قهوه ای شدن) عرق، ادرار، بزاق یا اشک خواهد شد. این یک اثر مضر است ولی پس از قطع مصرف دارو، آن هم قطع می شود. البته این اثر در دندان ها و چشم ها ممکن است دائمی باشد.
به یاد داشته باشید که پزشک معالجتان این محصول را برای شما تجویز کرده چرا که بر این باور است که منافع این محصول بیشتر از عوارض آن است. بیشتر افراد با مصرف این محصول، دچار عوارض جانبی جدی نمی شوند.
ریفامپین به ندرت باعث بیماری های کبدی می شوند اما در صورت ابتلا به عفونت های خاص مصرف این دارو ضروری است. درمان ترکیبی با سایر داروها (مانند ایزونیازید، پیرازین آمید) این خطر را افزایش می دهد. در صورت مشاهده علائم بیماری های کبدی مانند حالت تهوع/استفراغ مزمن، شکم/معده درد، تیره شدن رنگ ادرار، زرد شدن رنگ پوست/چشم، پزشک خود را مطلع سازید.
در صورت وقوع هر یک از عوارض جانبی مانند نشانه هایی از مشکلات کلیوی (مانند تغییر در مقدار ادرار)، تغییرات روحی/روانی (مانند گیجی، رفتارهای غیرعادی)، خستگی غیرعادی، خونریزی/کبودی آسان، نقاط کوچک قرمز رنگ بر روی پوست، درد/تورم مفاصل با پزشک خود صحبت کنید.
این دارو به ندرت باعث ایجاد بیماری شدید روده ای (کلستریدیم دیفیسیل همراه با اسهال) که مقاومت دارویی باکتریایی را به دنبال دارد، می شود. این عارضه ممکن است در طول درمان یا هفته ها و ماه ها پس از توقف درمان اتفاق بیفتد. در صورت وقوع عوارض جانبی از جمله اسهال مزمن، گرفتگی/درد در شکم یا معده، وجود موکوس/خون در مدفوع از داروهای ضد اسهال و مواد افیونی استفاده نکنید زیرا این داروها باعث تشدید علائم می شوند. همچنین پزشکتان را نیز فوراً مطلع سازید.
استفاده از این دارو برای مدت طولانی یا دوره های تکرار شونده، باعث ایجاد برفک دهانی یا عفونت مخمری (عفونت قارچی دهانی/واژنی) می شود. در صورتیکه متوجه وجود لکه های سفید در داخل دهانتان یا تغییر در ترشحات واژن یا علائم دیگر شده اید، پزشکتان را مطلع سازید.
واکنش آلرژیک بسیار جدی نسبت به این دارو نادر است. با این حال، در صورت مشاهده علائم واکنش آلرژیک جدی، از جمله راش پوستی (عارضه های پوستی)، خارش یا تورم (به خصوص در صورت و زبان و گلو)، سرگیجه شدید و مشکلات تنفسی فوراً به پزشک مراجعه کنید.
موارد مذکور، تمام عوارض جانبی این دارو را در برنمی گیرد، بنابراین در صورت مشاهده هر گونه عارضه جانبی دیگری، آن را به پزشک خود یا پزشک داروخانه اطلاع دهید.
موارد احتیاطی و منع مصرف کپسول ریفامپین
پیش از مصرف دارو، در صورت حساسیت به آن یا هر نوع حساسیت دیگری، پزشک خود یا پزشک داروخانه را در جریان قرار دهید. این محصول ممکن است دارای اجزای غیر فعالی باشد که موجب واکنش های آلرژیک و یا مشکلات دیگر شود. برای کسب اطلاعات بیشتر با پزشک داروخانه صحبت کنید.
پیش از شروع مصرف این دارو، پزشک معالجتان یا پزشک داروخانه را از سوابق پزشکی خود مخصوصاً دیابت، بیماری های کبدی(مانند هپاتیت)، عفونت اچ آی وی، تاریخچه استفاده/سوء استفاده از نوشیدنی های الکلی مطلع سازید.
الکل خطر ابتلا به بیماری های کبدی را اقزایش می دهد. تا هنگامیکه در حال مصرف این دارو هستید از نوشیدن نوشیدنی های الکلی، اجتناب کنید.
ریفامپین همچنین ممکن است موجب عدم عملکرد صحیح واکسن های باکتریایی (مانند واکسن حصبه) شود بنابراین زمانیکه در حال مصرف این دارو هستید بدون تجویز پزشک هیچ گونه ایمن سازی یا واکسیناسیونی انجام ندهید.
پیش از انجام هرگونه جراحی نام همه داروهای مصرفی تان را (داروهای با نسخه، بدون نسخه و محصولات گیاهی) به اطلاع پزشک یا دندانپزشکتان برسانید.
استفاده از این دارو در دوران بارداری فقط در مواقع ضروری توصیه می شود. در صورت مصرف این دارو در هفته های آخر بارداری، خطر خونریزی مادر و جنین افزایش پیدا خواهد کرد. در صورتیکه متوجه هرگونه خونریزی در جنین شده اید، فوراً پزشکتان را مطلع سازید.درباره فواید و ضرر های مصرف این دارو در دوران بارداری با پزشک خود مشوزت کنید.
ریفامپین وارد شیر مادر می شود اما بعید به نظر می رسد که به نوزاد شیرخوار آسیبی وارد کند. پیش از شیردهی با پزشکتان مشورت کنید.
تداخلات دارویی کپسول ریفامپین
تداخلات دارویی می تواند نحوه ی عملکرد دارو را تغییر داده و خطر بروز عوارض جانبی جدی را افزایش دهد. این یادداشت تمامی تداخلات دارویی را پوشش نمی دهد بنابراین بهتر است نام تمام داروهایی که مصرف می کنید (از جمله داروهای با نسخه و بی نسخه و محصولات گیاهی) را با پزشک خود و پزشک داروخانه در میان بگذارید و بدون تایید پزشک، مصرف هیچ دارویی را شروع یا تمام نکنید، همچنین به هیچ وجه میزان دارو را تغییر ندهید.
ریفامپین می تواند به سرعت تمامی داروهای موجود در بدن را از بین ببرد یا بر نحوه عملکرد آنان، تاثیر بگذارد. تعدادی از داروهای تاثیرپذیر عبارتند از: آپرپیتانت، دیگوکسین، پرازیکوآنتل، رانولازین، سولفاسالازین، تاکرولیموس، تیوفیلین، داروهای ضد عفونت زاهای خاص (مانند کلورامفنیکول، کلاریترومایسین، داپسون، دوکسی سیکلین، لاینزولید، تریترومایسین، زیدووادین،کوئینولون ها مانند سیپروفلوکاسین)، داروهای ضد آریتمی (مانند دیزوپیرامید، مکسیلتین، کوئینودین)، داروهای ضد مالاریای خاص (مانند آتوواکون، کوئینین)، داروهای ضد تشنج (مانند فنیتوئین، فنوباربیتال، لاموتریگین)،داروهای ضد قارچ آزول (مانند ایتراکونازول، کتوکونازول، وُریکونازول)، بنزودیازپین ها (مانند میدازولام)،”رقیق کننده های خون" (مانند وارفارین)، مسدود کننده های کانال کلسیمی (مانند دیلتیازم،نیمودیپین، وراپامیل)، داروهای ضد سرطان خاص (مانند ایماتینیب،ایرینوتکان)، داروهای خوراکی مخصوص دیابت (مانند رپاگلینید)، داروهای جایگزین هورمون ( شامل استروژن مانند استروژن های کنژوگه، پروژسترون مانند مدروکسی پروژسترون)، بازدارنده های معکوس ترانس کریپتاز غیر نوکلئوتیدی برای اچ آی وی (مانند دلاویردین،اتراویرین، نویراپین)، بازدارنده های پروتئازی اچ آی وی (مانند آتازاناویر، ریتوناویر، ساکوایناویر)، داروهای مخصوص خواب (مانند راملتئون،ازوپیکلون، زوپیکلون) و غیره.
این دارو اثربخشی داروهای ضد بارداری مانند قرص، پچ یا حلقه را کاهش می دهد و می تواند منجربه بارداری شود. اگر همزمان با مصرف ریفامپین در حال استفاده از داروهای ضدبارداری هستید، با پزشکتان مشورت کنید. اگر متوجه هرگونه لکه بینی یا خونریزی شدید، پزشکتان را مطلع سازید زیرا این عارضه می تواند نشانه ای از عدم عملکرد صحیح داروهای ضد بارداری باشد.
این دارو با برخی از آزمایش های تشخیصی (مانند غربالگری ادرار برای مواد مخدر، فولات/ویتامین ب ۱۲ سرم خون) تداخل دارد و احتمالاً باعث ایجاد نتایج کاذب می شود. ریفامپین همچنین ممکن است رهاسازی از برخی مواد شیمیایی مورد استفاده در آزمایش های کیسه صفرا را برای بدن دشوار تر کند. مطمئن شوید که پرسنل آزمایشگاه و تمام پزشکان از مصرف این دارو توسط شما مطلع هستند.
سوءمصرف
در صورت مصرف بیش از حد دارو و بروز علائم جدی مانند غش کردن با مراکز فوریت های پزشکی تماس بگیرید. سایر علائم سوء مصرف دارو عبارتند از: التهاب صورت/چشم ها، خارش کل بدن، تغییر رنگ نارنجی/زرد پوست/چشم، حالت تهوع/استفراغ، درد در معده/ناحیه شکمی، افزایش خستگی، خواب آلودگی.
توجه
هرگز این دارو را بصورت سرخود به دیگران تجویز نکنید.
پیش از شروع مصرف این دارو یا در طول درمان، از انجام منظم آزمایش های پزشکی دوره ای (مانند تست های عملکرد کبدی/کلیوی، بیلی روبین، شمارش کامل سلول های خونی)غافل نشوید. انجام این آزمایش ها می تواند به ارزیابی صحیح از میزان بهبودی یا بروز عوارض جانبی، کمک کند.
دوز فراموش شده
اگر یک دوز از دارو را فراموش کردید، به محض به خاطر آوردن آن را مصرف کنید، اما اگر نزدیک زمان مصرف دوز بعدی بود، از مصرف دوز فراموش شده صرف نظر کنید. همچنین دوز بعدی را به موقع مصرف کرده و برای جبران فراموشی، دوز دارو را دو برابر نکنید.
اگر مدت زمان طولانی تری است که در حال استفاده از این دارو هستید (مثلاً ۲ هفته) و مصرف یک دوز از آن را فراموش کردید، بلافاصله از پزشک معالجتان یا پزشک داروخانه درخواست برنامه ای جدید کنید.
نگهداری
کپسول های ریفامپین را در دمای اتاق و دور از نور و رطوبت نگه دارید. فرم مایع این دارو باید در دمای اتاق نگهداری شود و اگر چنانچه قصد نگهداری بیشتر از ۴ هفته را داشتید، آن را در یخچال بگذارید. از نگهداری آن در حمام خودداری شود. همواره همه داروهایتان را دور از دسترس کودکان و حیوانات خانگی قرار دهید.
داروها را به درون توالت و فاضلاب نریزید، مگر آن که دستورالعملی برای انجام آن ذکر شده باشد. در صورت منقضی شدن دارو و یا عدم نیاز به آن، با یک روش مناسب آن را دور بریزید.