اطلاعات کلی
ریبوفلاوین یکی از ویتامین های گروه B است که در بسیاری از فرآیندهای بدن نقش دارد و برای رشد و عملکرد طبیعی سلول ها ضروری است. این ماده را می توان در برخی غذاها مانند شیر، گوشت، تخم مرغ، آجیل، آرد غنی شده و سبزیجات سبز یافت. ریبوفلاوین اغلب در ترکیب با سایر ویتامین های گروه B در محصولات ویتامین ب-کمپلکس استفاده می شود.
برخی از افراد برای جلوگیری از کمبود ریبوفلاوین در بدن، انواع مختلف سرطان و سردردهای میگرنی، به صورت خوراکی ریبوفلاوین را مصرف می کنند. این دارو همچنین برای آکنه، گرفتگی عضلات، سندرم سوزش پا، سندرم تونل کارپال و اختلالات خونی مانند متهموگلوبینمی مادرزادی و آپلازی گلبول های قرمز، بصورت خوراکی مصرف می شود. برخی افراد، از ریبوفلاوین برای بیماری های چشمی از جمله خستگی چشم، آب مروارید و گلوکوم استفاده می کنند.
برخی از افراد برای مراقبت از سلامت مو، پوست و ناخن ها و نیز برای کاهش روند پیری، ریبوفلاوین را بصورت خوراکی مصرف می کنند، هچنین برای آفت دهان، ام اس، از دست دادن حافظه مانند بیماری آلزایمر، فشار خون بالا، سوختگی، بیماری های کبدی و کم خونی داسی شکل از آن استفاده می شود.
نحوه عملکرد
ریبوفلاوین برای رشد مناسب بسیاری از موارد در بدن از جمله پوست، پوشش دستگاه گوارش، سلول های خونی و عملکرد مغز مورد نیاز است.
موارد استفاده و اثربخشی
تحقیقات نشان می دهد که مصرف ریبوفلاوین می تواند در موارد زیر مؤثر باشد:
- پیشگیری و درمان کمبود ریبوفلاوین: مصرف خوراکی ریبوفلاوین، در بزرگسالان و کودکانی که ریبوفلاوین خیلی کمی در بدنشان موجود است می تواند باعث افزایش سطح ریبوفلاوین در بدنشان شود.
- آب مروارید: به نظر می رسد خطر ابتلا به آب مروارید در افرادی که ریبوفلاوین بیشتری در رژیم غذایی خود مصرف می کنند، کم تر است. همچنین، مصرف مکمل های حاوی ریبوفلاوین و نیاسین، به جلوگیری از آب مروارید کمک می کند.
- هیپرهوموسیستئینمی (مقادیر زیاد هموسیستئین در خون): مصرف خوراکی ریبوفلاوین به مدت 12 هفته سطح هموسیستئین را در برخی افراد تا 40٪ کاهش می دهد. همچنین، به نظر می رسد مصرف ریبوفلاوین همراه با اسیدفولیک و پیریدوکسین در افراد دارای سطح هموسیستئین بالا ناشی از داروهایی که برای جلوگیری از تشنج استفاده می شود، میزان هوموسیستئین را 26٪ کاهش می دهد.
- سردردهای میگرنی: به نظر می رسد مصرف خوراکی ریبوفلاوین در مقادیر بالا، باعث کاهش حملات میگرنی شده و آن را به حدود 2 حمله در ماه تغییر می دهد. هم چنین مصرف آن به همراه سایر ویتامین های معدنی میزان درد ناشی از میگرن را نیز کاهش می دهد.
- سرطان معده: مصرف ریبوفلاوین به همراه نیاسین به جلوگیری از سرطان معده کمک می کند.
- پره اکلامپسی (فشار خون بالا در دوران بارداری ): شروع مصرف خوراکی ریبوفلاوین، در زنانی که در ماه چهارم بارداری هستند، خطر پره اکلامپسی در دوران بارداری را کاهش می دهد.
- اسیدوز لاکتیک (عدم تعادل جدی اسید خون) در افراد مبتلا ایدز: مصرف خوراکی ریبوفلاوین، می تواند برای درمان اسیدوز لاکتیک ناشی از داروهایی موسوم به NRTI در بیماران مبتلا به ایدز مفید باشد.
- سرطان دهانه رحم: افزایش مصرف ریبوفلاوین از طریق منابع غذایی و مکمل ها، همراه با تیامین، اسید فولیک و ویتامین B12، می تواند خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم را کاهش دهد.
- فشار خون بالا: مصرف ریبوفلاوین به صورت خوراکی در بیماران خاصی که به دلیل تفاوت های ژنتیکی،بیشتر در معرض خطر فشار خون بالا هستند، علاوه بر داروهای فشار خون تجویز شده، ممکن است فشار خون را، بیشتر کاهش دهد.
- سرطان کبد: مصرف ریبوفلاوین و نیاسین به صورت خوراکی، ممکن است خطر ابتلا به سرطان کبد را در افرادی که سن آنها کمتر از 55 سال است کاهش دهد. با این حال، در افراد با سنین بالاتر مؤثر نیست.
- لکوپلاکیای دهانی (لکه های سفید داخل دهان): سطح پایین ریبوفلاوین در خون با افزایش خطر ابتلا به لکوپلاکی دهان مرتبط است. با این حال، به نظر نمی رسد مصرف خوراکی مکمل های ریبوفلاوین به مدت 20 ماه مانع یا باعث درمان لوکوپلاکیای دهانی شود.
- بیماری سلول داسی شکل: مصرف ریبوفلاوین به صورت خوراکی به مدت 8 هفته باعث افزایش سطح آهن در افراد دارای سطح آهن پایین به دلیل بیماری کم خونی داسی شکل می شود.
- آکنه.
- تقویت سیستم ایمنی بدن.
- آفت دهان.
- حفظ سلامت پوست و مو.
- از دست دادن حافظه مانند بیماری آلزایمر.
- گرفتگی عضلات.
به منظور ارزیابی میزان اثربخشی ریبوفلاوین در موارد فوق شواهد بیشتری مورد نیاز است.
عوارض جانبی و ایمنی
استفاده از ریبوفلاوین به صورت خوراکی، برای اکثر افراد بی خطر است. در بعضی از افراد، ریبوفلاوین می تواند باعث تغییر رنگ ادرار به رنگ زرد نارنجی شود و همچنین ممکن است باعث اسهال شود.
موارد احتیاط و هشدارهای ویژه
- کودکان: ریبوفلاوین برای اکثر کودکان در صورت مصرف خوراکی و به میزان مناسب و توصیه شده، بی خطر است.
- بارداری و شیردهی: ریبوفلاوین وقتی به صورت خوراکی و به طور مناسب برای زنان باردار یا شیرده مصرف شود، بی خطر است. مقادیر توصیه شده؛ 1.4 میلی گرم در روز برای زنان باردار و 1.6 میلی گرم در روز برای زنان شیرده می باشد. ریبوفلاوین در صورت مصرف کوتاه مدت و به صورت خوراکی، تقریبا بی خطر است. برخی تحقیقات نشان می دهد که ریبوفلاوین در صورت مصرف به مقدار 15 میلی گرم هر 2 هفته یک بار و به مدت 10 هفته بی خطر است.
- هپاتیت، سیروز، انسداد صفراوی: جذب ریبوفلاوین در افراد مبتلا به این بیماری ها، پایین است.
تداخل دارویی
تداخل جزئی
در ترکیب با داروهای زیر دقت کنید؛
- داروهای آنتی کولینرژیک: برخی از داروهای کولینرژیک می توانند بر معده و روده تأثیر بگذارند. مصرف این داروها با ریبوفلاوین (ویتامین B2) می تواند میزان ریبوفلاوین جذب شده در بدن را افزایش دهد. اما مشخص نیست که این تداخل دارویی اهمیت دارد یا خیر.
- داروهای افسردگی (داروهای ضد افسردگی تری سیکلیک): برخی از داروهای افسردگی می توانند میزان ریبوفلاوین را در بدن کاهش دهند. این اثر نگران کننده نیست زیرا فقط در صورت مصرف مقادیر بسیار زیاد برخی از داروهای افسردگی رخ می دهد.
- فنوباربیتال (لومینال): ریبوفلاوین توسط بدن تجزیه می شود. فنوباربیتال ممکن است سرعت تجزیه ریبوفلاوین در بدن را افزایش دهد. اهمیت این تداخل مشخص نیست.
- پروبنسید (Benemid): پروبنسید می تواند مقدار ریبوفلاوین در بدن را افزایش دهد. این عمل ممکن است باعث شود که میزان ریبوفلاوین در بدن، خیلی زیاد شود. اما مشخص نیست که آیا این نگران کننده است یا خیر.
مقدار مصرف مجاز
مقادیر مصرفی زیر در تحقیقات علمی مورد مطالعه قرار گرفته اند:
بزرگسالان
مصرف خوراکی:
- عمومی: مقدار توصیه شده رژیم غذایی (RDA) ریبوفلاوین برای بزرگسالان 1.3 میلی گرم در روز برای مردان، 1.1 میلی گرم در روز برای زنان، 1.4 میلی گرم در روز برای زنان باردار و 1.6 میلی گرم در روز برای زنان شیرده می باشد. میزان حداکثر مصرف، ریبوفلاوین، که بدون خطر و عوارض جانبی باشد وجود ندارد.
- برای پیشگیری و درمان کمبود ریبوفلاوین: از ریبوفلاوین 5-30 میلی گرم در روز استفاده شده است.
- برای آب مروارید: ترکیبی از 3 میلی گرم ریبوفلاوین به علاوه 40 میلی گرم نیاسین در روز، به مدت 5-6 سال استفاده شده است.
- برای مقادیر بالای هموسیستئین در خون: از ریبوفلاوین 1.6 میلی گرم در روز به مدت 12 هفته استفاده شده است. همچنین ترکیبی حاوی 75 میلی گرم ریبوفلاوین، 0.4 میلی گرم اسید فولیک و 120 میلی گرم پیریدوکسین روزانه به مدت 30 روز استفاده شده است.
- سردردهای میگرنی: رایج ترین مقدار مصرفی ریبوفلاوین 400 میلی گرم در روز و به مدت حداقل سه ماه است. برای این منظورف محصول دولوونت، با مقدار مصرف دو کپسول هنگام صبح و دو کپسول هنگام شب به مدت 3 ماه نیز استفاده شده است. این مقادیر در مجموع 400 میلی گرم ریبوفلاوین، منیزیم 600 میلی گرم و کوآنزیم Q10 150 میلی گرم در روز را تامین میکنند.
کودکان
مصرف خوراکی:
- عمومی: مقدار توصیه شده رژیم غذایی (RDA) ریبوفلاوین 0.3 میلی گرم در روز برای نوزادان تا 6 ماه، 0.4 میلی گرم در روز برای نوزادان 6-12 ماهه، 0.5 میلی گرم در روز برای کودکان 1-3 ساله، 0.6 میلی گرم در روز برای کودکان 4-8 ساله، 0.9 میلی گرم در روز برای کودکان 9-13 ساله، 1.3 میلی گرم در روز برای پسران 14-18 ساله و 1.0 میلی گرم در روز برای دختران 14-18 ساله می باشد. برای مصرف ریبوفلاوین، سطح بالاتری از مصرف روزانه (UL) که فاقد خطر و عوارض جانبی باشد وجود ندارد.
- برای پیشگیری و درمان سطح پایین ریبوفلاوین (کمبود ریبوفلاوین): از ریبوفلاوین 2 میلی گرم یک بار، سپس روزانه 0.5 تا 1.5 میلی گرم در روز به مدت 14 روز استفاده شده است. از ریبوفلاوین 2-5 میلی گرم در روز تا حداکثر دو ماه استفاده شده است. از ریبوفلاوین 5 میلی گرم پنج روز در هفته تا حداکثر یک سال نیز استفاده شده است.