نگاه کلی
آب مروارید باعث کدر شدن عدسی چشم می شود. افراد مبتلا به این بیماری، به گونه ای اطراف را می بینند که انگار از پشت یک پنجره مه گرفته در حال دیدن محیط اطرافشان هستند.تاری دید ناشی از آب مروارید باعث ایجاد مشکلاتی مانند دشواری در مطالعه، عدم توانایی رانندگی کردن(مخصوصاً در شب) یا ندیدن حالت های چهره یک دوست، می شود.
بیشتر آب مرواریدها به آرامی پیشرفت می کنند و در همان مراحل ابتدایی بیماری باعث از بین رفتن بینایی نمی شوند. اما با گذر زمان، آب مروارید به تدریج در بینایی افراد اختلال ایجاد می کند.
در ابتدا نور قوی و استفاده از عینک می توانند در مقابله با آب مروارید کمک کنند اما این نقص بینایی منجر به ایجاد اختلال در انجام فعالیت های عادی می شود.گاهی اوقات نیاز به انجام جراحی آب مروارید است. خوشبختانه این جراحی بسیار امن و موثر است.
علائم
علائم و نشانه های آب مروارید عبارتند از:
تاری و کدری دید
دشواری دید در هنگام شب
حساسیت به نور
نیاز به نور بیشتر برای انجام فعالیت هایی مانند مطالعه
دیدن هاله اطراف نور
ایجاد تغییرات مکرر در عینک ها و لنزهای طبی تجویز شده
محو شدن یا زرد شدن رنگ ها
دو بینی
در ابتدا کدری دید ناشی از آب مروارید تنها بخش های کوچکی از عدسی را درگیر می کند و مشکلات بینایی جدی ایجاد نخواهد کرد.همزمان با پیشرفت آب مروارید، کدری عدسی نیز بیشتر می شود و نور عبوری از عدسی را تحریف می کند و علائم و نشانه های قابل توجهی ایجاد خواهد شد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
اگر متوجه هر گونه تغییری در بینایی خود شده اید برای انجام یک معاینه از پزشک وقت بگیرید.در صورت ایجاد تغییرات ناگهانی بینایی مانند دوبینی، چشم دردها یا سر دردهای ناگهانی، فوراً به پزشک مراجعه نمایید.
علل بیماری
شایع ترین علل ایجاد آب مروارید، افزایش سن یا جراحت در بافت عدسی است.
اختلالات ژنتیکی باعث ایجاد سایر بیماری ها و افزایش خطر ابتلا به آب مروارید خواهند شد.همچنین عوامل دیگری مانند بیماری های چشمی مختلف، جراحی های چشمی که در گذشته انجام شده، استفاده از داروهای خاص یا ابتلا به بیماری دیابت ، باعث وقوع آب مروارید می شود.استفاده طولانی مدت از داروهای استروئیدی نیز باعث ایجاد این عارضه خواهد شد.
شکل گیری آب مروارید
عدسی(ناحیه ای که آب مروارید در آنجا شکل می گیرد) در کنار قسمت رنگی چشم(عنبیه) قرار گرفته است.عدسی باعث متمرکز شدن نور و تشکیل یک تصویر واضح بر روی شبکیه(عضو حساس به نور در داخل چشم که مانند فیلم در دوربین عمل می کند) می شود.
با افزایش سن انعطاف پذیری عدسی، شفافیت و ضخامت آن کاهش پیدا می کند.عوامل مربوط به سن و سایر بیماری ها موجب تخریب و تجمع بافت های داخل عدسی و در نتیجه ایجاد نواحی کدر کوچک درون عدسی می شود.
در صورت تداوم پیشرفت آب مروارید، نواحی کدر متراکم تر می شوند و قسمت های بیشتری از عدسی را اشغال می کنند.پراکندگی آب مروارید بر روی عدسی باعث می شود که نور نتواند از عدسی عبور کند و تصویر واضحی بر روی شبکیه تشکیل نشود و در نهایت، تاری دید ایجاد شود.
آب مروارید به تدریج هر دو چشم را درگیر می کند(اما نه به شکل یکنواخت).آب مروارید یک چشم ممکن است که بسیار پیشرفته تر از آب مروارید چشم دیگر باشد که این امر موجب تفاوت بینایی بین دو چشم می شود.
انواع آب مروارید
انواع آب مروارید عبارتند از:
آب مرواریدی که مرکز عدسی را تحت تاثیر قرار می دهد(آب مروارید هسته ای).آب مروارید هسته ای در ابتدا باعث افزایش نزدیک بینی یا حتی بهبودی موقتی بینایی در هنگام مطالعه می شود اما با گذر زمان عدسی به تدریج متراکم تر و زرد تر می شود و بینایی را محدود تر می کند.
با پیشرفت آهسته آب مروارید، عدسی ها حتی ممکن است که به رنگ قهوه ای در بیایند.زردی شدید یا قهوه ای رنگ شدن عدسی می تواند منجر به عدم توانایی در تشخیص رنگ های مختلف شود.
آب مرواریدی که کناره های عدسی را تحت تاثیر قرار می دهد(آب مروارید غشایی).این نوع آب مروارید بصورت لکه های کدر سفید یا گوه ای شکل در لبه ی خارجی قشر عدسی آغاز می شود.
با پیشرفت آهسته این بیماری، لکه ها تا مرکز گسترش می یابند و در عبور نور از مرکز لنز، اختلال ایجاد می کنند.
آب مرواریدی که پشت عدسی را تحت تاثیر قرار می دهد(آب مروارید زیر کپسول خلفی).آب مروارید زیر کپسولی خلفی، به شکل یک ناحیه کوچک و مات، پشت عدسی و دقیقاً در مسیر نور، تشکیل می شود.این عارضه اغلب در توانایی مطالعه تاثیر می گذارد و حتی باعث کاهش بینایی در روشنایی و مشاهده هاله و تشعشع در اطراف چراغ ها در هنگام شب، می شود.این نوع آب مروارید نسبت به آب مروارید های دیگر، با سرعت بیشتری پیشرفت می کند.
آب مرواریدی که با آن متولد شده اید(آب مروارید مادر زادی).برخی از افراد با این بیماری متولد می شوند یا در دوران کودکی شان این بیماری پیشرفت می کند.این نوع آب مروارید ممکن است که ارثی باشد یا به دلیل وجود عفونت ها یا ضربه های داخل رحمی، ایجاد شده باشد.
این نوع آب مروارید همچنین می تواند منجر به ایجاد بیماری های خاصی مانند دیستروفی میوتونیک، گالاکتوزمی، نوروفیبروماتوز تیپ ۲ یا سرخچه، شود.آب مروارید مادرزادی همواره بر روی بینایی اثر نمی گذارد ولی در صورت تاثیرگزاری، معمولاً پس از شناسایی رفع می شود.
عوامل خطرساز(ریسک فاکتورها)
عوامل خطرسازی که خطر ابتلا به آب مروارید را افزایش می دهند عبارتند از:
افزایش سن
دیابت
قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید
سیگار کشیدن
چاقی
فشار خون بالا
جراحت های چشمی که سابقاً رخ داده و التهاب
جراحی هایی که سابقاً انجام شده است
استفاده طولانی مدت از داروهای استروئیدی
مصرف بیش از اندازه از نوشیدنی های الکل دار
پیشگیری از بروز بیماری
هیچ روش مشخصی وجود ندارد که با استفاده از آن بتوان از ایجاد بیماری آب مروارید پیشگیری کرد و یا روند پیشرفت آن را متوقف ساخت.اما به نظر پزشکان استراتژی های زیر می توانند مفید واقع شوند:
معاینه منظم چشم.معاینه منظم به تشخیص آب مروارید و سایر بیماری های چشمی در مراحل ابتدایی شان، کمک خواهد کرد.از پزشک خود بپرسید که هر چند وقت یکبار چشم هایتان باید معاینه شوند.
ترک سیگار.از پزشکتان بخواهید که روش های ترک سیگار را به شما پیشنهاد بدهد.داروها، مشاوره ها و روش های استراتژی دیگری نیز برای ترک سیگار وجود دارند.
مدیریت کردن سایر بیماری ها.اگر مبتلا به دیایت یا بیماری های دیگری هستید که خطر ابتلا به آب مروارید را افزایش می دهند، از برنامه درمانی تان پیروی کنید.
انتخاب رژیم غذایی سالم غنی از سبزیجات و میوه ها.مقدار زیادی میوه ها و سبزیجات رنگارنگ به برنامه غذایی تان بیفزایید، اینگونه انواع ویتامین ها و مواد مغذی را دریافت خواهید کرد.میوه ها و سبزیجات دارای مقدار زیادی آنتی اکسیدان هستند که به سالم ماندن چشم ها کمک می کند.
مطالعات، اثر بخشی آنتی اکسیدان های موجود در قرص ها را برای پیشگیری از ایجاد آب مروارید، ثابت نکرده اند.اما اخیراً مطالعات در تعداد زیادی از افراد نشان داده اند که داشتن یک رژیم غذایی غنی از ویتامین ها و مواد معدنی با کاهش خطر ابتلا به آب مروارید همراه بوده است.میوه ها و سبزیجات فواید اثبات شده ای دارند و همچنین راه امنی برای افزایش مقدار ویتامین ها و مواد معدنی برنامه غذایی هستند.
استفاده از عینک آفتابی.امواج فرابنفش ساطع شده از خورشید باعث پیشرفت بیماری آب مروارید می شوند.استفاده از عینک آفتابی ورود امواج فرابنفش نوع بی به داخل چشم را مسدود می کند.
کاهش مصرف نوشیدنی های الکل دار.استفاده از این نوع نوشیدنی ها خطر ابتلا به بیماری آب مروارید را افزایش می دهد.
تشخیص
برای اینکه متوجه شوید که مبتلا به آب مروارید شده اید یا خیر ابتدا باید توسط پزشک معاینه شوید و سوابق پزشکی و علائم خود را نیز با او در میان بگذارید.پزشک ممکن است که آزمایش های مختلفی تجویز کند که عبارتند از:
آزمایش دقت دید.در این آزمایش از یک نمودار(نموداری که در معاینات چشمی بکار می رود و حروف به ترتیب اندازه بر روی آن نوشته شده اند)برای سنجیدن قدرت و توانایی چشم ها برای دیدن و خواندن یک سری حروف، استفاده می شود.در هنگام معاینه یک چشم، چشم دیگر پوشیده می شود.پزشک با استفاده از این نمودار تعیین می کند که بینایی شما ۲۰ نمره از ۲۰ نمره را کسب کرده یا اینکه دچار آسیب شده است.
معاینه با استفاده از میکروسکوپ های اسلیت لمپ(لامپ شکاف).چشم پزشک با کمک این میکروسکوپ می تواند ساختارهایی که در سطح جلویی چشم قرار دارند را بصورت بزرگنمایی شده، مشاهده کند.این میکروسکوپ به این دلیل اسلیت لمپ(لامپ شکاف) نامگذاری شده است که در آن از یک باریکه و شکاف نوری بسیار شدید برای روشن کردن قرنیه، عنبیه، عدسی و فضای بین عنبیه و قرنیه، استفاده می شود.این باریکه نور به پزشک اجازه می دهد که ساختارهای چشم را در یک فضای کوچک ببینند و بتوانند که ناهنجاری های بسیارکوچک آنها را تشخیص دهد.
آزمایش شبکیه.برای آماده شدن برای این آزمایش، پزشک قطره ای تجویز می کند که با ریختن آن در چشم، مرمک چشم بسیار متسع می شود و این امر موجب می شود تا راحت تر بتوان قسمت پشتی چشم (شبکیه) را معاینه کرد.چشم پزشک با استفاده از اسلیت لمپ یا دستگاه مخصوصی که چشم نما نامیده می شود، عدسی را معاینه می کند تا اگر علائمی از آب مروارید در آن بود، متوجه شود.
درمان
هنگامیکه عینک های تجویزی نتوانند باعث بهبودی بینایی شوند، انجام عمل های جراحی، تنها درمان موثر برای درمان آب مروارید خواهد بود.
چه زمانی باید جراحی آب مروارید را انجام داد
با چشم پزشکتان صحبت کنید تا متوجه شوید که آیا انجام این جراحی برای شما مناسب است یا خیر. بیشتر چشم پزشک ها توصیه می کنند که در صورت تاثیر گذاشتن بیماری آب مروارید بر روی کیفیت زندگی تان و عدم توانایی لازم برای انجام فعالیت های روزانه، مانند مطالعه یا رانندگی در شب، از این جراحی استفاده کنید.
این که عمل جراحی آب مروارید را انجام بدهید یا خیر، تنها به شما و پزشکتان بستگی دارد.به دلیل اینکه این عارضه به چشم ها صدمه جدی وارد نمی کند،اکثر افراد هیچ عجله ای برای از بین بردن آن ندارند.اما این بیماری در افراد مبتلا به دیابت، با شدت بیشتری تشدید می شود.
به تاخیر انداختن این روش و اینکه تصمیم بگیرید که بعداً جراحی آب مروارید را انجام دهید، بر بهبودی بینایی شما تاثیری نخواهد گذاشت.
درباره فواید و ضررهای انجام این جراحی مطالعه نمایید.برای تصمیم گیری بهتر با پزشکتان مشورت کنید.
اگر تصمیم گرفته اید که فعلاً عمل جراحی را انجام ندهید، احتمالاً چشم پزشکتان توصیه می کند که بطور منظم و دوره ای برای انجام معاینات چشمی، به او مراجعه کنید.تعداد دفعات مراجعه شما به پزشک، بستگی به موقعیتتان دارد.
در طول یک عمل جراحی آب مروارید چه اتفاقی خواهد افتاد
در طول جراحی آب مروارید، عدسی کدر شده را برمی دارند و به جای آن یک عدسی شفاف مصنوعی قرار می دهند.این عدسی، عدسی داخل چشمی نامیده می شود و دقیقاً در همان موقعیت و مکانی که عدسی طبیعی قرار داشت، قرار خواهد گرفت.این عدسی بطور دائمی در چشم هایتان باقی خواهد ماند و یکی از قسمت های چشمتان خواهد شد.
در برخی از افراد به دلیل وجود بیماری های چشمی دیگر، استفاده از عدسی های مصنوعی ممنوع است.در این شرایط از عینک ها و لنزهای طبی برای از بین بردن آب مروارید استفاده می شود.
جراحی آب مروارید عموماً بصورت سرپایی انجام می شود که این موضوع به این معنی است که نیاز به بستری شخص بیمار پس از جراحی در بیمارستان نیست.چشم پزشک در طول جراحی برای بی حسی ناحیه ای که تحت عمل جراحی قرار دارد، از بی حس کننده های موضعی استفاده می کند.اما معمولاً شخص بیمار در حین جراحی بیدار و هوشیار است.
جراحی آب مروارید یک جراحی امن محسوب می شود اما گاهی اوقات خطراتی مانند عفونت و خونریزی را نیز به دنبال دارد.همچنین این جراحی خطر انفصال شبکیه را نیز افزایش می دهد.
پس از جراحی باید چندین روز استراحت کنید.بهبودی کامل عموماً در طی ۸ هفته اتفاق می افتد.
اگر فردی نیاز به انجام عمل جراحی آب مروارید در هر دو چشم خود را دارد، پس از بهبودی کامل یکی از چشم ها و طبق برنامه زمانی که پزشک معالج در نظر گرفته است، جراحی چشم دیگر نیز انجام خواهد شد.
سبک زندگی و درمان های خانگی
تا زمانی که تصمیم به انجام عمل جراحی نگرفته اید، برای مدیریت علائم و نشانه های آب مروارید موارد زیر را انجام دهید:
اطمینان حاصل کنید که عینک ها و لنزهای طبی که برایتان تجویز شده اند، دقیقاً مناسب خود شما هستند.
اگر هنگام مطالعه نیاز به کمک اضافه تری داشتید، از عینک های ذره بینی برای مطالعه استفاده نمایید.
با چراغ ها و لامپ های پر نور تر، فضای داخلی خانه را روشن تر کنید.
زمانی که قصد بیرون آمدن از منزل را دارید، از عینک های آفتابی و کلاه های لبه دار(برای کاهش تابش خورشید)ستفاده کنید.
در شب رانندگی نکنید
این اقدامات خود مراقبتی، برای مدتی می توانند مفید واقع شوند اما با پیشرفت بیماری، بینایی نیز ضعیف تر خواهد شد.زمانیکه آب مروارید در انجام فعالیت های روز مره تان اختلال ایجاد کرد، آنگاه به فکر انجام عمل جراحی باشید.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
اگر متوجه ایجاد تغییراتی در بینایی تان شده اید، با پزشکتان یک قرار ملاقات ترتیب دهید.اگر پزشک تشخیص دهد که مبتلا به آب مروارید هستید، شما را به یک چشم پزشک متخصص در جراحی آب مروارید ارجاع خواهد داد.
به دلیل محدود بودن زمان ملاقات و زیاد بودن تعداد سوالات، باید کاملاً خودتان را برای ملاقات آماده کنید.در اینجا اطلاعاتی آورده شده است که به آمادگی تان کمک خواهد کرد.
آن چه می توانید انجام دهید
تمام علائمی که تا به حال تجربه کرده اید را یادداشت کنید.که شامل علائم نامربوط به دلایل مراجعه شما به پزشک نیز می شود.
لیستی از تمامی داروها، ویتامین ها و مکمل های مصرفی تان تهیه کنید.
یکی از اعضای خانواده یا دوستانتان را همراه با خود ببرید.گاهی اوقات به خاطر سپردن همه سخنان پزشک در طول زمان ملاقات، کار دشواری است. در این هنگام بهتر است شخصی را همراه با خود ببرید تا اگر قسمت هایی از سخنان پزشکتان را فراموش کردید، او به خاطر بسپارد.
تمام سوالاتی که می خواهید از پزشک بپرسید را یادداشت کنید.برای بیماری آب مروارید این سوالات عبارتند از:
آیا این بیماری بر بینایی من تاثیری خواهد گذاشت؟
دادن چه نوع آزمایش هایی ضروری است؟
آیا جراحی آب مروارید بینایی من را بهبود می بخشد؟
خطر انجام عمل جراحی آب مروارید چه هست؟آیا به تعویق انداختن جراحی خطری به دنبال دارد؟
هزینه های جراحی آب مروارید چه مقدار هست و آیا بیمه من آن را پرداخت خواهد کرد؟
چه مقدار پس از جراحی باید استراحت کرد تا بهبودی حاصل شود؟
آیا انجام فعالیت های عادی پس از این جراحی ممنوع می شود؟برای چه مدت؟
پس از انجام عمل جراحی چقدر باید صبر کنم تا بتوانم از عینک جدیدم استفاده کنم؟
آیا بیمه پزشکی سالمندان هزینه این عمل جراحی و خریدن عینک های طبی جدید را متقبل می شود؟
اگر در حال حاضر قصد انجام عمل جراحی را نداشته باشم برای سازگاری با تغییراتی که در بینایی ام ایجاد شده است، چه کارهایی می توانم انجام دهم؟
چگونه متوجه شوم که بیماری آب مرواریدم در حال بدتر شدن است؟
من مبتلا به بیماری های دیگری نیز هستم، چگونه همه آنها را با یکدیگر مدیریت کنم؟
آیا بروشوری وجود دارد که آن را همراه با خود ببرم؟چه نوع وبسایتی را برای مطالعه بیشتر توصیه می کنید
اگر هرگونه سوال دیگری برایتان پیش آمد و یا متوجه مطلبی نشدید، فوراً آن را از پزشکتان بپرسید.
از پزشک چه انتظاری می رود
پزشکتان احتمالاً از شما تعدادی سوال می پرسد.آماده بودن برای آنها باعث می شود تا زمان کافی داشته باشید و بتوانید بیشتر با او صحبت کنید.برخی از این سوالات عبارتند از:
چه زمانی برای اولین بار علائمتان را تجربه کردید؟
آیا علائمتان همواره بوجود می آیند و از بین می روند؟
آیا در صورت وجود نور کافی هم مشکلات بینایی دارید؟
آیا علائمتان در حال بدتر شدن هستند؟
آیا مشکلات بینایی تان مانع از رانندگی کردنتان می شوند؟
آیا مشکلات بینایی تان مانع از مطالعه کردنتان می شوند؟
آیا مشکلات بینایی تان در شغل تان اختلالی ایجاد کرده است؟
آیا تا به حال به چشم هایتان صدمه ای وارد شده است؟ و یا جراحی در ناحیه چشم داشته اید؟
آیا درگیر مشکلات چشمی دیگری مانند التهاب عنبیه هستید؟
آیا تا به حال در ناحیه سر یا گردن، پرتو درمانی انجام داده اید؟