نگاه کلی
آرتریت واکنشی درد و تورم مفصلی است که در اثر عفونت در قسمت های دیگر بدن مانند روده ها، دستگاه تناسلی یا مجاری ادراری به وجود می آید. آرتریت واکنشی در بیشتر موارد زانوها، مفاصل مچ پا و پا را هدف قرار گرفته و همچنین می تواند باعث التهاب چشم، پوست و مجاری ادراری شود.
پیش از این، آرتریت واکنشی به عنوان سندرم یا نشانگان رایتر شناخته می شد که با ویژگی هایی مثل التهاب در چشم، مجرای ادراری و مفاصل مشخص می شد.
بیماری آرتریت واکنشی بیماری چندان شایعی نبوده و در بیشتر افراد مبتلا، علائم و نشانه ها به صورت موقتی ظاهر و سپس ناپدید خواهند شد. علائم این بیماری، نهایتاً ظرف 12 ماه از بین رفته و اثری از آن باقی نخواهد ماند.
علائم
علائم و نشانه های آرتریت واکنشی عموماً یک تا چهار هفته پس از قرار گرفتن در معرض عفونت محرک، بروز پیدا خواهد کرد. علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درد و سفتی مفاصل. درد مفاصل همراه با آرتریت واکنشی، بیشتر زانوها، مچ پا و پا فرد مبتلا را درگیر خواهد کرد. همچنین ممکن است شاهد بروز درد در پاشنه پا، کمر یا باسن باشید.
- التهاب چشم. بسیاری از افراد مبتلا به آرتریت واکنشی علاوه بر موارد گفته شده دچار التهاب چشم (ملتحمه) می شوند.
- مشکلات ادراری. ممکن است علائمی مانند افزایش تکرر و ناراحتی در هنگام ادرار کردن، التهاب غده پروستات یا دهانه رحم نیز رخ دهد.
- التهاب بافت نرم استخوانی (آنتوزیت). این التهاب ممکن است شامل عضلات، تاندون ها و رباط ها باشد.
- تورم انگشت دستان و پاها. در بعضی موارد، انگشتان دست و پا افراد مبتلا دچار تورم شدیدی شده و شبیه سوسیس به نظر خواهند رسید.
- مشکلات پوستی. آرتریت واکنشی می تواند به شیوه های مختلفی از جمله ضایعات کف پا، کف دست و زخم دهان روی پوست فرد مبتلا تأثیر بگذارد.
- درد کمر. این درد معمولاً در شب هنگام یا صبح ها شدت پیدا می کند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
اگر در طی یک ماه بعد از بروز اسهال یا عفونت دستگاه تناسلی دچار درد مفصل شده اید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
علل بیماری
آرتریت واکنشی در واکنش به عفونتی در بدن، اغلب در روده ها، دستگاه تناسلی یا دستگاه ادراری ایجاد می شود. در صورت ایجاد علائم خفیف یا عدم ایجاد هیچ علامتی، ممکن است از عفونت آگاه نباشید.
باکتری های زیادی می توانند باعث آرتریت واکنشی شوند. برخی از آنها از طریق رفتارهای جنسی و برخی دیگر از طریق غذا منتقل می شوند. رایج ترین آنها عبارتند از:
- کلامیدیا
- سالمونلا
- شیگلا
- یرسینیا
- کمپیلوباکتر
- کلستریدیوم دیفیسیل
آرتریت واکنشی مسری نمی باشد. با این حال، باکتری های عامل آن می توانند از طریق رابطه جنسی یا با خوردن غذای آلوده منتقل شوند. فقط تعداد کمی از افرادی که در معرض این باکتری ها قرار دارند، دچار آرتریت واکنشی می شوند.
عوامل خطرساز (ریسک فاکتورها)
عوامل خاصی خطر ابتلا به آرتروز واکنشی را افزایش می دهند:
سن. آرتریت واکنشی بیشتر در بزرگسالان بین 20 تا 40 سال رخ می دهد.
ارتباط جنسی. زنان و مردان به طور مساوی در پاسخ به عفونت های ناشی از غذا دچار آرتروز واکنشی می شوند. با این حال، مردان در پاسخ به باکتریهای مقاربتی بیش از زنان به آرتریت واکنشی مبتلا می شوند.
عوامل ارثی. یک مارکر ژنتیکی خاص با آرتریت واکنشی در ارتباط است. اما بسیاری از افرادی که این نشانگر را دارند هرگز به این بیماری مبتلا نمی شوند.
پیشگیری از بروز بیماری
به نظر می رسد که عوامل ژنتیکی در احتمال ابتلا به آرتریت واکنشی نقش بسیار مؤثری دارند. با توجه به این موضوع قطعاً قادر به تغییر در ساختار ژنتیکی خود نخواهید بود اما می توانید میزان قرار گرفتن خود در معرض باکتری های مؤثر در ابتلا به آرتریت واکنشی را کاهش دهید. بهتر است از قرار دادن مواد غذایی در دمای مناسب اطمینان حاصل کرده و غذاها را قبل از مصرف به خوبی بپزید. این کار از ورود باکتری های ناقل مثل سالمونلا، شیگلا، یرسینیا و کمپیلوباکتر از طریق مواد غذایی و ابتلا به آرتریت واکنشی جلوگیری خواهد کرد. البته دقت داشته باشید که عفونت های مقاربتی نیز می توانند باعث ابتلا به آرتریت واکنشی شود، در نتیجه با استفاده از کاندوم می توانید از ابتلا به این بیماری پیشگیری کنید.
تشخیص
در طول معاینه برای تشخیص بیماری آرتریت واکنشی، پزشک احتمالاً مفاصل فرد را از نظر علائم و نشانه های التهاب مثل تورم، گرما، حساسیت در برابر لمس و دامنه حرکتی مورد آزمایش قرار خواهد داد. همچنین پزشک ممکن است چشم ها را از نظر التهاب و پوست را از نظر ضایعات پوستی مورد بررسی قرار دهد.
آزمایش خون
پزشک شما ممکن است توصیه کند که نمونه ای از خون شما مورد آزمایش قرار گیرد:
شواهدی از عفونت گذشته یا فعلی
علائم التهاب
آنتی بادی های مرتبط با انواع دیگر آرتروز
یک نشانگر ژنتیکی مرتبط با آرتریت واکنشی
آزمایش مایع مفصلی
پزشک ممکن است برای آزمایش مایع مفصلی با استفاده از یک سوزن قسمتی از مایع داخل مفصل آسیب دیده را خارج کند. این مایعات برای موارد زیر آزمایش می شود:
شمارش گلبول های سفید خون. افزایش تعداد گلبول های سفید خون ممکن است التهاب یا عفونت را نشان دهد.
عفونت ها. باکتری های موجود در مایع مفصلی ممکن است نشانگر آرتروز سپتیک باشد، که می تواند منجر به آسیب شدید مفصل شود.
بلورها. کریستال های اسید اوریک در مایع مفصلی ممکن است نشانگر نقرس باشد. این نوع آرتروز بسیار دردناک اغلب انگشت شست پا را تحت تأثیر قرار می دهد.
آزمایش های تصویربرداری
تصویر برداری اشعه ایکس از کمر، لگن و مفاصل می تواند نشان دهنده علائم و نشانه های مربوط به بیماری آرتریت واکنشی باشد. البته این تصویربرداری می تواند به تأیید یا رد ابتلای فرد به دیگر آرتریت ها کمک کند.
درمان
هدف از درمان این بیماری مدیریت علائم و درمان عفونت هایی است که ممکن است هنوز در بدن وجود داشته باشند.
داروها
اگر آرتروز واکنشی به دلیل عفونت باکتریایی تحریک شده باشد، در صورت وجود شواهدی از عفونت مداوم، پزشک ممکن است آنتی بیوتیک تجویز کند. نوع آنتی بیوتیک به باکتری موجود بستگی دارد.
سایر داروها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی. (NSAID) های تجویز شده مانند ایندومتاسین (ایندوکین) می توانند التهاب و درد آرتریت واکنشی را تا حدی تسکین دهند.
کورتیکواستروئیدها. تزریق کورتیکواستروئید به مفاصل آسیب دیده می تواند التهاب را کاهش داده و به شما اجازه دهد تا فعالیت طبیعی و روزانه خود را از سر بگیرید.
استروئیدهای موضعی. این داروها ممکن است برای درمان ضایعات پوستی ناشی از آرتریت واکنشی استفاده شود.
داروهای آرتریت روماتوئید شواهد محدودی نشان می دهد كه تجویز داروهایی مانند سولفاسالازین (آزولفیدین)، متوتركسات (ترکسال) یا اتانرسپت (انبرل) می تواند در بعضی از افراد مبتلا به آرتریت واکنشی، درد و خشکی مفاصل را کاهش دهد.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپیست با تمرینات هدفمند می تواند به بهبود عملکرد عضلات و مفاصل افراد مبتلا به این بیماری کمک کند. تمرینات تقویتی به تقویت عضلات اطراف مفاصل آسیب دیده کمک کرده و در نتیجه، پشتیبانی از مفاصل، آنها را تا حد زیادی بهبود خواهند بخشید. علاوه بر این تمرینات ورزشی می توانند خشکی مفاصل را کاهش داده و به بهبود محدوده حرکتی افراد کمک کند.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
احتمالاً بعد از بروز علائم و نشانه های این بیماری به پزشک عمومی مراجعه خواهید کرد. پزشک نیز با توجه به علائم و نشانه های بیماری، شما را برای ارزیابی بیشتر به پزشک متخصص آرتروز (روماتولوژیست) ارجاع خواهد داد. از آن جایی که مدت زمان ملاقات با پزشک کوتاه خواهد بود و حرف های زیادی برای گفتن خواهید داشت. در نتیجه بهتر است با آمادگی کامل به پزشک مراجعه کرده و از این زمان کوتاه نهایت استفاده را ببرید.
آنچه می توانید انجام دهید
وقتی قرار ملاقات می گذارید، سؤال کنید که آیا کاری لازم است از قبل انجام دهید، مثلاً ناشتایی قبل از انجام یک آزمایش خاص. لیستی از این موارد تهیه کنید:
علائم شما، از جمله علائمی که با دلیل قرار ملاقات شما ارتباطی ندارند
اطلاعات شخصی اصلی، از جمله سابقه پزشکی شما و خانواده تان.
تمام داروها، ویتامین ها یا سایر مکمل هایی که مصرف می کنید، از جمله دوزها
سؤالات که باید از پزشک بپرسید
دوست یا یکی از اعضای خانواده خود را همراه ببرید. گاهی اوقات به خاطر سپردن تمامی موارد و اطلاعاتی که پزشک در اختیارتان قرار می دهد، کار دشواری است. در نتیجه، به همراه داشتن یک همراه به یادآوری اطلاعات مهم و نکات کمک زیادی خواهد کرد.
- چه عاملی باعث ایجاد علائم یا بیماری من می شود؟
- دلایل احتمالی دیگر چیست؟
- به چه آزمایش هایی نیاز دارم؟
- چه روش درمانی را پیشنهاد می کنید؟
- چقدر زود انتظار دارید که علائم من با درمان بهبود یابد؟
- آیا اکنون می توان برای تسکین درد مفصل خود کاری انجام داد؟
- آیا در معرض عوارض طولانی مدت این بیماری هستم؟
- من عارضه های پزشکی دیگری دارم. چگونه می توانم آنها را به بهترین وجه با هم مدیریت کنم؟
از پرسیدن سوالات دیگر تردید نکنید.
از پزشک چه انتظاری می رود
پزشک شما احتمالاً چندین سوال از شما می پرسد، مانند:
- علائم شما از چه زمانی شروع شد؟
- آیا آنها مداوم بوده اند یا گاه به گاه؟
- شدت علائم شما چقدر است؟
- به نظر می رسد چه مواردی علائم شما را بهبود می بخشد؟
- به نظر می رسد چه چیزی، علائم شما را بدتر می کند؟
- آیا اخیراً دچار عفونت شده اید؟