نگاه کلی
به ورود اشتباهی هر نوع مایع یا جسم خارجی بلعیده شده به مجاری تنفسی و ریوی یا بازگشت آن از معده به حلق، آسپیراسیون می گویند. اما برخلاف خفگی، راه هوایی کاملاً مسدود نمی شود.
افرادی که مشکل بلع دارند، بیشتر دچار آسپیراسیون می شوند. بیش از 15 میلیون آمریکایی در بلع مشکل دارند که این اختلال را دیسفاژی می نامند. این اتفاق می تواند موقتی یا بخشی از یک بیماری جدی تر باشد.
افراد مسن، افرادی که دچار سکته مغزی یا ناتوانی در رشد شده اند، ممکن است در بلع دچار مشکل یا درگیر آسپیراسیون شوند.
علائم
گاهی اوقات هیچ نشانه ی واضحی مبنی بر انتقال اشتباه غذا یا مایعات وجود ندارد. اگر سرفه نمی کنید دلیل بر عدم متوجه شدن این امر است. اما در بیشتر موارد نشانه های زیر پدیدار می شوند:
- احساس گیر کردن چیزی در گلو
- مشکل در بلع
- سرفه کردن بعد از خوردن یا نوشیدن
- احساس گرفتگی بعد از خوردن یا نوشیدن
- ایجاد صدای قل قل حین خوردن غذا
سایر علائم
- افزایش بزاق دهان
- ناراحتی قفسه سینه یا قلب درد
- تنگی نفس یا خستگی هنگام غذا خوردن
- ایجاد تب در عرض نیم ساعت پس از غذا خوردن
- ذات الریه مکرر
- مشکل در جویدن
علل بیماری
عوامل خطرساز (ریسک فاکتورها)
خطر ابتلا به آسپیراسیون با افزایش سن، افزایش می یابد، زیرا ممکن است با افزایش سن اختلالات در جویدن و بلعیدن افزایش یابد.
موارد دیگری که می تواند باعث ایجاد آسپیراسیون شود:
- تشنج
- خستگی
- رفلکس اسید
- از دست دادن توانایی ذهنی
- اختلال در از بین رفتن انقباض عضلانی یا هماهنگی در خوب جویدن یا بلعیدن
- واکنش به دارو
- سرطان حنجره
- آسیب به سر و گردن
- سکته
- اختلالات سیستم عصبی مانند اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS)، بیماری پارکینسون و مولتیپل اسکلروزیس
- افزایش سرعت در خوردن یا آشامیدن
- مشکلات دندانی
- زخم های دهان
- پرتودرمانی یا شیمی درمانی برای گلو یا گردن
- استفراغ مکرر
- استفاده از دستگاه های تنفس یا لوله های تغذیه
آسپیراسیون در کودکان
برخی کودکان به علت وجود مشکلات عضلانی گلو مانند موارد زیر ، دربلع ، دچار اختلال می باشند:
- شرایط جسمی مانند شکاف کام
- تأخیر در رشد
- ضربه مغزی
- مشکلات عصبی
- بیماری های عضلانی مانند آتروفی عضلات نخاعی
- علائم رایج آسپیراسیون در نوزادان و کودکان عبارتند از:
- ضعف در مکیدن
- قرمز شدن صورت، افزایش ترشح اشک از چشم یا جمع شدن صورت در حین تغذیه
- تسریع یا توقف تنفس حین تغذیه
- تب خفیف پس از تغذیه
- مشکلات تنفسی مانند خس خس
- عفونت های مکرر ریوی یا مجاری هوایی
تشخیص
پزشک در رابطه با علائم سؤال می پرسد و معاینه فیزیکی انجام می دهد. او ممکن است دهان و گونه ها را از نزدیک معاینه کند. همچنین ممکن است پزشک فرد را به متخصص گفتار درمانی ارجاع دهد تا مشکلات عضلات مرتبط با بلع را معاینه کند.
ممکن است به آزمایش هایی از جمله موارد زیر نیاز باشد:
رادیوگرافی. این آزمایش تصویری از میزان تنفس را به پزشک ارائه می دهد.
برونکوسکوپی. پزشک پس از تجویز داروی آرامبخش، لوله ی نازکی به نام برونکوسکوپ را درگلو قرار می دهد. دوربین کوچک لوله، از قسمت های داخلی ریه عکس هایی تهیه می کند.
بلع باریم اصلاح شده (MBS). با بلع باریم به کمک غذا و مایعات، تکنسین از گلو و مری عکس هایی تهیه می کند.
ارزیابی بلع توسط آندوسکوپ فیبر نوری (FEES). متخصص، بینی را بی حس می کند. سپس لوله ای نازک و انعطاف پذیر به نام آندوسکوپ را از طریق بینی به گلو وارد می کند. دوربین موجوددر لوله، در حالی که بزاق، غذا و مایعات را قورت می دهید، عکس برداری می کند.
مانومتری حلق. در حالی که بینی بی حس شده است، تکنسین لوله ای به نام کاتتر را از طریق آن وارد حلق می کند. کاتتر دارای سنسورهایی برای اندازه گیری فشار گلو و مری هنگام بلع است.
عوارض بیماری
آسپیراسیون می تواند منجر به مسائل شدیدتری مانند عفونت و آسیب بافتی شود. به عنوان مثال، پنومونی آسپیراسیون، عفونت ریوی است که باعث التهاب و تجمع مایعات می شود. علائم ممکن است به آرامی ظاهر شوند. علائم، بدون درمان می توانند خطرناک شوند.
علائم پنومونی آسپیراسیون عبارتند از:
- سرفه مکرر همراه با مخاط بدبو
- تنگی نفس
- تب یا لرز و تعریق شدید
- درد قفسه سینه هنگام سرفه یا نفس عمیق کشیدن
- گیجی، اضطراب و خستگی
- احساس خفگی
با گذشت زمان، آسپیراسیون همچنین می تواند منجر به کم آبی بدن، سوء تغذیه و کاهش وزن و همچنین افزایش احتمال ابتلا به بیماری های دیگر شود.
پیشگیری از بروز عارضه
با رعایت این نکات از آسپیراسیون هنگام بلع جلوگیری کنید:
فقط در زمان هوشیاری و آرامش غذا بخورید.
غذای خود را به قطعات کوچک برش دهید.
میزان وعده های غذایی را کم اما تعداد آنها را زیاد کنید.
رطوبت را به مواد غذایی خشک اضافه کنید، مانند استفاده از سس.
لقمه بعدی راپس از قورت دادن لقمه ی قبلی میل کنید.
از غذاهایی که به هم می چسبند خودداری کنید.
در حین خوردن یا نوشیدن صحبت نکنید.
از خوردن و آشامیدن در حالی که صاف خوابیده اید، بپرهیزید.
هنگام غذا خوردن، به طرز صحیحی بنشینید.
از دهان و دندان خود مراقبت کنید. به طور مرتب به دندانپزشک مراجعه کنید.
سیگار نکشید.