نگاه کلی
آسیب ACL، پارگی یا پیچ خوردگی رباط صلیبی قدامی ( یکی از رباط های اصلی زانو) می باشد. آسیب دیدگی ACL معمولاً در حین ورزش هایی با توقف یا تغییر جهت های ناگهانی، پرش و فرود - مانند فوتبال، بسکتبال، فوتبال آمریکایی و اسکی در سراشیبی- رخ می دهد.
بسیاری از افراد هنگام آسیب ACL، صدایی شبیه به صدای ترکیدن را در زانوی خود می شنوند یا احساس می کنند چیزی در زانویشان ترکیده است. معمولاً در این حالت زانو متورم، لرزان و متزلزل شده و تحمل وزن بدن روی آن دشوار می شود.
بسته به شدت آسیب، درمان می تواند به صورت انجام تمرین های توان بخشی و استراحت برای بازیابی مجدد قدرت و ثبات پاها، یا جراحی به منظور جایگزینی رباط پاره شده و پس از آن تمرین های توان بخشی باشد. یک برنامه تمرینی مناسب می تواند احتمال آسیب به رباط صلیبی را کاهش دهد.
علائم
علائم و نشانه های آسیب ACL به صورت زیر می باشد:
احساس ترکیدن چیزی در زانو
درد شدید و ناتوانی در ادامه فعالیت
تورم سریع
از بین رفتن قدرت و دامنه حرکتی پا
احساس لرزان بودن یا خالی کردن زانو در حین تحمل وزن
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
اگر پس از آسیب دیدگی زانو علائمی مشابه علائم آسیب به ACL ایجاد شد، باید به سرعت به پزشک مراجعه نمود. مفصل زانو ساختار پیچیده ای از استخوان ها، رباط ها، تاندون ها و سایر بافت هایی می باشد که با یکدیگر همکاری دارند. تشخیص سریع و دقیق وضعیت زانو، در تعیین شدت آسیب و انتخاب درمان مناسب اهمیت بسیاری دارد.
علل بیماری
رباط ها نوارهای محکم بافتی هستند که استخوان ها را به یکدیگر متصل می کنند. ACL، یکی از دو رباطی که از وسط زانو عبور می کند، استخوان ران (فمور) را به استخوان ساق (درشت نی) متصل کرده و مفصل زانو را در وضعیتی پایدار و متوازن قرار می دهد.
اغلب آسیب های رباط صلیبی در حین فعالیت های ورزشی و تناسب اندام که بر روی زانوها فشار وارد می شود، اتفاق می افتند. موارد زیر از جمله عوامل آن می باشند:
کاهش ناگهانی سرعت و تغییر جهت
چرخش بر روی پای ثابت
پریدن و فرود آمدن نا صحیح
توقف ناگهانی
دریافت ضربه مستقیم به زانو یا برخورد زانو به زانو، مانند تکل در فوتبال
معمولاً وقتی رباط آسیب می بیند، قسمتی از بافت یا کل آن پاره می شود. ممکن است در آسیب دیدگی های خفیف، رباط دچار کشیدگی شود اما بافت آن آسیب نبیند.
عوامل خطرساز (ریسک فاکتورها)
عواملی احتمال آسیب به ACL را افزایش می دهد، از جمله:
زن بودن. احتمالاً به دلیل تفاوت آناتومیک (ساختار بدن)، قدرت عضلانی و تأثیرات هورمونی، این آسیب در بانوان بیشتر می باشد.
برخی ورزش ها. مانند فوتبال، فوتبال آمریکایی، بسکتبال، ژیمناستیک و اسکی در سراشیبی
آمادگی جسمانی ضعیف
پوشیدن کفش هایی که اندازه نیستند
استفاده غیر اصولی از تجهیزات ورزشی، مانند تنظیم نادرست بایندینگ های (بندهای) اسکی.
بازی در سطوح چمن مصنوعی
عوارض بیماری
افرادی که آسیب ACL را تجربه می کنند بیشتر در معرض آرتروز زانو قرار دارند. حتی در مواردی که برای بازسازی رباط جراحی انجام شده است همچنان احتمال بروز آرتروز وجود دارد.
عوامل مختلفی بر احتمال ایجاد آرتروز اثر می گذارند، مانند شدت آسیب اولیه، آسیب های مرتبط در مفصل زانو یا میزان فعالیت پس از درمان.
پیشگیری از آسیب دیدگی
تمرین و ورزش مناسب می تواند احتمال آسیب به ACL را کاهش دهد. یک پزشک ورزشی ، یک متخصص طب فیزیکی ، یک مربی ورزشی یا سایر متخصصان حوزه پزشکی ورزشی می توانند عملکرد و فعالیت افراد را ارزیابی کرده و بر طبق آن دستورالعمل هایی برای کاهش احتمال بروز آن ارائه دهند. برنامه هایی که می توانند آسیب به ACL را کاهش دهند عبارتند از:
• ورزش هایی که عضلات پا را تقویت می کنند، به ویژه تمرین هایی برای تقویت همسترینگ (ماهیچه پشت استخوان ران)، برای ایجاد تعادل و توازن کلی در قدرت عضلات پا.
• تمرین های تقویت کننده میان تنه، باسن ، لگن و پایین شکم
• تمرین و ورزش با تاکید بر تکنیک و وضعیت زانو مناسب هنگام بالا و پایین پریدن
• آموزش انجام حرکات چرخشی و برش
آموزش تقویت عضلات پاها ، باسن و میان تنه و همچنین آموزش روش های پرش و فرود که ممکن است به کاهش خطر آسیب ACL بیشتر در ارتباط با زنان ورزشکار کمک کند.
لباس مناسب
برای پیشگیری از آسیب دیدگی، از کفش لباس مناسب خود استفاده کنید. اگر می خواهید به اسکی بروید، اطمینان حاصل کنید که بندهای کفش اسکی توسط یک متخصص آموزش دیده به درستی تنظیم شده است تا در صورت زمین خوردن، کفش های اسکی به درستی باز شوند.
به نظر نمی رسد استفاده از زانوبند از آسیب ACL جلوگیری کند یا خطر آسیب های مکرر پس از جراحی را کاهش دهد.
تشخیص
در طول معاینه فیزیکی ، پزشک وضعیت تورم و حساسیت زانو را بررسی می کند و زانوی آسیب دیده را با زانوی سالم مقایسه می کند. وی همچنین ممکن است زانو را حرکت دهد تا دامنه حرکت و عملکرد کلی مفصل را ارزیابی کند.
اغلب می توان تشخیص را فقط بر اساس معاینه فیزیکی انجام داد، اما ممکن است برای رد کردن سایر عارضه ها و تعیین شدت آسیب به آزمایش هایی نیاز باشد. این آزمایش ها معمولاً عبارت است از:
• رادیوگرافی: برای تشخیص شکستگی استخوان ممکن است به رادیوگرافی نیاز باشد. در رادیوگرافی، بافت های نرم مانند رباط و تاندون ها مشخص نمی شود.
• تصویربرداری ام آر آی: در ام آر آی، از امواج رادیویی و یک میدان مغناطیسی قوی برای ایجاد تصاویری از بافت های سخت و نرم در بدن استفاده می شود. MRI می تواند میزان آسیب به ACL و علائم آسیب به سایر بافت های زانو، از جمله غضروف ها را نشان دهد.
•سونوگرافی: از سونوگرافی می توان برای بررسی آسیب به رباط ها، تاندون ها و عضلات زانو استفاده کرد.
درمان
مراقبت های سریع با کمک های اولیه می تواند درد و تورم را بلافاصله پس از آسیب به زانو کاهش دهد. پروتکل R.I.C.E می تواند بهترین راه مراقبت از خود در خانه باشد:
• استراحت (Rest): استراحت عمومی برای بهبودی لازم است و تحمل وزن روی زانو را محدود می کند.
• یخ (Ice): سعی کنید حداقل هر دو ساعت و هر بار 20 دقیقه بر روی زانوی خود یخ بگذارید.
• فشردن (Compression): یک باند الاستیک یا یک باند کشی را به دور زانوی خود بپیچید.
• بالا نگه داشتن اندام (Elevation): دراز بکشید و زانوی خود را روی بالش قرار دهید.
توانبخشی
درمان پزشکی برای آسیب ACL با چندین هفته درمان توان بخشی آغاز می شود. یک فیزیوتراپیست به شما می آموزد که چگونه تمریناتی را با نظارت خود و یا در خانه انجام دهید. همچنین ممکن است برای ثابت نگه داشتن زانوی خود از بریس استفاده کرده و برای جلوگیری از سنگین شدن زانوی خود، برای مدتی از عصا استفاده کنید.
هدف از توان بخشی کاهش درد و تورم، بازگرداندن دامنه حرکتی کامل زانو و تقویت عضلات می باشد. این دوره از فیزیوتراپی ممکن است با موفقیت آسیب ACL را برای افرادی که نسبتاً کم تحرک هستند، درمان کند و باعث می شود که به ورزش متوسط و فعالیت های تفریحی بپردازند، یا ورزش هایی انجام دهند که فشار کمتری به زانوها وارد کند.
عمل جراحی
پزشک در صورت موارد زیر جراحی را توصیه می کند:
• شما یک ورزشکار هستید و می خواهید به ورزش خود ادامه دهید، به خصوص اگر این ورزش شامل پرش و چرخش باشد
• بیش از یک رباط یا مینیسک در زانو آسیب دیده باشد
• آسیب باعث اختلال در عملکرد روزمره ی شما شود.
در طی ترمیم ACL، جراح رباط آسیب دیده را برداشته و بخشی از تاندون را جایگزین می کند که بافتی شبیه رباطی که عضله را به استخوان متصل می کند، می باشد. این نوع ترمیم، پیوند نام دارد.
جراح از یک تاندون از قسمت دیگر زانو یا از یک تاندون از اهدا کننده متوفی استفاده خواهد کرد.
پس از جراحی دوره دیگری از درمان توان بخشی را از سر خواهید گرفت. بازسازی موفقیت آمیز ACL همراه با توانبخشی دقیق معمولاً می تواند ثبات و عملکرد را به زانو برگرداند.
هیچ بازه زمانی مشخصی برای بازگشت ورزشکاران به بازی وجود ندارد. تحقیقات اخیر نشان می دهد که حداکثر یک سوم ورزشکاران در طی دو سال دچار پارگی دیگری در زانوی مقابل می شوند و دوره بهبودی طولانی تر، ممکن است خطر آسیب دیدگی مجدد را کاهش دهد.
به طور کلی ، یک سال یا بیشتر طول می کشد تا ورزشکاران با خیال راحت به بازی برگردند. پزشکان و فیزیوتراپیست ها برای اندازه گیری ثبات، قدرت، عملکرد و آمادگی برای بازگشت به فعالیت های ورزشی در فواصل مختلف در طول توانبخشی آزمایشاتی را انجام می دهند. اطمینان از بهینه سازی الگوهای قدرت، پایداری و حرکت قبل از بازگشت به فعالیتی که خطر آسیب ACL را دارد بسیار اهمیت دارد.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
درد و ناتوانی مرتبط با آسیب ACL، بسیاری از افراد را وادار می کند که بلافاصله به پزشک مراجعه کنند. دیگران ممکن است با پزشکان عمومی ملاقات کنند. بسته به شدت آسیب دیدگی شما ممکن است به پزشکی متخصص پزشکی ورزشی یا متخصص جراحی استخوان و مفصل (جراح ارتوپدی) ارجاع شوید.
آن چه می توانید انجام دهید
قبل از قرار ملاقات ، آماده پاسخگویی به سوالات زیر باشید:
• چه زمانی زانو آسیب دیده است؟
• در آن زمان چه کاری انجام دادید؟
• آیا صدای "پاپ" بلندی را شنیده اید یا احساس "پاپ" کردن را احساس کرده اید؟
• آیا بعد از آن تورم زیادی وجود داشت؟
• آیا پیش از این زانوی شما آسیب دیده است؟
• آیا علائم مداوم یا گاه به گاه بوده است؟
• آیا حرکات خاصی باعث بهبود یا بدتر شدن علائم می شود؟
• آیا هنگامی که می خواهید آن را حرکت دهید ، زانوی شما "قفل" می شود؟
• آیا هیچ وقت احساس می کنید زانوی شما ناپایدار است یا قادر به تحمل وزن شما نیست؟