نگاه کلی
آلزایمر یک بیماری پیش رونده است که باعث مرگ و تحلیل سلول های مغزی می شود. این بیماری شایع ترین عامل دمانس و زوال عقل –کاهش قدرت تفکر، رفتار ها و مهارت های اجتماعی که عملکرد فرد را مختل می کند.
علائم اولیة آن معمولاً به صورت فراموش کردن اتفاقات و یا گفتگوهای اخیر می باشد. با پیشرفت بیماری، فرد مبتلا دچار اختلال حافظه و ناتوانی در انجام وظایف روزانه می شود.
داروهایی که امروزه برای آلزایمر مصرف می شود، می تواند به طور موقت علائم را بهبود داده و یا سرعت پیشرفت آن را کاهش دهد. گاهی این درمان ها می توانند به افزایش توان انجام کارها و استقلال نسبی مبتلایان کمک کنند. برنامه ها و گروه های حمایتی مختلفی برای کمک به افراد مبتلا و مراقبان آن ها وجود دارد.
هیچ درمانی آلزایمر را معالجه نمی کند و یا روند آن را در مغز تغییر نمی دهد. در مراحل پیشرفته این بیماری، عوارض ناشی از کاهش شدید عملکرد مغز – کاهش آب بدن، سوء تغذیه و یا عفونت- می توانند منجر به مرگ شوند.
علائم
از دست دادن حافظه اصلی ترین علامت این بیماری می باشد. معمولاً علامت اولیه آن یادآوری دشوار وقایع و گفتگوهای اخیر می باشد. با پیشرفت بیماری اختلال حافظه شدیدتر شده و علائم دیگر بیماری نیز بروز می کنند.
در مراحل ابتدایی بیماری، فرد مبتلا از ناتوانی خود در یادآوری و طبقه بندی افکار خود آگاه است. اعضای خانواده و یا دوستان، بیشتر متوجه این علائم می شوند.
تغییرات مغز در نتیجه بیماری آلزایمر باعث ایجاد مشکلاتی در موارد زیر می شود:
حافظه
هر انسانی دچار فراموشی های گاه و بی گاه می شود. فراموشی جای کلید یا نام فردی کاملاً عادی است؛ اما از دست دادن حافظه در نتیجة آلزایمر، مداوم بوده و به مرور پیشرفت می کند و بر روی قدرت عملکرد فرد در کار و خانه اثر می گذارد.
افراد مبتلا به آلزایمر ممکن است :
• سوالات یا عباراتی را دائماً تکرار کنند
• گفتگوها، قرار های ملاقات یا اتفاقات را فراموش کند و دیگر آن ها را به یاد نیاوردند
• جای وسایل خود را تغییر داده و آن ها را در جاهایی غیر معمول قرار دهند
• در مکان هایی که برایشان آشناست، گم شوند
• نام اعضای خانواده و نام وسایل را فراموش کنند
• در به خاطر آوردن نام وسایل، بیان افکار یا مشارکت در مکالمه ها ناتوان بوده و به مشکل بر می خورند.
تفکر و استدلال
آلزایمر باعث دشوار شدن تفکر و تمرکز روی مفاهیم انتزاعی مانند اعداد می شود.
در این حالت انجام چند کار به طور همزمان بسیار دشوار می شود؛ و مدیریت امور مالی، استفاده از دسته چک و یا پرداخت به موقع صورتحساب چالش برانگیز خواهد بود. این دشواری ها می توانند به مرور باعث ناتوانی در شناخت و کار با اعداد شود.
قضاوت و تصمیم گیری
قدرت تصمیم گیری و قضاوت معقولانه در اتفاقات روزمره، کاهش می یابد. به عنوان مثال، ممکن است فرد در موقعیت های اجتماعی رفتارهای غیرمعمولی را پیش گرفته و یا لباس هایی بپوشد که مناسب شرایط آب و هوایی نباشد. حتی ممکن است در نشان دادن واکنش مؤثری به مشکلات روزمره مانند، سوختن غذا و اتفاقات غیرمنتظره در رانندگی اختلال ایجاد شود.
برنامه ریزی و انجام وظایف معمول
با پیشرفت بیماری، انجام فعالیت های روزمره ای که باید به صورت قدم به قدم پیش بروند -مانند پخت غذا و یا یک بازی مورد علاقه-، تحت تأثیر این بیماری قرار می گیرد. در نهایت ممکن است افراد مبتلا فراموش کنند که چگونه کارهایی مانند لباس پوشیدن و حمام کردن را انجام دهند .
تغییرات رفتاری و شخصیتی
تغییراتی که در مغز به علت آلزایمر وجود می آید، می تواند بر شرایط و رفتار شما اثر بگذارد، این مشکلات شامل موارد زیر می باشد:
• افسردگی
• بی عاطفگی و بی احساس
• انزوای اجتماعی
• نوسان خُلقی
• بی اعتمادی به دیگران
• تحریک پذیری و عصبی شدن
• تغییرات عادت خواب
• سرگردانی و قدم زدن بی هدف
• از بین رفتن قدرت مهار رفتار و کلام
• توهم، مانند گمان به دزدیده شدن چیزی
مهارت های حفظ شده
بسیاری از مهارت ها در طولانی مدت حتی با پیشرفت بیماری نیز باقی می مانند. این مهارت ها می توانند شامل خواندن و گوش کردن به کتاب ها، تعریف داستان یا خاطرات، آواز خواندن، گوش کردن به موسیقی، رقصیدن، نقاشی و یا ساخت کاردستی می باشد.
این مهارت ها ممکن است طولانی تر باقی بمانند چرا که توسط بخشی از مغز که بعدا تحت تاثیر این بیماری قرار می گیرد، کنترل می شوند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
عوارضی از این بیماری، از جمله بعضی از انواع قابل درمان آن، می توانند باعث کاهش حافظه یا بروز سایر علائم شوند. اگر از کاهش قدرت حافظه و توانایی تفکر خود نگران هستید، برای تشخیص و ارزیابی دقیق وضعیت خود به پزشک مراجعه کنید.
اگر نگران اختلال حافظه و تفکر در یکی از اعضای خانواده و یا دوستان خود هستید، از او بخواهید که همراه با یکدیگر به پزشک مراجعه کنید.
علل بیماری
دانشمندان بر این باورند که در اکثر موارد، بیماری آلزایمر در نتیجه ترکیبی از عوامل ژنتیکی، سبک زندگی و عوامل محیطی که به مرور بر روی مغز اثر می گذارند، ایجاد شده اند.
در کمتر از 1% موارد، آلزایمر به علت برخی تغییرات ژنتیکی ایجاد می شود، که در این حالت بیمار قطعاً به آلزایمر دچار خواهد شد. این اتفاق نادر معمولاً باعث بروز بیماری در سنین میان سالی می شود.
دلیل اصلی آلزایمر هنوز مشخص نیست ، اما یکسری پروتئین هایی وجود دارند که برای مغز مشکل ساز می شوند و عملکرد سلول های آن را مختل می کنند و باعث آزاد شدن سم می شوند که در نهایت نورون ها آسیب می بینند و ارتباطشان را با یک دیگر از دست می دهند و می میرند.
آسیب معمولا از منطقه ی کنترل کننده ی حافظه شروع می شود اما این فرایند سال ها قبل از بروز اولین علامت در حال شکل گیری است.از دست دادن سلول های عصبی به میزان قابل پیش بینی به مناطق دیگر سرایت می کند .در موارد حاد این بیماری ، مغز کوچک می شود.
دانشمندان در حال مطالعه بر روی نقش دو پروتئین می باشند:
پلاک ها. بتا آمیلوئید، باقی مانده ای از یک پروتئین بزرگ تر است. به نظر می رسد تجمع این تکه های باقی مانده می تواند آثاری منفی بر روی نورون ها گذاشته و ارتباط سلول ها با یکدیگر را مختل کنند. این تجمع پروتئینی، پلاک آمیلوئید نام دارد که سایر باقی مانده های سلولی را نیز در بر می گیرد.
توده های نوروفیبریلار. پروتئین تاو نقش مهمی را در حفظ نظم درون سلولی و انتقال مواد غذایی و سایر مواد ضروری به درون سلول ایفا می کند. در آلزایمر، این پروتئین ها تغییر شکل داده و به صورت توده های نوروفیبریلاری تجمع پیدا می کنند. این توده ها می تواند سیستم نقل و انتقال مواد غذایی را مختل کرده و برای سلول ها سمی باشند.
عوامل خطرساز (ریسک فاکتورها)
سن
افزایش سن یکی از اصلی ترین عوامل خطرساز این بیماری است. آلزایمر جزئی از مشکلات ناشی از افزایش سن نمی باشد، اما با بالا رفتن سن احتمال بروز آن نیز افزایش پیدا می کند.
به عنوان مثال در یکی از مطالعات مشاهده شد که در سنین ۶۵ تا ۷۴ سال 2 نفر از هر 1000 نفر، و ۱۱ نفر از هر ۱۰۰۰ نفر در سنین ۷۴ تا ۸۴ سال، و ۳۷ نفر از هر ۱۰۰۰ نفر در بالاتر از ۸۵ سال مبتلا به این بیماری تشخیص داده شده اند.
سابقه خانوادگی و ژنتیک
اگر یکی از بستگان درجه یک -پدر یا مادر یا خواهر و برادر- به این بیماری مبتلا باشند، خطر ابتلا به آلزایمر تا حدودی افزایش می یابد. بیشتر ساز و کارهای ژنتیکی آلزایمر در میان خانواده ها تا حد زیادی غیر قابل توضیح باقی مانده است، چرا که عوامل ژنتیکی پیچیدگی های خاص خود را دارند.
یکی از فاکتورهای ژنتیکی شناخته شده، یکی از انواع ژن های آپولیپوپروتئین E (APOE) می باشد. یک ژن خاص، APOE e4، خطر ابتلا به بیماری آلزایمر را افزایش می دهد، اما همه افراد با این فاکتور ژنتیکی به این بیماری مبتلا نمی شوند.
دانشمندان تغییرات نادری (جهش) را در سه ژن شناسایی کرده اند که به قطعیت باعث می شوند فردی که یکی از آنها را به ارث برده است، به آلزایمر مبتلا شود. اما این جهش ها کمتر از ۱ درصد از موارد ابتلا به بیماری آلزایمر را تشکیل می دهند.
سندروم داون
بسیاری از افراد دچار سندروم داون به بیماری آلزایمر مبتلا می شوند که احتمالاً در نتیجه داشتن سه نسخه از کروموزوم 21 و متعاقباً سه نسخه از ژن پروتئینی که منجر به ایجاد بتا آمیلوئید می شود، می باشد. در افرادی که دچار سندروم داون هستند، علائم و نشانه های آلزایمر 10 تا 20 سال زودتر از سایر افراد بروز می کند.
جنسیت
در این مورد تفاوت کمی بین مردان و زنان وجود دارد، اما به طور کلی، زنان بیشتری مبتلا به این بیماری هستند، چرا که عموماً بیشتر از مردان عمر می کنند.
اختلال شناختی خفیف (MCI)
اختلال شناختی خفیف، کاهش نامتناسب حافظه یا سایر مهارت های تفکر نسبت به سن افراد می باشد، اما این اختلال مانع عملکرد فرد در محیط های اجتماعی یا کاری نمی شود.
خطر ابتلا به زوال عقل در افراد دچار اختلال شناختی خفیف (MCI) به طور قابل توجهی بیشتر است. اولین نقصان ناشی از MCI اختلال حافظه است و ممکن است بعداً این عارضه پیشرفت کرده و منجر به زوال عقل ناشی از آلزایمر شود. تشخیص به موقعMCI ، باعث می شود تا فرد روی تغییر سبک زندگی خود به زندگی سالم تمرکز کرده و راهکارهایی را برای جبران کاهش حافظه در پیش گیرد، در کنار همه آن ها باید برای بررسی و ارزیابی علائم بیماری به طور منظم به پزشک مراجعه کند.
سابقه ضربه شدید به سر
افرادی که سابقاً ضربة شدیدی به سرشان وارد شده است بیشتر در معرض ابتلا به بیماری آلزایمر هستند.
الگوی ضعیف خواب
تحقیقات نشان داده است که رویه نامناسب خواب، مانند مشکل در به خواب رفتن یا حفظ روند خواب، با افزایش خطر ابتلا به بیماری آلزایمر مرتبط می باشد .
سبک زندگی و سلامت قلب
تحقیقات نشان داده است که همان عوامل خطرساز بیماری های قلبی می توانند خطر ابتلا به بیماری آلزایمر را نیز افزایش دهند. این عوامل عبارتند از:
• عدم تحرک
• چاقی
• سیگار کشیدن یا قرار گرفتن در معرض دود سیگار
• فشار خون بالا
• کلسترول بالا
• عدم کنترل و مدیریت دیابت نوع دو
همة این عوامل قابل اصلاح هستند. بنابراین، تغییر عادات زندگی می تواند تا حدودی خطر به ابتلا به آلزایمر را کاهش دهد. به عنوان مثال، ورزش منظم و یک رژیم غذایی سالم کم چرب و سرشار از میوه و سبزیجات از عوامل کاهش خطر ابتلا به بیماری آلزایمر می باشد.
آموزش و یادگیری مادام العمر و تعامل اجتماعی
مطالعات نشان می دهد که بین فعالیت های تحریک کننده ذهنی و اجتماعی و کاهش خطر ابتلا به بیماری آلزایمر ارتباط وجود دارد. به نظر می رسد سطح پایین تحصیلات -کمتر از تحصیلات دبیرستان- ، یک عامل خطرساز برای بیماری آلزایمر است.
عوارض بیماری
از دست دادن حافظه و قدرت تکلم، اختلال در قضاوت و سایر تغییرات شناختی ناشی از آلزایمر، می تواند باعث پیچیده شدن درمان سایر بیماری های فرد بشود. ممکن است فرد مبتلا به آلزایمر نتواند:
• دردی که تجربه می کند را اطلاع دهد -به عنوان مثال، دندان درد-
• علائم بیماری های دیگری را بیان کند
• برنامه درمانی تجویز شده را دنبال کند
• متوجه عوارض جانبی دارو شده یا آنها را توصیف کند
با پیشرفت بیماری به مراحل آخر، تغییرات مغزی بر روی عملکرد بدن مانند بلع، حفظ تعادل و قدرت روده و مثانه در کنترل ادرار و مدفوع اثر می گذارد. این اتفاقات می توانند فرد را در برابر سایر مشکلات سلامتی آسیب پذیر کنند، مشکلاتی همچون:
• وارد شدن غذا یا مایعات به داخل ریه ها (آسپیراسیون)
• ذات الریه و سایر عفونت ها
• سقوط و افتادن
• شکستگی
• زخم بستر
• سوء تغذیه یا کاهش آب بدن
پیشگیری از بروز بیماری
آلزایمر یک بیماری قابل پیشگیری نمی باشد. با این حال، تعدادی از عوامل خطرساز آن را می توان حذف یا کم کرد. شواهد نشان می دهد که تغییر رژیم غذایی، ورزش و عادات شخصی- همان گام های لازم کاهش خطر بیماری های قلبی عروقی- می توانند خطر ابتلا به آلزایمر و سایر اختلالاتی که باعث زوال عقل می شوند را کاهش دهند. راهکارهای تغییر سبک زندگی که می تواند خطر ابتلا به آلزایمر را کاهش دهند عبارتند از:
• ورزش منظم
• رژیم غذایی با محصولات تازه، روغنهای سالم و غذاهایی با درصد کمی از چربی اشباع شده
• پیروی از دستورالعمل های درمانی برای فشار خون بالا، دیابت و کلسترول بالا
• ترک سیگار
مطالعات نشان می دهد که حفظ مهارت های تفکر و کاهش خطر ابتلا به بیماری آلزایمر با شرکت در رویدادهای اجتماعی، مطالعه، رقص، بازی های رومیزی، خلق آثار هنری، نواختن ساز و سایر فعالیت هایی که نیاز به تعامل ذهنی و اجتماعی دارند، ارتباط دارند.
تشخیص
یکی از روش های اصلی ارزیابی تشخیصی، توضیح بیمار از علائم خود در کنار اطلاعاتی است که یکی از اعضای نزدیک خانواده یا دوست می تواند در مورد علائم و تأثیر آنها بر زندگی روزمره ارائه دهد. علاوه بر این، تشخیص قطعی بیماری آلزایمر براساس آزمایش هایی است که پزشک برای ارزیابی حافظه و مهارت های تفکر انجام می دهد.
آزمایش های آزمایشگاهی و تصویربرداری می توانند سایر دلایل احتمالی را رد کرده و به پزشک در تشخیص بهتر بیماری ایجاد کننده علائم زوال عقل کمک کنند.
دستگاه های تشخیصی که برای تشخیص زوال عقل طراحی شده اند با دقت نسبتاً بالایی علت علائم را مشخص و تعیین می کنند. تشخیص قطعی بیماری پس از مرگ میسر است، زمانی که در معاینه میکروسکوپی مغز، ماهیت پلاک ها و توده های نوروفیبریلار مشخص می شود.
آزمایش ها
معمولاً آزمایش های تشخیصی عبارتند از:
معاینه جسمی و عصبی
پزشک پس از انجام یک معاینۀ فیزیکی با بررسی موارد زیر سلامت کلی اعصاب را ارزیابی می کند:
• واکنش ها و عکس العمل های غیر ارادی
• قدرت و تون عضلانی (انقباض خفیف و مداومی که باعث حفظ وضعیت بدن می شود)
• توانایی بلند شدن از روی صندلی و راه رفتن در طول اتاق
• احساس بینایی و شنوایی
• هماهنگی و تناسب حرکت اندام ها
• تعادل و توازن
تست های آزمایشگاهی
آزمایش خون می تواند به پزشک کمک کند تا سایر علل احتمالی از بین رفتن قدرت حافظه و گیجی مانند اختلال تیروئید یا کمبود ویتامین را رد کند.
بررسی توان ذهنی و وضعیت روانشناختی
گاهی پزشک با یک آزمایش مختصر یا مجموعه ای از آزمایش ها، قدرت حافظه و سایر مهارت های تفکر را ارزیابی می کند. آزمایش های گسترده تر روانشناختی می تواند جزئیات بیشتری را در مورد عملکرد ذهنی بیمار در مقایسه با افراد با سن و تحصیلات مشابه ارائه دهد. همچنین این آزمایش ها برای بنا نهادن یک نقطه آغاز برای بررسی میزان پیشرفت علائم در آینده حائز اهمیت می باشند.
تصویربرداری از مغز
عمدتاً از تصویربرداری مغز برای مشخص کردن ناهنجاری های قابل مشاهده در ارتباط با عارضه های دیگری غیر از آلزایمر - مانند سکته ، ضربه یا تومور - که می توانند باعث تغییر شناختی شوند، استفاده می شود. برنامه های جدید تصویربرداری - که در حال حاضر در مراکز درمانی بزرگ یا در مطالعات بالینی استفاده می شوند- پزشکان را قادر می سازند تا تغییرات خاص ناشی از آلزایمر در مغز را ردیابی کنند.
تصویربرداری از ساختارهای مغزی به صورت زیر است:
• ام ار ای (MRI). در MRI از امواج رادیویی و یک میدان مغناطیسی قوی برای تولید تصاویر دقیق از مغز استفاده می شود. در درجه اول ازMRI برای رد کردن سایر علل احتمالی استفاده می شود. اگرچه ممکن است کوچک شدن حجم مغز مشاهده شود، اما تصاویر کمکی به تشخیص قطعی نمی کنند.
• سی تی اسکن .(CT Scan) تکنولوژی تخصصی تصویر برداری به کمک اشعه ایکس، تصاویر را به صورت مقطعی از مغز (برش) تولید می کنند. در حال حاضر از سی تی اسکن برای حذف و رد کردن سایر عوامل احتمالی مانند تومورها، سکته و آسیب های سر استفاده می شود.
تصویربرداری از روند بیماری را می توان به کمک توموگرافی با گسیل پوزیترون (پت اسکن/PET) انجام داد. در پت اسکن، یک ردیاب رادیواکتیو ضعیف به خون تزریق می شود تا وضعیت خاصی را در مغز نشان دهد. پت اسکن می تواند به اشکال زیر انجام شود:
• پت اسکن با فلورودئوکسی گلوکوز. مناطقی از مغز را که متابولیسم (سوخت و ساز مواد غذایی) ضعیفی دارند مشخص می کند. شناسایی الگوهای تحلیل- نواحی با متابولیسم پایین- ، می تواند به تمایز بین آلزایمر و سایر بیماری های زوال عقل کمک کند.
• پت اسکن آمیلوئید ها. به کمک این روش انباشت آمیلوئید در مغز اندازه گیری می شود. اصولاً این تصویربرداری در تحقیقات مورد استفاده قرار می گیرد اما در صورت بروز علائم غیر معمول زوال عقل یا در مراحل اولیه شروع نشانه های بیماری نیز می توان از آن استفاده کرد.
• پت اسکن پروتئین های تاو، که بار توده های نوروفیبریلاری در مغز را اندازه گیری می کند، فقط در تحقیقات استفاده می شود.
ممکن است در شرایط خاصی، مانند پیشرفت بسیار سریع بیماری یا زوال عقل زودرس، از آزمایش های دیگری برای اندازه گیری بتا آمیلوئید یا تاو غیرطبیعی در مایع مغزی نخاعی استفاده شود.
آزمایش های تشخیصی در آینده
محققان در حال بررسی آزمایش هایی هستند که می تواند شواهد بیولوژیکی از فرآیند بیماری در مغز را اندازه گیری کند. این آزمایش ها می توانند دقت تشخیص را افزایش داده و باعث تشخیص زودرس بیماری قبل از شروع علائم آن شود.
به طور کلی برای ارزیابی معمول بیماری، آزمایش های ژنتیک تجویز نمی شود. اما این مورد برای افرادی که سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری آلزایمر زودرس را دارند، مستثنی می باشد. توصیه می شود پیش از هرگونه آزمایشی، با یک مشاور ژنتیک در مورد مزایا و معایب آزمایش ژنتیک صحبت شود.
درمان
داروها
داروهای فعلی آلزایمر می توانند برای مدتی علائم اختلال حافظه و سایر تغییرات شناختی را کاهش دهند. در حال حاضر برای درمان علائم شناختی از دو نوع دارو استفاده می شود:
• مهارکننده های کولین استراز. آلزایمر سطح نوعی پیام رسان شیمیایی را در مغز کم می کند، مهار کننده های کولین استراز با حفظ این پیام رسان سطح ارتباط سلول ها با یکدیگر را افزایش می دهند. بهبودی با این دارو نسبی است.
همچنین ممکن است مهار کننده های کولین استراز علائم عصبی ناراحتی های روحی مانند اضطراب یا افسردگی را بهبود بخشند. داروهایی که طور معمول تجویز می شوند عبارتند از دانپزیل (آریسپت)، گالانتامین (رازادین) و ریواستیگمین (اکسلون) می باشد .
عوارض جانبی اصلی این داروها به صورت اسهال، حالت تهوع، کاهش اشتها و اختلالات خواب می باشد. در افراد مبتلا به اختلال سیستم هدایت الکتریکی قلب، این عارضه جانبی می تواند به صورت عارضه خطرناک آریتمی قلبی بروز کند.
• ممانتین (نامندا) : این دارو بر روی یک شبکه ارتباطی دیگر سلول های مغز اثر کرده و روند پیشرفت علائم آلزایمر متوسط تا شدید را کند می کند. گاهی در ترکیب با یک مهار کننده کولین استراز استفاده می شود. عوارض جانبی این دارو نسبتاً نادر بوده و به صورت سرگیجه و گیجی خود را نشان می دهد.
گاهی ممکن است برای کنترل علائم رفتاری مرتبط با بیماری، داروهای دیگری مانند داروهای ضد افسردگی نیز تجویز شوند.
ایجاد یک محیط امن و حمایت گر
بخش مهمی از هر برنامه درمانی، تطبیق شرایط زندگی با نیازهای بیمار می باشد. ایجاد و تقویت عادات روزمره زندگی و به حداقل رساندن وظایفی که نیازمند به خاطر سپردن می باشد، می تواند زندگی را برای فرد مبتلا تسهیل کند.
می توان گام های زیر را برای کمک به روحیه و حال عمومی بیمار برداشت :
• همیشه کلیدها، کیف پول، تلفن همراه و سایر اشیای با ارزش را در محل مشخصی از خانه بگذارید تا گم نشوند.
• داروها را در یک محل نگاه داشته و برای بررسی میزان مصرف از یک فهرست یادآور روزانه استفاده نمایید.
• ترتیبی اتخاذ کنید تا امور مالی به صورت پرداخت و سپرده خودکار تنظیم شوند.
• تلفن همراه باید قابلیت مکان یابی داشته باشد تا همواره بتوان موقعیت فرد را ردیابی کرد. شماره تلفن های مهم را در تلفن ذخیره کنید.
• بهتر است قرار ها برای یک ساعت و یک روز مشخص در هفته تنظیم شوند.
• برای پیگیری برنامه های روزانه در خانه از تقویم یا تخته سفید استفاده کنید. کنار کارهای انجام شده علامت بزنید.
• مبلمان اضافی را بردارید، خانه را همیشه مرتب نگاه داشته و از قالیچه هایی که روی زمین لیز می خورند استفاده نکنید.
• نرده های محکم را روی راه پله ها و حمام ها نصب کنید.
• باید از کفش و دمپایی راحتی استفاده شود.
• تعداد آینه ها را کم کنید. ممکن است تصاویر در آینه برای مبتلایان به آلزایمر اضطراب آور یا ترسناک باشد.
• برگه شناسایی بیمار باید همواره همراه او باشد یا باید از دستبند های طبی استفاده کند.
• عکس ها و سایر اشیایی که بار معنوی و خاطراتی دارند را در خانه حفظ کنید.
درمان های جایگزین
از داروهای گیاهی، ویتامین ها و مکمل های مختلفی به عنوان درمان های کمکی که می توانند به حفظ توان شناختی کمک کرده و یا مانع بروز آلزایمر شده یا به تأخیر بیاندازد یاد می شود. همچنان اثربخشی آنها به عنوان یک روش درمانی در آزمایش های بالینی، نتایج متفاوتی را به همراه داشته است.
برخی از مکمل هایی که اخیراً مورد مطالعه قرار گرفته اند عبارتند از:
• اسیدهای چرب امگا 3. اسیدهای چرب اویتاممگا-3 در ماهی یا مکمل ها می توانند خطر ابتلا به زوال عقل را کاهش دهند، با این حال تاکنون مطالعات بالینی تأثیر آن روی درمان علائم آلزایمر را نشان نداده اند.
• کورکومین. این ماده از زردچوبه تهیه شده و دارای خواص ضد التهابی و آنتی اکسیدانی مؤثر بر فرآیندهای شیمیایی مغز می باشد. تاکنون، در آزمایش های بالینی اثر آن بر روی درمان آلزایمر مشاهده نشده است.
• جینکو. جینکو یک عصاره گیاهی است که خواص دارویی متعددی دارد. در مطالعه گسترده ای که توسط موسسه ملی سلامت انجام شد، هیچ رابطه ای بین پیشگیری یا به تأخیر انداختن آلزایمر با مصرف این دارو یافت نشد.
• ویتامین E. اگرچه ویتامینE در پیشگیری از آلزایمر مؤثر نمی باشد، اما مصرف روزانه ۲۰۰۰ واحد بین المللی از آن می تواند روند پیشرفت بیماری را در افراد مبتلا کاهش دهد. با این حال، نتایج مطالعات مختلف متفاوت بوده است و تنها تعدادی از آنها این اثربخشی را نشان داده اند. مطالعات بیشتری برای اثبات بی خطر بودن مصرف روزانه 2000 واحد بین المللی ویتامین E برای مبتلایان به زوال عقل مورد نیاز است تا بتوان آن را به عنوان یک درمان مرسوم در نظر گرفت و تجویز کرد.
گروهی از مکمل هایی که برای سلامت شناختی تبلیغ می شوند می توانند با داروهای آلزایمر یا سایر بیماری ها تداخل داشته باشند. به همین دلیل برای داشتن برنامه درمانی بی خطر و مؤثر باید با تیم مراقبت های پزشکی در ارتباط بود و با آن ها درباره مصرف هرگونه دارو-شیمیایی یا گیاهی- و مکمل مشورت کرد.
سبک زندگی و درمان های خانگی
پیش گرفتن سبک زندگی سالم، سلامت عمومی را بهبود بخشیده و می تواند در حفظ سلامت شناختی نقش داشته باشد:
ورزش
ورزش منظم قسمت مهمی از یک برنامه درمانی است. فعالیت هایی مانند پیاده روی روزانه می تواند به بهبود خلق و خو و حفظ سلامت مفاصل، عضلات و قلب کمک کند. همچنین ورزش می تواند از یبوست جلوگیری کرده و کیفیت خواب را افزایش دهد.
ممکن است مبتلایان به آلزایمر که دچار مشکل در راه رفتن شده اند، همچنان بتوانند از دوچرخه ثابت استفاده کنند یا حرکات ورزشی را روی صندلی انجام دهند.
تغذیه
ممکن است فرد مبتلا غذا خوردن را فراموش کرده، علاقه خود را به تهیه غذا از دست داده و یا مواد غذایی سالمی مصرف نکنند. همچنین گاهی بیمار نوشیدن مایعات به مقدار کافی را فراموش کرده که همین عامل منجر به کم آبی و یبوست می شود.
به همین منظور برای داشتن تغذیه ای مناسب می توان راهکارهای زیر را در پیش گرفت:
غذاهای های سالم. غذاهای سالمی را که بیمار علاقه دارد و می تواند بخورد تهیه کنید.
آب و سایر نوشیدنی های سالم. فرد مبتلا باید هر روز چندین لیوان مایعات بنوشد. باید از مصرف نوشیدنی های حاوی کافئین که می توانند باعث بی قراری، اختلال در خواب و تکرر ادرار شوند پرهیز کرد.
اسموتی (میوه های تازه له شده) و میلک شیک های (ترکیب شیر و بستنی) سالم و پرکالری. می توان به میلک شیک، پودرهای پروتئینی اضافه کرد یا اسموتی هایی با مواد دلخواه درست کرد. این کار به ویژه هنگامی که غذا خوردن دشوار می شود از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد.
تعامل و فعالیت های اجتماعی
تعامل و فعالیت های اجتماعی می تواند توانایی ها و مهارت های باقی مانده را حفظ کند. انجام فعالیت های خاطره انگیز و لذت بخش، در حفظ رفاه حال عمومی بیمار بسیار مهم می باشد. از این فعالیت ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
• گوش دادن به موسیقی یا رقصیدن
• خواندن یا گوش دادن به کتاب ها
• باغبانی یا ساخت صنایع دستی
• رویدادهای اجتماعی در مراکز مراقبت از سالمندان
• گذراندن وقت با کودکان
راهکارهایی برای کنار آمدن با بیماری
فرد بیمار ترکیبی از احساسات گیجی، ناامیدی، عصبانیت، ترس، عدم اطمینان، سوگ و افسردگی را تجربه می کند.
اگر از فرد مبتلا به آلزایمر مراقبت می کنید، می توانید با حضور در کنار او به حرف های او گوش داده و به او اطمینان دهید که همچنان می تواند از زندگی لذت ببرد. حمایت و تلاش شما می تواند به حفظ شأن و عزت نفس او کمک کند.
حفظ آرامش و ثبات در محیط منزل می تواند به مشکلات رفتاری را کاهش دهد. موقعیت های جدید، سر و صدا، ازدحام و شلوغی، فشار آوردن برای یادآوری افراد و خاطرات، یا درخواست انجام كارهای پیچیده از آن ها می تواند باعث اضطراب شود. ناراحت شدن بیمار می تواند قدرت تفکر را بیش از پیش کاهش دهد.
همکاری و مراقبت از فرد مراقب بیمار
مراقبت از فرد مبتلا به آلزایمر از نظر جسمی و روحی طاقت فرسا و نیازمند تلاش فراوانی می باشد. احساس خشم و گناه، اضطراب و دلسردی، نگرانی و اندوه و انزوای اجتماعی در این شرایط بسیار متداول می باشد.
مراقبت از بیمار گاهی می تواند به سلامت جسمی مراقب آسیب برساند. توجه به نیازها و سلامت خود یکی از مهمترین کارهایی است که می توانید برای خود و فرد مبتلا انجام دهید.
اگر مراقب فرد مبتلا به آلزایمر هستید، می توانید با استفاده از موارد زیر به خود کمک کنید:
• تا آنجا که می توانید در مورد بیماری اطلاعات صحیح کسب کنید.
• با پزشکان، مددکاران اجتماعی و سایر افرادی که در مراقبت از عزیزان شما مشارکت دارند، صحبت کنید.
• درصورت نیاز به کمک، با دوستان یا سایر اعضای خانواده تماس بگیرید
• هر روز زمانی را به خود اختصاص داده و استراحت کنید.
• با دوستان خود وقت بگذرانید.
• با مراجعه منظم به پزشک خود، خوردن وعده های غذایی سالم و ورزش، از وضعیت سلامتی خود مراقبت کنید.
• به یک گروه حمایتی ملحق شوید.
• در صورت امکان از مراکز محلی نگهداری روزانه از بزرگسالان استفاده کنید.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
معمولاً مراقبت های پزشکی در موارد ابتلا به اختلال حافظه و سایر مهارت های تفکر به یک راهبرد و تدبیر گروهی نیاز دارد. اگر علائمی از کاهش حافظه یا نشان های دیگری را در خود مشاهده می کنید، همراه با یکی از افراد نزدیک خانواده یا دوست به پزشک مراجعه کنید. شریک زندگی شما علاوه بر القای احساس امنیت می تواند پاسخگوی بسیاری از سوالات نیز باشد.
اگر در ملاقات با پزشک به عنوان همراه بیمار حضور دارید، نقش شما ارائه سابقه بیماری و مشکلات پیشین فرد یا دیدگاه شما درباره تغییرات رفتاری، خلقی یا حافظه ای او که مشاهده کرده اید، می باشد. کار گروهی بخش مهمی از روند درمانی بیمار از مراجعة اول و در طول برنامه درمانی می باشد.
معمولاً پزشک عمومی، برای ارزیابی بیشتر فرد را به یک متخصص مغز و اعصاب، روانپزشک، متخصص عصب روانشناختی یا سایر متخصصان برای ارزیابی های بیشتر ارجاع می دهد.
آن چه می توانید انجام دهید
پیش از مراجعه به پزشک، تمام مواردی که باید به پزشک خود اطلاع دهید را بنویسید. مواردی که بهتر است با پزشک مطرح شوند عبارتند از:
• سابقه بیماری. هرگونه تشخیص پیشین یا کنونی و سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری
• تیم پزشکی. نام و اطلاعات تماس هر پزشک، متخصص بهداشت روان یا روان درمانگری که مراجعه شده است.
• داروها. داروهای تجویز شده، داروهای بدون نسخه، ویتامین ها، داروهای گیاهی یا سایر مکمل های غذایی
• علائم. نمونه های خاص و محسوس از تغییر در حافظه یا مهارت های تفکر
از پزشک چه انتظاری می رود
به احتمال زیاد پزشک برای تشخیص تغییر قدرت به خاطرسپاری یا سایر مهارت های تفکر تعدادی از سوالات زیر را خواهد پرسید. اگر به عنوان همراه در کنار بیمار حضور دارید، آمادگی آن را داشته باشید تا در صورت لزوم به این سوالات پاسخ داده و دیدگاه خود را ارائه دهید. سوالاتی که ممکن است پزشک بپرسد عبارتند از:
• چه نوع تغییراتی در قدرت حافظه و فراموشی های لحظه ای را تجربه کرده اید؟ اولین بار چه زمانی متوجه آن ها شدید؟
• آیا روند وخامت بیماری سیر صعودی دارد یا گاهی اوقات علائم کمتر و گاهی شدیدتر می باشد؟
• آیا انجام فعالیت های خاصی را به علت آن که از نظر ذهنی چالش برانگیز بودند (مانند انجام امور مالی خود یا خرید) کنار گذاشته اید؟
• وضعیت خلقی شما چطور است؟ آیا بیش از پیش احساس افسردگی ، غم یا اضطراب می کنید؟
• آیا اخیراً در حین رانندگی یا در محلی که برای شما آشنا بوده است گم شده اید؟
• آیا کسی از رانندگی شما ابراز نگرانی کرده است؟
• آیا در نحوه برخورد خود با مردم یا اتفاقات، متوجه تغییراتی شده اید؟
• سطح انرژی خود را نسبت به گذشته چگونه ارزیابی می کنید؟ بیشتر؟ کمتر؟ یا بدون تغییر؟
• چه داروهایی مصرف می کنید؟ آیا ویتامین یا مکمل خاصی مصرف می کنید؟
• آیا الکل می نوشید؟ چه مقدار؟
• آیا متوجه لرزش یا مشکلی در نحوه راه رفتن خود شده اید؟
• آیا در به خاطر سپردن قرارهای ملاقات با پزشک یا زمان مصرف داروی خود مشکلی دارید؟
• آیا اخیراً شنوایی و بینایی شما تحت ارزیابی قرار گرفته است؟
• آیا تا به حال شخص دیگری از خانواده شما دچار اختلال حافظه شده است؟ آیا تاکنون یکی از افراد خانواده با بیماری آلزایمر یا زوال عقل تشخیص داده شده است؟
• آیا هنگام خواب حرکات غیر معمولی دارید (مشت زدن، تکان دادن دست و پا در هوا، فریاد، جیغ)؟ آیا خروپف می کنید؟