نگاه کلی
آمبولی مایع آمنیوتیک نوعی بیماری نادر اما جدی است و معمولاً زمانی که مایع آمنیوتیک - مایعی که در دوران بارداری نوزاد را در رحم احاطه کرده است - یا مواد جنینی مانند سلول های جنینی وارد جریان خون مادر شود، اتفاق می افتد. آمبولی مایع آمنیوتیک به احتمال زیاد در هنگام زایمان یا در دوره بلافاصله پس از زایمان ایجاد می شود.
تشخیص آمبولی مایع آمنیوتیک دشوار است. همچنین اگر پزشک مشکوک باشد که ممکن است به آن مبتلا شده باشید، برای جلوگیری از بروز عوارض احتمالی تهدید کننده زندگی، به درمان فوری نیاز خواهید داشت.
علائم
آمبولی مایع آمنیوتیک ممکن است به طور ناگهانی و سریع ایجاد شود. علائم و نشانه های آن ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تنگی نفس ناگهانی
- مایع اضافی در ریه ها (ادم ریوی)
- کاهش ناگهانی فشار خون
- نارسایی ناگهانی قلب در پمپاژ خون (کلاپس قلبی عروقی)
- خونریزی از رحم، محل های برش سزارین یا تزریق درون وریدی (IV).
- تغییر وضعیت ذهنی، مانند اضطراب یا احساس عذاب
- لرز
- ضربان سریع قلب یا اختلال در ریتم ضربان قلب
- پریشانی جنین، مانند ضربان قلب آهسته، یا سایر ناهنجاری های ضربان قلب جنین
- تشنج
- از دست دادن هوشیاری
علل بیماری
آمبولی مایع آمنیوتیک معمولاً زمانی که مایع آمنیوتیک یا مواد جنینی وارد جریان خون مادر می شود، اتفاق می افتد. علت احتمالی آن نیز ممکن است شکسته شدن سد جفتی مثلا در اثر ضربه خوردن باشد.
هنگامی که این شکست اتفاق می افتد، سیستم ایمنی با آزاد کردن موادی که باعث بروز واکنش التهابی می شود، واکنش نشان می دهد، که باعث فعال شدن فرآیند لختگی غیر طبیعی در ریه ها و رگ های خونی مادر می شود. این عارضه خود می تواند منجر به بروز یک اختلال جدی از لخته شدن خون که به عنوان انعقاد داخل عروقی منتشر شناخته شده، شود.
با این حال، آمبولی مایع آمنیوتیک نادر است و این امکان وجود دارد که مقداری از مایع آمنیوتیک به طور معمول در طول زایمان بدون ایجاد مشکل وارد جریان خون مادر شود. مشخص نیست که چرا در برخی از مادران این امر منجر به آمبولی مایع آمنیوتیک می شود.
با این حال، معمولاً بروز آمبولی مایع آمنیوتیک به ندرت ممکن است اتفاق بیفتد- و این احتمال که معمولاً ممکن است مقداری مایع آمنیوتیک در طول زایمان بدون ایجاد هیچ گونه مشکلی وارد جریان خون مادر شود، نیز وجود دارد. البته هنوز مشخص نیست که چرا در برخی از مادران این امر منجر به آمبولی مایع آمنیوتیک می شود.
عوامل خطرساز (ریسک فاکتورها)
تخمین زده می شود که در میان هر 100000 زایمان بین یک تا 12 مورد آمبولی مایع آمنیوتیک وجود دارد. از آنجایی که آمبولی مایع آمنیوتیک نادر است، بنایرانی شناسایی عوامل خطر آن دشوار است.
تحقیقات نشان می دهد که عوامل متعددی ممکن است با افزایش خطر آمبولی مایع آمنیوتیک مرتبط باشند، از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سن بالای مادر. اگر در زمان تولد فرزندتان 35 سال یا بیشتر دارید، ممکن است در معرض خطر آمبولی مایع آمنیوتیک باشید.
- مشکلات جفت. ناهنجاری های جفت (ساختاری که در دوران بارداری در رحم شما ایجاد می شود) ممکن است خطر بروز آمبولی مایع آمنیوتیک را افزایش دهد. ناهنجاری ها ممکن است شامل پوشاندن کامل یا جزئی از دهانه رحم توسط جفت (جفت سرراهی) یا جدا شدن جفت از دیواره داخلی رحم قبل از زایمان (دکولمان جفت) باشد. این شرایط می تواند موانع فیزیکی بین شما و نوزادتان را مختل کند.
- پره اکلامپسی. داشتن فشار خون بالا و پروتئین اضافی در ادرار بعد از هفته 20 بارداری (پره اکلامپسی) می تواند خطر ابتلا را افزایش دهد.
- زایمان براساس داروهای پزشکی. تحقیقات کمی انجام شده که نشان می دهد که برخی از روش های القای زایمان با افزایش خطر آمبولی مایع آمنیوتیک مرتبط است. با این حال، تحقیقات انجام شده در این زمینه ضد و نقیض هستند.
- زایمان به روش سزارین. انجام سزارین، زایمان فورسپس یا وکیوم ممکن است بتواند خطر آمبولی مایع آمنیوتیک را افزایش دهند. این اقدامات می تواند موانع فیزیکی بین شما و فرزندتان را مختل کند. با این حال، مشخص نیست که آیا زایمان هایی با انجام جراحی عوامل خطر واقعی برای آمبولی مایع آمنیوتیک هستند یا خیر.
- افزایش مایع آمنیون یا پلی هیدرآمنیوس. وجود بیش از حد مایع آمنیوتیک در اطراف کودک ممکن است شما را در معرض خطر آمبولی مایع آمنیوتیک قرار دهد.
عوارض بیماری
آمبولی مایع آمنیوتیک می تواند عوارض جدی از جمله موارد زیر را برای فرد و نوزاد ایجاد کند:
- آسیب مغزی. اکسیژن کم خون می تواند باعث آسیب دائمی و شدید عصبی یا مرگ مغزی شود.
- بستری شدن طولانی مدت در بیمارستان. زنانی که از خطر اصلی ناشی از آمبولی مایع آمنیوتیک دور می شوند، (بسته به میزان عوارض) اغلب نیاز به درمان در بخش مراقبت‌های ویژه دارند و ممکن است هفته‌ها یا ماه‌ها را در بیمارستان بگذرانند.
- مرگ و میر مادران. تعداد زنانی که در اثر آمبولی مایع آمنیوتیک (میزان مرگ و میر) جان خود را از دست می دهند، بسیار زیاد است. ارقام آن متفاوت است، اما معمولاً تا حدود 20 درصد از مرگ و میر مادران در کشورهای توسعه یافته ممکن است به دلیل آمبولی مایع آمنیوتیک باشد.
- مرگ نوزاد. کودک ممکن است در معرض خطر آسیب مغزی یا مرگ قرار گیرد. ارزیابی و زایمان فوری می تواند باعث افزایش احتمال بقای کودک شود.
تشخیص
تشخیص آمبولی مایع آمنیوتیک معمولاً پس از رد سایر شرایط انجام می شود.
پزشک ممکن است آزمایش های آزمایشگاهی زیر را در طول بررسی و ارزیابی وضعیت شما توصیه کند:
- آزمایش‌های خون، از جمله آزمایش‌هایی که انعقاد، آنزیم‌های قلب، الکترولیت‌ها و گروه خون و همچنین شمارش کامل خون (CBC)را ارزیابی می‌کنند.
- الکتروکاردیوگرام (ECG یا EKG) برای ارزیابی ریتم قلب
- پالس اکسیمتری برای بررسی میزان اکسیژن در خون
- اسکن ساده قفسه سینه برای جستجوی مایع اطراف قلب
- اکوکاردیوگرافی برای ارزیابی عملکرد قلب
درمان
آمبولی مایع آمنیوتیک نیاز فوری به درمان برای رفع کاهش اکسیژن و فشار خون دارد.
درمان های اورژانسی می تواند شامل موارد زیر باشد:
- قرار دادن کاتتر. معمولاً یک لوله نازک و توخالی در یکی از شریان‌ها (کاتتر شریانی) قرار می‌گیرد که می تواند برای بررسی و کنترل فشار خون استفاده شود. همچنین ممکن است لوله دیگری را در ورید قفسه سینه (کاتتر ورید مرکزی) وارد شود، که می توان از آن برای ورود مایعات، داروها یا انتقال خون و همچنین خونگیری استفاده کرد.
- اکسیژن. ممکن است لازم باشد یک لوله تنفسی در مسیر مجرای هوایی (تنفسی) قرار گیرد تا به تنفس شما کمک کند.
- داروها. پزشک ممکن است داروهایی را برای بهبود و حفظ عملکرد قلب به شما بدهد. سایر داروها نیز ممکن است برای کاهش فشار ناشی از ورود مایع به قلب و ریه ها استفاده شوند.
- انتقال خون. درصورت بروز خونریزی غیر قابل کنترل، ممکن است نیاز به تزریق خون، فرآورده های خونی و مایعات جایگزین باشد.
اگر قبل از زایمان نوازدتان دچار آمبولی مایع آمنیوتیک شده باشید، پزشک ممکن است شما را با هدف داشتن زایمان ایمن در اسرع وقت درمان کند، که برای این کار ممکن است نیاز به سزارین اورژانسی داشته باشید.
راهکار هایی برای کنار آمدن با بیماری
تجربه یک بارداری خطرناک می تواند برای شما و خانواده تان ترسناک و استرس زا باشد و ممکن است پس از آن نیز خاطره این تجربه دشوار برای شما زنده شود، کابوس ببینید و به خاطرات تلخ گذشته برگردید.
در این دوران سخت، به حمایت عزیزان خود تکیه کنید. تصور کنید که در جمع نجات یافتگان از این بیماری هستید. همچنین، می توانید با همکاری پزشک خود راهی ایمن برای بهبودی کامل خود و ایفای نقش خود به عنوان مادر یک نوزاد تازه متولد شده، بیابید.