نگاه کلی
آنفولانزا نوعی بیماری ویروسی است که دستگاه تنفسی -بینی، حلق و ریه ها- را درگیر می کند. عامل این بیماری با ویروس های آنفولانزای معده که باعث اسهال و استفراغ می شوند، متفاوت است.
در بسیاری از موارد، آنفولانزا به خودی خود بهبود پیدا می کند، اما گاهی این بیماری و عوارض ناشی از آن می تواند کشنده باشد. افرادی که بیشتر در معرض عوارض آنفولانزا می باشند:
کودکان زیر ۵ سال و به خصوص آنهایی که زیر 6 ماه هستند.
سالمندان بالای ۶۵ سال
افرادی که طولانی مدت در مراکز نگه داری زندگی می کنند
خانم های باردار و یا خانم هایی که به تازگی زایمان کرده اند (زیر دو هفته).
افراد با سیستم ایمنی ضعیف
سرخ پوست ها
افرادی که دچار بیماری های مزمنی مثل آسم، بیماری قلبی، بیماری های کلیوی، بیماری های کبدی و دیابت می باشند.
افراد بسیار چاق با تودة بدنی۴۰ یا بالاتر (BMI ≥ 40)
اگر چه واکسن آنفولانزا تأثیر صد درصدی ندارد، ولی هنوز هم بهترین راه برای مقابله با این بیماری می باشد .
علائم
در ابتدا، آنفولانزا شبیه به یک سرماخوردگی ساده به همراه آبریزش بینی، عطسه و گلو درد به نظر می رسد. معمولاً سرماخوردگی به آرامی بروز می کند، در حالی که آنفولانزا به طور ناگهانی خود را نشان می دهد. اگرچه سرماخوردگی اذیت کننده است، اما معمولاً آنفولانزا آزاردهنده تر می باشد .
علائم و نشانه های معمول آنفولانزا شامل:
تب
درد عضلانی
لرز و تعریق
سر درد
سرفه های خشک و مداوم
خستگی و ضعف
گرفتگی یا آبریزش بینی
گلو درد
درد چشم
اسهال و استفراغ، که در کودکان شایع تر از بزرگسالان می باشد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
اکثر مبتلایان به آنفولانزا، نیازی نیست به پزشک مراجعه کنند و در خانه بهبود می یابند.
در مواردی که علائم بیماری مشاهده می شود و فرد در معرض ابتلا به عوارض ناشی از بیماری می باشد، مراجعه به پزشک بهترین و درست ترین راه می باشد. مصرف داروهای ضد ویروس می تواند دورة بیماری را کاهش داده و از بروز بسیاری از مشکلات جدی جلوگیری کند.
در صورت مشاهده علائم و نشانه های شدید و اضطراری آنفولانزا، باید بلافاصله به پزشک مراجعه کرد. این علائم در بزرگسالان عبارتند از:
تنگی نفس یا مشکل تنفسی
درد قفسه سینه
سرگیجه مداوم
تشنج
تشدید و وخیم شدن علائم بیماری
درد یا ضعف شدید عضلانی
این علائم در کودکان عبارتند از:
مشکل تنفسی
لب های کبود
درد قفسه سینه
از دست دادن آب بدن
درد شدید عضلانی
تشنج
تشدید و وخیم شدن علائم بیماری
علل بیماری
قطراتی که توسط عطسه، سرفه یا صحبت کردن فرد بیمار در هوا پخش می شوند، عامل انتشار ویروس آنفولانزا می باشد. استنشاق مستقیم این قطرات و یا تماس با میکروب هارا در اثر لمس اجسام آلوده ای مانند تلفن یا صفحه کیبورد کامپیوتر، باعث انتقال ویروس به چشم ها، بینی و دهان می شود
از یک روز پیش از بروز اولین علائم تا پنج روز پس از شروع آن ها، بیماری واگیردار می باشد. ممکن است بیماری در کودکان و بزرگسالانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، برای مدت طولانی تری مسری باشد.
ویروس آنفولانزا دائماً در حال تغییر است و سویه های جدیدی ظاهر می شوند. سابقة ابتلا به این بیماری، باعث می شود بدن آنتی بادی هایی برای مقابله با آن سویه خاص از ویروس ترشح کند.
عوامل خطرساز(ریسک فاکتور ها)
فاکتور هایی که ممکن است ابتلای شما را به آنفولانزا و عوارض آن افزایش دهد شامل:
سن. آنفولانزای فصلی که بیشتر کودکان بین 6 ماه تا 5 سال و بزرگسالان بالای ۶۵ سال را مورد هدف قرار می دهد.
شرایط زندگی و کار. کسانی که با افراد زیادی کار و یا زندگی می کنند؛ مانند زندگی یا کار در مراکز نگه داری از افراد یا پادگان های نظامی، بیشتر در معرض ابتلا به آنفولانزا می باشند. بستری شدن در بیمارستان نیز می تواند این خطر را افزایش دهد.
سیستم ایمنی ضعیف شده. درمان های سرطان، مصرف دارو های سرکوب کننده سیستم ایمنی، مصرف طولانی مدت استروئید ها، پیوند عضو، سرطان خون و یا ایدز می توانند سیستم ایمنی را تضعیف کرده و در نتیجه بیمار به آسانی به آنفولانزا مبتلا شده و احتمال بروز عوارض ناشی از آن نیز افزایش پیدا می کند.
بیماری های مزمن. بیماری های مزمنی مانند بیماری های ریوی مثل آسم، دیابت، بیماری های قلبی، بیماری های عصبی، بیماری های متابولیک، ساختار غیر عادی دستگاه تنفسی، بیماری های کلیوی، کبدی و خونی می توانند احتمال ابتلا به عوارض ناشی از بیماری را افزایش دهند.
نژاد. سرخپوست های آمریکا در معرض بیشتری برای ابتلا به عوارض آنفولانزا می باشند.
مصرف آسپیرین در سنین زیر ۱۹ سال. اگر افراد زیر ۱۹ سالی که تحت درمان طولانی مدت با آسپیرین درمان بوده اند به آنفولانزا مبتلا شوند، در معرض ابتلا به سندرم ری (نوعی عفونت ناشی از ویروس) قرار می گیرند.
بارداری. زنان باردار – به خصوص در سه ماهه دوم و سوم- و خانم هایی که به تازگی زایمان داشته اند (کمتر از دو هفته) در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به عوارض این بیماری هستند.
چاقی. احتمال بروز عوارض ناشی از آنفولانزا در افراد با توده ی بدنی ۴۰ و بالاتر بسیار بیشتر می باشد.
عوارض بیماری
معمولاً آنفولانزا برای افراد جوان و سالم خطرساز نمی باشد. اگرچه ابتلا به آن باعث ضعف و ناراحتی می شود، اما معمولاً بین ۱ تا ۲ هفته بدون هیچ اثر ماندگاری از بین می رود؛ اما ممکن است کودکان و بزرگسالانِ در معرض خطر، دچار عوارض زیر شوند:
نومونیا یا ذات الریه
التهاب برونش ها یا برونشیت
تشدید ناگهانی آسم
مشکلات قلبی
عفونت گوش
سندرم دیسترس حاد تنفسی (زجر حاد تنفسی)
ذات الریه یکی از مهم ترین عوارض این بیماری است. ذات الریه می تواند برای بزرگسالان و افرادی که دچار بیماری های مزمن هستند،کشنده باشد.
پیشگیری از بروز بیماری
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها توصیه می کند تا هر سال همه افراد بالای 6 ماه واکسیناسیون انجام دهند. واکسن آنفولانزا می تواند خطر ابتلا به آنفولانزا، شدت و عوارض ناشی از آن و در نتیجه نیاز به بستری شدن در بیمارستان را کاهش دهد.
واکسیناسیون آنفولانزا به خصوص در این فصل از اهمیت ویژه ای برخوردار است چرا که آنفولانزا و بیماری کووید 19 (بیماری که در نتیجه آلودگی با ویروس کرونا ایجاد می شود) علائم مشابهی ایجاد می کنند. واکسن آنفولانزا می تواند شدت علائمی را که ممکن است با علائم ناشی از کووید 19 اشتباه گرفته شود کاهش دهد. پیشگیری از آنفولانزا و کاهش شدت علائم آن می تواند به طور قابل توجهی نیاز افراد به مراجعه به مراکز پزشکی و بستری شدن را کاهش دهد.
واکسن سالانة آنفولانزای فصلی، بدن را در برابر ۳ یا ۴ ویروس شایع آنفولانزای همان سال محافظت می کند. هم اکنون این واکسن به شکل تزریقی و یا استنشاقی (به صورت اسپری درون بینی) در دسترس است.
در سال های اخیر، نگرانی هایی در مورد کم اثر بودن واکسن های استنشاقی در برابر برخی از انواع آنفولانزا وجود داشت. با این حال انتظار می رود تا این واکسن های استنشاقی در فصل 2021-2020 کارایی مناسبی داشته باشند. این اسپری همچنان برای برخی از گروه ها توصیه نمی شود، مانند: زنان باردار، کودکان بین ۲ تا ۴ سال مبتلا به آسم یا خس خس سینه و یا افرادی با سیستم ایمنی ضعیف.
افرادی که به تخم مرغ حساسیت دارند هم می توانند واکسن آنفولانزا دریافت کنند.
کنترل و جلوگیری از گسترش آلودگی
از آن جا که واکسن آنفولانزا به طور صد در صد مؤثر نمی باشد، در نتیجه انجام اقدامات زیر برای کاهش احتمال انتقال بیماری از اهمیت بسیاری برخوردار است:
شستن دست ها. شستشوی دست ها با آب و صابون و برای حداقل 20 ثانیه می تواند در جلوگیری از انتقال و ابتلا به بسیاری از بیماری ها مؤثر باشد. در صورتی که به آب و صابون دسترسی نداشتید، استفاده از محلول های ضد عفونی کننده با پایه الکل می تواند مؤثر باشد.
خودداری از لمس صورت. از تماس دست با چشم ها، بینی و دهان خودداری کنید.
کنترل عطسه و سرفه. هنگام عطسه یا سرفه از دستمال استفاده کنید و یا داخل بازو عطسه و سرفه کنید. پس از آن دست های خود را بشویید.
تمیز کردن سطوح. به طور مرتب سطوحی که غالباً لمس می شوند را تمیز کنید تا از انتقال ویروس از سطوح آلوده به صورت جلوگیری شود.
خودداری از حضور در مکان های متراکم و شلوغ. آنفولانزا به راحتی در محل تجمعات -مانند مهد کودک ها، مدارس، ساختمان های اداری، سالن اجتماعات و وسایل نقلیه عمومی- منتشر می شود. خودداری از شرکت در تجمعات در زمان اوج آنفولانزای فصلی، احتمال ابتلا به این بیماری را کاهش می دهد.
از تماس با افراد آلوده پرهیز کنید. اگر بیمار هستید حداقل برای 24 ساعت پس از بهبودی تب و سایر علائم بیماری از سایر افراد فاصله بگیرید، این کار احتمال آلوده شدن سایر افراد به این بیماری را کاهش می دهد.
در همه گیری بیماری کووید-19، ممکن است هر دو بیماری کووید 19 و آنفولانزا هم زمان منتشر شوند. به همین دلیل بهتر است در خارج از منزل، فاصله اجتماعی را رعایت کرده و حداقل 2 متر از دیگران فاصله داشته باشید. به علاوه اگر با افراد دیگری در خارج از منزل تعامل دارید حتماً از ماسک استفاده کنید.
تشخیص
پزشک بیمار را معاینه کرده و علائم و نشانه های آنفولانزا را بررسی می کند و ممکن است برای تشخیص ویروس انجام آزمایش هایی را توصیه کند.
زمانی که آنفولانزا شایع است، دیگر نیازی به انجام آزمایش نمی باشد. پزشک می تواند از روی علائم، آن را تشخیص دهد.
در برخی موارد، پزشک آزمایش های مختلفی را برای تشخیص این بیماری توصیه می کند. امروزه تست واکنش زنجیره ای پلیمراز (Polymerase Chain Reaction/ PCR) در بسیاری از آزمایشگاه ها، مطب پزشکان و بیمارستان ها انجام می شود. این تست در تشخیص سویة آنفولانزا از بقیه تست ها حساس تر می باشد.
در همه گیری کووید 19 بهتر است هر دو آزمایش تشخیص آنفولانزا یا کووید 19 را با هم انجام داد چرا که ابتلا به هر دو بیماری ممکن می باشد.
درمان
معمولاً استراحت و نوشیدن مایعات کافی می باشد، اما اگر بیماری شدید بوده و یا در خطر بالایی برای ابتلا به عوارض ناشی از این بیماری هستید، پزشک داروهایی ضد ویروس مانند اوسلتامیویر، زانامیویر، پرامیویر یا بالوکزاویر را تجویز کند. این دارو ها مدت زمان بیماری را کاهش داده و از بروز عوارض بیماری جلوگیری می کند.
اوسلتامیویر یک داروی خوراکی و زانامیویر داروی استنشاقی است. زانامیویر توسط دستگاهی مشابه افشانه های داروهای آسم مصرف می شود، و نباید برای افرادی که دچار بیماری های مزمنی مثل آسم و بیماری های ریوی هستند، استفاده شود .
از عوارض جانبی داروهای ضد ویروس، حالت تهوع و استفراغ می باشد، به همین دلیل به همراه غذا تجویز می شوند.
بسیاری از سویه های آنفولانزا نسبت به ریمانتادین و امانتادین مقاوم هستند، این دارو ها، در گذشته استفاده می شده اند و دیگر مصرف آن ها توصیه نمی شود.
سبک زندگی و درمان خانگی
اقدامات زیر می تواند علائم بیماری را بهبود ببخشد:
نوشیدن حجم زیادی مایعات. آب، آبمیوه و سوپ داغ می توانند مانع از کاهش آب بدن شوند.
استراحت. برای افزایش توان سیستم ایمنی در مقابله با عفونت بیشتر استراحت کنید. میزان فعالیت خود را بسته به علائم بیماری کاهش دهید.
مُسَکِن ها. برای تسکین درد ناشی از این بیماری می توان از مسکّن هایی مانند استامینوفن و ایبوپروفن استفاده کرد. کودکان و نوجوانان مبتلا به آنفولانزا هرگز نباید آسپیرین مصرف کنند (به دلیل افزایش احتمال ابتلا به سندرم ری که نوعی عفونت ناشی از ویروس می باشد).
برای کمک به کنترل و جلوگیری از گسترش بیماری در محل زندگی خود، در منزل بمانید و کودکان مبتلای خود را تا 24 ساعت بعد از بهبود تب در خانه نگاه دارید. تا زمان بهبودی از تماس و تعامل با سایر افراد خودداری کنید. اگر باید از خانه خارج شوید ماسک بزنید و دست های خود را مرتباً بشویید.