نگاه کلی
افتادگی رحم زمانی اتفاق می‌افتد که عضلات و رباط‌های کف لگن کشیده و ضعیف می‌شوند و دیگر حمایت کافی برای رحم ندارند. در نتیجه، رحم به داخل واژن می لغزد یا از آن بیرون می زند.
افتادگی رحم می تواند در هر سنی در زنان اتفاق بیفتد. اما اغلب زنان یائسهای که یک یا چند زایمان طبیعی داشته اند، را تحت تاثیر قرار می دهد.
افتادگی خفیف رحم معمولاً نیازی به درمان ندارد. اما اگر افتادگی رحم باعث بروز احساس ناراحتی شده یا زندگی عادی را مختل کند، باید حتماً درمان شود.
علائم
افتادگی خفیف رحم معمولاً هیچ علامت یا نشانه ای ایجاد نمی کند. اما افتادگی رحم در درجه متوسط تا شدید می تواند دارای علائم و نشانه های زیر باشد:
- احساس سنگینی یا سفتی در لگن
- بافت بیرون زده از مهبل (واژن)
- مشکلات سیستم ادراری، مانند نشت ادرار (بی اختیاری) یا احتباس ادرار
- مشکل دفع مدفوع
- احساس نشستن روی یک توپ کوچک یا اینکه چیزی از مهبل (واژن) بیرون افتاده.
- مشکلات جنسی، مانند احساس شلی در بافت واژن
این علائم اغلب در صبح کمتر احساس می شوند ولی با گذشت زمان در روز می توانند بدتر شوند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
اگر علائم و نشانه‌های افتادگی رحم باعث ایجاد احساس ناراحتی شده و فعالیت‌های عادی را مختل کرده، به پزشک خود مراجعه کنید تا در مورد گزینه‌های درمانی صحبت کند.
علل بیماری
افتادگی رحم ناشی از ضعیف شدن عضلات و بافت های لگن است. این علل ضعیف شدن عضلات و بافت های لگن عبارتند از:
- بارداری
- درد قبل از زایمان و سختی زایمان و یا آسیب در حین زایمان
- به دنیا آوردن یک نوزاد بزرگ
- اضافه وزن یا چاقی
- کاهش سطح استروژن پس از یائسگی
- یبوست مزمن یا زور زدن همراه با اجابت مزاج
- سرفه یا برونشیت مزمن
- بلند کردن مکرر اجسام سنگین
عوامل خطرساز (ریسک فاکتورها)
عواملی که می توانند خطر افتادگی رحم را افزایش دهند عبارتند از:
- یک یا چند بارداری و زایمان طبیعی
- به دنیا آوردن نوزاد بزرگ
- افزایش سن
- چاقی
- داشتن سابقه جراحی لگن
- یبوست مزمن یا زور زدن مکرر در حین اجابت مزاج
- سابقه خانوادگی اختلال در بافت همبند
- از نژاد اسپانیایی یا سفیدپوست بودن
عوارض بیماری
افتادگی رحم اغلب با افتادگی سایر اندام های لگن همراه است. بنابراین می توند عوارض زیر را به همراه داشته باشد:
- پرولاپس مثانه (سیستوسل). ضعف بافت همبند جداکننده مثانه و واژن ممکن است باعث افتادگی مثانه به داخل واژن شود. به پرولاپس مثانه، افتادگی مثانه نیز گفته می شود.
- افتادگی واژن خلفی (رکتوسل). ضعف بافت همبند جداکننده راست روده و واژن ممکن است باعث برآمدگی رکتوم به داخل واژن شود. ممکن است منجر به ایجاد مشکلات در اجابت مزاج شود.
در موارد شدید، افتادگی رحم می تواند بخشی از پوشش واژن را جابجا کند و باعث بیرون زدگی آن به خارج از بدن شود و بر اثر سایش این بافت خارجی با لباس زیر می تواند منجر به بروز زخم های واژن (زخم) شود. در موارد نادر، این زخم ها می توانند عفونی باشند.
پیشگیری از بروز بیماری
برای کاهش خطر افتادگی رحم، سعی کنید:
- انجام دادن تمرینات کگل به طور منظم. این تمرینات می تواند عضلات انتهایی لگن را تقویت کند - به خصوص بعد از بچه دار شدن انجام این تمارین بسیار مهم است.
- درمان و جلوگیری از یبوست. نوشیندن مایعات فراوان و مصرف غذاهای غنی از فیبر مانند میوه ها، سبزیجات، لوبیاها و غلات کامل.
- خودداری کردن از بلند کردن وسایل سنگین. هنگام بلند کردن، به جای کمر یا پشت از پاها استفاده کنید.
- کنترل کردن سرفه. حتماً سرفه مزمن یا برونشیت را درمان کنید و سعی کنید از مصرف دخانیات خودداری کنید.
- خودداری کردن از افزایش وزن. با پزشک خود صحبت کنید تا وزن ایده آل و مناسب خود را تعیین کنید و در صورت نیاز در مورد استراتژی های کاهش وزن مشاوره دریافت کنید.
تشخیص
تشخیص افتادگی رحم معمولاً در طول معاینه لگن اتفاق می افتد.
در طول معاینه لگن، پزشک احتمالاً سوالاتی از شما می‌پرسد. این سوالات عبارتند از:
- از شما می خواهد در حالتی شبیه اجابت مزاج قرار بگیرید. زیرا این حالت و زور زدن می تواند به پزشک کمک کند تا میزان لغزش رحم به داخل واژن را ارزیابی کند.
- ماهیچه های لگن خود را طوری سفت کنید که انگار جریان ادرار را متوقف می کنید. این تست، قدرت عضلات لگن را بررسی می کند.
می‌توانید پرسشنامه‌ای را پر کنید که به پزشک کمک می‌کند که میزان تاثیر افتادگی رحم بر کیفیت زندگی را ارزیابی کند. این اطلاعات نیز می تواند به پزشکتان در تصمیم گیری در مورد روش درمان نیز کمک کند.
اگر بی اختیاری شدید دارید، پزشک ممکن است آزمایش هایی را برای اندازه گیری میزان عملکرد مثانه (تست یورودینامیک) توصیه کند.
درمان
درمان این اختلال، بستگی به شدت افتادگی رحم دارد. پزشک ممکن است، موارد زیر را توصیه کند:
- اقدامات خودمراقبتی. اگر افتادگی رحم شما علائم کمی داشته باشد یا هیچ علامتی نداشته باشد، اقدامات ساده خودمراقبتی مانند انجام تمرینات کگل برای تقویت عضلات لگن، کاهش وزن و درمان یبوست می تواند باعث تسکین یا جلوگیری از بدتر شدن افتادگی شود.
- پساری. پساری واژن یک حلقه پلاستیکی یا لاستیکی است که برای حمایت از بافت‌های برآمده در واژن قرار می‌گیرد. پساری باید به طور مرتب برای تمیز کردن برداشته شود.
اگر شما دچار افتادگی خفیف رحمی باشید و یا علائم و نشانه‌ای که باعث ناراحتی شما شود نداشته باشید احتمالاً نیازی به درمان نخواهید داشت. با این حال، عضلات پوشاننده انتهایی لگن ممکن است به مرور زمان قدرت خود را از دست داده و باعث افتادگی شدید رحمی شوند. لذا می‌بایست به طور منظم توسط پزشک مورد بررسی قرار بگیرید.
جراحی
پزشک ممکن است جراحی را برای ترمیم افتادگی رحم توصیه کند. جراحی کم تهاجمی (لاپاروسکوپی) یا عمل جراحی واژینال ممکن است یک گزینه مناسب باشد.
جراحی می تواند شامل موارد زیر باشد:
- ترمیم بافت های ضعیف شده انتهایی لگن. این جراحی عموماً از طریق واژن انجام می شود اما گاهی اوقات از طریق شکم نیز انجام می شود. جراح ممکن است، بافت اهداکننده یا ماده مصنوعی را به ساختارهای ضعیف شده انتهایی لگن پیوند بزند تا از دیگر اندام های لگن حفاظت کند.
- برداشتن رحم (هیسترکتومی). هیسترکتومی ممکن است، در موارد خاصی برای افتادگی رحم توصیه شود. هیسترکتومی به طور کلی بسیار ایمن است، اما معمولاً هر عمل جراحی با خطر بروز برخی عوارضی جانبی نیز همراه است.
با پزشک خود در مورد تمام گزینه های درمانی خود صحبت کنید تا مطمئن شوید که خطرات و مزایای هر کدام را درک کرده اید تا بتوانید بهترین گزینه را برای درمان خود انتخاب کنید.
سبک زندگی و درمان های خانگی
بسته به شدت افتادگی رحم، اقدامات خودمراقبتی ممکن است تسکین دهنده باشد. می توانید در این خصوص موارد زیر را امتحان کنید:
- انجام تمرینات کگل برای تقویت عضلات لگن و مراقبت از فاسیای ضعیف شده.
- با خوردن غذاهای پر فیبر و نوشیدن مایعات زیاد از یبوست جلوگیری کنید.
- از فشار آوردن برای دفع مدفوع (اجابت مزاج) خودداری کنید.
- از بلند کردن وسایل سنگین خودداری کنید.
- کنترل سرفه
- کاهش وزن
- تمرینات کگل
تمرینات کگل باعث تقویت عضلات انتهایی لگن می شوند. داشتن عضلات انتهایی قوی می تواند مراقبت بهتری از دیگر اندام های انتهایی بکند و از افتادگی ناشی از پرولاپس جلوگیری می کند و علائم مرتبط با افتادگی رحم را تسکین می دهد.
برای انجام تمرینات کگل:
ماهیچه های انتهایی لگن خود را سفت کنید (منقبض کنید).
انقباض را به مدت پنج ثانیه نگه دارید، پس از پنج ثانیه استراحت کنید. اگر این کار خیلی سخت است، با نگه داشتن دو ثانیه و استراحت برای سه ثانیه شروع کنید.
انقباضات را هر بار، 10 ثانیه نگه دارید.
سعی کنید حداقل سه ست 10 تکراری در هر روز انجام دهید.
تمرینات کگل زمانی که توسط فیزیوتراپیست آموزش داده می شود و با بیوفیدبک تقویت می شوند، ممکن است بیشترین موفقیت را داشته باشند. بیوفیدبک شامل استفاده از دستگاه های نظارتی است که به شما کمک می کند تا مطمئن شوید که عضلات را به درستی برای بهترین زمان سفت می کنید.
هنگامی که روش صحیح را یاد گرفتید، تقریباً در هر زمانی می توانید با احتیاط تمرینات کگل را انجام دهید، چه وقتی پشت میز خود نشسته اید یا روی کاناپه استراحت می کنید.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
ممکن است به متخصص زنان ارجاع داده شوید.
در اینجا اطلاعاتی وجود دارد که به شما کمک می کند تا برای قرار ملاقات خود آماده شوید.
آن چه می توانید انجام دهید
- علائمی که تجربه می کنید را به همراه مدت زمان بروز آنها یادداشت کنید.
- نام و مقدار داروها، ویتامین ها یا سایر مکمل هایی که اخیراً مصرف کرده اید.
- اطلاعات شخصی کلیدی را از جمله سایر شرایط، هرگونه استرس عمده یا تغییرات اخیر زندگی را بنویسید.
سوالاتی که می خواهید از پزشک بپرسید را یادداشت کنید.
برخی از سوالات اساسی در مورد افتادگی رحم، که باید از پزشک بپرسید عبارتند از:
- برای تسکین علائم در خانه چه کاری می توانم انجام دهم؟
- در صورتی که درمانی صورت نگیرد، احتمال بدتر شدن پرولاپس وجود دارد؟
- چه روش درمانی را پیشنهاد می کنید؟
- در صورت انجام عمل جراحی برای درمان افتادگی رحم چقدر احتمال دارد، بیماری دوباره عود کند؟
- خطرات جراحی چیست؟
علاوه بر این سوالات، در پرسیدن هر سوال دیگری که برایتان پیش آمده است تردید نکنید.
از پزشک چه انتظاری می رود
پزشک احتمالاً تعدادی سوال از شما می پرسد. سوالاتی که ممکن است پزشک بپرسد:
- علائم شما چیست؟
- چه زمانی برای اولین بار علائم را تجربه کردید و آیا این علائم، به مرور زمان بدتر شده اند؟
- آیا از درد لگن رنج می برید؟
- آیا تا به حال بی اختیاری ادرار داشته اید؟
- آیا سرفه شدید یا مداوم داشته اید؟
- آیا در کار یا فعالیت های روزانه خود وزنه برداری انجام می دهید؟
- آیا در هنگام دفع مدفوع مجبور به زور زدن هستید ؟
- آیا کسی در خانواده شما سابقه افتادگی رحم یا مشکلات لگنی دیگری داشته است؟
- چند فرزند دارید؟ زایمان طبیعی داشتید؟
- آیا قصد دارید در آینده صاحب فرزند شوید؟