نگاه کلی
انسداد روده، انسدادی است که در آن مواد غذایی و مایعات نمی توانند از روده کوچک و روده بزرگ (کولون) عبور کنند.دلیل ایجاد این انسداد، گروهی از بافت های فیبری (چسبندگی) در ناحیه شکمی است که پس از عمل های جراحی، التهاب روده(سندرم کرون)، وجود کیسه های عفونی درون روده(دیورتیکول)، فتق و سرطان کولون، رخ می دهد.
بدون درمان، قسمت های مسدود شده روده از بین می روند که این امر باعث ایجاد مشکلات بسیار جدی خواهد شد.
اگرچه با اقدامات فوری پزشکی، انسداد روده بصورت موفقیت آمیزی درمان خواهد شد.
علائم
علائم و نشانه های انسداد روده عبارتند از:
- گرفتگی و درد گذرا در ناحیه شکم
- از دست دادن اشتها
- یبوست
- استفراغ
- ناتوانی در دفع مدفوع یا دفع گاز
- تورم در ناحیه شکم
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
انسداد روده عوارض بسیار خطرناکی دارد. بنابراین در صورت احساس درد شدید در شکم و سایر علائم این عارضه ، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
علل بیماری
رایج ترین عوامل ایجاد کننده انسداد روده عبارتند از:
- چسبندگی روده. گروهی از بافت های فیبری که در حفره شکمی پس از جراحی های شکمی یا لگنی، شکل می گیرند.
- سرطان کولون
رایج ترین دلیل ایجاد انسداد روده در کودکان، در هم رفتگی روده می باشد.
سایر علل احتمالی انسداد روده عبارتند از:
- فتق. قسمت هایی از روده که از قسمت هایی از بدن، بیرون می زنند.
- بیماری های روده ای التهابی مانند سندرم کرون
- دیورتیکول. عارضه ای که در آن کیسه های کوچک،متورم و عفونی، در لوله گوارش ایجاد می شوند.
- پیچ خوردگی قوسی روده باریک
- مدفوع به هم چسبیده
انسداد روده کاذب
انسداد کاذب روده (انسداد روده فلج کننده) باعث ایجاد علائم و نشانه های انسداد روده می شود اما انسداد فیزیکی ایجاد نخواهد کرد.در عارضه انسداد روده فلج کننده، مشکلات عصبی و عضلانی در انقباضات عضلانی هماهنگ و طبیعی روده ها اختلال ایجاد می کنند و این عارضه همچنین باعث کند شدن یا توقف حرکت غذا و مایعات در طول لوله گوارش نیز می شود.
انسداد روده فلج کننده بر تمامی نواحی روده اثر می گذارد.علل ایجاد این عارضه عبارتند از:
- جراحی در ناحیه شکمی یا لگن
- عفونت
- داروهای های خاصی که بر اعصاب و عضلات، اثر می گذارند.این داروها عبارتند از: داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای مانند آمی تریپتیلین و ایمیپرامین(توفرانیل) و داروهای مسکن اعتیاد آور مانند آنهایی که حاوی هیدروکدون هستند(ویکدون) و اُکسی کدون(اُکسی کنتین).
- اختلالات عصبی و عضله ای مانند بیماری پارکینسون
عوامل خطرساز(ریسک فاکتورها)
بیماری ها و عوارضی که به دلیل وجود انسداد روده، ایجاد می شوند عبارتند از:
جراحی در ناحیه شکمی یا لگن که اغلب منجر به ایجاد چسبندگی_یک انسداد روده رایج_ می شود
سندرم کرون که موجب نازک شدن دیواره روده و باریک شدن مجاری گوارشی می شود
ایجاد سرطان در ناحیه شکمی مخصوصاً اگر در گذشته در آن ناحیه جراحی برداشتن تومور داشته اید و یا تحت پرتو درمانی قرار گرفته اید.
عوارض بیماری
انسداد روده درمان نشده می تواند منجر به ایجاد عوارض جدی و حتی مرگبار شود.این عوارض عبارتند از:
مرگ بافت.انسداد روده می تواند باعث قطع ناگهانی خونرسانی به نواحی از آن شود و کمبود خون نیز می تواند منجر به از بین رفتن و مردن قسمت هایی از دیواره روده شود.مرگ بافت به دلیل شکاف در دیواره روده و سوراخ شدن آن، رخ می دهد که منجر به ایجاد عفونت نیز خواهد شد.
عفونت.پریتونیت (التهاب صفاق) اصطلاح پزشکی برای عفونت حفره شکمی است.این عارضه یک عارضه مرگبار است که به امدادهای فوری پزشکی و اغلب به جراحی، نیاز خواهد داشت.
تشخیص
آزمایش ها و روش هایی که برای تشخیص بیماری انسداد روده استفاده می شوند عبارتند از:
معاینه فیزیکی.پزشک درباره سوابق پزشکی و علائم تعدادی سوال خواهد پرسید.همچنین برای ارزیابی وضعیت یک معاینه فیزیکی نیز انجام می دهد.در صورت متورم شدن ناحیه شکمی و ایجاد حساسیت نسبت به لمس و فشار در آن و یا بوجود آمدن غده در آن ناحیه، پزشک به وجود بیماری انسداد روده شک خواهد کرد.او ممکن است با استفاده از یک گوشی پزشکی به صداهای روده گوش دهد.
رادیوگرافی.برای تائید تشخیص انسداد روده، پزشک رادیوگرافی از ناحیه شکمی را توصیه خواهد کرد.اگرچه گاهی اوقات برخی از انسدادهای روده با استفاده از رادیوگرافی استاندارد، قابل مشاهده نیستند.
CT اسکن.یک سی تی اسکن ترکیبی از مجموعه ای از تصاویر رادیوگرافی است که از زوایای مختلف گرفته شده و تصاویر مقطعی را تولید می کند.این تصاویر بسیار واضح تر از تصاویر رادیوگرافی هستند و با احتمال بیشتری انسداد روده را نشان خواهند داد.
سونوگرافی.سونوگرافی مناسب ترین روش در تشخیص انسداد روده کودکان می باشد.در کودکانی که مبتلا به درهم روی روده می باشند، در تصویر سونوگرافی ساختار چشم گاوی مشاهده می شود که نشان دهنده لغزیدن قسمتی از روده به قسمت دیگر آن می شود.
باریم انما. این روش اساساً تصویربرداری تقویت شده از روده بزرگ است که برای برخی از دلایل مشکوک انسداد روده، انجام می شود.در طی این روش، پزشک هوا یا باریم را از طریق رکتوم وارد روده بزرگ می کند.برای انسداد روده در کودکان تنقیه یا استفاده از این روش، در بیشتر مواقع این مشکل را برطرف می کند و نیازی به درمان بعدی نیست.
درمان
درمان انسداد روده به دلیل ایجاد بیماری بستگی دارد اما عموماً نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارد.
بستری شدن در بیمارستان برای تثبیت شرایط
هنگام رسیدن فرد بیمار به بیمارستان، پزشکان ابتدا وضعیت او را تثبیت می کنند و سپس او را تحت درمان قرار می دهند.این فرایند شامل موارد زیر می باشد:
قرار دادن یک لوله وریدی در داخل ورید بازو برای رساندن مایعات
قرار دادن یک لوله بینی شکمی در داخل بینی که از طریق آن به معده می رسد برای مکش هوا و مایعات و کاهش التهاب و تورم در ناحیه شکم
قرار دادن یک لوله باریک و انعطاف پذیر درون مثانه برای تخلیه ادرار و جمع آوری آن برای آزمایش
درمان درهم روی روده
انما هوا و باریم هم به عنوان یک روش تشخیصی و هم به عنوان یک روش درمانی برای کودکان مبتلا به این عارضه، استفاده می شوند و در صورت عملکرد مناسب این روش دیگر نیازی به درمان های دیگر نیست.
درمان برای انسداد جزئی
در صورت ابتلا به انسدادی که غذا و مایعات همچنان می توانند از روده عبور کنند، پس از ثابت شدن وضعیت دیگر نیازی به درمان بیشتر، نخواهد بود.همچنین پزشک ممکن است مصرف یک رژیم غذایی کم فیبر را توصیه کند زیرا هضم آن به دلیل انسداد جزئی آسان تر می باشد.در صورتی که انسداد به صورت خود به خود برطرف نشود، ممکن است که برای کاهش این انسداد نیاز به انجام عمل جراحی باشد.
درمان انسداد کامل
اگر روده قادر به عبور دادن هیچ ماده ای نباشد، معمولاً برای رفع این انسداد، نیاز به جراحی خواهد بود.نوع جراحی بستگی به علت ایجاد انسداد و ناحیه درگیر از روده ، دارد.در این جراحی معمولاً آن قسمت از روده که موجب انسداد شده است و همچنین نواحی آسیب دیده و مرده روده را بر می دارند.
از سوی دیگر، ممکن است که پزشک درمان با استنت (یک وسیله فلزی کوچک به شکل حلقه یا لوله) فلزی خود منبسط شونده را توصیه کند.در این روش لوله مش سیم از طریق آندوسکوپی که از دهان یا روده بزرگ عبور داده شده است، به کولون وارد می شود و سپس نیروی این لوله کولن را باز می کند و باعث از بین رفتن انسداد آن می شود.
البته استفاده از این روش در افرادی که مبتلا به سرطان کولون هستند یا عمل های جراحی خطرناکی انجام داده اند، بسیار پر خطر می باشد. ممکن است با ثابت شدن وضعیت ، همچنان نیاز به جراحی باشد.
درمان انسداد کاذب
در صورت تشخیص پزشک که علائم و نشانه ها ناشی از انسداد کاذب می باشد، برای یک یا دو روز فرد را در بیمارستان بستری خواهند کرد و اگر علت بیماری مشخص باشد، مشغول به درمان آن خواهند شد.انسداد کاذب معمولاً بصورت خود به خودی درمان می شود.در این مدت برای جلوگیری از ایجاد سوءتغذیه از طریق لوله بینی و تزریق داخل وریدی، فرد تغذیه خواهد شد.
در صورت عدم درمان این عارضه به صورت خود به خودی، پزشک داروهایی را تجویز خواهد کرد که باعث انقباض عضلات شود و به حرکت غذا و مایعات در روده کمک کند.اگر انسداد فلج کننده ، ناشی از وجود یک بیماری یا مصرف یک دارو باشد، پزشک یا آن بیماری زمینه ای را درمان می کند یا آن دارو را متوقف می سازد.در مواقع نادر با کمک جراحی قسمتی از روده را برمی دارند.
در مواردی که کولون بزرگ شده است، درمانی که فشار زدایی نامیده می شود، مفید واقع خواهد شد.فشار زدایی با کولونوسکپی، روشی که در آن یک لوله باریک را وارد مقعد می کنند و آن را به سمت کولون هدایت می کنند، انجام می شود.فشار زدایی همچنین از طریق جراحی نیز انجام خواهد شد.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
انسداد روده معمولاً یک عارضه اورژانسی و فوری می باشد.در نتیجه فرد زمان زیادی برای آمادگی برای ملاقات با پزشک ندارد.بنابراین در صورت امکان، لیستی از علائم و نشانه ها یادداشت کنید.اینگونه بهتر می توانید به سوالات پزشک پاسخ دهید.
از پزشک چه انتظاری می رود
پزشک احتمالاً تعدادی از سوالات زیر را از شما خواهد پرسید:
چه زمانی متوجه دردهای غیرعادی در ناحیه شکم یا سایر علائمتان شده اید؟
آیا همه علائمتان بصورت ناگهانی ظاهر شده اند یا از قبل آنها را تجربه کرده بودید؟
آیا درد مداوم هستند؟
آیا علائمی مانند حالت تهوع، استفراغ، تب، وجود خون در مدفوع، اسهال یا یبوست را تجربه کرده اید؟
آیا تا به حال در ناحیه شکم جراحی یا پرتو درمانی داشته اید؟