نگاه کلی
برونکیولیت نوعی عفونت شایع ریه در کودکان خردسال و نوزادان است. باعث التهاب و احتقان در راه‌های هوایی ریه (برونشیول‌ها) می‌شود. برونکیولیت تقریباً همیشه عامل ویروسی دارد. به طور معمول، زمان اوج برونکیولیت در ماه های زمستان است.
برونکیولیت با علائمی شبیه علائم سرماخوردگی شروع می شود، اما سپس به سرفه، خس خس سینه و گاهی اختلال در تنفس پیشرفت می کند. علائم برونکیولیت چند روز تا چند هفته ادامه دار است.
اکثر کودکان با مراقبت در خانه بهتر می شوند. درصد کمی از کودکان نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارند.
علائم
در چند روز اول، علائم و نشانه های برونکیولیت مشابه علائم سرماخوردگی است:
- آبریزش بینی
- گرفتگی بینی
- سرفه
- تب خفیف (همیشه وجود ندارد)
پس از این، یک هفته یا بیشتر مشکل تنفس یا صدای خس خس سینه وجود خواهد داشت.
در بسیاری از نوزادان نیز عفونت گوش (اوتیت میانی) ایجاد می شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
اگر وادار کردن کودک به خوردن یا نوشیدن دشوار است و تنفس او تندتر یا سخت تر می شود، با پزشک کودک در ارتباط باشید. این حالت در صورتی اهمیت دارد که کودک کمتر از 12 هفته سن داشته باشد یا سایر عوامل خطر برونکیولیت از جمله زایمان زودرس یا بیماری قلبی یا ریوی ایجاد شود.
علائم و نشانه های زیر دلایلی برای مراجعه فوری به پزشک هستند:
- صدای خس خس قابل شنیدن
- تنفس بسیار سریع - بیش از 60 نفس در دقیقه (تاکی پنه) - و کم عمق
- تنفس سخت - به نظر می رسد که دنده ها هنگام تنفس به داخل فرو روند
- ظاهر بی حال
- عدم تمایل به مصرف مایعات، یا نفس کشیدن خیلی سریع هنگام خوردن یا نوشیدن
- کبود شدن پوست، به ویژه لب ها و ناخن ها (سیانوز)
علل بیماری
برونکیولیت زمانی اتفاق می‌افتد که یک ویروس، برونشیول‌ها را که کوچک‌ترین راه‌های هوایی در ریه‌ها هستند، آلوده کند. عفونت باعث تورم و التهاب برونشیول ها می شود. مخاط در این راه های هوایی جمع می شود که جریان آزادانه هوا را به داخل و خارج از ریه ها دشوار می کند.
بیشتر موارد برونکیولیت توسط ویروس سین سیشیال تنفسی (RSV) ایجاد می شود، RSV نوعی ویروس رایج است که تقریباً هر کودک را تا 2 سالگی مبتلا می کند. شیوع عفونت RSV هر زمستان رخ می دهد، و افراد می توانند مجدداً آلوده شوند، زیرا به نظر نمی رسد عفونت قبلی باعث ایمنی پایدار شود. برونکیولیت همچنین می تواند توسط سایر ویروس ها، از جمله ویروس هایی که باعث آنفولانزا یا سرماخوردگی می شوند، ایجاد شود.
ویروس هایی که باعث برونکیولیت می شوند به راحتی پخش می شوند. هنگامی که فردی که بیمار است سرفه، عطسه یا صحبت می کند، می تواند آنها را از طریق قطرات موجود در هوا پخش نماید. همچنین با لمس اشیاء مشترک - مانند ظروف، حوله یا اسباب‌بازی‌ها - و سپس دست زدن به چشم‌ها، بینی یا دهان، این ویروس انتقال می یابد.
عوامل خطرساز (ریسک فاکتورها)
برونکیولیت معمولاً کودکان زیر 2 سال را تحت تأثیر قرار می دهد. نوزادان کمتر از 3 ماه در معرض بیشترین خطر ابتلا به برونکیولیت هستند زیرا ریه ها و سیستم ایمنی آنها هنوز به طور کامل توسعه نیافته اند.
عوامل دیگری که با افزایش خطر برونکیولیت در نوزادان و موارد شدیدتر مرتبط هستند عبارتند از:
- تولد زودرس
- بیماری زمینه ای قلب یا ریه
- سیستم ایمنی ضعیف
- قرار گرفتن در معرض دود تنباکو
- عدم تغذیه از شیر مادر (کودکانی که با شیر مادر تغذیه می شوند مواد تقویت کننده سیستم ایمنی را از مادر دریافت می کنند)
- تماس با چند کودک، مانند یک محیط مراقبت از کودک
- گذراندن زمان در محیط های شلوغ
- داشتن خواهر و برادری که به مدرسه می روند یا خدمات مراقبت از کودک دریافت می کنند و عفونت را به خانه می آورند
عوارض بیماری
عوارض برونکیولیت شدید ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- لب یا پوست کبود (سیانوز)، ناشی از کمبود اکسیژن
- مکث در تنفس (آپنه)، که به احتمال زیاد در نوزادان نارس و در نوزادان در دو ماه اول زندگی رخ می دهد.
- کم آبی بدن
- سطوح پایین اکسیژن و نارسایی تنفسی
در صورت بروز این موارد، کودک نیاز به بستری در بیمارستان دارد. نارسایی شدید تنفسی، نیازی ایجاد می کند که یک لوله در نای قرار داده شود تا به تنفس کودک کمک کند تا زمانی که عفونت سیر خود را طی کند.
اگر نوزاد نارس به دنیا آمده است، بیماری قلبی یا ریوی دارد یا سیستم ایمنی ضعیفی دارد، به دقت مراقب علائم اولیه برونکیولیت باشید. عفونت می تواند به سرعت شدید شود. در چنین مواردی، کودک معمولاً نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارد.
پیشگیری از بروز بیماری
از آنجا که ویروس هایی که باعث برونکیولیت می شوند از فردی به فرد دیگر سرایت می کنند، یکی از بهترین راه های پیشگیری از آن شستن مکرر دست ها است،به خصوص قبل از دست زدن به نوزاد در زمانی که سرماخوردگی یا دچار سایر بیماری های تنفسی هستید، استفاده از ماسک صورت در این زمان نیز مناسب است.
اگر کودک مبتلا به برونکیولیت است، او را تا پایان بیماری در خانه نگه دارید تا از سرایت آن به دیگران جلوگیری کنید.
سایر روش های رایج برای کمک به مهار عفونت عبارتند از:
- تماس با افرادی که تب یا سرماخوردگی دارند را محدود کنید. اگر کودک تازه متولد شده است، به خصوص نوزاد نارس، از قرار گرفتن در معرض افراد مبتلا به سرماخوردگی به خصوص در دو ماه اول زندگی خودداری کنید.
- سطوح را تمیز و ضد عفونی کنید. سطوح و اشیایی را که مردم به طور مکرر لمس می کنند، مانند اسباب بازی ها و دستگیره های در، تمیز و ضد عفونی کنید. اگر یکی از اعضای خانواده بیمار باشد، این امر به ویژه مهم است.
- هنگام سرفه و عطسه دهان و بینی را بپوشانید. دهان و بینی خود را با دستمال بپوشانید. سپس دستمال را دور بیندازید و دستان خود را بشویید یا از ضدعفونی کننده دست مبتنی بر الکل استفاده کنید.
- از لیوان نوشیدنی خود استفاده کنید. از استفاده از وسایل مشترک با دیگران خودداری کنید، به خصوص اگر یکی از اعضای خانواده بیمار است.
- دست ها را مرتب بشویید. دست های خود و فرزندتان را مرتب بشویید. هنگامی که از خانه دور هستید، یک ضدعفونی کننده دست برپایه الکل را برای خود و فرزندتان در دسترس داشته باشید.
- تغذیه با شیر مادر. عفونت‌های تنفسی در نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند کمتر شایع است.
واکسن ها و داروها
هیچ واکسنی برای شایع ترین علل برونکیولیت (RSV و رینوویروس) وجود ندارد. با این حال، واکسن سالانه آنفولانزا برای افراد بالای 6 ماه توصیه می شود.
برای نوزادانی که در معرض خطر بالای عفونت RSV هستند، مانند نوزادانی که زودتر از موعد به دنیا می آیند یا با بیماری قلبی یا ریوی یا دارای سیستم ایمنی ضعیف هستند، داروی پالیویزوماب (Synagis) برای کاهش احتمال عفونت های RSV تجویز می شود.
تشخیص
معمولاً برای تشخیص برونکیولیت به آزمایش و اسکن ساده نیازی نمی باشد. پزشک معمولاً با مشاهده کودک و گوش دادن به ریه ها با گوشی پزشکی می تواند مشکل را تشخیص دهد.
اگر فرزند در معرض خطر برونکیولیت شدید باشد، اگر علائم بدتر شود یا مشکوک به مشکل دیگری باشد، پزشک آزمایش هایی از جمله:
- اسکن ساده قفسه سینه. پزشک برای بررسی علائم ذات الریه از قفسه سینه، اسکن ساده درخواست می کند.
- آزمایش ویروسی. پزشک نمونه ای از مخاط را از کودک جمع آوری کرده تا وجود ویروس ایجاد کننده برونکیولیت را آزمایش کند. این کار با استفاده از سواپی که به آرامی وارد بینی می شود انجام می شود.
- آزمایش خون. گاهی از آزمایش خون برای بررسی تعداد گلبول های سفید خون کودک استفاده می شود. افزایش گلبول های سفید معمولاً نشانه ای از مبارزه بدن با عفونت است. آزمایش خون همچنین می تواند تعیین کند که آیا سطح اکسیژن در جریان خون کودک کاهش یافته است یا خیر.
پزشک همچنین در مورد علائم کم آبی بدن سوال می پرسد، به خصوص اگر کودک از نوشیدن یا خوردن امتناع کرده یا استفراغ کرده است. علائم کم آبی بدن عبارتند از: گودی چشم، خشکی دهان و پوست، کندی و کاهش ادرار یا بدون ادرار.
درمان
درمان برونکیولیت معمولاً دو تا سه هفته طول می کشد. اکثر کودکان مبتلا به برونکیولیت را می توان در خانه با مراقبت های حمایتی مراقبت کرد. هوشیاری نسبت به تغییرات در دشواری تنفس بسیار اهمیت دارد، مانند تقلا برای هر نفس، ناتوانی در صحبت کردن یا گریه کردن به دلیل مشکل در تنفس، یا ایجاد صداهای خرخر با هر نفس.
از آنجایی که ویروس ها باعث بروز برونکیولیت می شوند، آنتی بیوتیک ها - که برای درمان عفونت های ناشی از باکتری ها استفاده می شوند - در برابر آن موثر نیستند. عفونت‌های باکتریایی مانند ذات‌الریه یا عفونت گوش می‌توانند همراه با برونکیولیت رخ دهند و پزشک برای آن عفونت آنتی‌بیوتیک تجویز می کند.
داروهایی که راه‌های هوایی را باز می‌کنند (گشادکننده‌های برونش) به طور معمول مفید نیستند و معمولاً برای برونکیولیت تجویز نمی‌شوند. در موارد شدید، پزشک تصمیم می گیرد که درمان آلبوترول نبولیزه شده را امتحان کند تا ببیند آیا کمک می کند یا خیر.
داروهای کورتیکواستروئید خوراکی و کوبیدن به قفسه سینه برای شل شدن مخاط (فیزیوتراپی قفسه سینه) درمان موثری برای برونکیولیت نشان داده نشده است و توصیه نمی شود.
مراقبت های بیمارستانی
درصد کمی از کودکان برای مدیریت شرایط خود به مراقبت های بیمارستانی نیاز دارند. در بیمارستان، کودک برای حفظ اکسیژن کافی در خون، اکسیژن مرطوب شده دریافت می کند، و مایعات به صورت وریدی (داخل وریدی) برای جلوگیری از کم آبی دریافت می کند. در موارد شدید، لوله نایی برای کمک به تنفس کودک وارد نای می شود.
شیوه زندگی و درمان های خانگی
اگرچه احتمالا نمی شود طول مدت بیماری فرزند خود را کوتاه کرد، اما میتوانید شرایط راحتی کودک خود را فراهم کنید. در اینجا چند نکته برای انجام آن وجود دارد:
- هوا را مرطوب کنید. اگر هوای اتاق کودک خشک است، یک مرطوب کننده یا دستگاه بخور با مه خنک می تواند هوا را مرطوب کرده و به کاهش احتقان و سرفه کمک کند. حتماً دستگاه بخور را تمیز نگه دارید تا از رشد باکتری ها و کپک ها جلوگیری کنید.
- کودک خود را صاف نگه دارید. قرار گرفتن در وضعیت عمودی معمولاً تنفس را آسان می کند.
از کودکتان بخواهید مایعات بیشتری مصرف کند. برای جلوگیری از کم آبی بدن، به کودک خود مقدار زیادی مایعاتی مانند آب یا آب میوه بدهید. کودک آهسته تر از حد معمول، مایعات را مینوشد، زیرا دچار احتقان می باشد، برای این حالت از حجم کم مایعات استفاده کنید.
- برای کاهش احتقان، قطره های آب نمک را امتحان کنید. می توانید این قطره ها را بدون نسخه (OTC) خریداری کنید. آنها حتی برای کودکان موثر، بی خطر و غیر تحریک کننده می باشند. برای استفاده از آنها، چند قطره را در یک سوراخ بینی بریزید، سپس بلافاصله آن سوراخ بینی را با مکنده تخلیه کنید (اما دستگاه را زیاد به داخل فشار ندهید). این روند را در سوراخ دیگر بینی نیز تکرار کنید.
- مسکن های OTC را مصرف نمایید. برای درمان تب یا درد، از پزشک خود در مورد دادن قرص بدون نسخه و داروهای ضد درد به نوزادان یا کودکان خود مانند استامینوفن (تایلنول، سایرین) یا ایبوپروفن (ادویل، موترین، سایرین) به عنوان جایگزین ایمن‌تر برای آسپیرین سؤال کنید. مصرف آسپیرین در کودکان به دلیل خطر ابتلا به سندرم ری که یک وضعیت نادر اما بالقوه تهدید کننده زندگی است، توصیه نمی شود. کودکان و نوجوانانی که از آبله مرغان یا علائم شبه آنفولانزا بهبود می یابند، هرگز نباید آسپیرین مصرف کنند، زیرا خطر ابتلا به سندرم ری در آنها بیشتر است.
- محیط زندگی را عاری از دود نمایید. دود می تواند علائم عفونت های تنفسی را بدتر کند. اگر یکی از اعضای خانواده سیگار می کشد، از او بخواهید بیرون از خانه و بیرون از ماشین سیگار بکشد.
برای درمان سرفه و سرماخوردگی در کودکان کمتر از 6 سال از داروهای بدون نسخه به جز داروهای کاهش دهنده تب و مسکن استفاده نکنید. همچنین از مصرف این داروها برای کودکان زیر 12 سال خودداری کنید.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
احتمالاً با مراجعه به پزشک خانواده یا پزشک فرزندتان درمان را شروع کنید. در اینجا اطلاعاتی وجود دارد که به شخص کمک می کند تا برای قرار ملاقات خود آماده شود.
آن چه می توانید انجام دهید
قبل از قرار ملاقات، فهرستی از موارد زیر تهیه کنید:
- هر گونه علائمی که کودک تجربه می کند، از جمله علائمی که به نظر غیرمرتبط با عفونت دستگاه تنفسی فوقانی باشد و زمانی که شروع شده است را یادداشت کنید.
- اطلاعات شخصی کلیدی، مانند اینکه فرزند زودرس به دنیا آمده یا مشکل قلبی یا ریوی دارد را یادداشت کنید.
- سوالاتی که باید از پزشک خود بپرسید
سوالاتی که باید از پزشک بپرسید میتواند شامل موارد زیر باشد:
- چه چیزی باعث علائم کودک من می شود؟ آیا دلایل احتمالی دیگری وجود دارد؟
- آیا فرزند من به هیچ آزمایشی نیاز دارد؟
- علائم معمولا چقدر طول می کشد؟
- آیا عفونت فرزندم مسری است؟
- بهترین اقدام درمانی چیست؟
- جایگزین های درمان اولیه ای که پیشنهاد می کنید چیست؟
- آیا فرزند من به دارو نیاز دارد؟ اگر چنین است، آیا جایگزین عمومی برای دارویی که تجویز می کنید وجود دارد؟
- چه کاری می توانم انجام دهم تا فرزندم احساس بهتری داشته باشد؟
- آیا بروشور یا مواد چاپی دیگری وجود دارد که بتوانم داشته باشم؟ چه وب سایت هایی را پیشنهاد می کنید؟
علاوه بر این سوالات، در پرسیدن هر سوال دیگری که برایتان پیش آمده است تردید نکنید.
از پزشک چه انتظاری می رود
پزشک سوالاتی می پرسد، مانند:
- اولین بار چه زمانی کودک علائم را تجربه کرد؟
- آیا علائم کودک زیاد و کم شده یا مداوم بوده است؟
- شدت علائم کودک چقدر است؟
- چه چیزی باعث بهبود علائم کودک می شود؟
- چه چیزی علائم کودک را بدتر می کند؟
پزشک بر اساس پاسخ های فرد و علائم و نیازهای فرزندتان سوالات بیشتری می پرسد. آماده سازی و پیش بینی سوالات به شما کمک می کند از زمان خود با پزشک بهترین استفاده را ببرید.