نگاه کلی
بیماری رینود موجب می شود که برخی از نواحی بدن - مانند انگشتان دست و پا - در پاسخ به دمای سرد یا استرس، بی حس و سرد شوند. در بیماری رینود، عروق کوچکتر که خون را به پوست می رسانند، باریک می شوند و جریان خون را در نواحی آسیب دیده محدود می کنند (وازواسپاسم).
این بیماری که پدیده یا سندرم رینود نیز نامیده می شود، در زنان بیشتر از مردان، رایج است. به نظر می رسد شیوع این بیماری در افرادی که در آب و هوای سرد زندگی می کنند بیشتر است.
درمان بیماری رینود به شدت آن و اینکه آیا شخص مبتلا، بیماری های دیگری نیز دارد یا خیر، بستگی دارد. بیماری رینود در بیشتر افراد، ناتوان کننده نیست اما می تواند کیفیت زندگی را تحت تأثیر قرار دهد.
علائم
علائم و نشانه های بیماری رینود عبارتند از:
- سرد بودن انگشتان دست و پا
- تغییر رنگ پوست در واکنش به سرما یا استرس
- احساس بی حسی، سوزن سوزن شدن یا احساس همچون گزیدگی در هنگام گرم شدن یا کاهش استرس
- در هنگام حمله رینود، نواحی آسیب دیده پوست معمولاً سفید می شوند، سپس اغلب آنها کبود می شوند و درونشان احساس سرما و بی حسی به وجود می آید. گرم شدن و بهبود گردش خون در نواحی آسیب دیده، موجب قرمز شدن، تیر کشیدن، مور مور شدن یا تورم این نواحی، خواهد شد.
- اگرچه بیماری رینود معمولاً انگشتان دست و پا را تحت تأثیر قرار می دهد اما می تواند سایر نواحی بدن مانند بینی، لب ها، گوش ها و حتی نوک پستان ها را نیز درگیر کند. پس از گرم شدن، بازگشت جریان خون طبیعی به ناحیه مورد نظر، ۱۵ دقیقه طول خواهد کشید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
در صورت داشتن سابقه حمله های شدید بیماری رینود و ایجاد زخم یا عفونت در یکی از انگشتان دست یا پا، فرد باید فوراً به پزشک مراجعه کند.
علل بیماری
پزشکان هنوز به طور کامل، علت ایجاد حملات رینود را متوجه نشده اند اما به نظر می رسد رگ های خونی دست و پا در هنگام سرد بودن دما یا وجود استرس، بیش از حد واکنش نشان می دهند.
اسپاسم رگ های خونی
در بیماری رینود، سرخرگ های انگشتان دست و پا باریک می شوند و هنگام قرار گرفتن در معرض سرما یا استرس، خون رسانی را برای مدت کوتاهی محدود می کنند. با گذشت زمان، این عروق کوچک کمی باریک تر می شوند و جریان خون را بیشتر محدود خواهند کرد.
دمای سرد، قرار گرفتن در معرض سرما مانند قرار دادن دست در آب سرد، برداشتن چیزی از فریزر یا قرار گرفتن در هوای سرد، محتمل ترین عامل محرک است. برای برخی از افراد، استرس عاطفی نیز می تواند یک عامل محرک باشد.
رینود اولیه در مقابل رینود ثانویه
دو نوع اصلی از این بیماری وجود دارد.
رینود اولیه. شایع ترین نوع این بیماری است که در نتیجه عارضه و بیماری دیگری ایجاد نشده است. ممکن است بسیار خفیف باشد به طوری که بسیاری از افراد مبتلا به رینود اولیه به دنبال درمان نمی روند و این بیماری به صورت خود به خود درمان خواهد شد.
رینود ثانویه. این فرم که پدیده رینود نیز نامیده می شود ناشی از یک مشکل اساسی است. اگرچه رینود ثانویه نسبت به فرم اولیه شایع نیست اما جدی تر است.
علائم و نشانه های رینود ثانویه معمولاً دیر تر از رینود اولیه و در حدود ۴۰ سالگی ظاهر خواهند شد.
علل رینود ثانویه عبارتند از:
بیماری های بافت همبند. بیشتر افرادی که بیماری نادری که منجر به سفت شدن و زخم شدن پوست (اسکلرودرما) می شود، دارند به رینود نیز مبتلا هستند. بیماری های دیگری که خطر ابتلا به رینود را افزایش می دهند شامل لوپوس، آرتریت روماتوئید و سندرم شوگرن می باشد.
بیماری های عروق. این بیماری ها شامل تجمع پلاکت ها در رگ‌های خونی که قلب را تغذیه می کنند، اختلالی که در آن رگ های خونی دست و پا ملتهب می شوند و نوعی فشار خون بالا که عروق ریه را تحت تأثیر قرار می دهد، می باشد.
سندرم مجرای مچ دست. این بیماری شامل فشار بر عصب اصلی دست، ایجاد بی حسی و درد در دست است که دست را در دمای سرد، آسیب پذیر می سازد.
انجام کار تکراری. تایپ کردن، نواختن پیانو یا انجام حرکات مشابه برای مدت طولانی و استفاده از ابزارهای لرزشی مانند جک ها، می تواند منجر به آسیب دیدگی بیش از حد شود.
سیگار کشیدن. سیگار کشیدن رگ های خونی را منقبض می کند.
آسیب دست یا پا. به عنوان مثال می توان به شکستگی مچ دست، جراحی یا سرمازدگی اشاره کرد.
برخی داروها. این داروها شامل مسدود كننده های بتا برای فشار خون بالا، داروهای میگرن حاوی ارگوتامین و سوماتریپتان، داروهای بیش فعالی، برخی از داروهای شیمی درمانی و داروهایی كه باعث تنگ شدن رگ های خونی می شوند مانند برخی از داروهای بدون نسخه سرماخوردگی، می باشد.
عوامل خطرساز (ریسک فاکتورها)
عوامل خطرساز برای رینود اولیه عبارتند از:
جنسیت. زنان بیشتر از مردان تحت تأثیراین بیماری قرار می گیرند.
سن. اگرچه هر فردی می تواند به این بیماری مبتلا شود اما اغلب در سنین ۱۵ تا ۳۰ سالگی آغاز می شود.
اقلیم. این اختلال در افرادی که در آب و هوای سردتر زندگی می کنند، بیشتر دیده می شود.
سابقه خانوادگی. داشتن اقوام درجه یک - والدین، خواهر و برادر یا فرزند - مبتلا به این بیماری، خطر ابتلا به رینود اولیه را افزایش خواهد داد.
عوامل خطرساز برای رینود ثانویه عبارتند از:
بیماری های مرتبط.این بیماری ها شامل اسکلرودرمی و لوپوس می باشد.
برخی از مشاغل. مشاغلی که باعث حرکت مکرر دست می شوند مانند کار با ابزارهای عملیاتی که مدام در حال لرزش هستند.
قرار گرفتن در معرض برخی از مواد. این مواد شامل سیگار، برخی از داروهایی که رگ های خونی را تحت تأثیر قرار می دهد و برخی از مواد شیمیایی مانند وینیل کلراید می باشد.
عوارض بیماری
در صورت ابتلا به رینود ثانویه شدید - که به ندرت رخ می دهد - جریان خون در انگشتان دست یا پا به شدت کاهش می یابد که این امر می تواند باعث آسیب بافتی شود.
شریان کاملاً مسدود شده می تواند منجر به ایجاد زخم (زخم پوست) یا بافت مرده شود که درمان هر دو مشکل است. در موارد شدید درمان نشده به ندرت نیاز به برداشتن قسمت آسیب دیده بدن می باشد.
پیشگیری از بروز بیماری
برای کمک به جلوگیری از حملات رینود:
در فضای باز، زیاد لباس بپوشید.در صورت سرد بودن هوا، قبل از بیرون رفتن، کلاه، روسری، جوراب و چکمه و دو لایه دستکش بپوشید. برای جلوگیری از رسیدن هوای سرد به دستان تان، کاپشنی بپوشید که سر آستین هایش به گونه ای باشد که ناحیه مچ دست را کاملاً بپوشاند.
از گرم کن های دست، استفاده کنید.در صورت حساس بودن نوک بینی و لاله های گوش تان به سرما، از ماسک گوش و ماسک صورت استفاده کنید.
اتومبیل خود را گرم کنید.بخاری ماشین خود را چند دقیقه پیش از رانندگی در هوای سرد، روشن کنید.
اقدامات احتیاطی را داخل خانه انجام دهید. جوراب بپوشید. هنگام بیرون آوردن غذا از یخچال یا فریزر، از دستکش یا دستکش فر استفاده کنید. برخی از افراد نیز پوشیدن دستکش و جوراب هنگام خوابیدن در زمستان را مفید می دانند.
از آنجایی که تهویه هوا می تواند باعث حملات این بیماری شود، تهویه کننده هوا را روی دمای گرم تری تنظیم کنید. از لیوان های نوشیدنی عایق استفاده کنید.
تشخیص
پزشک در مورد علائم و سابقه پزشکی فرد سوال کرده و معاینه فیزیکی نیز انجام خواهد داد. همچنین ممکن است آزمایش هایی را برای رد سایر مشکلات پزشکی که می توانند علائم و نشانه های مشابه ایجاد کنند نیز تجویز نماید.
افتراق رینود اولیه با رینود ثانویه
پزشک برای تشخیص تفاوت بین رینود اولیه و ثانویه، آزمایشی به نام کاپیلاروسکوپی را انجام خواهد داد. او در حین آزمایش، در زیر میکروسکوپ یا ذره بین، پوست بستر ناخن را مشاهده می کند تا به دنبال تغییر شکل یا تورم رگ های خونی ریز باشد.
اگر پزشک فکر کند که بیماری های دیگری مانند اختلال خودایمن یا بیماری بافت همبند باعث ایجاد رینود شده اند، آزمایش های خون زیر را تجویز خواهد کرد:
آزمایش آنتی بادی های ضد هسته ای. آزمایش مثبت برای این آنتی بادی ها نشانه ای از یک سیستم ایمنی تحریک شده می باشد که در افرادی که بیماری های بافت پیوندی یا سایر اختلالات خود ایمنی مبتلا هستند، امری معمول است.
سرعت رسوب گلبول قرمز. این آزمایش، میزان ته نشین شدن گلبول های قرمز در کف لوله را تعیین می کند. سرعت سریع تر از حد طبیعی نشانه ای از وجود یک بیماری التهابی یا خودایمنی زمینه ای است.
هیچ فردی با آزمایش خون نمی تواند وجود رینود را تشخیص دهد. پزشک ممکن است آزمایش های دیگری مانند آزمایش هایی که بیماری های شریانی را نفی می کنند برای کمک به تشخیص عارضه ای که می تواند با رینود مرتبط باشد، تجویز کند.
درمان
لباس پوشیدن به صورت لایه لایه و پوشیدن دستکش یا جوراب کلفت در هوای سرد، معمولاً در مقابله با علائم خفیف رینود موثر است. داروهایی نیز برای درمان اشکال شدیدتر این بیماری در دسترس هستند. اهداف درمان عبارتند از:
- کاهش تعداد و شدت حملات
- جلوگیری از از آسیب بافتی
- درمان بیماری یا بیماری زمینه ای
داروها
بسته به علت ایجاد کننده علائم، داروها ممکن است مفید واقع شوند. پزشک برای اتساع رگ های خونی و افزایش جریان خون، داروهای زیر را تجویز خواهد کرد:
مسدود کننده های کانال کلسیم. این داروها باعث شل شدن و باز شدن رگ های خونی کوچک در دست ها و پاها می شوند و از شدت و تعداد حملات در بیشتر مبتلایان به رینود می کاهند. این داروها همچنین می توانند به بهبود زخم های پوستی انگشتان دست یا پا کمک کنند. برخی از این داروها عبارتند از: نیفدیپین (آدالات cc، پروکاردیا)، آملودیپین (نورواسک)، فلودیپین و ایسرادیپین.
گشاد کننده های عروق. این داروها که به صورت کرم نیتروگلیسیرین برای بهبود زخم های پوستی در انگشتان استفاده می شوند، رگ های خونی را شل می کند. سایر گشادکننده های عروقی شامل داروی فشار خون بالا لوزارتان (کوزار)، داروی اختلال نعوظ سیلدنافیل (ویاگرا، ریواوتیو)، داروی ضد افسردگی فلوکستین (پروزاک، سارافم) و دسته ای از داروها به نام پروستاگلاندین ها است.
جراحی ها و اقدامات پزشکی
اگر فردی به رینود شدید مبتلا باشد، پزشک انجام جراحی یا تزریق را توصیه خواهد کرد.
جراحی اعصاب.اعصاب سمپاتیک دست ها و پاها، گشاد و باریک شدن رگ های خونی پوست را کنترل می کنند. قطع این اعصاب باعث قطع پاسخ های اغراق آمیز آنها می شود.
پزشک از طریق ایجاد برش های کوچک در دست ها یا پاهای آسیب دیده، اعصاب ریز اطراف رگ های خونی را از بین می برد. این جراحی در صورت موفقیت آمیز بودن، منجر به کاهش و کوتاه تر شدن حملات خواهد شد.
تزریق شیمیایی. پزشکان می توانند مواد شیمیایی مانند بی حس کننده های موضعی یا آنابوتولینومتوکسین A (بوتاکس) را برای مسدود کردن اعصاب سمپاتیک در دست ها یا پاهای آسیب دیده تزریق کنند. در صورت بازگشت یا تداوم علائم، تکرار این روش ضروری خواهد بود.
سبک زندگی و درمان های خانگی
انجام موارد زیر، می تواند حملات رینود را کاهش داده و به شما کمک کند تا احساس بهتری داشته باشید:
سیگار نکشید. سیگار کشیدن یا استنشاق دود سیگار موجب منقبض شدن رگ های خونی و در نتیجه کاهش دمای پوست می شود که می تواند منجر به بروز حمله رینود شود.
ورزش کردن. ورزش علاوه بر مزایای مختلفی که برای سلامتی دارد، گردش خون را نیز افزایش می دهد.در صورت ابتلا به رینود ثانویه، پیش از ورزش کردن در فضای باز در سرما با پزشک خود صحبت کنید.
کنترل استرس. یادگیری شناخت و جلوگیری از موقعیت های استرس زا به کنترل تعداد حملات کمک خواهد کرد.
اجتناب از تغییر سریع دما. سعی کنید فوراً از یک محیط گرم به یک اتاق تهویه مطبوع منتقل نشوید. در صورت امکان از رفتن به بخش های مواد غذایی منجمد فروشگاه های مواد غذایی خودداری نمایید.
در هنگام حمله چه باید کرد
دست ها، پاها یا سایر نواحی آسیب دیده را گرم کنید. برای اینکه انگشتان دست و پا را به آرامی گرم کنید:
به داخل خانه یا منطقه گرم تر بروید.
انگشتان دست و پا را تکان دهید.
دست ها را زیر بغل قرار دهید.
با بازوهای خود دایره های گسترده ای (آسیاب بادی) ایجاد کنید.
روی انگشتان دست و پا خود آب گرم - نه داغ - بریزید.
دست و پاهایتان را ماساژ دهید.
اگر استرس باعث بروز حمله شود می بایست از شرایط استرس زا خارج شوید و آرام باشید. یک تکنیک تسکین دهنده استرس که برایتان مفید است را تمرین کنید و دست ها یا پاهایتان را در آب گرم کنید تا حملات کاهش یابند.
درمان های جایگزین
تغییر در سبک زندگی و مصرف مکمل هایی که جریان خون را بهبود می بخشند، در مدیریت رینود کمک خواهد کرد. با این وجود، مشخص نیست که این اقدامات تا چه حدی می توانند کارساز باشند. بنابراین مطالعه بیشتری مورد نیاز است. اگر علاقه مند هستید، با پزشک خود در مورد موارد زیر، صحبت کنید:
روغن ماهی. مصرف مکمل های روغن ماهی به بهبود تحمل افراد در برابر سرما کمک خواهد کرد.
جینکو. مکمل های جینکو به کاهش تعداد حملات رینود کمک خواهند کرد.
طب سوزنی. به نظر می رسد این عمل جریان خون را بهبود می بخشد بنابراین ممکن است در تسکین حملات رینود مفید باشد.
بیوفیدبک (بازخورد زیستی). استفاده از ذهن برای کنترل دمای بدن در کاهش شدت و تعداد حملات، کمک خواهد کرد. بازخورد زیستی شامل تصاویر هدایت شده برای افزایش دمای دست و پا، تنفس عمیق و سایر تمرینات آرام سازی است.
پزشک ممکن است شما را به درمانگری که می تواند به شما در یادگیری تکنیک های بازخورد زیستی کمک کند، معرفی نماید. کتاب ها و فیلم هایی نیز در این زمینه وجود دارد.
پیش از مصرف مکمل ها با پزشک خود صحبت کنید زیرا در صورت امکان ایجاد تداخل دارویی یا عوارض جانبی ناشی از درمان های جایگزی، به شما هشدار خواهد داد.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
پزشکی که شما در ابتدا به او مراجعه می نمایید، احتمالاً می تواند رینود را براساس علائم و نشانه هایتان تشخیص دهد اما در برخی از موارد نیز ممکن است شما را به پزشک متخصص اختلالات مفاصل، استخوان ها و عضلات (متخصص روماتولوژی)، ارجاع دهد.
در اینجا اطلاعاتی آورده شده است که به شما کمک می کند تا برای ملاقاتتان با پزشک، آماده شوید.
لیستی از موارد زیر تهیه کنید:
- علائم خود، زمان شروع شدن و این که چه عواملی باعث به وجود آمدنشان شده است.
- سایر بیماری ها مخصوصاً بیماری بافت همبند یا اختلالات خود ایمنی که خود یا اعضای خانواده تان به آنها مبتلا هستید.
- تمام داروها، ویتامین ها و سایر مکمل های مصرفی تان همراه با دوزهایشان.
سوالاتی که می خواهید از پزشک خود بپرسید.
در صورت امکان، یکی از اعضای خانواده یا دوستانتان را همراه با خود ببرید تا در به خاطر سپردن اطلاعات دریافتی تان، به شما کمک کند.
سوالاتی که می توانید از پزشک خود بپرسید عبارتند از:
- چه عواملی باعث بروز علائم و نشانه های من شده است؟
- به رینود اولیه مبتلا هستم یا ثانویه؟
- در صورت ابتلا من به این بیماری، چه درمانی را پیشنهاد می کنید؟
- چگونه می توانم خطر حمله ریینود را کاهش دهم؟
- من به بیماری های دیگری نیز مبتلا هستم. چگونه می توانم آنها را با هم مدیریت کنم؟
همچنین در پرسیدن هرگونه سوال دیگری که دارید نیز تردید نکنید.
از پزشک چه انتظاری می رود
پزشک احتمالاً چندین سوال از جمله سوالات زیر را از شما خواهد پرسید:
- آیا هنگام حمله رینود، انگشتان دست و پایتان تغییر رنگ می دهند و یا در آنها احساس بی حسی یا درد به وجود می آید؟
- آیا فرد دیگری در خانواده شما به بیماری رینود مبتلا شده است؟
- آیا سیگار می کشید؟
- روزانه چه مقدار کافئین مصرف می کنید؟
- برای گذران زندگی و تفریح چه می کنید؟