نگاه کلی
بیماری عروق کوچک معمولاً وضعیتی است که طی آن دیواره‌های شریان‌های کوچک قلب به درستی کار نمی‌کنند. این امر باعث کاهش جریان خون غنی از اکسیژن به قلب و بروز درد در قفسه سینه (آنژین)، تنگی نفس و سایر علائم و نشانه های بیماری قلبی می شود.
بیماری عروق کوچک همچنین ممکن است به نام های زیر نیز خوانده شود:
- بیماری میکروواسکولار عروق کرونر
- اختلال عملکرد اندوتلیال میکروواسکولار
این بیماری قابل درمان است اما تشخیص آن می تواند دشوار باشد. همچنین این عارضه معمولاً پس از آن که پزشک باریک شدگی یا همان تنگی را در عروق اصلی قلب علی رغم وجود علائمی که نشان‌دهنده بیماری قلبی است، مشاهده کند، تشخیص داده می شود.
بیماری عروق کوچک در زنان و افرادی که دیابت یا فشار خون بالا دارند شایع تر است.
علائم
علائم و نشانه های بیماری عروق کوچک عبارتند از:
- درد قفسه سینه، فشرده شدن یا ناراحتی در قفسه سینه (آنژین)، که می تواند با فعالیت یا استرس عاطفی بدتر شود.
- احساس درد و ناراحتی در بازوی چپ، فک، گردن، پشت یا شکم همراه با درد قفسه سینه
- تنگی نفس
- خستگی و کمبود انرژی
در صورتی که تحت درمان بیماری عروق کرونر با آنژیوپلاستی و استنت باشید و علائم و نشانه های بیماری در شما برطرف نشده باشد، ممکن است به بیماری عروق کوچک نیز مبتلا باشید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
اگر فرد دچار درد در قفسه سینه و سایر علائم و نشانه‌های بیماری مانند تنگی نفس، تعریق، حالت تهوع، سرگیجه، یا هر دردی که ممکن است از قفسه سینه به یک یا هر دو بازو یا گردن گسترش یابد، باشد. باید فوراً به پزشک خو اطلاع داده و از دستورالعمل های آن پیروی کند.
تشخیص اینکه آیا این علائم می توانند علائم ناشی از بیماری عروق کوچک باشند، به خصوص زمانی که دردی در قفسه سینه احساس نشده باشد، می تواند دشوار باشد. بنابراین برای تعیین علت علائم باید به پزشک مراجعه کرد.
در صورت بروز دردی جدید یا بی دلیل در قفسه سینه یا تصور دچار حمله قلبی شدن، فوراً با اورژانس تماس بگیرید.
علل بیماری
در بیماری عروق کوچک کرونری، شریان های کوچک نمی توانند مثل همیشه شل (گشاد) شوند. در نتیجه، قلب نیز نمی تواند خون غنی از اکسیژن را به اندازه کافی دریافت کند.
همچنین کارشناسان بر این باورند که بیماری عروق کوچک می توانند همان عواملی که بر عروق بزرگ قلب تأثیر می گذارد، مانند فشار خون بالا، کلسترول بالا، چاقی و دیابت باشند.
عوامل خطرساز (ریسک فاکتورها)
بیماری عروق کوچک در زنان بیشتر از مردان شایع است. عوامل خطرساز این بیماری عبارتند از:
- شاخص توده بدنی (BMI) 30 یا بالاتر (چاقی)
- دیابت
- سابقه خانوادگی ابتلا به این بیماری به خصوص در زنان
- فشار خون بالا
- سبک زندگی غیر فعال
- افزایش سن: در مردان بالاتر از 45 سال و در زنان بالاتر از 55 سال
- مقاومت به انسولین
- سندرم تخمدان پلی کیستیک
- مصرف دخانیات
- سطح کلسترول ناسالم
- رژیم غذایی ناسالم
عوارض بیماری
بیماری عروق کوچک می تواند پمپاژ خون به بقیه اعضای بدن را برای قلب دشوارتر کند. همچنین یکی از عوارض احتمالی بیماری عروق کوچک، می تواند حمله قلبی باشد.
پیشگیری از بروز بیماری
کارهایی که می توان انجام داد تا خطر ابتلا به بیماری عروق کوچک را کاهش داد، عبارتند از:
- عدم استعمال سیگار یا سایر دخانیات. اگر سیگار می‌کشید یا دخانیات مصرف می‌کنید، مصرف آن را متوقف کنید. اما اگر مشکل ترک سیگار دارید با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود صحبت کنید.
- از یک رژیم غذایی سالم برای قلب استفاده کنید. از رژیم غذایی غنی از غلات کامل، گوشت بدون چربی، لبنیات کم چرب و میوه ها و سبزیجات استفاده کنید. مصرف نمک، شکر، الکل، چربی های اشباع شده و چربی های ترانس را محدود کنید.
- به طور منظم ورزش کنید. ورزش منظم به بهبود عملکرد ماهیچه قلب کمک می کند و جریان خون را در رگ ها حفظ می کند. حداقل باید 150 دقیقه در هفته فعالیت متوسطی مانند پیاده روی داشته باشید.
- وزن مناسب را حفظ کنید. اضافه وزن می تواند قلب را تحت فشار قرار دهد و منجر به بالا رفتن کلسترول، فشار خون و دیابت شود.
- کلسترول را کنترل کنید. از پزشک خود بپرسید که هر چند وقت یکبار باید اعداد کلسترول خود را چک کنید. اگر سطح کلسترول بد (کلسترول لیپوپروتئین با چگالی کم) بالا باشد، پزشک ممکن است تغییراتی در رژیم غذایی و داروها برای کمک به کاهش سطح کلسترول و محافظت از سلامت قلبی عروقی تجویز کند.
- فشار خون را کنترل کنید. از پزشک خود بپرسید که هر چند وقت یکبار باید فشار خون خود را اندازه گیری کنید. در صورت ابتلا به فشار خون بالا یا سابقه بیماری قلبی، ممکن است پزشک معاینات مکرر را توصیه کند.
- قند خون را کنترل کنید. با پزشک مشورت کنید تا اهداف قند خون مناسب را تعیین کند.
- استرس خود را کنترل کنید. به دنبال راه هایی برای کمک به کاهش استرس عاطفی خود باشید. ورزش بیشتر، تمرین تمرکز حواس، گوش دادن به موسیقی و برقراری ارتباط با دیگران و حضور در گروه‌های حمایتی برخی از راه‌های کاهش استرس هستند.
تشخیص
برای تشخیص بیماری عروق کوچک، پزشک معمولاً یک معاینه فیزیکی انجام می دهد و در مورد سابقه پزشکی و سابقه خانوادگی بیماری قلبی سؤالاتی می پرسد. او احتمالاً با گوشی پزشکی به صدای قلب نیز گوش می دهد.
آزمایش‌هایی که برای تشخیص بیماری عروق کوچک استفاده می‌شوند مشابه آزمایش‌هایی هستند که برای تشخیص سایر انواع بیماری‌های قلبی استفاده می‌شوند. این موارد عبارتند از:
- تست استرس با تصویربرداری. تست استرس، نحوه واکنش قلب و عروق خونی به فعالیتها را اندازه گیری می کند. ممکن است برای انجام این تست از فرد خواسته شود در حالی که به مانیتور قلب متصل هست، روی تردمیل راه برود یا دوچرخه ثابت سوار شود یا ممکن است یک داروی IV برای تحریک قلب به روشی مشابه ورزش برای فرد تجویز کند. جریان خون به عضله قلب معمولاً با تصاویر اولتراسوند (اکوکاردیوگرام) یا با اسکن تصویربرداری هسته ای اندازه گیری می شود.
- آنژیوگرافی عروق کرونر. این آزمایش کمک می کند تا مشخص شود که آیا رگ های اصلی قلب مسدود شده اند یا خیر. یک لوله بلند، انعطاف پذیر و نازک (کاتتر) در یک رگ خونی، معمولاً در کشاله ران یا مچ دست، وارد می شود و به سمت قلب هدایت می شود. رنگ از طریق کاتتر به شریان های قلب جریان می یابد. این رنگ باعث می شود رگ ها در تصاویر و ویدئوهای اسکن ساده راحت تر دیده شوند.
آزمایش‌های تکمیلی دیگری ممکن است در طول آنژیوگرافی برای اندازه گیری جریان خون در قلب انجام شود.
- سی تی آنژیوگرافی کرونر. این آزمایش نوع دیگری از آنژیوگرافی است که از یک دستگاه اسکن ساده قدرتمند برای تولید مجموعه ای از تصاویر از قلب و عروق خونی آن استفاده می کند. برای این کار فرد روی میز بلندی دراز می کشد که از میان یک دستگاه کوتاه و تونل مانند (سی تی اسکنر) عبور می کند. رنگ تزریق شده به صورت IV در بازو یا دست باعث می شود رگ های خونی در تصاویر سی تی راحت تر دیده شوند.
- توموگرافی گسیل پوزیترون (PET). در این آزمایش از یک ردیاب رادیواکتیو و دارو برای اندازه‌گیری جریان خون در عضله قلب استفاده می شود. پس از تزریق ردیاب، معمولاً فرد در دستگاهی به شکل دونات دراز می کشد تا بتواند از قلب وی عکس برداری شود.
درمان
هدف درمان بیماری عروق کوچک، کنترل تنگ شدن رگ های خونی کوچک که می تواند منجر به حمله قلبی شوند و تسکین درد می باشد.
داروهای بیماری عروق کوچک می تواند شامل موارد زیر باشد:
- نیتروگلیسیرین (Nitrostat، Nitro-Dur). قرص‌ها، اسپری‌ها و تکه های نیتروگلیسیرین می‌توانند با شل کردن عروق کرونر و بهبود جریان خون، درد قفسه سینه را کاهش دهند.
- مسدود کننده های بتا. این داروها باعث کاهش ضربان قلب و کاهش فشار خون می شوند.
- مسدود کننده های کانال کلسیم. این داروها ماهیچه های اطراف عروق کرونر را شل می کنند و باعث باز شدن رگ های خونی و افزایش جریان خون به قلب می شوند. مسدود کننده های کانال کلسیم همچنین به کنترل فشار خون بالا و اسپاسم عروق کرونر کمک می کنند.
- استاتین ها. این داروها به کاهش کلسترول بد، که خود منجر به باریک شدن رگ ها می شود، کمک می کند. استاتین ها همچنین به شل شدن رگ های خونی قلب و درمان آسیب رگ های خونی کمک می کنند.
- مهارکننده های ACE و ARBs. داروهایی به نام مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE) یا مسدودکننده‌های گیرنده آنژیوتانسین II (ARBs) به باز شدن رگ‌های خونی و کاهش فشار خون کمک می‌کنند. این کار باعث می شود قلب راحت تر خون را پمپاژ کند.
- رانولازین (رانکسا). این دارو با تغییر سطح سدیم و کلسیم، درد قفسه سینه را کاهش می دهد.
- آسپیرین. آسپیرین می تواند التهاب را محدود کرده و از لخته شدن خون جلوگیری کند.
- مت فورمین. این دارو معمولاً برای کاهش قند خون در افراد مبتلا به دیابت تجویز می شود، اما می تواند رگ های خونی را حتی در افرادی که دیابت ندارند، سالم نگه دارد.
در صورت تشخیص بیماری عروق کوچک، باید به طور منظم برای معاینه به پزشک خود مراجعه کنید.
سبک زندگی و درمان های خانگی
ایجاد تغییرات سبک زندگی سالم برای قلب می تواند به پیشگیری و مدیریت بیماری عروق کوچک کمک کند. این تغییرات سبک زندگی می تواند شامل موارد زیر باشد:
- کاهش وزن (اگر وزن مناسبی ندارید)
- انجام فعالیت بدنی منظم
- خوردن یک رژیم غذایی سالم (کم نمک و سرشار از میوه، سبزیجات، پروتئین بدون چربی و غلات کامل)
- ترک سیگار یا عدم استعمال دخانیات
درمان های جایگزین
گاهی اوقات، مکمل غذایی ال-آرژنین می تواند برای افراد مبتلا به بیماری عروق کوچک که با داروهای دیگر بهبود نیافتند، مفید باشد. ال آرژنین نوعی آمینو اسید است که به شل شدن رگ های خونی کمک می کند.
همچنین قبل از مصرف هر مکملی با پزشک خود صحبت کنید تا مطمئن شوید که با سایر داروهایی که مصرف می کنید تداخل نداشته باشند.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
در صورت ابتلا به درد قفسه سینه یا سایر علائم بیماری قلبی پزشک برای شروع کار ممکن است شما را به یک دکتر آموزش دیده در زمینه بیماری های قلبی (متخصص قلب) ارجاع دهد.
در اینجا اطلاعاتی وجود دارد که به شما کمک می کند تا برای قرار ملاقات خود آماده شوید.
آن چه می توانید انجام دهید
در زمان تعیین وقت، حتماً در رابطه با اقدامات لازم قبل از ملاقات با پزشک مانند ناشتا بودن برای انجام یک آزمایش خاص سوال کنید.
قبل از قرار ملاقات، فهرستی از موارد زیر تهیه کنید:
- علائمی که تجربه می کنید را یادداشت کنید، از جمله علائمی که به نظر می رسد ارتباطی با دلیل بیماری فعلی نداشته باشد.
- اطلاعات شخصی کلیدی را از جمله هرگونه استرس عمده یا تغییرات اخیر زندگی را بنویسید.
- پزشک را از سابقه پزشکی خود و سابقه خانوادگی بیماری قلبی، فشار خون بالا، دیابت یا کلسترول بالا مطلع سازید.
- نام و مقدار داروها، ویتامین ها یا سایر مکمل هایی که اخیراً مصرف کرده اید.
سوالاتی که می خواهید از پزشک بپرسید را یادداشت کنید.
برخی از سوالات اساسی در مورد بیماری عروق کوچک، که باید از پزشک بپرسید عبارتند از:
- علت احتمالی علائم من چیست؟
- آیا علل احتمالی دیگری برای این بیماری وجود دارد؟
- به چه نوع آزمایش هایی نیاز دارم؟
- بهترین دوره درمانی چه خواهد بود و کدام را به من توصیه می کنید؟
- چه روش های درمانی دیگری وجود دارد؟
- من به مشکلات دیگری نیز دچار هستم، چطور می توانم این شرایط را با هم کنترل کنم؟
- آیا باید به متخصص مراجعه کنم؟
- چه مجله ها و بروشورهایی در دسترس هستند؟ چه سایت هایی را برای کسب اطلاعات بیشتر پیشنهاد می دهید؟
علاوه بر این سوالات، در پرسیدن هر سوال دیگری که برایتان پیش آمده است تردید نکنید.
از پزشک چه انتظاری می رود
پزشک احتمالاً تعدادی سوال از شما می پرسد. سوالاتی که ممکن است پزشک بپرسد:
- چه زمانی برای اولین بار علائم را تجربه کردید؟
- آیا علائم موقتی بوده و یا دائمی هستند؟
- شدت علائم چقدر است؟
- آیا چیزی علائم را بدتر می کند؟
- آیا وقتی فعال هستید علائم شما بدتر می شوند؟
- آیا چیزی علائم را بهبود می بخشد؟