نگاه کلی
بیماری مزمن انسدادی ریه، التهاب مزمنی در ریه ها بوده که مانع از رسیدن جریان هوا به آن ها می شود.علائم این عارضه عبارتند از: مشکلات تنفسی، سرفه، تولید خلط و بزاق و خس خس سینه.این عارضه عمدتاً ناشی از قرار گرفتن طولانی مدت در معرض گاز های محرک ،ریزگرد ها و یا دود سیگار است. افراد مبتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه بیشتر از سایر افراد در معرض خطر ابتلا به بیماری هایی مانند بیماری های قلبی، سرطان ریه و عارضه های مختلف دیگری هستند.
التهاب آلوئول ها و برونشیت(التهاب برونش ها) مزمن از رایج ترین عارضه هایی هستند که در ایجاد بیماری مزمن انسدادی ریه دخیل هستند.این دو عارضه معمولاً با یکدیگر رخ می دهند و شدت رخداد آن ها در مبتلایان به این بیماری متفاوت است.
برونشیت مزمن التهاب پوشش آستری لوله های نایژه ای است که وظیفه این لوله ها، انتقال هوا به درون کیسه های هوایی (آلوئولی)ریه ها است. مشخصه برونشیت مزمن، سرفه روزانه و تولید خلط و بزاق است.
التهاب آلوئولی عارضه ای است که در آن آلوئول هایی که در انتهای کوچکترین مجاری هوایی ریه ها وجود دارند، به دلیل قرار گرفتن در معرض دود سیگار و دود های محرک و ریزگرد ها، آسیب دیده اند و نابود شده اند.
اگرچه انسداد مزمن ریوی، بیماری پیشرفته ای است که با گذر زمان نیز، تشدید خواهد شد، اما قابل درمان است.با مدیریت صحیح، اغلب افراد مبتلا به این بیماری، می توانند به کنترل علائم و یک زندگی با کیفیت و همچنین کاهش خطر ابتلا به سایر بیماری های مرتبط، دست یابند.
علائم
علائم انسداد مزمن ریوی زمانی ظاهر می شوند که ریه ها آسیب قابل توجهی دیده باشند.این علائم معمولاً با گذشت زمان، تشدید خواهند شد مخصوصاً اگر فرد بیمار همچنان در معرض دود قرار گیرد.
علائم و نشانه های بیماری مزمن انسدادی ریه عبارتند از:
• تنگی نفس خصوصاً هنگام ورزش کردن
• خس خس سینه
• احساس سنگینی قفسه سینه
• سرفه های مزمن که باعث تولید خلط هایی می شود که شفاف، سفید، زرد یا متمایل به سبز هستند
• عفونت های تنفسی مکرر
• کمبود انرژی
• لاغری ناخواسته(در مراحل پیشرفته تر)
• ایجاد تورم در پا، مچ پا و ساق پا
افراد مبتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه در طی دوره هایی علائمشان شدیدتر خواهد شد و بیماری شان وخیم تر می شود.این دوره ها حداقل برای چندین روز به طول می انجامند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
اگر با وجود درمان هایی که انجام شده است، بیماری تان بهبود پیدا نکرده یا حتی بدتر شده است ومتوجه وجود علائم عفونت مانند تب یا تغییراتی در خلط شده اید، به پزشک مراجعه کنید.
در صورت دچار شدن به علائمی همچون تنفس نامناسب، لب ها و کبودی ناخن ها(سیانوز)، افزایش و تسریع ضربان قلب، احساس گیجی یا عدم تمرکز، باید به سرعت با مراکز فوریت های پزشکی تماس گرفت.
علت اصلی ابتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه در کشور های پیشرفته، قرار گرفتن در معرض دود دخانیات است.در جهان در حال توسعه ، بیماری مزمن انسدادی ریه، اغلب زمانی اتفاق می افتد که افراد در معرض دود های حاصل از سوختن سوخت هایی که برای درست کردن غذا و گرم کردن محیط به کار می روند(در خانه هایی که فاقد سیستم تهویه مناسب اند) قرار می گیرند.
علائم بالینی بیماری مزمن انسدادی ریه، در افراد سیگاری مزمن، ظاهر خواهد شد. همچنین در این افراد، عملکرد ریه نیز کاهش می یابد.البته برخی از افراد سیگاری کمتر به بیماری های ریوی، مبتلا می شوند.تا زمانیکه ارزیابی دقیق تری انجام نشود، نمی توان با قاطعیت اعلام کرد که این افراد مبتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه شده اند.
چگونگی آسیب به ریه ها
جریان هوا وارد نای می شود و به سمت پایین حرکت می کند و از طریق دو لوله بزرگ(برونش ها)، وارد ریه ها می شود.در داخل ریه ها این لوله ها به انشعابات زیادی تقسیم می شوند(مانند شاخه های درختان) و دوباره به لوله های باریک تری بنام برونشیول تقسیم می شوند و در نهایت به تعداد انبوهی کیسه های هوایی کوچک(آلوئول ها) ختم می شوند.
کیسه های هوایی دیواره فوق العاده نازکی دارند که پوشیده از رگ های خونی باریک(مویرگ ها)هستند.هنگام استنشاق هوا، اکسیژن وارد این مویرگ ها می شود و سپس به داخل جریان خون می رود.بطور همزمان کربن دی اکسید( گاز زائد تولید شده از متابولیسم بدن) نیز از طریق بازدم از ریه ها خارج می شود.
ریه ها برای خارج کردن هوا از بدن، به خاصیت ارتجاعی لوله های برونشیال و کیسه های هوایی وابسته هستند. بیماری مزمن انسدادی ریه باعث از دست دادن خاصیت ارتجاعی و باز شدن بیش از حد آن ها می شود و باعث می شود هنگام تنفس، مقدار زیادی هوا درون ریه هایتان، حبس شود.
علل بیماری
عوامل انسداد راه های هوایی عبارتند از:
• التهاب آلوئول ها. این عارضه ریوی موجب تخریب دیواره های شکننده و الیاف الاستیکی آلوئول ها می شود.هنگام بازدم جریان هوای مختل شده درون ریه ها ، لوله های هوایی کوچک تخریب می شود.
• برونشیت(التهاب برونش ها) مزمن. در این عارضه نای متورم و مسدود می شود و ریه موکوس(خلط) بیشتری تولید می کند و باعث تشدید انسداد نای می شود.در نتیجه مبتلایان به این بیماری به دلیل تلاش برای پاکسازی مجرای تنفسی شان، دچار سرفه مزمن می شوند.
دود سیگار و سایر محرک ها
در اکثر قریب به اتفاق افراد مبتلا به انسداد مزمن ریوی، تخریب شش ها که منجر به انسداد مزمن ریوی نیز می شود، ناشی از سیگار کشیدن طولانی مدت است. به دلیل اینکه همه افراد سیگاری ،مبتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه نیستند احتمالاً عوامل دیگری هم مانند حساسیت ژنتیکی به بیماری ها، در ایجاد این بیماری دخیل هستند.
سایر محرک های دیگری که منجر به ایجاد این عارضه می شوند عبارتند از: کشیدن سیگار، قرار گرفتن در معرض دود سیگار، دود پیپ، آلودگی هوا یا قرار گرفتن در معرض گرد و خاک و دود در محل کار.
کمبود آلفا۱ آنتی تریپسین. در حدود ۱ درصد از افراد، وجود بیماری مزمن انسدادی ریه ناشی از از یک اختلال ژنتیکی است که باعث کاهش سطح پروتئینی بنام آلفا ۱آنتی تریپسین در بدن می شود.این پروتئین در کبد ساخته شده و سپس در جریان خون ترشح می شود و وظیفه آن محافظت از ریه ها است.کمبود پروتئین آلفا۱آنتی تریپسین منجر به بیماری های کبدی ،بیماری های ریوی یا هر دو خواهد شد.
در بزرگسالان مبتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه ناشی از کمبود پروتئین آلفا ۱آنتی تریپسین، گزینه های درمانی در افرادی که مبتلا به نوع رایج این بیماری هستند، قابل استفاده است.به علاوه در برخی از مبتلایان به این عارضه، با جایگزین کردن پروتئین آلفا۱ آنتی ترپسین از دست رفته، می توان بیماری را درمان کرد و از آسیب رسیدن بیشتر به شش ها، جلوگیری کرد.
عوامل خطرساز(ریسک فاکتورها)
عوامل خطرسازی که موجب بیماری مزمن انسدادی ریه می شوند عبارتند از:
• قرار‌گرفتن در معرض دود دخانیات.سیگار کشیدن طولانی مدت، پراهمیت ترین عامل ایجاد بیماری مزمن انسدادی ریه است.هر چه تعداد سال های بیشتری سیگار بکشید و تعداد بسته های بیشتری از سیگار را به اتمام برسانید، بیش تر در معرض خطر خواهید بود. کشیدن سیگار، پیپ و ماریجوانا همگی خطر ابتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه را به شدت افزایش می دهند.هم چنین افرادی که در معرض مقدار زیادی از دود این دخانیات هم قرار بگیرند، در معرض خطر هستند.
• ابتلا به آسم. آسم عارضه ای است که در آن مجاری هوایی ملتهب می شوند و یک عامل خطرساز برای ایجاد بیماری مزمن انسدادی ریه است.ترکیبی از ابتلا به آسم و کشیدن سیگار خطر ابتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه را بسیار افزایش می دهد.
• قرار گرفتن در معرض گرد و غبار و مواد شیمیایی در محل کار.قرار گرفتن طولانی مدت در معرض بخارها و دود های شیمیایی و گرد و خاک در محل کار، باعث تحریک و تورم ریه ها می شود.
• قرار گرفتن در معرض دود های حاصل از سوختن سوخت ها.در جهان در حال توسعه، مردم بیشتر در معرض دود های حاصل از سوختن سوخت هایی که برای پخت و پز و ایجاد گرما استفاده می شوند، قرار می گیرند. در خانه هایی با سیستم تهویه ضعیف خطر ابتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه، بسیار بیشتر خواهد بود.
عوارض بیماری
بیماری مزمن انسدادی ریه، می تواند منجر به عوارض متعددی شود که این عوارض عبارتند از:
• عفونت های تنفسی .افراد مبتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه، بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرماخوردگی،آنفولانزا و ذات الریه هستند.هر‌گونه عفونت تنفسی ای می تواند نفس کشیدن را با مشکل رو به رو کند و باعث آسیب رساندن به بافت ریه شود.
• مشکلات قلبی. بنابر دلایلی که هنوز مشخص نشده اند، بیماری مزمن انسدادی ریه خطر ابتلا به بیماری های قلبی مانند حمله های قلبی را، افزایش می دهد.
• سرطان ریه. در افراد مبتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه، احتمال ابتلا به سرطان ریه، بسیار بالا است.
• فشار خون بالا در سرخرگ های ریوی. بیماری مزمن انسدادی ریه، موجب افزایش فشار خون در سرخرگ هایی می شود که خون را به داخل ریه ها می آورند(فشار خون ریوی).
• افسردگی. مشکلات تنفسی، شما را از انجام فعالیت های مورد علاقتان باز می دارد.سر و کار داشتن با بیماری های جدی، می تواند منجر به بروز افسردگی شود.
پیشگیری از بروز بیماری
برخلاف سایر بیماری ها، بیماری مزمن انسدادی ریه معمولاً دلایل و روش های پیشگیری مشخصی دارد و راه های مختلفی برای کند کردن روند پیشرفت آن، وجود دارد. در اکثر موارد عوامل ابتلا به این بیماری، با کشیدن سیگار ارتباط مستقیم دارد.بهترین راه برای پیشگیری از ایجاد بیماری مزمن انسدادی ریه، نکشیدن سیگار یا ترک فوری آن است.
اگر مدت زمان طولانی هست که سیگاری هستید، این توصیه های ساده از نظر شما آسان نخواهند بود. مخصوصاً اگر در گذشته، یکبار، دوبار یا چندین بار تصمیم به ترک سیگار، گرفته بودید اما به تلاش خود ادامه دهید.پیدا کردن یک برنامه مناسب برای ترک دخانیات، می تواند به شما کمک کند تا برای همیشه سیگار را ترک کنید.این بهترین فرصت برای کاهش آسیب رساندن به ریه ها است.
قرار گرفتن در معرض سوخت های شیمیایی و گرد و خاک در محیط کار، یکی دیگر از عوامل ایجاد کننده بیماری مزمن انسدادی ریه است.در صورت وجود این محرک های ریوی در محل کارتان، با کارفرمایتان درباره بهترین راه هایی که می توانید از خودتان در برابر آنها محافظت کنید (مانند استفاده از تجهیزات محافظتی تنفسی) صحبت کنید.
در اینجا مراحلی وجود دارد که با انجام آنها می توانید از بروز عوارض مرتبط با عارضه انسداد مزمن ریوی، جلوگیری کنید:
• ترک سیگار خطر ابتلا به بیماری های قلبی و سرطان ریه را کاهش می دهد.
• برای کاهش خطر و پیشگیری از ابتلا به برخی از عفونت ها، واکسیناسیون سالیانه آنفولانزا و واکسیناسیون منظم علیه ذات الریه پنوموکوکی را انجام دهید.
• اگر احساس ناراحتی و بیچارگی می کنید و فکر می کنید که دچار افسردگی شده اید، با پزشکتان صحبت کنید.
تشخیص
بیماری مزمن انسدادی ریه اغلب، به اشتباه تشخیص داده می شود.در بسیاری از افراد مبتلا به این عارضه، تا زمانیکه بیماری به مراحل پیشرفته خودش نرسد، قابل تشخیص نیست.
برای تشخیص بیماری، پزشک سوالاتی درباره علائم و نشانه هایتان و سابقه پزشکی و خانوادگی تان می پرسد و هم چنین می پرسد که آیا تا به حال در معرض محرک های ریوی مخصوصاً دود سیگار قرار گرفته اید؟ پزشک ممکن است آزمایش های مختلفی را برای تشخیص نوع بیماری تان، تجویز کند.
این آزمایش ها عبارتند از:
• تست عملکرد ریه.این آزمایش مقدار هوای دم و بازدم را اندازه گیری می کند و بررسی می کند که آیا ریه های شما مقدار اکسیژن کافی را به جریان خونتان می رسانند یا خیر.رایج ترین نوع این آزمایش ها اسپیرومتری نامیده می شود.در این آزمایش شما درون یک لوله بزرگی که به یک دستگاه کوچک متصل است، می دمید و دستگاه تعیین می کند که ریه های شما چه حجمی از هوا را می توانند در خودشان جای دهند و با چه سرعتی می توانید هوا را از ریه هایتان خارج کنید.سایر آزمایش ها شامل اندازه گیری حجم ریه و ظرفیت پراکنش، تست پیاده روی ۶ دقیقه ای و اکسیژن سنج خون می باشند.
• تصویربرداری از قفسه سینه با اشعه ایکس.این روش می تواند التهاب آلوئل ها را که یکی از دلایل اصلی ایجاد بیماری مزمن انسدادی ریه است، نشان دهد. هم چنین این تست از بروز سایر مشکلات ریوی و نارسایی های قلبی، جلوگیری خواهد کرد.
• سی تی اسکن.یک سی تی اسکن از ریه به تشخیص التهاب آلوئول ها کمک خواهد کرد. هم چنین این روش تعیین می کند که آیا شما می توانید از جراحی هایی که برای بیماری مزمن انسدادی ریه وجود دارند، استفاده کنید؟سی تی اسکن برای تشخیص سرطان ریه نیز استفاده می شود.
• تجزیه و تحلیل گاز موجود در خون سرخرگی.این آزمایش خون میزان توانایی ریه ها را در آوردن اکسیژن به خون و از بین بردن کربن دی اکسید، می سنجد.
• تست های آزمایشگاهی.از این تست ها برای تشخیص بیماری مزمن انسدادی ریه استفاده نمی شود اما از آنها برای تعیین علت وجود علائم و نشانه های بیماری و یا رد کردن احتمال ابتلا به سایر بیماری ها، استفاده می شود.مثلاً ابتلا به بیماری ژنتیکی کمبود پروتئین آلفا۱ آنتی تریپسین ممکن است در نهایت منجر به ایجاد بیماری مزمن انسدادی ریه شود.استفاده از این تست، برای تشخیص این عارضه ژنتیکی بکار می رود.اگر سابقه ابتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه در خانواده شما وجود داشته باشد و افراد در سنین جوانی درگیر این بیماری شده باشند، این آزمایش انجام می شود.
درمان
تعداد زیادی از مبتلایان به بیماری مزمن انسدادی ریه، به فرم خفیف آن دچار می شوند که به جز ترک سیگار، درمان های محدودی دارد.برای مراحل پیشرفته تر بیماری هم درمان های موثری که در دسترس هستند شامل کنترل علائم، کاهش روند پیشرفت بیماری، کاهش خطر ابتلا به عوارض بیماری و جلوگیری از تشدید بیماری و در نهایت بهبودی که منجر به داشتن یک زندگی فعالانه می شود.
ترک سیگار
اصلی ترین قدم در برنامه درمانی بیماری مزمن انسدادی ریه، ترک سیگار است.ترک سیگاراز تشدید بیماری جلوگیری کرده و قدرت تنفسی را افزایش می دهد البته ترک سیگار آسان نیست مخصوصاً اگر در گذشته تصمیم به ترک آن گرفته بودید و شکست خوردیده اید می تواند بسیار ترسناک به نظر بیاید.
با پزشکتان درباره محصولات جایگزین نیکوتین و داروهایی که ممکن است کمک کننده باشند و همچنین نحوه کنترل بیماری در هنگام عود کردن آن، صحبت کنید. پزشک ممکن است برای افرادی که تصمیم به ترک سیگار دارند، داشتن یک گروه پشتیبانی را توصیه کند.همچنین تا جایی که ممکن است از قرار گرفتن در معرض دود سیگار، خودداری کنید.
داروها
انواع مختلفی از داروها برای درمان علائم و عوارض بیماری مزمن انسدادی ریه استفاده می شوند.شما ممکن است که برخی از داروها را به صورت منظم و سایر داروها را در صورت لزوم، استفاده کنید.
متسع کننده های نایژه
متسع کننده های نایژه، داروهایی هستند که معمولاً به صورت استنشاقی مصرف می شوند.آنها عضلات اطراف مجاری هوایی را شل می کنند این امر باعث کاهش سرفه و تنگی نفس خواهد شد و نفس کشیدن را آسان تر خواهد کرد. بسته به شدت بیماری ممکن است که نیاز به استفاده از متسع کننده های نایژه کوتاه مدت قبل از انجام فعالیت هایتان یا متسع کننده های بلند مدت یا هر دو به صورت روازنه داشته باشید.
نمونه هایی از متسع کننده های نایژه کوتاه مدت عبارتند از:
• آلبوترول (پرویر اچ اف ای، ونتولین اچ اف ای و غیره)
• ایپراتروپیوم(آترووِنت اچ اف ای)
• لوالبوترول(زوپناکس)
نمونه هایی از متسع کننده های نایژه بلند مدت عبارتند از:
• آکلیدینیم (تودورزا پراسییر)
• آرفورموترول (بروانا)
• فورموترول(پرفرومیست)
• اینداکترول(آرکاپتا نوهالر)
• تیوتروپیوم(اسپیریوا)
• سالمترول(سروِنت)
• اوم کلیدینیم (الیپتا)
استروئید های استنشاقی
داروهای کورتیکواستروئیدی استنشاقی، التهاب مجاری هوایی را کاهش می دهند و از بدتر شدن بیماری جلوگیری می کنند.اثرات جانبی این نوع داروها سوزش، عفونت های دهانی و گرفتگی صدا می باشد.استفاده از این داروها در مبتلایانی که در آنها بیماری مزمن انسدادی ریه مکرراً عود می کند، بسیار مفید هست.نمونه هایی از داروهای استنشاقی عبارتند از:
• فلوتیکازون(فلووِنت اچ اف ای)
• بودزوناید)پالمیکورت)
استنشاقی های ترکیبی
برخی از داروها ترکیبی از متسع کننده های برونشی و استروئید های استنشاقی هستند.نمونه هایی از این استنشاقی های ترکیبی عبارتند از:
• فلوتیکازون و ویلانترول(بروالیپتا)
• فلوتیکازون، آمکلدینیوم،ویلانترول (ترلژی الیپتا)
• بودوزوناید-فورموترول (سیمبیکورت)
• سالمترول-فلوتیکازون (ادویر اچ اف ای، آیردو دیجی هالر و غیره).
برخی از داروهای استنشاقی ترکیبی دارای چندین نوع متسع کننده برونشی هستند این داروها عبارتند از:
• آکلیدینیوم و فورموترول (دوآکلِر پروس ایر)
• آلبوترول و ایپراتروپیوم (کُمبیوِنت رِسپیمات)
• فورموترول و گلیکوپیرولات (ِبوِسپی آئِروسفِر)
• گلیکوپیرولات و اینداکترول (یوتیبرون)
• اولوداترول و تیوتروپیوم (استیولتو رسپیمات)
• اوم کلیدینیوم و ویلانترول (آنورو الیپتا)
استروئیدهای خوراکی
در بعضی از افراد مبتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه، در دوره های زمانی خاصی بیماری تشدید خواهد شد که تشدید حاد یا تشدید متوسط نامیده می شود. دوره های کوتاه مدت (مثلاً ۵روز) استفاده از کورتیکواستروئید های خوراکی از وخیم تر شدن بیماری مزمن انسدادی ریه، جلوگیری خواهد کرد.اگرچه استفاده طولانی مدت از این داروها، اثرات جانبی خطرناکی خواهد داشت مانند افزایش وزن، دیابت، پوکی استخوان، آب مروارید و افزایش خطر ابتلا به عفونت ها.
مهار کننده های فسفودی استراز۴
دارویی است که برای افراد مبتلا به انسداد ریوی شدید و علائم برونشیت مزمن تائید شده است. روفلومیلاست یک مهارکننده فسفودی استراز است.این دارو التهاب مجاری هوایی را کاهش می دهد و آنها را ریلکس می کند. رایج ترین اثر جانبی آن اسهال و از دست دادن وزن است.
تئوفیلین
زمانیکه سایر درمان ها موثر واقع نشدند یا هزینه های بالایی داشتند، می توان از تئوفیلین که یک دارو با هزینه مناسب است استفاده کرد.این دارو به تنفس کمک می کند و از بدتر شدن بیماری مزمن انسدادی ریه، جلوگیری خواهد کرد.اثرات جانبی به دوز دارو بستگی دارد و شامل حالت تهوع، سردرد، تند شدن ضربان قلب و لرز. آزمایش هایی هستند که سطح این دارو را در خون نشان می دهند.
آنتی بیوتیک ها
عفونت های تنفسی مانند برونشیت حاد، ذات الریه و آنفولانزا علائم بیماری مزمن انسدادی ریه و دوره های تشدید بیماری را کاهش می دهند.اما از این داروها عموماً برای پیشگیری استفاده نمی کنند.مطالعات نشان داده است که آنتی بیوتیک های مشخصی مانند آزیترومایسین(زیتروماکس) از تشدید بیماری مزمن انسدادی ریه جلوگیری خواهد کرد اما عوارض جانبی و مقاومت آنتی بیوتیکی ممکن است که استفاده از آنها را محدود کند.
سایر درمان ها
پزشک ها معمولاً از درمان های اضافه در افرادی که به انسداد مزمن ریوی شدید یا متوسط مبتلا هستند، استفاده می کنند.
• اکسیژن درمانی.در صورت عدم وجود اکسیژن کافی در خونتان، نیاز به اکسیژن جایگزین پیدا خواهید کرد.دستگاه های مختلفی وجود دارد که اکسیژن را به ریه ها منتقل می کند.از جمله دستگاه های قابل حمل سبک که می توانید برای انجام کارها و گشت و گذار در شهر با خود ببرید.
بعضی از مبتلایان به بیماری مزمن انسدادی ریه، تنها در زمان داشتن فعالیت و هنگام خوابیدن از اکسیژن استفاده می کنند اما سایر مبتلایان در همه زمان ها از اکسیژن استفاده می کنند.اکسیژن درمانی کیفیت زندگی را بهبود می بخشد و تنها روش 4درمانی است که اثبات شده، عمر را افزایش می دهد.با پزشکتان درباره گزینه های درمانی مورد نیازتان، صحبت کنید.
• برنامه توانبخشی ریوی.این برنامه ها عموماً ترکیبی از آموزش، آموزش ورزش، توصیه های تغذیه ای و مشاوره است.شما با انواع متخصصانی که می توانند، برنامه توانبخشی را متناسب با نیاز های شما تنظیم کنند، کار خواهید کرد.
توانبخشی ریوی پس از وقوع دوره های تشدید بیماری، نیاز به بستری شدن در بیمارستان را کاهش و توانایی مبتلایان برای انجام فعالیت های روزمره و کیفیت زندگی را افزایش خواهد داد.
• تهویه غیر تهاجمی خانگی. در بیمارستان ها از دستگاه های تنفسی مانند دستگاه فشار مثبت دو طرفه تنفسی استفاده می شود.اما در حال حاضر برخی از تحقیقات نشان می دهند که استفاده از این دستگاه در خانه مزایای بیشتری دارد.استفاده از یک دستگاه فشار مثبت دو طرفه همراه با ماسک به بهبودی تنفس و کاهش کربن دی اکسید موجود در بدن (که می تواند منجر به نارسایی تنفسی و بستری شدن در بیمارستان شود) کمک خواهد کرد. تحقیقات بیشتری برای پیدا کردن بهترین روش استفاده از این دستگاه نیاز است.
مدیریت بیماری در هنگام تشدید آن.حتی با وجود درمان مداوم، ممکن است دوره هایی پیش بیاید که برای روزها یا هفته ها بیماریتان تشدید شود که این زمان ها، دوره های تشدید حاد نامیده می شود و در صورت درمان نکردن فوری بیماری منجر به نارسایی های ریوی خواهد شد.
دلیل ایجاد وقوع دوره های تشدید بیماری، عفونت های تنفسی، آلودگی هوا یا محرک هایی که موجب التهاب می شوند، هست.اگر متوجه افزایش مداوم سرفه و تغییرات در خلط به هر علتی شدید یا به سختی می توانستید نفس بکشید، سریعاً به دنبال امداد های پزشکی باشید.
در هنگام وقوع دوره های تشدید به استفاده از داروهای بیشتری مانند (آنتی بیوتیک ها، استروئید ها یا هر دو) و استفاده از اکسیژن مکمل و بستری شدن در بیمارستان، نیاز پیدا خواهید کرد. پس از بهبودی علائم، پزشک درباره اقداماتی برای جلوگیری از بروز دوباره تشدید در آینده مانند ترک سیگار، مصرف استروئید های استنشاقی، متسع کننده های نایژه طولانی مدت یا سایر داروهای دیگر با شما صحبت خواهد کرد.واکسن آنفولانزا را به صورت سالیانه تزریق کنید و تا جاییکه می توانید از قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا، خودداری کنید.
جراحی
روش جراحی، مناسب مبتلایان به بیماری التهاب آلوئولی شدید و آن دسته از افرادی که مصرف دارو برایشان موثر واقع نمی شود، هست.انواع روش های جراحی عبارتند از:
• جراحی کاهش حجم ریه.در این روش، جراح تکه های کوچکی از بافت تخریب شده در ریه فوقانی را بر می دارد.این امر موجب ایجاد یک فضای اضافی در حفره قفسه سینه و در نتیجه باعث گسترش بافت باقیمانده سالم ریه و فعالیت موثر تر دیافراگم خواهد شد.در بعضی از افراد این جراحی باعث بهبود کیفیت زندگی و افزایش طول عمر خواهد شد.
روش کاهش حجم ریه آندوسکوپیک(یک روش کم تهاجمی) اخیراً توسط سازمان غذا و دارو آمریکا، برای افراد مبتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه، تائید شده است. در این روش یک دریچه آندوبرونش یکطرفه کوچک درون ریه قرار داده می شود تا قسمت آسیب دیده لوب ریه را جمع کند و در نتیجه فضای بیشتری را برای عملکرد و گسترش ریه بوجود بیاورد.
• پیوند ریه.این جراحی در افرادی با معیار ها و ویژگی های خاص انجام می شود.پیوند ریه، تنفس فرد بیمار را بهبود می بخشد و باعث می شود که بتواند دوباره فعالیت هایش را از سر بگیرد.جراحی پیوند، یک جراحی بزرگ است که خطرات قابل توجهی مانند پس زدن عضو دارد.در صورت پیوند عضو باید به مدت طولانی از داروهای سرکوب سیستم ایمنی استفاده کنید.
بولکتومی.زمانیکه دیواره های کیسه های هوایی تخریب شوند، حفره های هوایی بزرگی در ریه ها شکل می گیرد.این حفره ها می توانند خیلی بزرگ شوند و مشکلات تنفسی زیادی ایجاد کنند.در جراحی بولکتومی، پزشکان این حفره ها را از بین می برند و در نتیجه هوا راحت تر در شش ها جریان پیدا می کند.
سبک زندگی و درمان های خانگی
در صورت ابتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه، با رعایت موارد زیر احساس بهتری خواهید داشت و همچنین صدمات کمتری به ریه تان وارد خواهد شد:
• کنترل کردن تنفس.با پزشک یا درمانگر تنفسی تان، درباره استفاده از تکنیک های تنفسی موثر در طول روز، وضعیت تنفس و تکنیک های آرام سازی در هنگام وقوع تنگی نفس، مشورت کنید.
• تمیز کردن مجاری هوایی.در بیماری مزمن انسدادی ریه، موکوس ها بر روی مجاری هوایی جمع می شوند و به سختی تمیز می شوند.کنترل سرفه، نوشیدن مقدار زیادی آب و استفاده از بخور، می تواند کمک کننده باشد.
• ورزش منظم.ورزش کردن با وجود داشتن مشکلات تنفسی، سخت به نظر می آید اما ورزش منظم قدرت کلی بدن و همچنین استقامت و قدرت ماهیچه های تنفسی را افزایش می دهد.با پزشکتان درباره ورزش مناسب تان، صحبت کنید.
• خوردن غذاهای سالم.داشتن یک رژیم غذایی سالم شما را قوی نگه می دارد.در صورت داشتن کمبود وزن، پزشک استفاده از مکمل های غذایی را توصیه خواهد کرد.در صورت داشتن اضافه وزن، کم کردن وزن ارتباط مستقیم با بهبودی تنفس تان دارد.مخصوصاً در دوره های تشدید بیماری.
• دوری کردن از دود سیگار و آلودگی هوا.علاوه بر ترک سیگار، مهم است که از قرار گرفتن در معرض هر نوع دود دیگری نیز خودداری کنید.قرار گرفتن در معرض دود سیگار، آسیب های ریوی را شدید تر خواهد کرد.آلودگی های هوایی دیگر نیز، شش ها را تحریک می کند پس قبل از بیرون رفتن، از طریق اخبار پیش بینی هوا، کیفیت هوای آن روز را چک کنید.
• به صورت منظم به ملاقات پزشکتان بروید.حتماً ملاقات با پزشکتان را ادامه دهید حتی اگر احساس می کنید که حالتان بهتر شده است.بررسی شش ها به صورت منظم، بسیار اهمیت دارد.حتماً مطمئن شوید که واکسن سالیانه خود را تزریق کرده اید زیرا واکسیناسیون در فصل پاییز از ایجاد عفونت هایی که باعث تشدید بیماری مزمن انسدادی ریه می شوند، جلوگیری خواهد کرد.همچنین از پزشک زمان تزریق واکسن ذات الریه را نیز بپرسید.اگر علائمتان بدتر شدند و متوجه بروز نشانه های عفونت شدید، به پزشکتان بگویید.
راهکارهایی برای کنار آمدن با بیماری
زندگی کردن همراه با بیماری مزمن انسدادی ریه، می تواند یک چالش باشد مخصوصاً زمان هایی که نفس کشیدن نیز مشکل می شود.امکان دارد که مجبور شوید تا از بعضی از فعالیت های مورد علاقه تان، دست بکشید.خانواده و دوستانتان ممکن است که در وفق دادن خودشان با تغییرات جدید شما، مشکل داشته باشند.
به اشتراک گذاشتن ترس ها و احساساتتان با خانواده ، دوستان و پزشک، کمکتان خواهد کرد.همچنین ممکن است تا بخواهید به گروه های پشتیبانی مبتلایان به بیماری مزمن انسدادی ریه، بپیوندید.اگر احساس افسردگی یا خستگی مفرط می کنید، بهتر است که از مشاوره یا دارو بهره مند شوید.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
اگر ارائه دهنده مراقبت های اولیه به وجود بیماری مزمن انسدادی ریه در شما شک‌کرده باشد،شما را به یک متخصص ریه(پزشکی که در زمینه بیماری های ریوی متخصص است) ارجاع خواهد داد.
آن چه می توانید انجام دهید
قبل از ملاقات با پزشک،بهتر است تا جواب سوال های زیر را در یک لیست یادداشت کنید:
• تا به حال چه علائمی را تجربه کرده اید؟ آنها در چه زمانی شروع شده اند؟
• چه چیزی علائم شما را بهتر یا بدتر می کند؟
• آیا شخصی از افراد خانواده تان مبتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه هست؟
• آیا تا به حال برای بیماری مزمن انسدادی ریه تان، درمانی انجام داده اید؟اگر چنین است چه نوع درمانی بوده و آیا تاثیری داشته است؟
• آیا در حال حاضر، تحت درمان برای بیماری دیگری هستید؟
• چه داروها و مکمل هایی را بصورت منظم استفاده می کنید؟
هنگام رفتن به ملاقات پزشک، بهتر است که یکی از دوستان یا اعضای خانواده تان را همراه با خود ببرید.هنگامی که مشغول به گوش دادن یک مشکل پزشکی پیچیده مانند بیماری مزمن انسدادی ریه هستید، دو گوش بهتر از یک گوش است.در صورت لزوم از سخنان پزشک، یادداشت بردارید.
از پزشک چه انتظاری می رود
ممکن است که پزشک، تعدادی از سوالات زیر را از شما بپرسد:
• چه مدتی است که سرفه می کنید؟
• آیا به راحتی به تنگی نفس دچار می شوید؟
• آیا متوجه صدای خس خس هنگام تنفس تان، شده اید؟
• آیا در حال حاضر سیگاری هستید؟
• آیا تمایل به ترک آن دارید؟
با توجه به پاسخ ها، علائم و نیازهایتان، پزشک ممکن است سوال های اضافه تری نیز بپرسد.پیش بینی کردن سوال ها و آماده کردن جواب برایشان، می تواند کمک کند تا شما بتوانید وقت بیشتری را با پزشک صرف کنید.