نگاه کلی
بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) اصطلاحی است که برای طیف وسیعی از عارضه های کبدی که در افرادی که به مقدار کم یا اصلا الکل مصرف نمیکنند اتفاق می افتد. همانطور که از نام آن پیداست، ویژگی اصلی NAFLD ذخیره بیش از حد چربی در سلول های کبدی است.
NAFLD به طور فزاینده ای در سراسر جهان، به ویژه در کشورهای غربی رایج است. در ایالات متحده، شایع ترین شکل بیماری مزمن کبدی است، که حدود یک چهارم جمعیت را تحت تأثیر قرار می دهد.
برخی از افراد مبتلا به NAFLD، به استاتوهپاتیت غیرالکلی (NASH) نیز مبتلا می شوند که یک شکل تهاجمی از بیماری کبد چرب می باشد و مشخصه آن التهاب کبدی می باشد و ممکن است به سمت زخم پیشرفته (سیروز) و نارسایی کبد منجر شود. این آسیب شبیه به آسیب ناشی از مصرف زیاد الکل می باشد.
علائم
NAFLD معمولا ً باعث هیچ نشانه و علامتی نمی شود. اگر هم علامتی داشته باشد شامل موارد زیر خواهد بود:
- خستگی
- درد یا ناراحتی در قسمت فوقانی راست شکم
علامت ها و نشانه های احتمالی NASH و زخم پیشرفته (سیروز) شامل موارد زیر است:
- تورم ناحیه شکمی (آسیت)
- بزرگ شدن رگ های خونی فقط در زیر سطح پوست
- بزرگ شدن طحال
- قرمز شدن کف دست
- زرد شدن پوست و چشم (زردی)
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
اگر علائم و نشانه های مداومی دارید که باعث نگرانی شما می شود، از پزشک تان وقت بگیرید.
علل بیماری
کارشناسان دقیقا نمی دانند چرا در برخی افراد، چربی در کبد تجمع یافته در حالی که در دیگران این عارضه دیده نمی شود.همچنین، اطلاعات محدودی از اینکه چرا برخی از کبد های چرب منجر به التهاب شده و تا سیروز پیشرفت می کند، وجود دارد.
NAFLD و NASH هر دو به موارد زیر مرتبط هستند:
- اضافه وزن یا چاقی
- مقاومت به انسولین. سلول های فرد، قند را در پاسخ به هورمون انسولین دریافت نمیکند.
- قند خون بالا (قند خون بالا)، نشان دهنده بیماری پیش دیابتی یا دیابت نوع 2
- سطوح بالا چربی ها، به ویژه تری گلیسرید ها در خون
- به نظر می رسد که ترکیب این مشکلات به افزایش رسوب چربی در کبد می انجامد. برای برخی از افراد، این چربی اضافی به عنوان یک سم برای سلول های کبد عمل می کند، و باعث التهاب کبد و NASH می شود، که ممکن است منجر به ایجاد زخم های عمیق در کبد شود.(زخم های عمیق-اسکار)
عوامل خطرساز (ریسک فاکتورها)
طیف گسترده ای از بیماری ها و شرایط می تواند خطر ابتلا به NAFLD فرد را افزایش دهد، از جمله:
- کلسترول بالا
- سطوح بالای تری گلیسیرید در خون
- سندرم متابولیک
- چاقی، به ویژه هنگامی که چربی در شکم متمرکز می شود
- سندرم تخمدان پلی کیستیک(کیست های متعدد)
- آپنه در خواب یا اختلال تنفسی درخواب ( به صورت دم های عمیق و بازدم وقفه دار رخ میدهد)
- دیابت نوع 2
- کم کاری تیروئید (هیپوتیروئیدیسم)
- کم کاری غده هیپوفیز (هیپوفیتاریسم)
NASH در این گروه ها بیشتر رخ می دهد:
- افراد مسن تر
- افراد مبتلا به دیابت
- افرادی با چربی متمرکز در شکم (شکم آنها به علت چربی، بزرگ است)
- تشخیص NAFLD از NASH بدون انجام آزمایش های بیشتر دشوار است.
عوارض بیماری
عارضه اصلی NAFLD و NASH سیروز است که آخرین مرحله از زخم عمیق در کبد است. سیروز در پاسخ به آسیب کبدی مانند التهاب در NASH رخ می دهد،. همانقدر که کبد تلاش می کند بافت ملتهب را از بین ببرد، به همان میزان نیز به دنبال ایجاد فیبروزیس(جانشینی پارانشیم اصلی کبد با بافت پیوندی-از کار افتادن فعالیت ناحیه) می باشد. با ادامه التهاب، فیبروزیس گسترش می یابد تا بافت کبد را بیشتر در بربگیرد.
اگر این روند قطع نشود، سیروز می تواند منجر به:
- تولید مایع در شکم (آسیت- تورم ناحیه شکم)
- ورم سیاهرگ ها در مری (واريس مری) که می تواند در هم بپيچد و خونريزی کند
- گیجی، خواب آلودگی و لکنت زبان (آنسفالوپاتی کبدی)
- سرطان کبد
- نارسایی کبد مرحله اخر، به این معنی است که کبد از عملکرد متوقف شده است
بین 5٪ تا 12٪ از افراد مبتلا به NASH به سیروز کبدی نیز مبتلا خواهند شد.
پیشگیری از بروز بیماری
برای کاهش خطر ابتلا به NAFLD:
- یک رژیم غذایی سالم انتخاب کنید. یک رژیم غذایی گیاهی سالم را انتخاب کنید که سرشار از میوه ها، سبزیجات، غلات کامل و چربی های سالم باشد.
- حفظ وزن سالم. در صورت اضافه وزن یا چاقی، تعداد کالری های هر روز را کم کنید و بیشتر ورزش کنید. اگر وزن سالم دارید، با انتخاب رژیم غذایی سالم و ورزش کردن، برای حفظ آن تلاش کنید.
- ورزش. بیشتر روزهای هفته را ورزش کنید. اگر قبلا به طور منظم ورزش نمیکردید حتما از پزشک خود تاییدیه جهت انجام ورزش منظم، بگیرید.
تشخيص
از آنجا که NAFLD در اکثر موارد علائمی ایجاد نمی کند، هنگامی که آزمایشاتی که به دلایل دیگر انجام می شوند به مشکل کبدی اشاره می کنند، اغلب مورد توجه پزشکی قرار می گیرد. اگر کبد در سونوگرافی غیر معمول به نظر برسد یا آزمایش آنزیم کبد غیر طبیعی باشد، این اتفاق می افتد.
تست های انجام شده برای مشخص کردن تشخیص و تعیین شدت بیماری عبارتند از:
- تست خون
- تعداد کامل سلولهای خونی (سلولهای خونی اعم از گلبول قرمز و پلاکت و گلبول سفید)
- آنزیم کبد و تست عملکرد کبد
- تست هپاتیت مزمن ویروسی (هپاتیت A، هپاتیت C و... )
- تست غربالگری بیماری سلیاک ( نقص در جذب و هضم، بیشتر در کودکان)
- قند خون ناشتا
- هموگلوبین A1C، که نشان می دهد که قند خون شما چقدر پایدار است
- سطح چربی خون , که چربی خون را اندازه گیری می کند, مانند کلسترول و تری گلیسیرید
روش های تصویربرداری
روش های تصویربرداری که برای تشخیص NAFLD استفاده می شوند عبارتند از:
- سونوگرافی شکم. اغلب یک تست اولیه است برای زمانی که به بیماری کبدی مشکوک میشویم.
- توموگرافی کامپیوتری (سی تی اسکن) یا تصویربرداری تشدیده مغناطیسی (MRI) از شکم (ام آر آی). این تکنیک ها فاقد توانایی تشخیص NASH از NAFLD هستند، اما هنوز هم ممکن است مورد استفاده قرار گیرد.
- الاستوگرافی. شکل توسعه یافته سونوگرافی است که قوام کبد فرد را اندازه گیری می کند. قوام کبد نشان دهنده فیبروزیس یا زخم است.
- الاستوگرافی تشدیده مغناطیسی. با ترکیب تصویربرداری ام آر آی با امواج صوتی کار می کند تا یک نقشه بصری (الاستوگرام) ایجاد کند که قوام بافت های بدن را نشان می دهد.
معاینه بافت کبد
اگر آزمایش های دیگر بی نتیجه باشند، پزشک ممکن است برداشتن نمونه ای از بافت از کبد (بیوپسی کبد) را توصیه کند. نمونه بافت در یک آزمایشگاه بررسی می شود تا نشانه التهاب و زخم در آن دیده شود.
بیوپسی کبد کمی آزاردهنده است ولی خطرات کمی دارد که پزشک با جزئیات تمام اطلاعات آن را در اختیارتان قرار می دهد. این عمل توسط یک سوزن انجام می شود، که از طریق دیواره شکم به کبد وارد می شود.
درمان
درمان اولیه معمولا شامل کاهش وزن از طریق ترکیبی از یک رژیم غذایی سالم و ورزش است. کاهش وزن باعث کمک به NAFLD می شود. در حالت ایده آل، کاهش وزن تا ۱۰ درصد وزن بدن مطلوب است، اما بهبود عوامل خطر زمانی آشکار می شوند و خودشان را به وضوح نشان می دهند که ۳ تا ۵ درصد وزن اولیه خود را کم کرده باشید. جراحی کاهش وزن نیز گزینه ای برای کسانی است که نیاز به از بین بردن میزان زیادی از اضافه وزن خود را دارند.
برای کسانی که به دلیل NASH سیروز کبدی دارند، پیوند کبد می تواند یکی از گزینه ها باشد.
درمان ها در آینده
هیچ درمان دارویی توسط سازمان غذا و دارو برای بیماری کبد چرب غیرالکلی تأیید نشده است، اما چند دارو با نتایج امیدوار کننده ای مورد مطالعه قرار گرفته اند.
سبک زندگی و درمان های خانگی
با کمک پزشک، شما می توانید گام هایی را برای کنترل بیماری کبد چرب غیر الکلی خود بردارید. شما می توانید کارهای زیر را انجام دهید:
وزن کم کنید. در صورت اضافه وزن یا چاقی، هر روز تعداد کالری هایی را که مصرف می کنید را کاهش دهید و فعالیت بدنی خود را افزایش داده تا وزن خود را کم کنید. کاهش کالری کلید کاهش وزن و مدیریت این بیماری است. اگر فردی در گذشته سعی کرده وزنش را کم کند و ناموفق بوده، از پزشک خود کمک بگیرد.
یک رژیم غذایی سالم انتخاب کنید. رژیم غذایی سالم که سرشار از میوه ها، سبزیجات و غلات کامل است را مصرف کنید و تمام کالری های مصرف شده را تحت نظر داشته باشید.
ورزش کردن و فعال بودن. در بیشتر روز های هفته، حداقل 30 دقیقه ورزش داشته باشید. اگر در حال تلاش برای کاهش وزن خود باشید ممکن است به این نتیجه برسید که ورزش بیشتر، کمک کننده است. اما اگر در حال حاضر ورزش را به طور منظم انجام نداده اید، برای شروع، تاییدیه پزشک خود را دریافت کنید و به آرامی ورزش را شروع کند.
دیابت خود را کنترل کنید. دستورالعمل های پزشک خود را برای تحت کنترل داشتن دیابت خود دنبال کنید. داروهای خود را همانطور که توصیه شده مصرف کنید و قند خون خود را مرتبا بررسی کنید.
کلسترول خود را کاهش دهید. رژیم غذایی گیاهی سالم، ورزش و داروها می تواند به حفظ کلسترول و تری گلیسیرید در سطوح سالم کمک کند.
از کبد خود محافظت کنید. از چیزهایی که فشار اضافی بر روی کبد شما قرار داده است اجتناب کنید. مثلا ً الکل نخورید. دستورالعمل های مربوط به تمام داروها و داروهای بدون نسخه را دنبال کنید. قبل از استفاده از هر گونه درمان های گیاهی با پزشک خود مشورت کنید. زیرا همه داروهای گیاهی بدون عوارض نیستند.
درمان جایگزین
هیچ درمان جایگزینی برای درمان بیماری کبد چرب غیر الکلی ثابت نشده است. اما محققان در حال مطالعه هستند که آیا برخی از ترکیبات طبیعی می توانند مفید باشند یا خیر، که این ترکیبات شامل موارد زیر می باشد:
ویتامین E. در تئوری، ویتامین E و سایر ویتامین ها تحت عنوان آنتی اکسیدان ها می توانند با کاهش یا خنثی کردن آسیب ناشی از التهاب به محافظت از کبد کمک کند. اما تحقیقات بیشتری نیاز است.
برخی از شواهد نشان می دهد مکمل های ویتامین E ممکن است برای افراد مبتلا به آسیب کبدی ناشی از بیماری کبد چرب غیر الکلی مفید باشد. اما ویتامین E با افزایش خطر مرگ در مردان،و افزایش خطر ابتلا به سرطان پروستات ارتباط دارد.
قهوه. در مطالعات افراد مبتلا به بیماری کبد چرب غیرالکلی، کسانی که نوشیدن دو یا چند فنجان قهوه در روز را گزارش کرده اند، آسیب کبدی کمتری نسبت به کسانی که کمتر قهوه مصرف کردند یا اصلا قهوه مصرف نکردند، داشته اند. هنوز مشخص نیست که قهوه چگونه ممکن است آسیب کبدی را تحت تاثیر قرار دهد، اما یافته ها نشان می دهد که ممکن است حاوی ترکیبات خاصی باشد که در مبارزه با التهاب نقش دارد.
اگر شما تا الان قهوه خورده اید این نتایج احساس بهتری درباره ی نوشیدن قهوه صبحگاهیتان به شما میدهد. اما اگر شما در حال حاضر قهوه نمی نوشید، این احتمالا دلیل خوبی برای شروع آن نیست. درباره مزایای قهوه با پزشک خود مشورت کنید.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
اگر علائم و نشانه هایی دارید که شما را نگران می کند قرار ملاقات با پزشک خانواده یا پزشک مراقبت های اولیه تنظیم کنید. اگر پزشک شما مشکوک باشد که ممکن است مشکل کبدی، مانند بیماری کبد چرب غیرالکلی داشته باشید، ممکن است شما را به پزشک متخصص کبد (هپاتولوژیست) ارجاع دهد.
چون قرار ملاقات ها مختصر هستند، بهتر است به خوبی آماده باشید. در اینجا برخی از اطلاعات برای کمک به شما و انتظاراتی که باید از پزشک خود داشته باشید، آماده شده است.
آن چه می توانید انجام دهید
از هرگونه محدودیت پیش از قرارملاقات آگاه باشید. هنگامی که قرار ملاقات را تنظیم میکنید، حتماً بپرسید که آیا پیشاپیش کاری برای انجام دادن وجود دارد یا خیر، مانند محدود کردن رژیم غذایی.
هرنوع علائمی که تجربه میکنید را یادداشت کنید، چه مرتبط با بیماری و چه نامربوط به آن.
فهرستی از تمام داروها، ویتامین ها یا مکمل هایی که مصرف می کنید، تهیه کنید.
هر گونه مدارک پزشکی مرتبط را همراه داشته باشید،مانند سوابق هر آزمایشی که مربوط به وضعیت فعلی شما است.
از یک دوست یا یک عضو خانواده بخواهید که همراه شما بیاید. گاهی اوقات فهم تمام اطلاعات ارائه شده در طول قرار ملاقات می تواند سخت باشد. کسی که شما را همراهی می کند، ممکن است چیزهایی که شما فراموش کرده اید یا متوجه نشده اید را به یاد بیاورد.
سوالات خودرا یادداشت کنید تا از پزشک خود بپرسید.
اگر شما متوجه شدید که بیماری کبد چرب غیر الکلی دارید، برخی از سوالات اساسی برای پرسيدن عبارتند از:
آیا وجود چربی در کبد به سلامتی ام صدمه میزند؟
بيماري کبد چرب من به شکل جدي تري پيشرفت مي کند؟
گزینه های درمان من چه هستند؟
چه کاری می توانم انجام دهم تا کبدم سالم بماند؟
من بیماری دیگری هم دارم که باتوجه به آن فعالیت های خاصی را رعایت میکنم. چگونه می توانم آنها را به بهترین روش با هم مدیریت کنم؟
بايد به متخصص مراجعه کنم؟ بيمه من آن را پوشش می دهد؟
بروشور يا یادداشت های چاپ شده ديگری وجود دارد که بتوانم با خودم ببرم؟ چه وب سایت هایی را برای کسب اطلاعات بیشتر پیشنهاد می کنید؟
براي يک ملاقات دیگر هم برنامه ريزي کنم؟
علاوه بر سوالاتی که برای پرسيدن از پزشک خود آماده کرده ايد، در طول وقت ملاقات از پرسيدن سوالاتی که برای شما پیش می آید تردید نکنید.
از پزشک چه انتظاری می رود
پزشک شما احتمالاً از شما چند سوال می پرسد، مانند:
آیا شما هیچ نشانه ای، مانند زرد شدن چشم ها یا پوست و درد یا تورم در شکم را تجربه کرده اید؟
اگر شما در آن زمان آزمایشی انجام داده اید، چه نتایجی داشته است؟
آیا الکل میخورید؟
چه داروهایی مصرف می کنید، از جمله داروهای بدون نسخه و مکمل ها؟
آیا تا به حال به شما گفته شده که هپاتیت دارید؟
آیا افراد دیگر در خانواده شما بیماری کبدی دارند؟