نگاه کلی
بیماری گریوز نوعی اختلال در سیستم ایمنی بدن است که منجر به تولید بیش از حد هورمون های تیروئید (پرکاری تیروئید) می شود. اگرچه تعداد زیادی از اختلالات ممکن است منجر به پرکاری تیروئید شود اما بیماری گریوز یک علت شایع است.
هورمون های تیروئید بسیاری از سیستم های بدن را تحت تأثیر قرار می دهند بنابراین علائم و نشانه های بیماری گریوز می تواند دامنه وسیعی داشته باشد. اگرچه هر فردی ممکن است به این بیماری مبتلا شود اما بیشتر در بین خانم ها و در افراد کمتر از ۴۰ سال مشاهده می شود.
علائم
- اضطراب و تحریک پذیری
- لرزش دست ها یا انگشتان
- حساسیت به گرما و افزایش تعریق یا داشتن پوستی گرم و مرطوب
- کاهش وزن با وجود عادات غذایی معمول
- بزرگ شدن غده تیروئید (گواتر)
- تغییر در چرخه قاعدگی
- اختلال نعوظ یا کاهش میل جنسی
- تکرر دفع مدفوع
- برآمدگی چشم (گریوز چشمی)
- خستگی
- پوستی ضخیم و قرمز معمولاً در نواحی مختلف ساق پا یا بالای پا ( گریوز پوستی)
- ضربان قلب سریع یا نامنظم (تپش قلب)
- اختلال خواب
گریوز چشمی
حدود ۳۰٪ افراد مبتلا به بیماری گریوز برخی از علائم و نشانه های این عارضه را نشان می دهند. در گریوز چشمی، التهاب و سایر حوادث سیستم ایمنی بدن بر روی عضلات و سایر بافت های اطراف چشم فرد بیمار تأثیر می گذارد. علائم و نشانه های گریوز چشمی عبارتند از:
- چشم های برآمده
- احساس وجود شن در چشم ها
- فشار یا درد در چشم
- پلک های پف کرده یا جمع شده
- چشم های قرمز یا ملتهب
- حساسیت به نور
- دو بینی
- کاهش بینایی
گریوز پوستی
حالت غیرمعمول بیماری گریوز، گریوز پوستی است که در آن پوست ساق ها یا بالای پاها، قرمز و ضخیم می شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
برخی از بیماری ها می توانند علائم و نشانه های مرتبط با بیماری گریوز را ایجاد کنند. در صورت مشاهده هرگونه مشکل احتمالی مربوط به بیماری گریوز، برای تشخیص سریع و دقیق به پزشک مراجعه نمایید.
در صورت داشتن علائم و نشانه های مربوط به قلب مانند ضربان قلب سریع یا نامنظم و یا افت بینایی، به دنبال امدادهای فوری پزشکی باشید.
علل بیماری
بیماری گریوز به دلیل سوء عملکرد سیستم ایمنی بدن در برابر بیماری ها ایجاد می شود. علت ایجاد این اتفاق، هنوز مشخص نمی باشد.
سیستم ایمنی بدن به طور معمول آنتی بادی که برای هدف قرار دادن یک ویروس خاص، باکتری یا ماده خارجی دیگر طراحی شده است را تولید می کند. در بیماری گریوز - به دلایلی که به خوبی درک نشده است - سیستم ایمنی بدن یک آنتی بادی برای یک قسمت از سلول های غده تولید کننده هورمون در گردن (غده تیروئید) تولید می کند.
معمولاً عملکرد تیروئید توسط هورمونی که از غده کوچک در قاعده مغز (غده هیپوفیز) ترشح می شود، تنظیم خواهد شد. آنتی بادی مرتبط با بیماری گریوز - آنتی بادی گیرنده تیروتروپین (TRAb) - مانند هورمون تنظیم کننده هیپوفیز عمل می کند. این به آن معنی است که TRAb، تنظیم طبیعی تیروئید را نادیده می گیرد و باعث تولید بیش از حد هورمون های تیروئید می شود (پرکاری تیروئید).
علت گریوز چشمی
گریوز چشمی در اثر تجمع برخی از کربوهیدرات ها در ماهیچه ها و بافت های پشت چشم ایجاد می شود - علت آن نیز مشخص نیست. به نظر می رسد که همان آنتی بادی که می تواند باعث اختلال در عملکرد تیروئید شود، باعث "جذب" بافت های اطراف چشم نیز خواهد شد.
گریوز چشمی اغلب همزمان با پرکاری تیروئید یا چند ماه بعد ظاهر خواهد شد اما علائم و نشانه های مربوط به چشم ممکن است ، سال ها قبل یا بعد از شروع پرکاری تیروئید ظاهر شوند. حتی در صورت عدم پرکاری تیروئید نیز گریوز چشمی می تواند رخ دهد.
عوامل خطرساز (ریسک فاکتورها)
اگرچه هر کسی می تواند به بیماری گریوز مبتلا شود اما عوامل زیادی از جمله موارد زیر، خطر ابتلا به این بیماری را افزایش خواهند داد:
سابقه خانوادگی. از آنجا که سابقه خانوادگی بیماری گریوز یک عامل خطر شناخته شده است، به احتمال زیاد، ژن یا ژن هایی وجود دارند که خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهند.
جنسیت. احتمال ابتلا به بیماری گریوز در زنان بسیار بیشتر از مردان است.
سن. بیماری گریوز معمولاً در افراد قبل از ۴۰ سالگی ایجاد می شود.
سایر اختلالات خود ایمنی. افرادی که به سایر اختلالات سیستم ایمنی بدن مانند دیابت نوع ۱ یا آرتریت روماتوئید مبتلا هستند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار خواهند گرفت.
استرس عاطفی یا جسمی. حوادث استرس زای زندگی یا بیماری ممکن است به عنوان محرکی برای شروع بیماری گریوز در میان افرادی که ژن هایی که خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهند را دارند، عمل کند.
بارداری. بارداری یا زایمان ممکن است خطر ابتلا به این اختلال را افزایش دهد مخصوصاً در زنانی که ژن هایی که خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهند را دارند.
سیگار کشیدن. سیگار کشیدن، بر سیستم ایمنی بدن تأثیر می گذارد و خطر ابتلا به بیماری گریوز را نیز افزایش خواهد داد. افراد سیگاری که به بیماری گریوز نیز مبتلا هستند، به شدت در معرض خطر ابتلا به بیماری گریوز چشمی قرار دارند.
عوارض بیماری
عوارض بیماری گریوز عبارتند از:
مسائل مربوط به بارداری. عوارض احتمالی بیماری گریوز در دوران بارداری شامل سقط جنین، زایمان زودرس، اختلال عملکرد تیروئید جنین، رشد ضعیف جنین، نارسایی قلب مادر زادی و پره اکلامپسی است. پره اکلامپسی یک بیماری مخصوص زنان باردار است که منجر به افزایش فشار خون و ایجاد سایر علائم و نشانه های جدی می شود.
اختلالات قلبی. بیماری گریوز در صورت عدم درمان، می تواند منجر به اختلالات ریتم قلب، تغییر در ساختار و عملکرد عضلات قلب و ناتوانی قلب در پمپاژ خون کافی به بدن شود (نارسایی قلبی).
طوفان تیروئیدی. یک عارضه نادر اما مرگبار بیماری گریوز، طوفان تیروئیدی است که به آن هایپرتیروئیدی تسریع شده یا بحران تیروتوکسیک نیز می گویند.احتمال ایجاد این عارضه در صورت عدم درمان پرکاری تیروئید شدید و یا درمان ناکافی آن، افزایش خواهد یافت.
افزایش ناگهانی و شدید هورمون های تیروئید می تواند اثرات زیادی از جمله تب، تعریق، استفراغ، اسهال، هذیان گویی، ضعف شدید، تشنج، ضربان قلب نامنظم، زردی پوست و چشم (زردی)، فشار خون شدید و کما ایجاد کند. طوفان تیروئیدی نیاز به امدادهای فوری پزشکی دارد.
استخوان های ترد و شکننده. پرکاری تیروئید درمان نشده می تواند منجر به ضعف و شکنندگی استخوان ها (پوکی استخوان) شود. قدرت استخوان ها تا حدی به مقدار کلسیم و سایر مواد معدنی موجود در آنها بستگی دارد. هورمون تیروئید بیش از حد، در توانایی بدن برای جذب کلسیم در استخوان ها اختلال ایجاد خواهد کرد.
تشخیص
پزشک برای تشخیص بیماری گریوز، فرد بیمار را مورد معاینه بدنی قرار می دهد و علائم و نشانه های بیماری گریوز را بررسی خواهد کرد. وی همچنین ممکن است در مورد سابقه پزشکی و خانوادگی بیمار نیز سوال و انجام آزمایش هایی از جمله موارد زیر را توصیه کند:
آزمایش خون. آزمایش خون به پزشک کمک خواهد کرد تا سطح هورمون تحریک کننده تیروئید (TSH) - هورمون هیپوفیز که معمولاً غده تیروئید را تحریک می کند - و سطح هورمون های تیروئید را تعیین کند. افراد مبتلا به بیماری گریوز معمولاً سطح TSH پایین تر از حد نرمال و سطح بالاتری از هورمون های تیروئید دارند.
پزشک ممکن است تست های آزمایشگاهی دیگری را برای اندازه گیری سطح آنتی بادی شناخته شده در ایجاد بیماری گریوز انجام دهد. معمولاً نیازی به تشخیص این بیماری نیست اما نتایجی که آنتی بادی ها را نشان نمی دهد ممکن است دلیل دیگری برای پرکاری تیروئید باشد.
جذب ید رادیواکتیو. بدن برای تولید هورمون های تیروئید به ید نیاز دارد.پزشک با دادن مقدار کمی ید رادیواکتیو به فرد بیمار و سپس اندازه گیری میزان آن در غده تیروئید او با دوربین اسکن ویژه، می تواند میزان جذب ید توسط غده تیروئید را تعیین کند. میزان ید رادیواکتیو غده تیروئید به پزشک کمک خواهد کرد تا تشخیص دهد که آیا بیماری گریوز علت پرکاری تیروئید است یا سایر بیماری ها. این آزمایش ممکن است با اسکن ید رادیواکتیو همراه باشد تا تصویری از الگوی جذب را نشان دهد.
سونوگرافی. سونوگرافی از امواج صوتی با فرکانس بالا برای تولید تصاویر از ساختارهای داخل بدن استفاده می کند و در صورت بزرگ شدن غده تیروئید می تواند آن را نشان دهد. این ماده در افرادی که نمی توانند تحت جذب ید رادیواکتیو قرار بگیرند مانند زنان باردار، بسیار مفید است.
آزمایش های تصویربرداری. اگر تشخیص بیماری گریوز از طریق ارزیابی بالینی مشخص نباشد، پزشک آزمایش های تصویربرداری ویژه ای مانند سی تی اسکن یا ام آر آی را تجویز خواهد کرد.
درمان
اهداف درمانی برای بیماری گریوز، جلوگیری از تولید هورمون های تیروئید و جلوگیری از تأثیر هورمون ها بر بدن است. برخی از این درمان ها عبارتند از:
ید درمانی رادیواکتیو
بیماران در این روش درمانی، ید رادیواکتیو (رادیو ید) را به صورت خوراکی مصرف می کنند. از آنجا که تیروئید برای تولید هورمون به ید احتیاج دارد، رادیو ید را به داخل سلول های خود می برد و تابش با گذشت زمان سلول های تیروئید پرکار را از بین خواهد برد. این امر معمولاً طی چند هفته تا چند ماه، باعث کوچک شدن غده تیروئید و کاهش تدریجی علائم خواهد شد.
رادیو ید درمانی ممکن است خطر بروز علائم جدید گریوز چشمی را افزایش دهد و یا علائم فعلی آن را تشدید کند. این عارضه جانبی معمولاً خفیف و موقتی است اما اگر فرد قبلاً مشکلات متوسط یا شدید چشمی داشته باشد، ممکن است این نوع درمان توصیه نشود.
سایر عوارض جانبی شامل حساسیت در ناحیه گردن و افزایش موقتی هورمون های تیروئید می باشد. رادیو ید درمانی برای معالجه زنان باردار یا زنانی که شیرده هستند استفاده نمی شود.
از آنجا که این روش درمانی باعث کاهش فعالیت تیروئید می شود، بعدها برای تأمین مقادیر طبیعی هورمون های تیروئید در بدن فرد به درمان نیاز خواهد داشت.
داروهای مؤثر روی تیروئید
این داروها در استفاده از ید برای تولید هورمون ها توسط تیروئید، اختلال ایجاد خواهند کرد. این داروها شامل پروپیل تیواوراسیل و متی مازول (تاپازول) می باشند.
از آنجا که خطر ابتلا به بیماری کبد بیشتر با مصرف پروپیل تیوراسیل دیده می شود، پزشکان معمولاً متی مازول را به عنوان اولین انتخاب در نظر می گیرند. با این وجود، پروپیل تیواوراسیل داروی ضد تیروئید ترجیحی در سه ماهه اول بارداری است زیرا متی مازول خطر کمی در ایجاد نقص های مادرزادی در جنین دارد. زنان باردار معمولاً پس از سه ماهه اول، مصرف متی مازول را شروع می کنند.
در صورت مصرف این دو دارو به شکل مجزا و بدون استفاده از سایر روش های درمانی، ممکن است در زمان دیگری عارضه پرکاری تیروئید، عود کند. مصرف بیش از یک سال از این دو دارو ممکن است نتایج طولانی مدت بهتری داشته باشد. داروهای ضد تیروئید همچنین ممکن است قبل یا بعد از رادیو ید درمانی به عنوان یک درمان مکمل استفاده شود.
عوارض جانبی هر دو دارو شامل ضایعات پوستی ، درد مفاصل، نارسایی کبدی یا کاهش گلبول های سفید خون مبارزه کننده با بیماری است.
مسدود کننده های بتا
این داروها مانع تولید هورمون های تیروئید نمی شوند اما جلوی تأثیر هورمون ها بر بدن را می گیرند. آنها ضربان نامنظم قلب، لرزش، اضطراب یا تحریک پذیری، عدم تحمل گرما، تعریق، اسهال و ضعف عضلانی را سریع تسکین می دهند.
داروهای مسدود کننده های بتا عبارتند از:
- پروپرانولول (ایندرال، اینوپران XL)
- آتنولول (تنورمین)
- متوپرولول (لوپرسول، توپرول XL)
- نادولول (کورگارد)
مسدود کننده های بتا اغلب برای افراد مبتلا به آسم تجویز نمی شوند زیرا این داروها ممکن است حمله آسم را تحریک کنند. این داروها همچنین ممکن است مدیریت دیابت را نیز پیچیده کنند.
عمل جراحی
جراحی برای برداشتن تمام یا بخشی از تیروئید (تیروئیدکتومی یا تیروئیدکتومی ساب توتال) نیز یک گزینه برای درمان بیماری گریوز است. فرد بیمار پس از جراحی، به احتمال زیاد برای تأمین مقادیر طبیعی هورمون های تیروئید در بدن خود به درمان نیاز خواهد داشت.
خطرات این جراحی شامل آسیب احتمالی عصب کنترل کننده تارهای صوتی و غدد ریز واقع در مجاورت غده تیروئید (غدد پاراتیروئید) می باشد.غدد پاراتیروئید، هورمونی تولید می کنند که سطح کلسیم خون را کنترل می کند.در صورتی که متخصص جراحی تیروئید فردی با تجربه باشد، احتمال ایجاد عوارض جانبی بسیار کم خواهد بود.بعد از این جراحی، فرد باید مادام العمر از داروهای تیروئید استفاده کند.
درمان گریوز چشمی
علائم خفیف گریوز چشمی را می توان با استفاده از اشک مصنوعی بدون نسخه در روز و ژل های روان کننده در شب کنترل کرد. اگر علائم شدیدتر باشد ، پزشک ممکن است موارد زیر را توصیه کند:
کورتیکواستروئیدها. درمان با کورتیکواستروئیدها مانند پردنیزون، تورم پشت کره چشم را کاهش دهد. عوارض جانبی این دارو شامل احتباس مایعات، افزایش وزن، افزایش سطح قند خون، افزایش فشار خون و تغییرات خلقی می باشد.
تپروتوموماب (تپتزا). این دارو هر سه هفته یک بار و به صورت داخل وریدی در بازو تزریق می شود.این دارو می بایست هشت مرتبه تزریق شود. این دارو می تواند عوارض جانبی مانند حالت تهوع، اسهال، گرفتگی عضلات و افزایش سطح قند خون را ایجاد کند. از آنجا که این دارو یک داروی جدید است، هنوز نقش آن در مدیریت گریوز پوستی مشخص نشده است.
عدسی منشوری. ممکن است به دلیل بیماری گریوز یا به عنوان عارضه جانبی جراحی برای بیماری گریوز، دو بینی پیش بیاید. اگرچه منشورها برای همه مفید نمی باشند اما منشورهای موجود در عینک ممکن است دید دوگانه را اصلاح کنند.
جراحی رفع فشار چشم. پزشک در این جراحی، استخوان بین حفره چشم (اربیت) و سینوس های فرد بیمار را - فضای هوای کنار اربیت- برمی دارد. این جراحی به چشم فضایی را می دهد تا به حالت اولیه خود برگردد.
این روش درمانی معمولاً در صورت وارد شدن فشار بر روی عصب بینایی، بینایی را تهدید خواهد کرد که ممکن است ، موجب از بین رفتن آن شود.دو بینی نیز از دیگر عوارض احتمالی این جراحی است.
رادیوتراپی چشم. این روش زمانی یک روش درمانی معمول برای این بیماری بود اما فواید آن هنوز مشخص نمی باشد. در این روش ، طی چندین روز از اشعه ایکس استفاده می کنند تا بخشی از بافت پشت چشم فرد بیمار را از بین ببرند. در صورت وخیم بودن مشکلات چشم، عدم تاثیر مصرف کورتیکواستروئیدها به تنهایی و عدم تحمل آنها، پزشک این روش را توصیه خواهد کرد.
گریوز چشمی همواره با درمان بیماری گریوز، بهبود نخواهد یافت. علائم این عارضه حتی ممکن است به مدت سه تا شش ماه بدتر شود. پس از آن، علائم و نشانه های گریوز چشمی معمولاً برای مدت یک سال پایدار می مانند و سپس اغلب به صورت خود به خودی بهبود خواهند یافت.
سبک زندگی و درمان های خانگی
در صورت ابتلا به بیماری گریوز، سلامت ذهنی و جسمی خود را در اولویت قرار دهید:
خوب غذا خوردن و ورزش می تواند باعث بهبود برخی از علائم در طول درمان شود و به طور کلی به بیمار کمک کند. به عنوان مثال از آنجا که تیروئید متابولیسم را کنترل می کند، فرد بیمار ممکن است در هنگام اصلاح پرکاری تیروئید تمایل به افزایش وزن داشته باشد. استخوان های شکننده نیز می توانند با بیماری گریوز اتفاق بیفتند و ورزش های همراه با تحمل وزن می توانند به حفظ تراکم استخوان کمک کنند.
کاهش استرس نیز مفید می باشد زیرا استرس ممکن است باعث ایجاد یا تشدید بیماری گریوز شود. گوش دادن به موسیقی، حمام آب گرم یا پیاده روی می تواند به آرامش فرد کمک کند و باعث ایجاد ذهنیت بهتری شود. با همکاری با پزشک خود، برنامه ای که شامل تغذیه مناسب، ورزش و آرامش در برنامه روزانه تان باشد را طراحی کنید.
در گریوز چشمی
در صورت ابتلا به گریوز چشمی، انجام مراحل زیر، به احساس بهتر شما کمک خواهند کرد:
گذاشتن کمپرس خنک بر روی چشم. رطوبت اضافی، چشم را آرام خواهد کرد.
استفاده از عینک آفتابی. هنگامی که چشم ها برجسته می شوند، در برابر اشعه ماورا بنفش آسیب پذیرتر و در مقابل نور شدید حساس تر می شوند.همچنین عینک آفتابی، تحریک چشم توسط باد را نیز کاهش خواهد داد.
استفاده از قطره چشمی روان کننده. قطره چشمی، احساس خشکی و خش روی سطح چشم را تسکین دهد. ژل بر پایه پارافین را نیز می توان شب ها استفاده کرد.
بلند نگه داشتن سر هنگام خواب. نگه داشتن سر بالاتر از بقیه بدن باعث کاهش تجمع مایعات در سر می شود و ممکن است از فشار چشم نیز بکاهد.
نکشیدن سیگار.سیگار، گریوز چشمی را تشدید خواهد کرد.
در گریوز پوستی
در صورت تاثیر این بیماری بر پوست (گریوز پوستی)، می توان از کرم ها و پمادهای بدون نسخه حاوی هیدروکورتیزون برای رفع تورم و قرمزی استفاده کرد. علاوه بر این، استفاده از باندهای کشی برای پا می تواند کمک کننده باشد.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
شما احتمالاً ابتدا به پزشک عمومی مراجعه خواهید کرد. او ممکن است شما را به یک متخصص اختلالات عملکرد هورمون و سیستم غدد درون ریز (متخصص غدد) ارجاع دهد.همچنین اگر به گریوز چشمی مبتلا شده باشید، پزشک شما را به یک چشم پزشک ارجاع خواهد داد.
در اینجا برخی از اطلاعات که در آماده شدن برای قرار ملاقات به شما کمک می کند و انتظاراتی که می بایست از پزشک خود داشته باشید، آورده شده است.
آنچه می توانید انجام دهید
- علائمی که تجربه می کنید را یادداشت کنید از جمله علائمی که به نظر می رسد ارتباطی با دلیل مراجعه تان به پزشک ندارند.
- اطلاعات شخصی اصلی از جمله سابقه پزشکی خانوادگی و هرگونه استرس عمده یا تغییرات اخیر زندگی را یادداشت کنید .
- لیستی از تمام داروها، ویتامین ها یا مکمل هایی که مصرف می کنید تهیه کنید. مقدار مصرف هر یک از آنها را نیز یادداشت کنید.
سوالاتی که می خواهید از پزشک خود بپرسید را یادداشت کنید.
تهیه لیستی از سوالات می تواند به شما کمک کند تا از وقت خود با پزشک خود نهایت استفاده را ببرید. در مورد بیماری گریوز، برخی از سوالات اساسی که باید از پزشک بپرسید عبارتند از:
- به احتمال زیاد علت علائم من چیست؟
- به چه نوع آزمایش هایی نیاز دارم؟ آیا این آزمایش ها به آمادگی خاصی نیاز دارد؟
- آیا این بیماری موقتی است یا طولانی مدت؟
- چه روش های درمانی موجود است و کدام یک را توصیه می کنید؟
- چه نوع عوارض جانبی را باید از درمان انتظار داشته باشم؟
- من به بیماری های دیگری نیز مبتلا هستم چگونه می توانم این بیماری ها را به بهترین وجه با هم مدیریت کنم؟
- از کجا می توانم اطلاعات بیشتری در مورد بیماری گریوز پیدا کنم؟
از پزشک چه انتظاری می رود
پزشک احتمالاً تعدادی سوال از شما می پرسد. برای پاسخ به موارد زیر آماده باشید:
- اولین بار چه زمانی متوجه علائم خود شده اید؟
- آیا مرتباً علائمی دارید یا اینکه می آیند و می روند؟
- آیا اخیراً داروی جدیدی را شروع کرده اید؟
- آیا کاهش سریع یا ناخواسته وزن را تجربه کرده اید؟ چقدر از دست داده اید؟
- آیا تغییری در چرخه قاعدگی تان مشاهده کرده اید؟
- آیا دچار اختلال عملکرد جنسی شده اید؟
- آیا در خواب مشکل دارید؟