نگاه کلی
تنگی دریچه ریوی به معنای باریک شدن دریچه های موجود بین اتاقک پایین سمت راست قلب (بطن راست) و شریان های ریوی می باشد.در این عارضه، فلپ های دریچه (کاسپس) ممکن است ضخیم یا سفت شوند که این امر باعث کاهش جریان خون از طریق دریچه ها نیز خواهد شد.
معمولاً بیماری دریچه ریوی ناشی از یک مشکل قلبی است که پیش از تولد ایجاد می شود (نقص مادرزادی قلب) با این حال، بزرگسالان نیز ممکن است به تنگی دریچه ریوی (به عنوان عارضه یک بیماری دیگر) مبتلا شوند.
شدت بیماری تنگی دریچه ریوی از خفیف تا شدید متغیر است. برخی از افراد مبتلا به این عارضه، هیچگونه علامتی را تجربه نکرده و تنها به معاینات گاه به گاه پزشک، نیاز خواهند داشت.البته تنگی متوسط و شدید دریچه ریوی نیز ممکن است نیاز به تعمیر یا تعویض دریچه داشته باشد.
علائم
علائم و نشانه‌های تنگی دریچه ریوی بسته به میزان مسدود شدن جریان خون، متفاوت است. برخی از افراد مبتلا، هیچ گونه علائمی ندارند. افراد مبتلا به تنگی شدید دریچه ریوی نیز ابتدا علائم را در حین ورزش کردن متوجه می شوند.
علائم و نشانه های تنگی دریچه ریوی شامل موارد زیر می باشد:
- صدای فش فش مانند قلب (سوفل) که با گوشی پزشکی شنیده می شود
- خستگی
- تنگی نفس مخصوصاً در حین فعالیت
- درد قفسه سینه
- از دست دادن هوشیاری (غش کردن)
- پوست نوزادان مبتلا به تنگی دریچه ریوی و سایر نقایص مادرزادی قلب ممکن است کبود رنگ (سیانوتیک) به نظر برسد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
درصورت مشاهده این علائم در خود یا فرزندتان، به پزشک مراجعه نمایید:
- تنگی نفس
- درد قفسه سینه
- غش کردن
در صورت ابتلا شما یا فرزندتان به تنگی دریچه ریوی یا سایر مشکلات قلبی، تشخیص و درمان سریع، به کاهش خطر عوارض کمک خواهد کرد.
علل بیماری
تنگی دریچه ریوی اغلب یک نقص مادرزادی قلب است و علت دقیق آن نیز مشخص نیست.البته علت احتمالی ایجاد این امر می تواند این باشد که رشد دریچه ریوی با رشد کودک در رحم همخوانی ندارد.
دریچه ریوی از سه تکه بافت نازک به نام فلپ (کاسپ) ساخته شده است. کاسپ ها با هر ضربان قلب باز و بسته شده و اینگونه خون را در جهت درست خود به حرکت درمی آورند.
در تنگی دریچه ریوی، یک یا چند کاسپ ممکن است سفت یا ضخیم شده و یا به هم متصل شده باشند و این امر منجر به باز نشدن کامل دریچه شود. باز شدن دریچه کوچکتر، عبور جریان خون از محفظه پایین سمت راست قلب (بطن راست) را دشوارتر می سازد.همچنین در این هنگام به دلیل این که خون می بایست از طریق سوراخ کوچکتر عبور کند، فشار داخل بطن راست نیز افزایش یافته و این افزایش فشار وارد شده بر قلب در نهایت منجر به ضخیم شدن دیواره عضلانی بطن راست خواهد شد.
عوامل خطرساز (ریسک فاکتورها)
بیماری ها یا اختلالاتی که خطر تنگی دریچه ریوی را افزایش می دهند عبارتند از:
سرخک آلمانی (سرخچه). ابتلا به سرخک آلمانی (سرخچه) در دوران بارداری خطر تنگی دریچه ریوی در نوزاد را افزایش می دهد.
سندرم نونان. این اختلال ژنتیکی باعث ایجاد مشکلات مختلفی در ساختار و عملکرد قلب می شود.
تب روماتیسمی. این مورد جز عوارض گلودرد استرپتوکوکی می باشد و می تواند باعث آسیب دائمی به قلب از جمله دریچه های قلب شده و خطر ابتلا به تنگی دریچه ریوی را در مراحل بعدی زندگی افزایش دهد.
سندرم کارسینوئید. در این بیماری، یک تومور سرطانی نادر، مواد شیمیایی خاصی را در جریان خون آزاد کرده که باعث تنگی نفس، گرگرفتگی و سایر علائم و نشانه ها خواهد شد. برخی از افراد مبتلا به این سندرم دچار بیماری قلبی کارسینوئیدی می شوند که این بیماری به دریچه های قلب نیز آسیب می رساند.
عوارض بیماری
عوارض احتمالی تنگی ریه عبارتند از:
عفونت دیواره داخلی قلب (اندوکاردیت عفونی). افراد مبتلا به مشکلات دریچه قلب مانند تنگی ریوی، بیشتر در معرض خطر ابتلا به عفونت های باکتریایی که پوشش داخلی قلب را تحت تاثیر قرار می دهند، قرار می گیرند.
ضربان قلب نامنظم (آریتمی). افراد مبتلا به تنگی دریچه ریوی، بیشتر احتمال دارد که ضربان قلب نامنظم داشته باشند، مگر اینکه تنگی شدید باشد.ضربان قلب نامنظم ناشی از تنگی دریچه ریوی معمولاً کشنده نمی باشد.
ضخیم شدن عضله قلب. بطن راست قلب در تنگی شدید دریچه ریوی می بایست خون را با شدت بیشتری پمپاژ کند تا بتواند آن را به داخل شریان ریوی وارد کند. فشار روی قلب منجر به ضخیم شدن دیواره عضلانی بطن خواهد شد (هیپرتروفی بطن راست).
نارسایی قلبی. در صورتی که بطن راست قادر به پمپاژ درست خون نباشد، در نهایت نارسایی قلبی ایجاد خواهد شد. علائم نارسایی قلبی شامل خستگی، تنگی نفس و تورم پاها و شکم می باشد.
عوارض بارداری. خطرات عوارض حین زایمان در افرادی که تنگی شدید دریچه ریوی دارند بیشتر از سایر افراد می باشد.
تشخیص
تنگی دریچه ریوی اغلب در دوران کودکی تشخیص داده می شود با این حال ممکن است حتی تا اواخر زندگی نیز تشخیص داده نشود.
پزشک با کمک گوشی پزشکی، صدای قلب شما یا فرزندتان را گوش کرده و اینگونه صدای فش فش کردن (سوفل) ناشی از جریان خون متلاطم در سراسر دریچه باریک را خواهد شنید.
آزمایش هایی که برای تشخیص تنگی دریچه ریوی انجام می شوند نیز عبارتند از:
الکتروکاردیوگرام (ECG یا EKG). این آزمایش سریع و بدون درد، سیگنال های الکتریکی را در قلب ثبت می نماید.برای انجام این آزمایش، الکترودها بر روی قفسه سینه و گاهی اوقات بازوها و پاها قرار گرفته سپس سیم هایی، الکترودها را به یک کامپیوتر متصل کرده و اینگونه نتایج آزمایش نمایش داده خواهند شد. نوار قلب می تواند نحوه ضربان قلب را که ممکن است علائم ضخیم شدن ماهیچه قلب را نشان دهد به نمایش بگذارد.
اکوکاردیوگرام. در اکوکاردیوگرافی از امواج صوتی برای تولید تصاویری از قلب استفاده می شود. این آزمایش به پزشک اجازه می‌دهد تا نحوه چگونگی پمپاژ خون و تپش قلب را مشاهده کند. اکوکاردیوگرام همچنین ساختار دریچه ریوی و محل و شدت باریک شدن دریچه را نشان خواهد داد.
کاتتریزاسیون قلبی. در این روش، یک لوله نازک (کاتتر) به کشاله ران وارد شده و از طریق رگ های خونی به سمت قلب می رود سپس رنگ از طریق کاتتر به رگ های خونی تزریق شده تا آنها را در اسکن ساده (آنژیوگرافی کرونری) بیشتر نمایان کند.پزشکان همچنین از کاتتریزاسیون قلبی برای اندازه گیری فشار درون حفره‌های قلب استفاده می‌کنند تا متوجه شوند که خون با چه شدتی در قلب پمپاژ می شود.پزشک درصورت وجود عارضه تنگی دریچه ریوی با مقایسه تفاوت فشار خون بین اتاقک پایین قلب سمت راست و شریان ریوی، تعیین خواهد کرد که شدت این وضعیت در چه حدی می باشد.
سایر آزمایش های تصویربرداری.گاهی اوقات از تصویربرداری ام آر آی (MRI) و سی تی اسکن (CT) برای تایید تشخیص تنگی دریچه ریوی استفاده می شود.
درمان
درصورت داشتن تنگی خفیف دریچه ریوی بدون علائم تنها به معاینات گاه به گاه پزشک نیاز دارید اما چنانچه به تنگی دریچه ریوی متوسط یا شدید مبتلا هستید، ممکن است به جراحی قلب نیاز پیدا کنید.نوع جراحی نیز به سلامت کلی و ظاهر دریچه ریوی فرد بیمار بستگی دارد.
روش‌ها و جراحی قلبی که برای درمان تنگی دریچه ریوی استفاده می‌شوند عبارتند از:
بالون والولوپلاستی. پزشک در این روش، یک لوله انعطاف پذیر (کاتتر) را با یک بالون در نوک سرخرگ معمولاً در کشاله ران، وارد می کند. در این روش همچنین از اسکن ساده برای کمک به هدایت کاتتر به سمت دریچه باریک قلب استفاده می شود. پزشک در روش بالون والولوپلاستی، بالون را باد کرده و اینگونه دهانه دریچه را باز و در صورت نیاز فلپ های دریچه را نیز جدا کرده سپس بادکنک تخلیه شده و کاتتر و بالون نیز برداشته می شوند.
والولوپلاستی، جریان خون را در قلب بهبود بخشیده و علائم تنگی دریچه ریوی را نیز کاهش خواهد داد. با این حال، دریچه ممکن است دوباره باریک شود بنابراین برخی از افراد در آینده نیاز به تعمیر یا تعویض سوپاپ دارند.
تعویض دریچه ریوی. در صورتی که نتوان از گزینه بالون والولوپلاستی استفاده کرد ممکن است از روش هایی مانند جراحی قلب باز یا روش کاتتر برای جایگزینی دریچه ریوی استفاده شود. همچنین پزشک درصورت وجود سایر نقایص مادرزادی قلبی می تواند اغلب آن ها را در طی همان جراحی ترمیم کند.
افرادی که تعویض دریچه ریوی داشته اند می بایست پیش از انجام برخی از اقدامات یا جراحی های دندانپزشکی، برای جلوگیری از اندوکاردیت، آنتی بیوتیک مصرف کنند.
سبک زندگی و درمان های خانگی
درصورت داشتن بیماری دریچه ای، بسیار مهم است که اقداماتی را برای حفظ سلامت قلب خود انجام دهید. برخی از تغییرات سبک زندگی که می تواند خطر ابتلا به انواع دیگر بیماری های قلبی یا حمله قلبی را کاهش دهد، عبارتند از:
- ترک سیگار
- داشتن یک رژیم غذایی سالم برای قلب که شامل میوه ها و سبزیجات، محصولات لبنی کم چرب، غلات کامل و گوشت بدون چربی می شود
- حفظ وزن سالم
- ورزش منظم
آمادگی برای ملاقات با پزشک
در صورتی که تشخیص داده شود که شما یا فرزندتان به بیماری های دریچه ای مبتلا هستید به یک متخصص قلب، ارجاع داده می شوید.
در اینجا اطلاعاتی وجود دارد که به شما کمک می کند تا برای قرار ملاقات خود آماده شوید.
آنچه می توانید انجام دهید
- علائمی که خود یا فرزندتان دارید حتی علائمی که به دلیل مراجعه تان به پزشک نیز نامرتبط است را یادداشت کنید.
- اطلاعات شخصی کلیدی، از جمله استرس های شدید یا بیماری های اخیر را یادداشت کنید.
- تمام داروها، ویتامین ها و مکمل های مصرفی خود یا فرزندتان را فهرست کنید.
- سوالاتی که می خواهید از پزشکتان بپرسید را یادداشت کنید.
تهیه فهرستی از سوالات می تواند به شما کمک کند از زمان ملاقات با پزشکتان نهایت استفاده را ببرید. برخی از سوالات اساسی برای تنگی دریچه ریوی عبارتند از:
- محتمل ترین‌علت ایجاد علائم من یا فرزندم چیست؟
- آیا دلایل احتمالی دیگری نیز وجود دارد؟
- چه آزمایش هایی لازم است؟ آیا این آزمایش ها به آمادگی خاصی نیاز دارند؟
- آیا تنگی دریچه ریوی موقتی است یا طولانی؟
- چه درمان هایی در دسترس است و کدام را توصیه می کنید؟
- خطرات بالون ولوپلاستی یا جراحی قلب باز چیست؟
- آیا باید فعالیت خود یا فرزندم را محدود کنم؟
- آیا بروشور یا مواد چاپی دیگری وجود دارد که بتوانم آن را ببرم؟ چه وب سایت هایی را پیشنهاد می کنید؟
همچنین در پرسیدن هرگونه سوال دیگری که دارید نیز تردید نکنید.
از پزشک چه انتظاری می رود
پزشک احتمالاً تعدادی سؤال از جمله سوالات زیر را از شما خواهد پرسید:
- علائم تان از چه زمانی شروع شدند؟
- آیا علائم مداوم هستند یا گاه به گاه؟
- آیا علائم در حین فعالیت یا هنگام دراز کشیدن بدتر می شود؟
- آیا فکر می کنید که موردی وجود دارد که علائم را بهبود بخشد؟