نگاه کلی
دیستونی گردنی، که به آن تورتیکولیس اسپاسمودیک نیز گفته می شود، یک وضعیت دردناک است که در آن عضلات گردن به صورت غیرارادی منقبض می شوند و باعث چرخش های مکرر سر و گردن می شود. دیستونی گردن همچنین می تواند باعث شود سر به طور غیرقابل کنترل به جلو یا عقب متمایل شود.
این اختلال نادر می تواند در هر سنی رخ دهد اما اغلب در افراد میانسال و در زنان بیشتر از مردان رخ می دهد. علائم معمولاً به صورت تدریجی شروع می شوند و به اوج خود می رسند، مرحله ای که دیگر علائم از آن بدتر نمی شوند.
هیچ درمانی برای این نوع دیستونی وجود ندارد. این اختلال گاهی بدون درمان برطرف می شود، اما بهبودی کامل کمتر اتفاق می افتد تزریق سم بوتولینوم به عضلات آسیب دیده اغلب علائم بیماری را کاهش می دهد. در برخی موارد جراحی گزینه مناسبی است.
علائم
انقباض عضلات گردن میتواند باعث شود که سر در جهات مختلفی خم شده یا چرخش داشته باشد مانند:
- نزدیک شدن چانه به سمت شانه
- نزدیک شدن گوش به سمت شانه
- بالا رفتن یا پایین آمدن چانه
در اغلب موارد، دیستونی گردن باعث می‌شود که چانه به سمت شانه نزدیک شود. برخی از افراد ترکیبی از چند اختلال را به طور همزمان تجربه می‌کنند. در برخی موارد نیز حرکات سر غیرارادی می شوند. بسیار از افرادی که دچار دیستونی گردن هستند، از گردن‌درد نیز رنج می‌برند که این درد تا شانه‌ها ادامه دارد. این عارضه میتواند باعث بروز سردرد نیز شود. در برخی از بیماران، درد ناشی از دیستونی بسیار آزاردهنده و غیرقابل‌تحمل می‌شود.
علل بیماری
در اغلب موارد علت بروز دیستونی گردن نامعلوم است. برخی از افرادی که به دیستونی گردن مبتلا هستند، دارای سابقه خانوادگی ابتلا به این عارضه هستند و بنابراین عوامل ژنتیکی میتواند در بروز دیستونی مؤثر باشد. در برخی موارد، دیستونی گردن به آسیب‌های سر، گردن و شانه ارتباط داده می‌شود.
عوامل خطرساز (ریسک فاکتورها)
عواملی که موجب افزایش احتمال بروز دیستونی و کجی گردن می‌شوند عبارتند از:
سن: هرچند این بیماری در هر سنی میتواند بروز کند اما در اغلب موارد در سنین بالای ۳۰ سال ایجاد می‌شود.
جنسیت: زنان بیش از مردان به مشکل دیستونی گردن مبتلا می‌شوند.
سابقه خانوادگی: اگر یکی از اعضای نزدیک خانواده به مشکل دیستونی گردن یا انواع دیگر دیستونی مبتلاست، احتمال بروز آن در شما بیشتر است.
عوارض بیماری
در برخی از موارد انقباض غیرارادی عضلات گردن به سایر نواحی مجاور نیز گسترش پیدا می کند. شایع‌ترین نواحی که دچار این عارضه می‌شوند عبارتند از فک، بازو و تنه.
افراد مبتلا به دیستونی امکان دارد دچار زائده‌های استخوانی در ستون فقرات شوند که این عارضه میتواند فضای طناب نخاعی در کانال نخاعی را تنگ کرده و سپس موجب بروز گزگز و بی حسی دست و پاها می‌شود.
تشخیص
انجام معاینه‌ی فیزیکی به تنهایی برای تشخیص دیستونی گردن کافی است. با این حال پزشک انجام آزمایش خون و یا عکس برداری با اسکن ام آر آی را تجویز خواهد کرد تا وجود سایر بیماری‌های احتمالی که باعث بروز این اختلال شده‌اند را تشخیص دهد.
درمان
هیچ درمانی برای این بیماری وجود ندارد. در بعضی از افراد، علائم بیماری بدون درمان ناپدید شده اگرچه احتمال بازگشت بیماری وجود دارد، درمان بر کاهش علائم و نشانه ها متمرکز است.
دارو
سم بوتولونیوم ماده‌ای است فلج کننده که معمولاً برای رفع چین و چروک‌های صورت به کار می رود. می‌توان این ماده را مستقیماً در عضله‌ی منقبض گردن تزریق کرد. سم بوتولونیوم توسط شرکت‌های مختلفی با اسامی مختلفی تولید می‌شود از جمله: بوتاکس، دیسپورت، زئومین، مصپورت و مایوبلاک.
وضعیت اغلب افرادی که دچار دیستونی گردن هستند، با تزریق بوتاکس بهتر می‌شود. این تزریقات باید هر سه یا چهار ماه تکرار شوند.
برای بهبود نتایج و یا کاهش دوز مورد نیاز و یا تعداد دفعات تزریق، پزشک داروهای شل کننده‌ی عضلات را برای شخص تجویز می کند.
سایر روش های درمانی
تحریک حسی مانند لمس کردن سمت مخالف صورت یا پشت سر میتواند باعث شود که اسپاسم عضله به طور موقت متوقف شود. برای هر یک از بیماران، تحریک‌های حسی متفاوتی مؤثر هستند اما معمولاً با پیشرفت بیماری این تحریکات حسی نیز تأثیرپذیری خود را از دست می‌دهند.
کمپرس گرم و ماساژ دادن می‌توانند عضلات گردن و شانه را شل کنند. انجام تمرینات تقویت عضلات گردن و کشش گردن نیز میتواند مفید باشد.
علائم و نشانه‌ی دیستونی گردن با افزایش استرس و تنش‌های روحی، تشدید می‌شوند. بنابراین کنترل استرس اهمیت زیادی دارد.
جراحی و سایر روش ها
اگر درمان های با تهاجم کم کمکی نکرد، پزشک جراحی را به شخص پیشنهاد می دهد که مراحلی مانند زیر دارد:
- تحریک عمیق مغز. در این روش، یک سیم نازک از طریق سوراخ کوچکی که در جمجمه ایجاد می شود، به مغز هدایت می شود. نوک سیم در بخشی از مغز قرار دارد که حرکات را کنترل می کند. پالس های الکتریکی از طریق سیم ارسال می شوند تا سیگنال های عصبی را که باعث چرخش سر می شود قطع کنند.
- قطع اعصاب. گزینه دیگر، قطع اعصاب حامل سیگنال های انقباض به عضلات آسیب دیده به روش جراحی است.
راهکارهایی برای کنار آمدن با بیماری
در موارد شدید بیماری باعث احساس ناراحتی و ضعف در موقعیت های اجتماعی مختلف می شود و توانایی انجام فعالیت های روزمره مانند رانندگی کردن، کاهش شدیدی پیدا می کند. بسیاری از افراد مبتلا، احساس انزوا و افسردگی می کنند.
توجه داشته باشید شما تنها شخص مبتلا نیستید. تعدادی از سازمان ها و گروه های پشتیبانی به ارائه اطلاعات و پشتیبانی از شما و خانواده اختصاص داده شده اند(اگر به این اختلال مبتلا باشید و چه دوست یا عضوی از خانواده داشته باشید).
پزشک گروه های پشتیبانی را در منطقه به شخص پیشنهاد می دهد، یا تعدادی سایت خوب در اینترنت با اطلاعاتی در مورد گروه های پشتیبانی محلی وجود دارد.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
اگر علائم یا نشانه ای موجب نگرانیتان شد، به یک پزشک عمومی مراجعه کنید، سپس در صورت نیاز برای ارزیابی بیشتر به متخصصین مغز و اعصاب ارجاع داده می شوید.
آن چه می توانید انجام دهید
از آنجا که قرارها می توانند کوتاه باشند، از قبل برنامه ریزی کنید و لیستی بنویسید که شامل موارد زیر باشد:
- اطلاعاتی در مورد مشکلات پزشکی والدین یا خواهر و برادرهایتان
- تمام داروها و مکمل های غذایی که مصرف می کنید
- سوالاتی که می خواهید از پزشک بپرسید
از پزشک چه انتظاری می رود
پزشک برخی از سوالات زیر را می بپرسد:
- علائم از چه زمانی شروع شده است؟
- آیا علائم به مرور زمان بدتر شده است؟
- چه چیزی به تسکین علائم کمک می کند؟
- چه داروهایی استفاده می کنید؟