نگاه کلی
تخمدان پلی کیستیک یک بیماری هورمونی شایع در بانوان در سن باروری می باشد.بانوان با این مشکل ممکن است ، عادت ماهیانه غیر عادی یا طولانی مدت و یا میزان بیش از حد هورمون مردانه را داشته باشند.تخمدان ها ممکن است مجموعه های کوچک زیادی از مایعات ایجاد کنند که در نهایت در ترشح تخمک ها به بیرون موفق نشوند.
علائم
علائم و نشانه های تخمدان پلی کیستیک در زمان اولین خونریزی یک زن می تواند نمایان شود. به طور مثال بعضی مواقع می تواند در پاسخ به افزایش وزن قابل توجه بروز پیدا کند.
علائم و نشانه های آن می تواند متفاوت باشد. تشخیص زمانی صورت می گیرد که دو یا سه تا از علائم زیر در شما به وجود آید:
• عادت ماهیانه غیر معمول :عادت ماهیانه ی غیرمعمول ، طولانی مدت و یا غیر عادی یکی از علائم آن است.به طور مثال داشتن عادت ماهیانه کمتر از ۹ ماه در سال ، بیش از ۳۵ روز فاصله ی بین ۲ دوره و عادت ماهیانه ی غیر عادی و سنگین ، می تواند در این گروه از علائم قرار گیرد.
• آندروژن (هورمون جنسی) بیش از حد: هورمون مردانه ی بیش از اندازه می تواند باعث علائمی همچون موهای زائد در صورت و بدن و آکنه ی شدید شود.
• تخمدان پلی کیستیک: تخمدان حاوی فولیکول هایی است که تخمک را احاطه می کند، ممکن است بزرگ شود و باعث عملکرد غیر عادی تخمدان ها شود.علائم و نشانه های آن می تواند اگر فرد چاق باشد، شدید شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
اگر فرد تجربه ی ناباروری داشته باشد، از عادت ماهیانه خود نگران باشد ویا علائم وجود آندروژن مثل افزایش موهای زائد، آکنه و الگو های مردانه را در خود ببیند، بهتر است با پزشک خود درباره ی آن صحبت کند.
علل بیماری
علت اصلی آن مشخص نیست، عوامل زیر از عللی هستند که باعث افزایش این مشکل می شوند:
• انسولین:انسولین هورمون ساخته شده در پانکراس می باشد که به سلول ها این امکان را می دهد تا از قند که اصلی ترین ماده ی مصرفی است ، استفاده کنند.اگر سلول های بدن با عملکرد انسولین مخالفت کنند ، مقدار قند خون افزایش پیدا می کند و در نتیجه مقدار انسولین نیز افزایش می یابد و باعث افزایش آندروژن می شود که در فرایند تخمک گذاری اختلال ایجاد می کند.
• التهاب :این اصطلاح برای توصیف تولید گلبول های سفید در مقابله با عوامل بیماری زا استفاده می شود. مطالعات نشان می دهد که بانوان با مشکل تخمدان پلی کیستیک کمی التهاب را دارند که پلی کیستیک بودن آن باعث افزایش آندروژن می شود که می تواند مشکلات قلبی عروقی را به وجود آورد.
• ارثی:مطالعات نشان می دهد که ژنها می توانند این مشکل را به صورت ارثی به فرد انتقال بدهند.
• افزایش آندروژن:تخمدان ها دراین شرایط میزان غیر عادی و زیادی از آندروژن را که باعث افزایش موهای زائد و آکنه می شود را ایجاد می کند.
عوارض بیماری
عوارض ناشی از آن شامل :
• ناباروری
• دیابت حاملگی ویا حاملگی که باعث افزایش فشار خون شود.
• سقط جنین و یا زایمان زودرس
• التهاب شدید کبد که توسط امولسیون شدید چربی ایجاد می شود
• سندرم متابولیک که باعث افزایش فشار خون، افزایش قند خون و افزایش غیر عادی کلسترول و مشکلات قلبی و عروقی می شود.
• دیابت نوع ۲و پیش دیابت
• وقفه ی تنفسی (آپنه انسدادی خواب)
• افسردگی ، نگرانی و مشکلات تغذیه ای
• خونریزی غیر عادی رحم
• سرطان رحم
چاقی همراه با این عارضه بوده و می تواند عوارض این بیماری را تشدید کند.
تشخیص
هیچ تستی برای این بیماری وجود ندارد ، پزشک از روی تاریخچه ی پزشکی شما مثل عادت ماهیانه و تغییرات وزنی متوجه می شود.و از طریق تست های فیزیکی، رویش مو ، مقاومت به انسولین و آکنه ، آن را تشخیص می دهد.
پزشک ممکن است بعد از تشخیص موارد زیر را توصیه کند:
• تست لگن:شاید پزشک این تست ها را که برای تشخیص افزایش جرم ،رشد و بقیه مشکلات غیر عادی می باشد را ، به فرد توصیه کند.
• آزمایش خون :این تست برای اندازه گیری هورمون ها و آندروژن فرد و عادت ماهیانه ی غیر عادی موثر است همچنین انجام این تست می تواند میزان قند خون ، کلسترول و تری گلیسرید را مشخص کند.
• سونوگرافی:پزشک ممکن است سونوگرافی را به شما توصیه کند .که می تواند به وسیله ی آن شکل ظاهری تخمدان ها و یا ضخامت آن را بررسی کند.
اگر پزشک پلی کیستیک بودن تخمدان را تشخیص دهد ، انجام تست های بیشتری را توصیه می کند که شامل:
۱.کنترل مداوم فشار خون ، میزان قند، میزان کلسترول و تری گلیسرید
۲. غربالگری برای تشخیص افسردگی و نگرانی
۳. غربالگری برای تشخیص بی خوابی
درمان
درمان این بیماری بیشتر نگرانی های فردی شما را کنترل می کند. مانند :ناباروری، هیرسوتیسم (رشد بیش از اندازه ی مو در برخی از اندام ها)، آکنه و چاقی. درمان های تخصصی این مشکل با تغییر سبک زندگی و تغییر دارو ها امکان پذیر است.
تغییر سبک زندگی
پزشک شاید کم کردن وزن را به همراه یک رژیم غذایی کم کالری و تمرین های فیزیکی متعادل ، به شما توصیه کند. حتی کم کردن درصد کمی از وزنتان (مثلا ۵٪) می تواند تا حدی این مشکل را بهبود ببخشد.
کم کردن وزن می تواند باعث اثر بیشتر دارو های مخصوص PCOS یا تخمدان پلی کیستیک که پزشک به شما توصیه کرده است ، بشود و همچنین کمک به نا باروری نیز می کند.
داروها
۱.داروهای ضد بارداری :قرص هایی هستند که شامل استروژن و پروژستین (نوعی پروژسترون است که عملکرد شبیه به آن دارد) می باشند و میزان آندروژن را کاهش می دهند و همچنین میزان استروژن را به حالت عادی در می آوردند. کنترل کردن هورمون های شما می تواند احتمال ابتلای شما را به سرطان آندومتر رحم کم کند و همچنین باعث تصحیح خونریزی غیر عادی، موهای زائد و آکنه شود. به جای مصرف این قرص ها ، می توانید از پَچ پوستی یا حلقه ی واژنی که شامل استروژن و پروژسترون است، استفاده کنید.
۲.پروژستین درمانی :مصرف پروژستین در طول ۱۰ تا ۱۴ روز در ۱ تا۲ ماه می تواند دوره ی عادت ماهیانه ی شما را به شکل عادی خود در بیاورد و از سرطان اندومتر رحم می تواند جلوگیری کند. این شیوه نمی تواند میزان آندروژن را کم کند و از بارداری جلوگیری کند. فقط پروژسترین و IUD می تواند راه بهتری برای جلوگیری از بارداری باشد.
برای کمک به تخمک گذاری پزشک موارد زیر را به شما توصیه می کند:
۱.کلومیفن سیترات: داروی دهانی ضد استروژن می باشد که در دوره ی ابتدایی خونریزی مصرف می شود.
۲.لتروزول: این داروی درمان سرطان پستان ، می تواند باعث تحریک تخمدان ها بشود.
۳. متفورمین: این داروی به شکل دهانی می باشد که برای دیابت نوع ۲ استفاده می شود و می تواند مقاومت نسبت به انسولین را بهبود ببخشد و میزان انسولین را کاهش دهد.اگر شما باردار نیستید از کلومیفن استفاده کنید و پزشک به همراه آن به شما مصرف متفورمین را توصیه می کند. اگر شما پیش دیابت دارید ، مصرف متفورمین می تواند عملکرد دیابت را کاهش دهد و یا وزن شما را کمک کند.
۴. گنادوتروپین ها: این دارو های هورمونی توسط تزریق داده می شود.
برای جلوگیری از رشد موهای زائد پزشک موارد زیر را به شما توصیه می کند:
۱.قرص ضد بارداری: این قرص می تواند میزان آندروژنی را که باعث رشد مو های زائد می شود را کاهش دهد.
۲. اسپیرونولاکتون :این دارو می تواند اثر آندروژن را برروی صورت کاهش دهد و می تواند در پیشگیری از بارداری بسیار موثر باشد ولی اگر شما باردار هستید و یا قصد باردار شدن را دارید ، این دارو توصیه نمی شود.
۳. اِفلورنیتین(وانیکا): این کرم می تواند از رشد موهای صورت در بانوان جلوگیری کند.
۴. الکترولیز :سوزن کوچکی است که داخل فولیکول های مو وارد می شود تا به آن آسیب برسد و در نهایت از بین برود. شاید درمان متداول با این شیوه لازم باشد.
سبک زندگی و درمان خانگی
برای کمک به کاهش اثر تخمدان پلی کیستیک سعی کنید موارد زیر را انجام دهید:
۱.حفظ وزن خود:کاهش وزن می تواند میزان انسولین و آندروژن را کم کند وحالت طبیعی تخمک گذاری را به فرد برگرداند. از پزشک خود می توانید برنامه ی کاهش وزن را درخواست کنید ویا از فرد متخصص تغذیه برای کاهش وزن ، برنامه دریافت کنید.
۲. حفظ کربوهیدرات (قند بدن): اگر در برنامه غذایی چربی کم و کربوهیدرات زیاد باشد ممکن است میزان انسولین را افزایش پیدا کند . اگر شما تخمدان پلی کیستیک دارید از پزشک خود بخواهید تا در برنامه ی غذایی شما کمی کربوهیدرات قرار دهد و همچنین از کربوهیدرات های پیچیده که می تواند دیر تر سطح انسولین در بدن را افزایش دهد ، استفاده کنید.
۳. فعال بودن : ورزش کردن می تواند مقدار قند را در بدن کاهش دهد .اگر شما تخمدان پلی کیستیک دارید ، فعالیت های روزانه ی خود را افزایش دهید و یا بسیار ورزش کنید زیرا این موارد می تواند از افزایش سطح مقاومت انسولین در خون جلوگیری و یا حتی درمان کند و به شما کمک کند تا وزن تان کاهش بیابد و از شدت دیابت جلوگیری کند.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
شما احتمالا به پزشک متخصص زنان ، زایمان و پزشک متخصص غدد ارجاع داده می شوید.
اینجا یکسری اطلاعات برای آمادگی قرار ملاقات با پزشک آورده شده است.
آن چه می توانید انجام دهید
۱.از علائم خود و مدت زمان ابتلای به آن فهرستی تهیه کنید.
۲. از داروها ، ویتامین ها و مکمل هایی که دریافت کرده اید و مقدار مصرفی آن، لیست تهیه کنید.
۳. از اطلاعات شخصی ، بیماری هایی که دارید، تغییراتی اخیر زندگی و استرس خود لیست تهیه کنید.
۴. سوالاتی که می خواهید از پزشک بپرسید لیست تهیه کنید.
۵. زمان عادت ماهیانه خود را یادداشت کنید.
سوالاتی که می توانید از پزشک خود بپرسید شامل موارد زیر می باشد:
• چه تست هایی باید انجام بدهم ؟
• این مشکل چقدر برروی باردار شدن من اثر می گذارد؟
• چه دارو هایی شما پیشنهاد می کنید که مصرف کنم تا علائم آن بهبود پیدا کند؟
• چه تغییراتی در زندگی برای بهتر شدن باید انجام دهم؟
• پیامد های طولانی مدت این مشکل چه چیز هایی می باشد؟
• من مشکلات و بیماری های دیگری نیز دارم چگونه هر دو را کنترل کنم ؟
در طول قرار ملاقات با پزشک سوالات دیگری را هم بپرسید.
از پزشک چه انتظاری می رود
پزشک ممکن است سوالات زیر را از شما بپرسد:
• علائم و نشانه های شما چیست و از چه مدت بروز پیدا کرده است ؟
• شدت علائم تان چقدر می باشد؟
• هر کدام از علائم از چه زمانی شروع شده است؟
• آخرین عادت ماهیانه شما چه زمانی بوده است؟
• از آخرین دوره ی عادت ماهیانه چند کیلو وزن اضافه کردید؟ چگونه و چه زمانی ؟
• آیا مواردی هست که علائم شما بدتر کند؟
• آیا باردار شده اید و یا تصمیم برای آن دارید؟
• آیا مادر و یا خواهر شما با چنین مشکلی روبه رو هستند ؟