نگاه کلی
سندروم متابولیک مجموعه ای از بیماری‌ها می باشد که با هم رخ می‌دهند و ریسک ابتلا به بیماری قلبی، سکته مغزی و دیابت نوع 2 را افزایش می‌دهند.
این بیماری‌ها شامل افزایش فشار خون، قند خون و چربی بیش از حد در اطراف کمر و سطوح غیرعادی کلسترول و تری گلیسیرید در خون می‌شوند.
وجود یکی از این عارضه‌ها به معنی ابتلا به سندروم متابولیک نمی باشد؛ اما نشان دهنده ریسک بالاتر در ابتلا به یک بیماری جدی است؛ و اگر دچار تعداد بیشتری از این عارضه‌ها شوید ریسک عوارضی مانند دیابت نوع 2 و بیماری قلبی افزایش می یابد.
سندروم متابولیک به شکل افزاینده ای شایع می باشد و یک سوم بزرگسالان در ایالات متحده به آن مبتلا هستند. اگر دچار سندروم متابولیک یا هر یک از اجزای آن شده‌اید، تغییراتی در سبک زندگی می‌تواند مانع از ابتلا به مشکلات جدی‌تر شود و حتی می تواند این بیماری را متوقف کند.
علائم
بیشتر اختلالات مرتبط با سندرم متابولیک علائم و نشانه های واضحی ندارند. یکی از علائم ظاهری، بزرگ شدن دور کمر می باشد و در صورت بالا بودن قند خون ، فرد ممکن است متوجه علائم و نشانه های دیابت مانند افزایش تشنگی و ادرار ، خستگی و تاری دید شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
اگر متوجه شدید که حداقل به یکی از اجزای سندروم متابولیسم دچار هستید، به پزشک مراجعه کنید تا با انجام آزمایش‌هایی از ابتلا به سندرم مطلع شوید.
علل بیماری
سندرم متابولیک ارتباط نزدیکی با اضافه وزن یا چاقی و کم تحرکی دارد.
همچنین بین این اختلال و عارضه‌ای به نام مقاومت به انسولین نیز ارتباط وجود دارد. به طول معمول دستگاه گوارش مواد غذایی مصرفی را به قند تبدیل می‌کند. انسولین هورمونی است که توسط پانکراس ایجاد می‌شود و به ورود قند به سلول‌ها کمک می‌کند تا به‌عنوان سوخت مورد استفاده قرار گیرند.
در افراد مبتلا به مقاومت به انسولین سلول‌ها به شکل طبیعی به انسولین واکنش نشان نمی‌دهند و گلوکوز نمی‌تواند به‌آسانی وارد سلول‌ها شود، در نتیجه سطح قند خون افزایش می‌یابد در حالی که بدن به‌صورت مرتب انسولین بیشتری تولید می‌کند تا تلاش کند سطح قند خون را کنترل کند.
عوامل خطرساز (ریسک فاکتورها)
عوامل زیر احتمال ابتلا به سندروم متابولیک را افزایش می‌دهد:
سن. با افزایش سن احتمال ابتلا به این بیماری نیز افزایش می‌یابد.
نژاد. به نظر می‌رسد که بیشترین ریسک ابتلا به سندروم متابولیک را در ایالات متحده، اسپانیایی تبارها ، به‌خصوص زنان ، دارند.
چاقی. اضافه وزن، به‌خصوص در ناحیه شکم، احتمال وقوع این اختلال را افزایش می‌دهد.
دیابت. ابتلا به دیابت حین بارداری و یا داشتن سابقه خانوادگی ابتلا به دیابت نوع 2 احتمال ابتلا به بیماری را افزایش می‌دهد.
دیگر بیماری ها. ریسک بیماری سندروم متابولیک در صورت ابتلا به بیماری کبد چرب غیرالکلی، سندرم تخمدان پلی کیستیک و آپنه خواب افزایش می‌یابد.
عوارض بیماری
ابتلا به سندروم متابولیک احتمال ابتلا به بیماری های زیر را افزایش می‌دهد:
دیابت نوع 2. در صورت عدم ایجاد تغییراتی در سبک زندگی به منظور کنترل اضافه وزن ، ممکن است دچار مقاومت به انسولین شوید که می‌تواند منجر به افزایش سطح قند خون شود. در نهایت، مقاومت به انسولین به دیابت نوع 2 منجر می‌شود.
بیماری‌های قلبی عروقی. فشار خون و کلسترول بالا می‌تواند منجر به تشکیل پلاک در عروق شود. این پلاک‌ها، عروق را تنگ‌تر و سفت‌تر می‌کند و می‌تواند به حمله قلبی و یا سکته منجر شود.
پیشگیری از بروز بیماری
تعهد به داشتن سبک زندگی سالم در تمام طول زندگی ، می‌تواند از عارضه‌هایی که منجر به سندروم متابولیک می‌شوند جلوگیری کند. سبک زندگی سالم شامل موارد زیر می باشد:
- داشتن حداقل 30 دقیقه فعالیت فیزیکی در روز
- مصرف زیاد سبزیجات، میوه‌ها، پروتئین خالص و غلات کامل
- محدود کردن قند اشباع شده و نمک در رژیم غذایی
- حفظ وزن مناسب
- عدم استعمال دخانیات
تشخیص
شاخص های موسسه ملی بهداشت ، سندرم متابولیک را تحت عنوان داشتن سه یا بیشتر از خصوصیات زیر از جمله صفاتی که برای کنترل آنها از دارو استفاده می کنید تعریف می کنند:
- دور کمر بزرگ . دور کمری که برای زنان حداقل 35 اینچ (89 سانتی متر) و برای مردان 40 اینچ (102 سانتی متر) تعریف می شود.
- سطح تری گلیسیرید بالا . 150 میلی گرم در دسی لیتر (میلی گرم در دسی لیتر) ، یا 1.7 میلی مول در لیتر (میلی مول در لیتر) یا بالاتر از این نوع چربی موجود در خون.
- کاهش کلسترول "خوب" یا HDL . کمتر از 40 میلی گرم در دسی لیتر (1.04 میلی مول در لیتر) در مردان یا کمتر از 50 میلی گرم در دسی لیتر (1.3 میلی مول در لیتر) در زنان با کلسترول لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL)
- افزایش فشار خون . 130/85 میلی متر جیوه (میلی متر جیوه) یا بالاتر
- افزایش قند خون ناشتا . 100 میلی گرم در دسی لیتر (5.6 میلی مول در لیتر) یا بالاتر
درمان
درصورتی که تغییرات مناسبی در سبک زندگی مثل رژیم غذایی یا ورزش رخ ندهد پزشک داروهایی برای کنترل فشار خون،کلسترول و قند خون پیشنهاد خواهد کرد.
سبک زندگی و درمان های خانگی
درصورت تشخیص سندرم متابولیک یا هر یک از اجزای آن در فرد ، ایجاد تغییر در سبک زندگی سالم می تواند به جلوگیری یا به تأخیر انداختن مشکلات جدی در سلامت فرد ، مانند حمله قلبی یا سکته مغزی کمک کند. سبک زندگی سالم شامل موارد زیر است:
فعالیت بدنی منظم
متخصصان بهداشت توصیه می کنند روزانه حداقل 30 دقیقه ورزش ، مانند پیاده روی سریع داشته باشید. البته این تغییرات باید به مرور انجام شود.
به دنبال راه هایی برای افزایش فعالیت در هر زمان و موقعیتی باشید ، مانند پیاده روی به جای رانندگی و استفاده از پله ها به جای آسانسور.
کاهش وزن
از دست دادن 7 تا 10 درصد از وزن بدن می تواند مقاومت به انسولین و فشار خون را کاهش دهد و خطر ابتلا به دیابت را کاهش دهد. همچنین حفظ کاهش وزن حائز اهمیت می باشد. اگر با کاهش وزن و پایین آوردن آن دست و پنجه نرم می کنید ، با پزشک خود در مورد گزینه های ممکن برای کمک مانند داروها یا جراحی کاهش وزن مشورت کنید.
رژیم غذایی سالم
برنامه های تغذیه سالم، مانند رژیم های غذایی برای جلوگیری از ابتلا به فشار خون بالا و رژیم غذایی مدیترانه ای که بر مصرف غذاهای زیر تأکید دارند:
- سبزیجات
- میوه ها
- غلات سبوس دار با فیبر بالا
- پروتئین بدون چربی
برنامه های تغذیه سالم مصرف موارد زیر را توصیه نمی کنند:
- نوشیدنی های شیرین با قند
- الکل
- نمک
- قند
- چربی ، به ویژه چربی اشباع و چربی ترانس
ترک سیگار
ترک سیگار سلامت عمومی فرد را بسیار بهبود می بخشد. اگر برای ترک سیگار به کمک نیاز دارید با پزشک خود مشورت کنید.
کاهش یا کنترل استرس
فعالیت بدنی ، مدیتیشن ، یوگا و سایر فعالیت ها به جهت کنترل استرس و بهبود سلامت روحی و جسمانی کمک می کند.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
فرد احتمالاً با مراجعه به پزشک خانواده درمان را شروع خواهد کرد. سپس ممکن است پزشک، فرد را به پزشک متخصص در دیابت و سایر اختلالات غدد درون ریز (متخصص غدد) یا متخصص قلب ارجاع می دهد.
آن چه می توانید انجام دهید
هنگام تعیین زمان ملاقات درباره محدودیت ها و اقدامات لازم قبل از ویزیت پزشک مثل ناشتا بودن برای آزمایش سوال کنید.
لیستی از این موارد تهیه کنید:
علائم خود را یادداشت کنید، حتی آن دسته که به نظر ربطی به بیماری ندارند.
اطلاعات شخصی مهم، مانند استرس های اساسی ، تغییرات اخیر زندگی و سابقه پزشگی خانواده
نام و مقدار داروها ، ویتامین ها یا سایر مکمل هایی که اخیراً مصرف کرده اید.
سوالاتی که می خواهید از پزشک بپرسید را یادداشت کنید.
در صورت امکان یکی از اعضای خانواده یا دوستی را همراه با خود ببرید تا در به خاطر سپردن اطلاعات به شما کمک کند.
سوالاتی که باید در رابطه با سندرم متابولیک ، از پزشک بپرسید شامل موارد زیر می باشد:
چه عواملی باعث سندرم متابولیک می شود؟
چگونه می توانم احتمال ابتلا به سایر بیماری های ناشی از سندرم متابولیک را کاهش دهم؟
آیا کاهش وزن به وضعیت من کمک می کند؟ ورزش چطور؟
آیا به تست های اضافی نیاز دارم؟
دچار بیماری های دیگری نیز می باشم، چگونه می توانم به بهترین صورت این وضعیت را کنترل کنم؟
آیا باید به متخصص مراجعه کنم؟
چه مجله ها و بروشورهایی در دسترس هستند؟ چه سایت هایی را برای کسب اطلاعات بیشتر پیشنهاد می دهید؟
علاوه بر این سوالات، در پرسیدن هر سوال دیگری که برایتان پیش آمده است تردید نکنید.
از پزشک چه انتظاری می رود
پزشک احتمالاً در مورد رژیم غذایی ، ورزش و سایر عادت های زندگی از فرد سوال خواهد کرد.