نگاه کلی
هنگامی که جریان خون به قلب نرسد، حمله قلبی اتفاق می افتد. تجمع چربی، کلسترول و سایر مواد در عروق تغذیه کننده قلب (عروق کرونر) به شکل پلاک هایی، سبب انسداد می شود.
گاهی با پاره شدن پلاک، لخته ای ایجاد شده و جریان خون را مسدود می کند. قطع شدن جریان خون، به بخشی از قلب آسیب رسانده یا آن را از بین می برد.
حمله قلبی که به آن سکته قلبی هم گفته می شود، می تواند کشنده باشد اما ازطرفی در طول چند سال اخیر درمان آن طرفی درمان آن به طور چشمگیری پیشرفت کرده است. اگر احساس کردید دچار حمله قلبی شده اید با مرکز فوریت های پزشکی تماس بگیرید.
علائم
علائم حمله قلبی عبارتند از:
• فشار، گرفتگی، درد یا احساس فشار و درد در قفسه سینه و بازوها که به گردن، فک یا پشت منتقل شود.
• حالت تهوع، سوء هاضمه، درد قلب یا درد شکم
• تنگی نفس
• عرق سرد
• خستگی
• سرگیجه ناگهانی
علائم مختلف حمله قلبی
همه افرادی که سکته قلبی را تجربه کرده اند، علائم یکسانی نداشته اند، حتی شدت علائم هم مانند یکدیگر نمی باشد. درد ناشی از حمله قلبی از خفیف تا شدید متفاوت می باشد. برخی افراد هیچ علامتی ندارند، اما برخی دیگر دچار ایست قلبی ناگهانی می شوند. با این حال هرچه علائم بیماری بیشتر باشند، بیشتر به حمله قلبی شک می شود.
برخی از حملات قلبی به طور ناگهانی اتفاق می افتند اما برخی دیگر ساعت ها، روزها و هفته ها پیش از حمله قلبی علائم آن را تجربه می کنند. اولین علامت هشدار دهنده، درد یا فشار قفسه سینه (آنژین) می باشد که در اثر فعالیت تشدید شده و با استراحت تسکین می یابد. آنژین در اثر کاهش موقتی جریان خون در قلب، ایجاد می شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
درمورد این بیماری باید سرعت عمل داشت. برخی افراد به پزشک مراجعه نمی کنند زیرا علائم اصلی سکته را تشخیص نمی دهند. اقدامات زیر را انجام دهید:
• با اورژانس (مرکز فوریت های پزشکی) تماس بگیرید. اگر مشکوک به حمله قلبی هستید، به اطرافیان خود اطلاع دهید. بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید. اگر به مراکز فوریت های پزشکی دسترسی ندارید، از کسی بخواهید تا شما را به نزدیک ترین بیمارستان منتقل کند.
رانندگی تنها در صورتی مجاز است که هیچ راه دیگری برای رفتن به بیمارستان وجود نداشته باشد، زیرا ممکن است حمله های قلبی در طول مسیر تشدید شده و شما و دیگران در معرض خطرات ناشی از تصادف قرار گیرید.
• در صورت تجویز پزشک، نیتروگلیسیرین مصرف کنید. هنگامی که در انتظار کمک می باشید، آن را طبق دستورالعمل مصرف کنید.
• در صورت تجویز پزشک، آسپیرین مصرف کنید. مصرف آسپیرین در هنگام حمله قلبی، با جلوگیری از لخته شدن خون، آسیب قلبی را کاهش می دهد.
آسپیرین با سایر داروها تداخل دارد، بنابراین بدون تجویز پزشک آن را مصرف نکنید. برای مصرف آسپیرین سریعاً با اورژانس تماس بگیرید.
هنگام مشاهده فردی که دچار حمله قلبی شده است، چه باید کرد
اگر فردی را با سطح هوشیاری پایین مشاهده کرده و احتمال دادید دچار حمله قلبی شده است، با اورژانس تماس بگیرید. نبض و تنفس فرد را بررسی کنید. اگر فرد نبض نداشت یا نفس نمی کشید باید CPR را شروع کنید.
با ریتمی نسبتاً سریع (100 تا 120 فشار در دقیقه) روی سینه فرد فشار وارد کنید.
اگر در زمینه CPR آموزش ندیده اید، به توصیه پزشکان فقط قفسه سینه را فشار دهید. اما اگر در این زمینه آموزش دیده اید، راه هوایی را باز کرده تا تنفس آغاز شود.
علل بیماری
حمله قلبی زمانی اتفاق می افتد که یک یا چند شریان کرونر مسدود شود. با گذشت زمان، تجمع رسوبات چربی از جمله کلسترول، باعث ایجاد پلاک شده که عروق را تنگ می کند (آترواسکلروزیس). این وضعیت که بیماری عروق کرونر نامیده می شود، عامل بیشترین حملات قلبی می باشد.
طی حمله قلبی، پلاک پاره شده و کلسترول و سایر مواد را وارد جریان خون می کند. در محل پارگی، لخته خون ایجاد می شود. اگر لخته بزرگ باشد، جریان خون را در شریان کرونر مسدود کرده و اکسیژن رسانی به قلب کاهش می یابد (ایسکمی).
انسداد شریان کرونر می تواند کامل یا جزئی باشد.
• انسداد کامل: آنفارکتوس میوکارد (عضله قلب) همراه با افزایش ST (STEMI).
• انسداد جزئی: دچار آنفارکتوس میوکارد بدون افزایش ST (NSTEMI).
تشخیص و درمان بسته به نوع حمله قلبی متفاوت می باشد.
علت دیگر حمله قلبی، اسپاسم عروق کرونر است که جریان یافتن خون به بخشی از عضله قلب را متوقف می کند. استفاده از دخانیات، داروهای غیرمجاز و مواد مخدر مانند کوکائین باعث اسپاسم شدید می شوند.
عفونت حاصل از کووید-19 به قلب آسیب رسانده که منجر به حمله قلبی می شود.
عوامل خطرساز (ریسک فاکتورها)
برخی عوامل باعث تجمع ناخواسته رسوبات چربی (آترواسکلروزیس) می شوند و به دنبال آن شریان های سراسر بدن تنگ می شوند. با بهبود بخشیدن یا حذف عوامل خطرساز، احتمال ابتلا به حمله قلبی کاهش می یابد.
عوامل خطرساز حمله قلبی عبارتند از:
• سن. مردان 45 سال به بالا و زنان 55 سال به بالا، نسبت به مردان و زنان جوان تر، بیشتر در معرض حمله قلبی می باشند.
• دخانیات. سیگار کشیدن و قرار گرفتن طولانی مدت در معرض دود سیگار یکی از عوامل خطرساز است.
• فشار خون بالا. با گذشت زمان، فشار خون بالا به عروق منتهی به قلب آسیب می رساند. فشار خون بالای ناشی از چاقی، کلسترول بالا یا دیابت خطر را بیشتر از حد افزایش می دهد.
• سطح بالای کلسترول یا تری گلیسیرید. سطح بالایی از لیپوپروتئین با چگالی کم (کلسترول مضر یا LDL) باعث تنگی عروق می شود. همچنین میزان بالای تری گلیسیرید در خون (نوعی چربی خون مرتبط با رژیم غذایی) خطر حمله قلبی را افزایش می دهد. از طرفی سطح بالای لیپوپروتئین با چگالی بالا (کلسترول مفید یا HDL) خطر را کاهش می دهد.
• چاقی. چاقی با سطح بالای کلسترول و تری گلیسیرید خون، فشار خون بالا و دیابت در ارتباط می باشد. ازدست دادن تنها 10% وزن بدن، خطر حمله قلبی را کاهش می دهد.
• دیابت. تولید ناکافی انسولین (هورمون مترشحه از لوزالمعده) یا عدم پاسخ مناسب به انسولین، باعث بالا رفتن سطح قند خون می شود و خطر حمله قلبی را افزایش می دهد.
• سندرم متابولیک. این سندرم در صورت ابتلا به چاقی، فشار خون و قند خون بالا بروز می کند. وجود سندرم متابولیک احتمال ابتلا به بیماری قلبی را دو برابر بیشتر می کند.
• سابقه خانوادگی حملات قلبی. اگر خواهر و برادر، پدر و مادر، مادر بزرگ و پدر بزرگ دچار حملات قلبی زودرس شده باشند (درمردان 55 سالگی و در زنان 65 سالگی)، خطر ابتلا به آن افزایش می یابد.
• عدم تحرک کافی. تحرک کم و ناکافی باعث افزایش سطح کلسترول خون و چاقی می شود. افرادی که به طور منظم ورزش می کنند، فشار خون پایینی داشته و قلب سالم تری دارند.
• استرس. راهکارهای اشتباه برای مقابله با استرس، خطر حمله قلبی را افزایش می دهد.
• مصرف مواد مخدر. استفاده از داروهای محرک مانند کوکائین یا آمفتامین، باعث اسپاسم عروق کرونری می شود که حمله قلبی را به دنبال دارد.
• سابقه پره اکلامپسی. این عارضه باعث افزایش فشار خون در دوران بارداری شده و خطر ابتلا به بیماری های قلبی را در طول زندگی افزایش می دهد.
• بیماری خود ایمنی. شرایطی مانند آرتریت روماتوئید یا لوپوس، خطر حمله قلبی را افزایش می دهد.
عوارض بیماری
عوارض در نتیجه آسیبی که طی حمله قلبی به قلب وارد می شود، بروز می کنند؛ این عوارض عبارتند از:
• ضربان غیر طبیعی قلب (آریتمی). جریان الکتریکی غیرعادی در قلب باعث ضربان غیر طبیعی قلب می شود، گاهی این وضعیت خطرناک بوده و حتی می تواند سبب مرگ می شود.
• نارسایی قلبی. ممکن است حمله قلبی به قدری به بافت قلب آسیب برساند که عضلات باقی مانده نتوانند خون کافی را به خارج از قلب، پمپاژ کنند. نارسایی قلب می تواند موقت یا مزمن باشد که نوع مزمن آن ناشی از آسیب وسیعی و دائمی به قلب می باشد.
• ایست ناگهانی قلبی. هنگامی که قلب بدون علائم به دلیل اختلال الکتریکی متوقف می شود، ریتم غیر طبیعی قلب (آریتمی) به وجود می آید. حملات قلبی، خطر ایست ناگهانی قلب را افزایش می دهند که اگر فوراً درمان نشوند، مرگ را به دنبال دارند.
پیشگیری از بروز بیماری
برای جلوگیری از حمله قلبی هیچ گاه دیر نیست، حتی اگر قبلاً تجربه شده باشد. در اینجا راهکارهایی برای پیشگیری از حمله قلبی ارائه شده است.
• داروها. مصرف دارو، خطر حمله قلبی را کاهش داده و به عملکرد بهتر قلب آسیب دیده کمک می کند. دارو باید مطابق با تجویز پزشک مصرف شده و همچنین از پزشک در مورد مدت مصرف دارو سوال شود.
• سبک زندگی. اقدامات مؤثر عبارتند از: رژیم غذایی مناسب قلب، حفظ وزن مناسب، ترک سیگار، ورزش منظم، کنترل استرس، کنترل دیابت، فشار خون و کلسترول بالا.
تشخیص
در حالت مطلوب، پزشک باید در معاینات منظم جسمی، عوامل خطرسازی که منجر به حمله قلبی می شوند را بررسی کند.
اگر علائم شدید باشند، پزشک در مورد چگونگی و نوع آنها سؤالاتی پرسیده و فشار خون، نبض و دمای بدن را بررسی می کند. همچنین با استفاده از دستگاه های تشخیصی، احتمال بروز سکته قلبی را بررسی می کند.
آزمایش های تشخیص حمله قلبی عبارتند از:
• الکتروکاردیوگرام (ECG). در این آزمایش برای تشخیص حمله قلبی، سیگنال های الکتریکی هنگام عبور از قلب، ثبت می شود. الکترودها به سینه و اندام متصل می شوند. سیگنال ها به صورت امواجی که روی مانیتور نمایش داده شده یا روی کاغذ چاپ می شوند، ضبط می شوند. از آنجا که تکانه های الکتریکی عضله قلب عادی نمی باشند، ECG نشان می دهد که حمله قلبی رخ داده است یا خیر.
• آزمایش خون. در اثر آسیب ناشی از حمله قلبی، برخی پروتئین های قلبی به آرامی وارد خون می شوند. پزشکان انجام آزمایش خون را برای بررسی این پروتئین ها یا آنزیم ها تجویز می کنند.
آزمایش های تکمیلی
پزشکان باید اقدامات فوری را برای درمان حمله های انجام دهند. به همین منظور معمولاً انجام آزمایش های تکمیلی زیر توصیه می شود:
• رادیوگرافی قفسه سینه. پزشک با بررسی تصویر رادیوگرافی قفسه سینه، اندازه قلب، رگ های خونی و مایعات ریه را ارزیابی می کند.
• اکوکاردیوگرام. امواج صوتی (سونوگرافی) تصاویری از حرکت قلب را ایجاد می کنند. پزشک با استفاده از این آزمایش، چگونگی پمپاژ خون از قلب توسط محفظه ها و دریچه ها را مشاهده می کند. اکوکاردیوگرام می تواند نواحی آسیب دیده قلب را نشان دهد.
• کاتتریزاسیون کرونز (آنژیوگرافی). از طریق لوله ای نازک و بلند (کاتتر) که درون شریان (معمولاً شریان پا یا کشاله ران) قرار گرفته است، مایعی رنگی به عروق قلب تزریق می شود. این رنگ باعث می شود که عروق در رادیوگرافی قابل مشاهده بوده و مناطق مسدود شده مشخص شوند.
• CT یا MRI قلب. این آزمایش ها تصاویری از قلب و قفسه سینه ایجاد می کنند. در سی تی اسکن قلب از اشعه ایکس استفاده می شود. MRI قلب با استفاده از میدان مغناطیسی و امواج رادیویی، تصاویری از قلب ایجاد می کند. برای دو هردو آزمایش، بیمار روی تختی که درون دستگاه تونل مانندی کشیده می شود، دراز می کشد. هردو آزمایش مشکلات قلبی از جمله میزان آسیب ناشی از حملات قلبی را مشخص می کنند.
درمان
درمان حمله قلبی در بیمارستان
هر دقیقه که از حمله قلبی می گذرد، بافت بیشتری از قلب تخریب شده یا از بین می رود. بازیابی سریع جریان خون از آسیب قلبی جلوگیری می کند.
داروها
داروهایی که برای درمان حمله قلبی استفاده می شوند عبارتند از:
• آسپیرین . اپراتور اورژانس معمولاً مصرف فوری آسپیرین را تجویز می کند. آسپیرین با کاهش لخته شدن خون به جریان داشتن خون درون شریان تنگ شده کمک می کند.
• ترومبولیتیک. این دارو به حل شدن لخته خونی که مانع جریان یافتن خون در قلب می شود، کمک می کند. هرچه زودتر این دارو پس از حمله قلبی مصرف شود، احتمال زنده ماندن بیشتر و آسیب قلبی کمتر می شود.
• داروهای ضد پلاکت. ممکن است پزشکان اورژانس داروهایی را که بازدارنده تجمع پلاکت می باشند تجویز کنند تا از ایجاد لخته های جدید و بزرگتر جلوگیری شود.
• سایر داروهای رقیق کننده خون. این دسته از داروها مانند هپارین، برای جلوگیری از لخته و چسبناک شدن خون تجویز می شوند. هپارین به صورت وریدی یا زیر پوستی تزریق می شود.
• مسکن ها. ممکن است مسکن هایی مانند مورفین تجویز شود.
• نیتروگلیسیرین. این دارو که برای درمان درد قفسه سینه (آنژین) تجویز می شود، با بزرگ شدن (گشاد شدن) رگ های خونی به بهبود جریان خون در قلب کمک می کند.
• مسدود کننده های بتا. این داروها به شل شدن عضله قلب، کاهش سرعت ضربان قلب و کاهش فشار خون کمک می کنند تا کار قلب آسان تر شود. مسدود کننده های بتا، میزان آسیب به عضلات قلب را کم کرده و از حملات قلبی در آینده جلوگیری می کنند.
• مهار کننده های ACE. این داروها، فشار خون و فشار بر روی قلب را کاهش می دهند.
• استاتین ها. این داروها به کنترل کلسترول خون کمک می کنند.
جراحی و سایر روش ها
علاوه بر داروها، از روش های دیگری هم برای درمان استفاده می شوند، این روش ها عبارتند از:
• آنژیوپلاستی یا استنت گذاری کرونر(مداخله ی عروق کرونر از طریق پوست یا PCI). در این روش، پزشکان لوله ای نازک و طویل را از طریق شریانی در کشاله ران یا مچ دست به شریان مسدود شده در قلب هدایت می کنند. در مواردی که حمله قلبی رخ داده است، این روش بلافاصله پس از کاتتریزاسیون (روشی برای یافتن انسداد) انجام می شود.
کاتتر دارای بالون مخصوصی می باشد که پس از قرار گرفتن در مکان مشخص شده، برای مدت کوتاهی متورم می شود تا شریان کرونری مسدود شده را باز کند. استنتی تور مانند برای همیشه درون شریان قرار داده می شود تا رگ را برای طولانی مدت باز نگه داشته و خون در قلب جریان یابد. از استنت روکش دار برای آزادسازی آرام دارو جهت باز نگه داشتن شریان استفاده می شود.
• بای پس عروق کرونر. در موارد اورژانسی، پزشکان جراحی بای پس را انجام می دهند. جراحی بای پس باید حدود سه الی هفت روز بعد از حمله قلبی انجام شود.
در جراحی بای پس، رگ ها یا سرخگ ها در بالای محل مسدود شده شریان کرونری دوخته می شوند تا جریان خون این ناحیه تنگ شده را دور بزند.
پس از بازیابی جریان خون در قلب و ثبات وضعیت، بیمار چندین روز در بیمارستان بستری خواهد بود.
سبک زندگی و درمان های خانگی
برای بهبود سلامت قلب، اقدامات زیر را صورت دهید:
• ترک سیگار. مهم ترین کاری که برای بهبود سلامت قلب می شود انجام داد، ترک سیگار و دوری از دود سیگار می باشد. در صورت نیاز به ترک، از پزشک کمک بخواهید.
• کنترل فشار خون و سطح کلسترول. برای کنترل فشار خون و سطح کلسترول، پزشک اعمال تغییراتی در رژیم غذایی و داروها توصیه می کند. با پزشک در مورد فواصل زمانی کنترل فشار خون و سطح کلسترول صحبت کنید.
• معاینات پزشکی منظم. عوامل خطرساز حمله های قلبی از جمله کلسترول خون بالا، فشار خون بالا و دیابت، در ابتدا علائمی ایجاد نمی کنند. پزشک راهکارهایی را برای پیشگیری از ابتلا و یا کنترل آن ها ارائه می دهد.
• ورزش. ورزش منظم به بهبود عملکرد عضلات قلب پس از حمله قلبی و جلوگیری از حمله قلبی کمک می کند. در هفته حداقل 150 دقیقه فعالیت هوازی متوسط یا 75 دقیقه فعالیت هوازی شدید یا ترکیبی از فعالیت های متوسط و شدید داشته باشید.
• وزن سالم. اضافه وزن قلب را تحت فشار قرار می دهد و سبب کلسترول بالا، فشار خون بالا و دیابت می شود.
• رژیم غذایی سالم برای قلب. چربی های اشباع شده، چربی های ترانس و کلسترول در رژیم غذایی، عروق را تنگ می کنند و همچنین نمک، فشار خون را افزایش می دهد. رژیم غذایی مناسب برای قلب شامل پروتئین های کم چربی مانند ماهی در کنار لوبیاها، میوه، سبزیجات و غلات کامل می باشد.
• مدیریت دیابت. ورزش منظم، تغذیه مناسب و کاهش وزن به حفظ سطح مطلوبی از قند خون کمک می کنند. بسیاری افراد برای کنترل دیابت به دارو نیاز دارند.
• کنترل استرس. راه های سالم و مناسبی را برای به حداقل رساندن یا مقابله با حوادث استرس زای زندگی پیدا کنید.
• ترک یا محدود کردن مصرف الکل. اگر می خواهید الکل بنوشید، این کار را در حد اعتدال انجام دهید. برای افراد سالم، این به معنای حداکثر یک مرتبه توشیدن در روز برای زنان و دو مرتبه برای آقایان می باشد.
راه کارهایی برای کنارآمدن با بیماری
حمله قلبی ترسناک می باشد و ممکن است از خود بپرسید که چگونه بر زندگی تأثیر می گذارد و آیا بار دیگر تکرار خواهد شد یا خیر.
ترس، عصبانیت، احساس گناه و افسردگی بعد از حمله قلبی شایع می باشد. بحث و گفت و گو درباره این بیماری با پزشک یا یکی از اعضای خانواده و دوستان یا شرکت در گروه های پشتیبانی، کمک کننده می باشد.
رابطه جنسی بعد از حمله قلبی
برخی افراد، نگران رابطه جنسی پس از حمله قلبی می باشند اما بیشتر افراد پس از بهبودی بیماری، با خیال راحت به فعالیت جنسی باز می گردند. زمان برگشت به فعالیت جنسی به آمادگی جسمی، عاطفی و فعالیت جنسی قبلی، بستگی دارد. بهتر است پیش از شروع مجدد رابطه جنسی با پزشک مشورت کرد.
برخی داروهای قلبی، عملکرد جنسی را تحت تأثیر قرار می دهند، به همین منظور اگر در عملکرد جنسی اختلال ایجاد شده است باید آن را با پزشک در میان گذاشت.
آمادگی برای قرار ملاقات با پزشک
حمله قلبی در شرایط اضطراری و فوری تشخیص داده می شود. با این در صورت نگرانی های احتمالی، باید برای بررسی عوامل خطرساز و پیشگیری به پزشک مراجعه نمود. اگر احتمال خطر زیاد باشد، فرد به متخصص قلب ارجاع داده می شود.
در اینجا اطلاعاتی برای آمادگی ملاقات آورده شده است.
آنچه می توانید انجام دهید
هنگام تعیین وقت، در مورد محدودیت های قبل ملاقات سوال کنید. به طور مثال نیاز است که قبل از آزمایش کلسترول، ناشتا باشید.
لیستی از موارد زیر تهیه کنید:
• علائم، حتی مواردی که به نظر می رسد با بیماری عروق کرونر ارتباطی ندارند، و زمان آغاز آن ها.
• اطلاعات مهم شخصی، ازجمله سابقه خانوادگی بیماری قلبی، سکته مغزی، فشار خون بالا، دیابت، استرس های شدید یا تغییرات اخیر در زندگی.
• داروها، ویتامین ها و سایر مکمل هایی که مصرف می کنید و دوز آن ها
• سوالاتی که می خواهید از پزشک بپرسید.
در صورت امکان یکی از اعضای خانواده یا دوستان را برای کمک به یادآوری اطلاعاتی که پزشک می دهد، به همراه داشته باشید.
سوالاتی که در مورد پیشگیری از حمله قلبی از پزشک می توان پرسید عبارتند از:
• برای تعیین سلامت قلب در حال حاضر چه آزمایشی نیاز است انجام دهم؟
• چه غذاهایی باید بخورم و از خوردن چه غذاهایی باید اجتناب کنم؟
• سطح فعالیت بدنی مناسب چه میزان می باشد؟
• هر چند وقت یک بار باید از نظر بیماری قلبی مورد غربالگری قرار گیرم؟
• دچار بیماری های دیگری نیز می باشم. چگونه این شرایط را به بهترین نحو مدیریت کنم؟
• چه مطالب و وب سایت هایی برای مطالعه پیشنهاد می کنید؟
در پرسیدن سوالات دیگر دریغ نکنید.
از پزشک چه انتظاری می رود
سوالاتی که احتمالاً پزشک خواهد پرسید عبارتند از:
• شدت علائم چقدر است؟
• علائم دائم هستند یا گذرا؟
• چه مواردی علائم را بهبود می بخشند؟ در صورت وجود درد در قفسه سینه، این درد با استراحت بهبود می یابد؟
• چه مواردی علائم را بدتر می کنند؟ در صورت وجود درد در قفسه سینه، فعالیت شدید باعث بدتر شدن این درد می شود؟
• آیا دچار فشار خون بالا، دیابت یا کلسترول بالا می باشید؟
در این بین چه کارهایی می توان انجام داد
برای تغییر شیوه زندگی، مانند ترک سیگار، خوردن غذاهای سالم و تحرک بیشتر، هرگز دیر نیست. این موارد خطوط اصلی دفاع در برابر حمله قلبی می باشند.