نگاه کلی
سیاه سرفه یک نوع عفونت مجاری تنفسی بسیار واگیردار است. در بسیاری از افراد، به صورت یک سرفه خشک شدید، که ناشی از تنفس سخت بروز پیدا میکند و همانند صدای فریاد کشیدن است
قبل از این‌که واکسن آن تولید شود؛ سیاه سرفه بیماری در بین کودکان محسوب میشد. اکنون سرفه سیاه در درجه اول دربین کودکان خردسالی رخ می دهد که نمی توانند دوره کامل واکسیناسیون را انجام دهند و نوجوانان و بزرگسالانی که ایمنی آنها کاهش پیدا کرده است.
سیاه سرفه خطرمرگ نادری داردو بیشتر در نوزادان رخ می دهد. به همین دلیل واکسینه شدن برای زنان باردار و سایر افرادی که از نزدیک با نوزاد در تماس اند بسیار مهم است.
علائم
درهنگام ابتلا به سیاه سرفه ، حدود هفت تا 10 روز وگاهی بیشتر طول می کشد تا علائم و نشانه ها ظاهر شوند ،در ابتدا معمولاً خفیف بوده و به سرماخوردگی شباهت دارند:
- آبریزش بینی
- گرفتگی بینی
- چشم های قرمز و آبریزش
- تب
- سرفه
بعد از یک یا دو هفته، ممکن است علائم شدیدتر شوند. مخاط ضخیم در داخل مجاری تنفسی شما جمع می شود و باعث سرفه غیرقابل کنترل می شود. سرفه های شدید و طولانی مدت ممکن است:
- تحریک استفراغ
- قرمزی یا کبودی صورت
- خستگی مفرط
- خس خس سینه
با این حال ، بسیاری از افراد دارای ویژگی های بارز نیستند. بعضی اوقات ، سرفه مداوم خشک تنها نشانه سرفه سیاه است
نوزادان ممکن است به هیچ وجه سرفه نکنند. در عوض برای نفس کشیدن تلاش میکنند یا گاهی تنفس خود را قطع می کنند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
در صورت بروز سرفه های طولانی مدت در شما یا فرزندتان ، با پزشک خود تماس بگیرید:
- استفراغ
- قرمز یا کبود رنگ شذن صورت
- تنفس سخت یا مکث های قابل توجهی در تنفس دارید
- تنفس با صدای بلند بلند و همراه با خس خس
علل بیماری
سیاه سرفه توسط نوعی باکتری به نام بوردتلا پرتوسیس (Bordetella Pertussis) ایجاد می شود. وقتی فرد آلوده سرفه یا عطسه می کند، قطرات کوچک مملو از میکروب در هوا پخش شده و وارد ریه سایر افراد می شود.
عوامل خطرساز (ریسک فاکتورها)
اثر واکسن سیاه سرفه که در دوران کودکی تزریق می شود پس از مدتی از بین رفته و باعث می شود بیشتر نوجوانان و بزرگسالان در طی شیوع حساس به عفونت شوند و این روند ادامه پیدا کند.
نوزادانی که کمتر از 12 ماه سن دارند و واکسینه نشده اند یا واکسن های تجویز شده را کامل دریافت نکرده اند بیشترین خطر را برای ابتلا به عوارض شدید بیماری و مرگ دارند.
عوارض بیماری
نوجوانان و بزرگسالان در اغلب موارد عوارض خاص و خطرناکی ندارند ولی در صورت بروز ، عوارض به اشکال زیر رخ می دهد:
- دنده های کبود یا ضربه خورده
- فتق شکمی
- آسیب عروق خونی به پوست یا سفیدی چشم
نوزادان
در نوزادان به ویژه زیر 6 ماه عوارض ناشی از سیاه سرفه شدیدتر است و شامل موارد زیر می باشد:
- ذات الریه
- تنفس کند و یا قطع شده
- کمبود آب بدن یا کاهش وزن به دلیل مشکلات تغذیه ای
- تشنج
- آسیب مغزی
از آنجا که نوزادان و کودکان بیشتر در معرض عوارض ناشی از سرفه سیاه هستند به درمان دربیمارستان احتیاج دارند. این عوارض می تواند برای نوزادان زیر 6 ماه تهدید کننده زندگی باشد.
پیشگیری از بروز بیماری
بهترین راه پیشگیری از سیاه سرفه استفاده از واکسن سیاه سرفه است که پزشکان اغلب آن را به همراه واکسن دیفتری و کزاز تجویز می کنند. پزشکان توصیه می کنند واکسیناسیون را در دوران نوزادی شروع کنید.
این واکسن شامل یک سری پنج گانه است که به طور معمول به کودکان در این سنین تزریق می شود:
- 2 ماه
- 4 ماه
- 6 ماه
- 15 تا 18 ماه
- 4 تا 6 سال
عوارض واکسن
عوارض جانبی واکسن معمولاً خفیف است و ممکن است شامل تب ، احساس خستگی ، سردرد ، خستگی یا درد در محل تزریق باشد.
واکسن های یادآور
- نوجوانان. از آنجا که ایمنی ناشی از واکسن سیاه سرفه در 11 سالگی کاهش می یابد ، پزشکان برای محافظت در برابر سیاه سرفه، دیفتری و کزاز توصیه می کنند که در آن سن دوباره واکسن یاداور تزریق شود.
- بزرگسالان. برخی از انواع واکسن کزاز و دیفتری هر 10 سال نیز شامل محافظت در برابرسیاه سرفه است. این واکسن همچنین خطر انتقال به نوزادان را کاهش می دهد.
- زنان باردار. اکنون کارشناسان بهداشت توصیه می کنند که زنان باردار واکسن سیاه سرفه را بین هفته های 27 تا 36 بارداری دریافت کنند. این امر همچنین ممکن است در طی چند ماه اول زندگی از نوزاد محافظت کند.
داروهای پیشگیری از بروز بیماری
ممکن است اگر واجد یکی از شرایط زیر بوده و در تماس با فرد مبتلا به سیاه قرار داشته اید، پزشک آنتی بیوتیک هایی را برای محافظت از شما تجویز کند:
- ارائه دهنده خدمات بهداشتی
- باردار
- سن زیر 12 ماه
- ابتلا به یک بیماری خاص مانند ضعف سیستم ایمنی یا آسم که می تواند شما را در معرض خطر ابتلا به نوع شدید بیماری قرار دهد
- زندگی با فرد مبتلا به سیاه سرفه
- زندگی با فرد در معرض بیماری یا مبتلا به عوارض آن
تشخیص
تشخیص سرفه سیاه در مراحل اولیه می تواند دشوار باشد زیرا علائم و نشانه هایی شبیه سایر بیماری های تنفسی شایع مانند سرماخوردگی ، آنفولانزا یا برونشیت دارد.
گاهی اوقات ، پزشکان می توانند آن را به سادگی با پرسیدن علائم و گوش دادن به سرفه تشخیص دهند. برای تأیید تشخیص آزمایشات پزشکی لازم باشد. چنین آزمایشاتی می تواند شامل موارد زیر باشد:
- کشت و آزمایش باکتری بینی یا گلو. پزشک شما یک نمونه سواب یا ساکشن را از ناحیه ای که بینی و گلو به هم می پیوندد (نازوفارنکس) می گیرد. سپس نمونه از نظر وجود باکتری های سیاه سرفه بررسی می شود.
- آزمایش خون. یک نمونه خون گرفته میشود و برای بررسی تعداد گلبول های سفید خون به آزمایشگاه ارسال میشود ، زیرا سلول های سفید خون به بدن کمک می کند تا با عفونت هایی مثل سیاه سرفه مقابله کند. تعداد بالای گلبول های سفید خون به طور معمول وجود عفونت یا التهاب را نشان می دهد. این یک آزمایش کلی است و مخصوص سرفه سیاه نیست.
- اشعه ایکس از قفسه سینه. پزشک شما ممکن است برای بررسی وجود التهاب یا مایعات در ریه ها ، اشعه ایکس تجویز کند که در صورت بیماری ذات الریه ، سیاه سرفه و سایر عفونت های تنفسی را پیچیده کند.
درمان
نوزادان معمولاً برای معالجه در بیمارستان بستری می شوند زیرا سیاه سرفه برای آن گروه سنی خطرناک تر است. اگر کودک شما نمی تواند مایعات یا غذا را مصرف کند ، ممکن است تزریقات وریدی لازم باشد.
همچنین کودک، برای جلوگیری از شیوع عفونت از دیگران جدا خواهد شد.
درمان کودکان بزرگتر و بزرگسالان معمولاً در خانه قابل کنترل است.
داروها
آنتی بیوتیک ها باکتری های ایجاد کننده سرفه سیاه را از بین می برند و به تسریع بهبودی کمک می کنند. ممکن است به اعضای خانواده در معرض غفونت آنتی بیوتیک های پیشگیرانه تجویز شود.
متاسفانه درمان های مؤثری برای تسکین سرفه در دسترس نیست. به عنوان مثال داروهای بدون نسخه برای سرفه تأثیر کمی در سرفه سیاه دارند و دلسرد کننده هستند.
سبک زندگی و درمان های خانگی
نکات زیر برای با حمله های سرفه در مورد کسی که در منزل تحت درمان است کاربرد دارد:
- استراحت کافی داشته باشید. یک اتاق خواب خنک ، ساکت و تاریک به شما در آرامش و استراحت بهتر کمک می کند.
- به مقدار زیاد مایعات بنوشید. آب و سوپ گزینه های خوبی است. به ویژه در کودکان ، علائم کم آبی بدن مانند خشکی لب ، گریه بدون اشک و تکرر ادرار را دیده میشود.
- وعده های غذایی کمتری بخورید. برای جلوگیری از استفراغ بخاطر سرفه ، وعده های غذایی کم حجم و مکرر را به جای وعده های غذایی سنگین بخورید.
- هوا را پاکیزه کنید. خانه خود را از مواد تحریک کننده که می توانند باعث ایجاد سرفه های شدید مانند دود تنباکو و بخارهای موجود در شومینه شوند ، دور نگه دارید.
- ماسک بزنید و دستان خود را مرتبا بشویید.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
اگر فکر می کنید خود یا فرزندتان مبتلا به سیاه سرفه هستید، با پزشک خانواده یا متخصص اطفال مراجعه کنید.
اگر علائم شدیدی دارید مراقبت های ویژه یا بخش اورژانس بیمارستان مراجعه کنید.
آن چه می توانید انجام دهید
فهرستی از موارد زیر را تهیه کنید:
- شرح مفصلی از علائم و نشانه ها
- اطلاعات در مورد مشکلات پزشکی گذشته
- تاریخ واکسیناسیون
- اطلاعاتی در مورد سوابق پزشکی والدین یا خواهر و برادرها
- سوالاتی که می خواهید از پزشک بپرسید
از پزشک چه انتظاری می رود
پزشک یک معاینه جسمی انجام می دهد و با استفاده از استتوسکوپ (گوشی پزشکی) به صدای ریه ها گوش می دهد. سوالاتی که پزشک ممکن است بپرسد عبارتند از:
- سرفه از چه زمانی شروع شد؟
- سرفه معمولاً چه مدت طول می کشد؟
- آیا چیزی باعث سرفه می شود؟
- آیا سرفه هرگز باعث استفراغ می شود؟
- آیا سرفه تا به حال به رنگ صورت را قرمز یا آبی کرده است؟
- آیا در معرض کسی هستید که سیاه سرفه داشته باشد؟