نگاه کلی
سینوزیت حاد باعت التهاب و تورم فضاهای داخل بینی (سینوس ها) می شود. تورم تخلیه ترشحات بینی را مختل کرده و باعث تجمع مخاط در آن می شود.
هنگام ابتلا به سینوزیت، تنفس از طریق بینی دشوار می شود. همچنین ممکن است که ناحیه ی اطراف چشم و بخش هایی از صورت متورم شده و فرد دچار درد صورت و یا سر درد شود.
بیشتر اوقات سینوزیت حاد بر اثر یک سرماخوردگی ساده ایجاد می شود. در بیشتر موارد این عارضه در طی یک هفته تا 10 روز بدون نیاز به درمان خاصی برطرف می شود مگر اینکه یک عفونت باکتریایی ایجاد شود. اگر بیماری با وجود اقدامات درمانی بیش از 12 هفته طول بکشد سینوزیت مزمن نامیده می شود.
علائم
علائم سینوزیت حاد اغلب عبارت است از:
ترشحات غلیظ، زرد یا مایل به سبز در بینی و پشت حلق (ترشحات پشت حلقی)
احتقان یا گرفتگی بینی، که تنفس از طریق بینی را دشوار می کند.
احساس درد، التهاب، تورم و فشار در اطراف چشم ها، گونه، بینی و پیشانی که در هنگام خم شدن تشدید می شود.
علائم و نشانه های دیگر عبارتند از:
فشار در گوش
سردرد
دندان درد
تغییر حس بویایی
سرفه
بوی بد دهان
خستگی
تب
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
در اغلب موارد نیازی به مراجعه به پزشک نمی باشد.
اما در صورت بروز هر کدام از عارضه های زیر باید به پزشک مراجعه نمود:
علائمی که یک هفته یا بیشتر ادامه داشته باشند
علائمی که بعد از یک بهبودی اولیه، دوباره تشدید می شوند.
تب مداوم
سابقه سینوزیت مزمن یا عود کننده
در صورت مشاهده هرکدام از علائم زیر - که نشان دهنده عفونت جدی هستند- باید فوراً به پزشک مراجعه کرد:
درد، تورم و قرمزی اطراف چشم
تب شدید
گیجی
دو بینی یا سایر تغییرات بینایی
گرفتگی و خشکی گردن
علل بیماری
سینوزیت حاد در اغلب موارد بر اثر یک سرماخوردگی ساده که یک عفونت ویروسی است بروز می کند. در بعضی از موارد به طور موازی در کنار یک عفونت باکتریایی نیز ایجاد می شود.
عوامل خطرساز (ریسک فاکتورها)
ابتلا به موارد زیر خطر ابتلا به سینوزیت حاد را افزایش می دهد:
تب یونجه یا یک عارضة آلرژیک دیگر که سینوس ها را درگیر می کند.
اختلال مسیر ورود هوا به بینی، مانند انحراف تیغة بینی، پولیپ بینی یا تومورها
بیماری هایی مانند فیبروز کیستیک یا اختلال سیستم ایمنی مانند HIV / AIDS
قرار گیری در معرض دود، چه در اثر استعمال دخانیات و چه در نتیجه قرار گرفتن در معرض دود سیگار
عوارض بیماری
در اغلب موارد سینوزیت حاد عوارض خاص و خطرناکی ندارد ولی در صورت بروز ، عوارض به اشکال زیر رخ می دهد:
سینوزیت مزمن. سینوزیت حاد ممکن است باعث ایجاد یک مشکل طولانی مدت به نام سینوزیت مزمن شود که حداقل 12 هفته به طول می انجامد.
مننژیت این عفونت باعث التهاب غشای مغز و نخاع و مایع مغزی نخاعی می شود.
سایر عفونت ها در موارد نادری عفونت تا استخوان ها (استئومیلیت) و یا بافت (سلولیت) گسترش می یابد.
مشکلات بینایی اگر عفونت تا حدقه چشم گسترش یابد می تواند منجر به کاهش بینایی و یا حتی کوری دائم شود.
پیشگیری از بروز بیماری
برای کاهش خطر ابتلا به سینوزیت حاد می توان اقدامات زیر را انجام داد:
پیشگیری از ابتلا به عفونت های دستگاه تنفس فوقانی. از افرادی که سرما خورده اند دوری کنید و دستان خود را، به خصوص قبل از غذا، با آب و صابون بشویید.
کنترل آلرژی. همواره با پزشک خود برای کنترل علائم در ارتباط باشید و از آلرژی زا ها دوری کنید.
اجتناب از قرارگیری در معرض دود سیگار و هوای آلوده. دود تنباکو و سایر آلاینده ها می توانند ریه ها و مجاری بینی را تحریک و ملتهب کنند.
استفاده از یک رطوبت ساز (دستگاه بخور). اگر هوای خانه خشک است با افزودن رطوبت به هوا می توانید خط ابتلا به سینوزیت حاد را کاهش دهید. با رسیدگی منظم به دستگاه بخور، دستگاه را عاری از قارچ و تمیز نگاه دارید.
تشخیص
معمولا برای تشخیص سینوزیت حاد معاینه ی فیزیکی کفایت میکند و پزشک با مشاهده علائم حساسیت و التهاب در بینی و صورت و بررسی داخل بینی میتواند عارضه را تشخیص دهد.
روش های دیگر تشخیص سینوزیت حاد عبارتند از :
آندوسکوپی بینی. یک لوله ی انعطاف پذیر مجهز به یک چراغ فیبر نوری وارد بینی شده و به پزشک امکان مشاهده و بررسی داخل سینوس ها را می دهد.
تصویربرداری. Ct scan می تواند جزئیات کاملی از سینوس ها و ناحیه بینی را در اختیار پزشک قرار دهد . با این حال انجام آن به افرادی که علائم حاد و پیچیده ای ندارند توصیه نمی شود. همچنین این تصویر برداری ها می تواند به تشخیص ناهنجاری ها و عوارض مشکوک کمک کند.
نمونه گیری و کشت ترشحات سینوس و بینی. به طور کلی برای تشخیص سینوزیت مزمن به نمونه گیری و کشت آن نیازی نیست. با این حال در شرایطی که درمان مؤثر نبوده و یا عارضه به مرور شدیدتر شود، پزشک با وارد کردن سوآب به بینی نمونه را جمع آوری می کند. این نمونه می تواند به یافتن علت عارضه کمک کند. برای مثال یک عفونت باکتریایی یا قارچی می تواند زمینه ساز سینوزیت مزمن باشد.
تست آلرژی. اگر پزشک شک کند که سینوزیت مزمن در نتیجة آلرژی ایجاد شده است، توصیه به انجام آزمایش پوستی آلرژی می کند. این تست بی خطر و سریع بوده و ماده ی آلرژی زایی (آلرژن) را که باعث تحریک و التهاب بینی می شود، مشخص می کند.
درمان
در بیشتر موارد سینوزیت حاد نیازی به اقدامات درمانی ندارد و به خودی خود بهبود می یابد و معمولا روش های خود درمانی برای تسکین و بهبود علائم کفایت می کند.
تسکین علائم
پزشک ممکن است برای تسکین و بهبود علائم سینوزیت ، روش های زیر را توصیه کند :
اسپری سالین برای شستشوی بینی برای شستشوی بینی باید روزی چند بار در بینی اسپری شود.
کورتیکواستروئیدهای بینی این اسپری های بینی می توانند از التهاب بینی جلوگیری کرده و به درمان آن کمک کنند. به عنوان مثال میتوان به فلوتیکازون ( تسکین آلرژی Flonase ، Flonase Sensimist Allergy Relief و غیره) ، بودزوناید (اسپری رینوکورت) ، مومتازون (ناسونکس) ، بکلومتازون ( Beconase AQ , Qnasl و غیره)
دکونژستانت ها ( داروهای ضد احتقان) این داروهای بدون نیاز به نسخه بوده و به صورت قرص ها و اسپری های بینی در دسترس می باشند. استفاده از داروهای ضد احتقان برای بیشتر از چند روز می تواند منجر به عود شدیدتر بیماری شود.
مسکن های بدون نیاز به نسخه، مانند استامینوفن (تیلنول و غیره) ، ایبوپروفن ( ادویل ، موترین IB و غیره) یا آسپیرین. مصرف آسپیرین در کودکان و نوجوانان در حال بهبودی از آبله مرغان یا علائم شبیه آنفولانزا خطرناک است زیرا می تواند باعث ایجاد سندرمی نادر و در عین حال بسیار خطرناک به نام ری (Reye’s syndrome) شود.
آنتی بیوتیک ها
معمولا برای درمان سینوزیت حاد نیازی به آنتی بیوتیک نیست. حتی در مواردی که سینوزیت حاد باکتریایی باشد ممکن است نیازی به درمان نباشد و پزشک صبر کند تا اگر بیماری رو به بهبود نرفت از آنتی بیوتیک استفاده کند.
با این حال ممکن است علائم شدید، پیشرونده و مداوم بوده و به همین دلیل مصرف آنتی بیوتیک ضروری باشد. در صورت تجویز آنتی بیوتیک حتما باید دوره درمان را، حتی پس از بهبود علائم تکمیل کرد. قطع زودتر از موعد دارو می تواند منجر به عود علائم شود.
ایمونوتراپی
اگر آلرژی باعث تحریک سینوزیت شود، استفاده از واکسن های آلرژی (ایمونوتراپی) می تواند واکنش بدن به مادة آلرژی زا (آلرژن) را کاهش داده و به بهبود علائم کمک کند
سبک زندگی و درمان های خانگی
این روش های خود درمانی باعث بهبود علائم سینوزیت می شوند:
استراحت. به بدن در مقابله با عفونت و بهبودی سریع تر کمک می کند.
مرطوب نگاه داشتن حفره های سینوسی. بخور آب گرم یا استنشاق هوای گرم و مرطوب حمام، درد را تسکین داده و تخلیه مخاط های سفت شده را تسهیل می کند..
پاکسازی و شستشوی مجاری بینی. از وسایل طراحی شده برای پاکسازی درون بینی یا نتی پات استفاده کنید. این درمان نوعی شستشوی بینی است و به پاکسازی سینوس ها کمک می کند.
درمان های جایگزین
هیچ درمان جایگزینی برای کاهش علائم سینوزیت حاد ثابت نشده است اما گفته می شود محصولات حاوی ترکیبات گیاهانی خاص می توانند به درمان کمک کنند. این ترکیبات شامل پامچال گاو زبان ، ریشه جنتیانا ، آقطی سیاه (انگور کولی) ، شاه پسند و ترشک درشت است. عوارض جانبی ناشی از این محصولات گیاهی میتواند شامل ناراحتی معده ، اسهال و واکنش های آلرژیک پوستی باشد. قبل از مصرف هرگونه مکمل گیاهی یا غذایی با پزشک خود مشورت کنید تا مطمئن شوید که خطرزا نیستند و با داروهای دیگرتان تداخل ندارند.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
در هنگام مراجعه به پزشک ممکن است سینوس ها کاملاً معاینه شوند، بنابراین انتظار آن را داشته باشید. موارد زیر کمک می کند تا برای ملاقات با پزشک آماده شوید.
آن چه می توانید انجام دهید
فهرستی از موارد زیر را تهیه کنید:
علائم خود را بنویسید، حتی آن دسته که به نظر ربطی به بیماری ندارند.
اطلاعات شخصی مهم، مانند ابتلا به آلرژی یا آسم و سابقۀ خانوادگی بیماری
نام و مقدار داروها ، ویتامین ها یا سایر مکمل هایی که اخیراً مصرف کرده اید.
سوالاتی که می خواهید از پزشک بپرسید.
برخی از سؤالاتی که بهتر است درباره ی سینوزیت حاد از پزشک بپرسید عبارتند از:
علت ایجاد علائم من چیست؟
چه علائم دیگری محتمل است؟
چه آزمایشاتی را باید انجام دهم؟
آیا این عارضه در من موقتی است یا مزمن؟
بهترین اقدام چیست؟
چه راه های جایگزینی برای درمانی که شما پیشنهاد میکنید وجود دارد؟
دچار بیماری های دیگری نیز می باشم، چگونه می توانم به بهترین صورت این وضعیت را کنترل کنم؟
چه کارهایی نباید انجام دهم؟
آیا باید به یک متخصص مراجعه کنم؟
چه مجله ها و بروشورهایی در دسترس هستند؟ چه سایت هایی را برای کسب اطلاعات بیشتر پیشنهاد می دهید؟
علاوه بر این سوالات، در پرسیدن هر سوال دیگری که برایتان پیش آمده است تردید نکنید.
از پزشک چه انتظاری می رود
سوالاتی که ممکن است پزشک بپرسد عبارتند از:
علائم از چه زمانی آغاز شدند؟
علائم مداوم است یا گاه به گاه؟
علائم چقدر شدید است؟
چه چیزی علائم را بهبود می بخشد؟
چه چیزی علائم را بدتر می کند؟
آیا سیگار می کشید و یا در معرض دود سیگار یا سایر آلاینده ها هستید؟