عدم تحمل لاکتوز Lactose Intolerance

نگاه کلی

افراد مبتلا به عدم تحمل لاکتوز قادر به هضم کامل قند (لاکتوز) در شیر نیستند. در نتیجه، آنها بعد از خوردن یا نوشیدن لبنیات دچار اسهال، گاز و نفخ می شوند. این بیماری که به آن سو ء جذب لاکتوز نیز گفته می شود، معمولاً بی خطر است، اما علائم آن می تواند ناخوشایند باشد.

مقدار کمی از آنزیم تولید شده در روده کوچک (لاکتاز) معمولاً مسئول عدم تحمل لاکتوز است. بدن می تواند سطح کمی لاکتاز داشته باشد و همچنان قادر به هضم محصولات لبنی ​​باشد. اما اگر سطح آن خیلی کم باشد، بدن دچار عدم تحمل لاکتوز می شود، که پس از خوردن و آشامیدن محصولات لبنی منجر به بروز علائم می شود.

اکثر افراد مبتلا به عدم تحمل لاکتوز می توانند این شرایط را کنترل کنند بدون اینکه لازم باشد از تمام غذاهای لبنی دست بکشند.

علائم

علائم و نشانه های عدم تحمل لاکتوز معمولاً از 30 دقیقه تا دو ساعت پس از خوردن یا نوشیدن مواد غذایی حاوی لاکتوز شروع می شود. علائم و نشانه های رایج عبارتند از:

اسهال

حالت تهوع و گاهی اوقات استفراغ

گرفتگی شکم

نفخ شکم

گاز

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

اگر پس از خوردن غذاهای لبنی به طور مکرر علائم عدم تحمل لاکتوز را دارید به خصوص اگر نگران دریافت کلسیم کافی هستید، با پزشک خود قرار ملاقات بگذارید.

علل بیماری

عدم تحمل لاکتوز زمانی اتفاق می افتد که روده کوچک آنزیم (لاکتاز) کافی برای هضم قند شیر (لاکتوز) تولید نکند. به طور معمول، لاکتاز قند شیر را به دو قند ساده - گلوکز و گالاکتوز - تبدیل می کند که از طریق پوشش روده در جریان خون جذب می شوند.

در صورت کمبود لاکتاز در بدن ، لاکتوز موجود در غذا به جای پردازش و جذب به روده بزرگ منتقل می شود. در روده بزرگ، باکتریهای طبیعی با لاکتوز هضم نشده برخورد می کنند و باعث ایجاد علائم و نشانه های عدم تحمل لاکتوز می شوند.

سه نوع عدم تحمل لاکتوز وجود دارد. عوامل مختلفی باعث کمبود لاکتاز می شود که زمینه ساز انواع از آن می باشند.

عدم تحمل لاکتوز اولیه

افرادی که دچار عدم تحمل اولیه لاکتوز می شوند - شایع ترین نوع - زندگی را با تولید لاکتاز کافی شروع می کنند. نوزادانی که تنها از شیر تغذیه می کنند، به لاکتاز احتیاج دارند.

همانطور که کودکان شیر را با غذاهای دیگر جایگزین می کنند، مقدار لاکتاز تولید شده به طور معمول افت می کند، اما معمولاً آنقدر زیاد باقی می ماند که مقدار لبنیات را در یک رژیم غذایی معمول بزرگسالان هضم کند. در عدم تحمل اولیه لاکتوز، تولید لاکتاز تا بزرگسالی به شدت از بین می رود و هضم فرآورده های لبنی را دشوار می کند.

عدم تحمل لاکتوز ثانویه

این شکل از عدم تحمل لاکتوز زمانی اتفاق می افتد که روده کوچک تولید لاکتاز را پس از بیماری، جراحت یا جراحی مربوط به روده کوچک کاهش دهد. بیماری های مرتبط با عدم تحمل ثانویه لاکتوز شامل عفونت روده، بیماری سلیاک، رشد بیش از حد باکتری و بیماری کرون می باشد.

درمان اختلال زمینه ای ممکن است سطح لاکتات را بازیابی کرده و علائم و نشانه ها را بهبود بخشد، اگرچه ممکن است زمان بر باشد.

عدم تحمل لاکتوز مادرزادی یا تکاملی

تولد نوزادان با عدم تحمل لاکتوز ناشی از کمبود لاکتاز ممکن اما نادر است. این اختلال از الگویی ارثی به نام اتوزومال مغلوب از نسلی به نسل دیگر منتقل می شود، به این معنی که مادر و پدر هر دو باید یک نوع ژن مشابه را به کودک منتقل کنند.

عوامل خطرساز (ریسک فاکتورها)

عواملی که می توانند شما یا فرزندتان را مستعد ابتلا به عدم تحمل لاکتوز کنند عبارتند از:

افزایش سن. عدم تحمل لاکتوز معمولاً در بزرگسالی ظاهر می شود. بروز این وضعیت در نوزادان و کودکان کم سن و سال، غیر معمول است.

نژاد. عدم تحمل لاکتوز بیشتر در نژاد آفریقایی، آسیایی، اسپانیایی تبار و هند تبار دیده می شود.

تولد زودرس. سطح لاکتاز در نوزادان نارس ممکن است کاهش یابد زیرا روده کوچک تا اواخر سه ماهه سوم سلول های تولید کننده لاکتاز ایجاد نمی کند.

بیماری های موثر بر روده کوچک. مشکلات روده کوچک که می تواند باعث عدم تحمل لاکتوز شود شامل رشد بیش از حد باکتری، بیماری سلیاک و بیماری کرون است.

درمان سرطان. در صورت پرتودرمانی معده یا بروز عوارض روده ای ناشی از شیمی درمانی، خطر ابتلا به عدم تحمل لاکتوز افزایش می یابد.

تشخیص

پزشک ممکن است بر اساس علائم و واکنش بدن نسبت به کاهش مقدار غذاهای لبنی در رژیم، به عدم تحمل لاکتوز مشکوک شود. سپس می تواند با انجام یک یا چند آزمایش زیر، تشخیص را تأیید کند:

تست تنفس هیدروژن. بعد از نوشیدن مایعی که حاوی مقادیر زیادی لاکتوز است، پزشک در فواصل منظم میزان هیدروژن در تنفس را اندازه می گیرد. تنفس بیش از حد هیدروژن نشان می دهد که لاکتوز به طور کامل هضم و جذب نمی شود.

تست تحمل لاکتوز. آزمایش خون دو ساعت پس از نوشیدن مایعی که حاوی مقادیر زیادی لاکتوز است، برای اندازه گیری میزان گلوکز در جریان خون انجام می شود. اگر سطح گلوکز بالا نرود، این بدان معناست که بدن هضم و جذب نوشیدنی پر از لاکتوز را انجام نمی دهد.

درمان

در افراد مبتلا به عدم تحمل لاکتوز ناشی از بیماری زمینه ای، درمان این بیماری ممکن است توانایی بدن در هضم لاکتوز را بازیابی کند، اگرچه این روند ممکن است ماه ها طول بکشد. به دلایل دیگر، ممکن است با رعایت رژیم لاکتوز کم از ناراحتی ناشی از عدم تحمل لاکتوز جلوگیری کنید.

برای کاهش میزان لاکتوز در رژیم غذایی کارهای زیر را انجام دهید:

شیر و سایر محصولات لبنی را محدود کنید

مقدار کمی از محصولات لبنی را در وعده های غذایی معمول خود قرار دهید

بستنی و شیر حاوی لاکتوز را مصرف کنید

برای تجزیه لاکتوز، آنزیم مایع یا پودر لاکتاز را به شیر اضافه کنید

سبک زندگی و درمان های خانگی

با آزمایش و خطا، ممکن است بتوانید واکنش بدن را به غذاهای حاوی لاکتوز پیش بینی کنید و دریابید که مصرف چه مقدار لاکتوز مشکلی ایجاد نمی کند. تعداد کمی از افراد عدم تحمل شدیدی به لاکتوز دارند در حدی که مجبورند مصرف تمام محصولات لبنی ​​را قطع کنند و نسبت به غذاهای غیر لبنی یا داروهای حاوی لاکتوز احتیاط کنند.

تغذیه مناسب

کاهش محصولات لبنی به معنی دریافت ناکافی کلسیم نمی باشد. کلسیم در بسیاری از غذاهای دیگر یافت می شود، مانند:

کلم بروکلی و سبزیجات با برگ بزرگ

محصولات غنی شده با کلسیم، مانند غلات و آب میوه ها

کنسرو ماهی قزل آلا یا ساردین

جایگزین های شیر گاو، مانند شیر سویا و شیر برنج

مرکبات

بادام، آجیل برزیلی و لوبیا 

همچنین از دریافت کافی ویتامین D از شیر غنی شده اطمینان حاصل کنید. تخم مرغ، جگر و ماست نیز حاوی ویتامین D هستند و بدن هنگامی که در آفتاب قرار گیرد می تواند ویتامین D تولید کند.

حتی بدون محدود کردن محصولات لبنی، بسیاری از بزرگسالان ویتامین D کافی دریافت نمی کنند. برای اطمینان از مصرف مکمل های ویتامین D و کلسیم با پزشک خود صحبت کنید.

مصرف محصولات لبنی را محدود کنید

بیشتر افراد مبتلا به عدم تحمل لاکتوز می توانند از برخی محصولات لبنی، ​​بدون بروز علائم لذت ببرند. ممکن است محصولات لبنی ​​کم چرب مانند شیر بدون چربی را بهتر از محصولات پر چرب تحمل کنید. همچنین ممکن است با وارد کردن تدریجی محصولات لبنی به رژیم غذایی، تحمل بدن نسبت به محصولات لبنی را افزایش دهید.

روش های تغییر رژیم غذایی برای به حداقل رساندن علائم عدم تحمل لاکتوز عبارتند از:

انتخاب وعده هایی با میزان کمتری از لبنیات. وعده های کوچکی از محصولات لبنی - حداکثر 4 اونس (118 میلی لیتر) در هر بار - را میل کنید. هرچه میزان لبنیات در وعده کمتر باشد، ایجاد مشکلات گوارشی نیر کمتر می شود.

نوشیدن شیر در زمان مصرف غذا. شیر را همراه با غذاهای دیگر بنوشید. این روند هضم را کند می کند و ممکن است علائم عدم تحمل لاکتوز را کاهش دهد.

آزمایش با مجموعه ای از محصولات لبنی. همه محصولات لبنی میزان لاکتوز یکسانی ندارند. به عنوان مثال ، پنیرهای سفت مانند سوئیس یا چدار مقادیر کمی لاکتوز دارند و به طور کلی علائمی ایجاد نمی کنند.

بستنی و شیر حاوی بیشترین لاکتوز هستند، اما مقدار بالای چربی در بستنی سبب میل آن بدون بروز هیچ علائمی می شود. ممکن است محصولات لبنی ​​کشت شده مانند ماست را تحمل کنید زیرا باکتری های مورد استفاده در فرآیند کشت به طور طبیعی آنزیمی را تولید می کنند که لاکتوز را تجزیه می کند.

خرید محصولات کم لاکتوز یا فاقد لاکتوز. این محصولات را می توانید در بیشتر سوپرمارکت ها در بخش لبنیات پیدا کنید.

استفاده از قرص یا قطره آنزیم لاکتاز. قرص یا قطره بدون نسخه حاوی آنزیم لاکتاز (لاکتاید و غیره) ممکن است در هضم محصولات لبنی کمک کند. می توانید قرص ها را درست قبل از غذا یا میان وعده مصرف کنید. قطره ها را می توان به پاکت شیر اضافه نمود. این محصولات به هرکسی که به عدم تحمل لاکتوز مبتلا می باشد، کمک نمی کند.

درمان های جایگزین

پروبیوتیک ها

پروبیوتیک ها موجودات زنده ای در روده هستند که سبب حفظ سیستم هضم سالم می شوند. پروبیوتیک ها همچنین به عنوان ساختار فعال یا زنده در برخی ماست ها و به عنوان مکمل به صورت کپسول در دسترس می باشند.

این مورد گاهی اوقات برای درمان مشکلات گوارشی مانند اسهال و سندرم روده تحریک پذیر همچنین برای هضم لاکتوز استفاده می شوند. پروبیوتیک ها به طور کلی مفید می باشند و در صورت عدم تآثیر گذاری سایر روش ها، تست این مواد ارزش خواهد داشت.

آمادگی برای ملاقات با پزشک

درصورت مشاهده علائم یا نشانه های عدم تحمل لاکتوز، درمان را با مراجعه به پزشک خود شروع کنید. در اینجا اطلاعاتی راجع به آمادگی برای ملاقات آورده شده است.

آنچه می توانید انجام دهید

برای آماده شدن جهت ملاقات، در مورد محدودیت های لازم قبل از ملاقات، سؤال کنید. لیستی از موارد زیر تهیه کنید:

علائم، از جمله مواردی که ممکن است با دلیل ملاقات ارتباط نداشته باشد و زمان وقوع علائم

تمام داروها، ویتامین ها و سایر مکمل های مصرفی و دوز آنها

سؤالاتی که می خواهید از پزشک بپرسید

سؤال هایی که در مورد لاکتوز باید از پزشک خود بپرسید شامل موارد زیر می باشند:

آیا علل احتمالی دیگری غیر از عدم تحمل لاکتوز، برای علائم وجود دارد؟

جه آزمایشهایی را نیاز است انجام دهم؟

آیا باید از مصرف تمام محصولات لبنی اجتناب کنم؟

چگونه ازدریافت اندازه کافی کلسیم در رژیم غذایی اطمینان حاصل کنم؟

آیا باید به متخصص تغذیه مراجعه کنم؟

چگونه شرایط دیگر بهداشتی را با این وضعیت به بهترین وجه مدیریت کنم؟

آیا بروشور یا سایر مطالب چاپی وجود دارد که بتوانم داشته باشم؟ چه وب سایت هایی را پیشنهاد می کنید؟

در این بین چه کاری می توان انجام داد

وعده های روزانه از محصولات لبنی از جمله شیر، بستنی، ماست و پنیر و همچنین زمان مصرف آنها و مواد غذایی که همراه آنها میل می کنید را در اختیار خود قرار دهید. همچنین علائم و شدت آنها که ناشی از کدام محصولات لبنی می باشند را به پزشک خود اطلاع دهید. این اطلاعات در تشخیص، به پزشک کمک خواهند کرد.

در صورت شک بر ابتلا به عدم تحمل لاکتوز، مصرف محصولات لبنی را برای چند روز کاهش دهید تا تغییر در میزان علائم را مشاهده کنید. تغییر در علائم در صورت حذف محصولات لبنی را به پزشک خود اطلاع دهید.