نگاه کلی
عفونت قارچی واژن از نوع عفونت قارچی است که باعث تحریک، ترشح و خارش شدید واژن و دهانه واژن (بافت های دهانه واژن) می شود.
این عفونت که کاندیدیازیس واژن نیز نامیده می شود، در هر دوره از زندگی 3 نفر از هر 4 زن را تحت تأثیر قرار می دهد. بسیاری از زنان حداقل دو مرحله را تجربه می کنند.
این عفونت به عنوان یک بیماری مقاربتی در نظر گرفته نمی شود. اما خطر ابتلا به آن در زمان اولین فعالیت جنسی منظم افزایش می یابد. همچنین برخی شواهد حاکی از انتقال این عفونت توسط رابطه جنسی دهان و دستگاه تناسلی می باشند.
داروها می توانند به طور مؤثری سبب درمان عفونت های قارچی واژن شوند. در صورت ابتلا به دفعات بیشتری از عفونت های قارچی (4 مرتبه یا بیشتر در سال)، درمان طولانی مدت و برنامه مراقبتی نیاز می باشد.
علائم
علائم عفونت قارچی می تواند از خفیف تا متوسط متغیر و شامل موارد زیر باشد:
- خارش و التهاب بافت واژن و دهانه واژن
- احساس سوزش، به ویژه هنگام مقاربت یا دفع ادرار
- قرمزی و تورم دهانه واژن
- درد ناحیه واژن
- عارضه های پوستی روی واژن
- ترشحات غلیظ، سفید و بدون بو واژن با ظاهری شبیه به دَلَمه های پنیر مانند
- ترشحان آبکی واژن
عفونت قارچی شدید و پیچیده
موارد زیر ممکن است بروز عفونت قارچی پیچیده را به دنبال داشته باشد:
- علائم و نشانه های شدیدی مانند قرمزی گسترده، تورم و خارشی که منجر به شکاف، ترک یا زخم می شود
- ابتلا به عفونت قارچی برای 4 مرتبه یا بیشتر در سال
- عفونت با سایر قارچ ها
- بارداری
- دیابت کنترل نشده
- سیستم ایمنی ضعیف به دلیل داروهای خاص یا شرایطی مانند عفونت HIV
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
در صورت قرار گرفتن در شرایط زیر به پزشک مراجعه کنید:
- اولین تجربه ی مشاهده علائم عفونت قارچی
- عدم اطمینان به ابتلا به عفونت قارچی
- از بین نرفتن علائم با کرم و شیاف ضد قارچ واژن بدون نیاز به نسخه
- بروزعلائم دیگر
علل بیماری
قارچ کاندیدا آلبیکانس مسبب بسیاری از عفونت های قارچی واژن می باشد.
واژن به طور معمول حاوی مخلوط متعادلی از قارچی از جمله کاندیدا و باکتری ها می باشد. عملکرد باکتری های خاصی (لاکتوباسیلوس) شامل جلوگیری از رشد بیش از حد قارچ می باشد.
اما این تعادل ممکن است به هم بخورد. رشد بیش از حد کاندیدا یا نفوذ قارچ به لایه های عمیق سلول واژن باعث ایجاد علائم و نشانه های عفونت قارچی می شود.
رشد بیش از حد قارچ می تواند ناشی از موارد زیر باشد:
- استفاده از آنتی بیوتیکی که باعث عدم تعادل در فلور طبیعی واژن می شود.
- بارداری
- دیابت کنترل نشده
- نقص سیستم ایمنی بدن
- مصرف داروهای ضد بارداری خوراکی یا هورمون درمانی که سطح استروژن را افزایش می دهد.
کاندیدا آلبیکانس رایج ترین نوع قارچ برای ایجاد عفونت های قارچی است. درمان عفونت های قارچی ناشی از انواع دیگر قارچ کاندیدا دشوارتر است و معمولاً به درمان های شدید تری نیاز دارد.
عوامل خطر ساز (ریسک فاکتورها)
عواملی که خطر ابتلا به عفونت قارچی را افزایش می دهند عبارتند از:
استفاده از آنتی بیوتیک. عفونت قارچی در زنانی که آنتی بیوتیک مصرف می کنند شایع می باشد. آنتی بیوتیک های طیف گسترده، که طیف وسیعی از باکتری ها را از بین می برند، باکتری های سالم واژن را نیز از بین می برند و منجر به رشد بیش از حد قارچی خواهند شد.
افزایش سطح استروژن. عفونت های قارچی بیشتر در خانمهایی با سطح استروژن بالاتر - مانند زنان باردار یا زنانی که قرص های ضد بارداری حاوی استروژن زیاد یا هورمون درمانی همراه با استروژن را استفاده می کنند- دیده می شود.
دیابت کنترل نشده. زنانی با قند خون کمی کنترل شده بیشتر از زنانی با قند خون کاملاً کنترل شده در معرض خطر بیشتر عفونت قارچی هستند.
اختلال در سیستم ایمنی بدن. زنانی که ایمنی کمتری بر اثر درمان کورتیکواستروئید یا عفونت HIV دارند، بیشتر در معرض عفونت های قارچی هستند.
پیشگیری از بروز بیماری
برای کاهش خطر ابتلا به عفونت های قارچی واژن، لباس زیر نخی و کمی آزاد بپوشید.
موارد زیر نیز موجب عفونت خواهند شد:
جوراب شلواری تنگ
ژل های شستشوی واژن، که برخی از باکتریهای طبیعی واژن را که از بدن در برابر عفونت محافظت می کنند، از بین می برد
محصولات معطر زنانه، از جمله شوینده واژینال، پد و تامپون
وان آب داغ و دوش گرفتن با آب بسیار داغ
استفاده غیرضروری از آنتی بیوتیک، به طور مثال برای سرماخوردگی یا سایر عفونت های ویروسی
استفاده ی طولانی مدت از لباس خیس مانند لباس شنا و لباس تمرین
تشخیص
برای تشخیص عفونت قارچی، پزشک ممکن است:
در مورد سابقه پزشکی سؤال کند. که مکن است شامل جمع آوری اطلاعات در مورد عفونت های پیشین واژن یا عفونت های مقاربتی باشد.
معاینه لگن. پزشک دستگاه تناسلی خارجی را از نظر علائم عفونت معاینه می کند. در مرحله بعدی، پزشک وسیله ای (اسپکولوم) را در واژن قرار می دهد تا دیواره های واژن را باز نگه دارد تا واژن و دهانه رحم - قسمت پایین و باریک رحم- را بررسی کند.
آزمایش ترشحات واژن. پزشک ممکن است نمونه ای از مایع واژن را برای آزمایش جهت تعیین نوع قارچ عامل عفونت قارچی ارسال کند. شناسایی قارچ در تجویز درمان مؤثر برای عفونت های مکرر قارچی می تواند به پزشک کمک کند.
درمان
درمان عفونت های قارچی به شدت و دفعات آلودگی بستگی دارد.
برای علائم خفیف تا متوسط و دوره های نادر، پزشک ممکن است موارد زیر را تجویز کند:
درمای کوتاه مدت. مصرف داروی ضد قارچ به مدت سه تا هفت روز معمولاً عفونت قارچی را برطرف می کند. داروهای ضد قارچ - که به صورت کرم، پماد، قرص و شیاف در دسترس هستند - شامل میکونازول و ترکونازول می باشند. برخی از این داروها بدون نسخه و برخی دیگر فقط با نسخه پزشک در دسترس هستند.
داروی خوراکی تک دوز. پزشک ممکن است یک دوز خوراکی فلوکونازول (دیفلوکان) را تجویزکند. در صورت بارداری، مصرف داروهای خوراکی تجویز نمی شود. برای مدیریت علائم شدیدتر، ممکن است دو تک دوز را به فاصله سه روز تجویز شود.
در صورت عدم درمان علائم یا بازگشت علائم پس از 2 ماه، به پزشک مراجعه کنید.
در صورت تشدید علائم یا تکرار عفونت قارچی، پزشک موارد زیر را تجویز خواهد کرد:
درمان طولانی مدت واژن. پزشک ممکن است داروی ضد قارچ را برای مصرف روزانه به مدت دو هفته و به دنبال آن یک مرتبه در هفته به مدت شش ماه تجویز کند.
داروهای خوراکی چند دوزی. پزشک ممکن است دو یا سه دوز داروی ضد قارچ را به صورت خوراکی به جای درمان واژن تجویز کند. با این حال، این روش درمانی برای زنان باردار تجویز نمی شود.
درمان مقاوم به آزول. پزشک ممکن است کپسول اسید بوریک را برای مصرف واژینال تجویز کند. این دارو در صورت مصرف خوراکی ممکن است کشنده باشد و فقط برای درمان قارچ کاندیدا استفاده می شود که به عوامل ضد قارچی معمول مقاوم است.
درمان جایگزین
هیچ روش درمانی جایگزینی برای درمان عفونت های قارچی واژن اثبات نشده است. برخی از درمانهای مکمل و جایگزین ممکن است در صورت همراهی با مراقبت های پزشکی، تسکین دهنده باشند.
با پزشک در مورد سایر روش های درمانی بی خطر صحبت کنید.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
اگر در گذشته عفونت قارچی درمان شده باشد، نیازی به مراجعه به پزشک نیست و پزشک می تواند از طریق تماس دارو را تجویز کند. در غیر این صورت احتمالاً نیاز مراجعه به متخصص زنان باشد.
آنچه می توانید انجام دهید
لیستی از علائم و مدت زمان آنها تهیه کنید.
اطلاعات مهم، از جمله سایر شرایط پزشکی و تمام داروها، ویتامین یا مکمل های مصرفی را بنویسید.
پیش از ملاقات از استفاده از تامپون یا دوش واژینال گرفتن خودداری شود.
سؤال هایی که می خواهید از پزشک بپرسید را یادداشت کنید.
سوالاتی که می توانید از پزشک خود بپرسید
آیا نیاز است دارو مصرف کنم؟
آیا دستورالعمل خاصی برای مصرف دارو وجود دارد؟
آیا محصولات بدون نسخه ای برای درمان شرایط فعلی وجود دارد؟
در صورت بازگشت علائم، چه کاری می توان کرد؟
چگونه می توانم از عفونت های قارچی جلوگیری کنم؟
باید مراقب کدام علائم و نشانه ها باشم؟
حین ملاقات، در پرسیدن هر سؤالی که برایتان پیش آمده است تردید نکنید.
از پزشک چه انتظاری می رود
سؤالاتی که پزشک خواهد پرسید عبارتند از:
چه علائم واژینالی دارید؟ چه مدت؟
آیا واژن بوی شدیدی دارد؟
آیا تاکنون تحت درمان عفونت واژن قرار گرفته اید؟
آیا برای درمان بیماری از محصولات بدون نسخه استفاده کرده اید؟
آیا اخیراً آنتی بیوتیک مصرف کرده اید؟
آیا از نظر جنسی فعال هستید؟
آیا باردار هستید؟
آیا از صابون معطر یا شوینده واژینال استفاده می کنید؟
آیا دوش واژینال می گیرید یا از اسپری بهداشتی زنانه استفاده می کنید؟