نگاه کلی
عفونت کرم نواری (tapeworm) به دلیل خوردن غذا یا آب آلوده به تخم یا لارو کرم نواری ایجاد می‌شود. اگر تخم این کرم‌ها را بخورید، میتوانند به بیرون از روده مهاجرت کنند و کیست‌های لاروی را در بافت‌ها و ارگان‌های بدنتان ایجاد کنند (عفونت تهاجمی) و یا اگر لارو کرم نواری را بخورید، آنها میتوانند در درون روده به کرم نواری بالغ تبدیل شوند (عفونت روده‌ای).
یک کرم نواری بالغ شامل، یک سر، گردن و رشته‌ای از قطعات به نام پروگلوتید است. زمانی که شما دچار یک عفونت روده‌ای کرم نواری می‌شوید، سر کرم به دیواره روده می‌چسبد و پروگلوتیدها رشد می‌کنند و تخم تولید می‌کنند. کرم نواری بالغ می‌تواند تا ۳۰ سال در بدن میزبانش زندگی کند.
عفونت‌های روده‌ای با تنها یک یا دو کرم نواری بالغ معمولا خفیف‌اند اما در عفونت‌های تهاجمی لاروها میتوانند باعث عوارض جدی شوند.
علائم
بسیاری از افراد مبتلا به عفونت روده‌ای این کرم، علائمی ندارند. اگر فرد دچار عفونت شود علائم عفونتش به نوع کرم نواری و جایگاهش بستگی دارد. علائم عفونت تهاجمی کرم نواری به شدت به مکان مهاجرت لاروها، بستگی دارد.
عفونت روده
علائم و نشانه های عفونت روده عبارتند از:
- حالت تهوع
- ضعف
- از دست دادن اشتها
- درد شکم
- اسهال
- سرگیجه
- میل شدید به نمک
- کاهش وزن و جذب ناکافی مواد مغذی موجود در غذا
عفونت تهاجمی
اگر لارو کرم نواری به خارج از روده مهاجرت کند و در سایر بافت‌ها تشکیل کیست دهد، در نهایت می‌تواند منجر به تخریب و آسیب بافتی شود. علائم این نوع عفونت:
- سردرد
- توده های کیستیک یا توده ها
- واکنش های آلرژیک به لاروها
- علائم و نشانه های عصبی، از جمله تشنج
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
اگر هر کدام از علائم و نشانه‌های عفونت کرم نواری را در خود مشاهده کردید به پزشک مراجعه کنید.
علل بیماری
عفونت بعد خوردن تخم یا لارو کرم نواری شروع می‌شود.
خوردن تخم. اگر فرد آب یا غذای آلوده به مدفوع انسان یا حیوان مبتلا به کرم نواری را بخورد، تخم‌های میکروسکوپی کرم وارد بدنش می‌شود. برای مثال سگ مبتلا به عفونت ناشی از کرم نواری تخم‌های این کرم را وارد مدفوعش میکند و از این طریق کرم‌ها به خاک وارد می‌شوند.
اگر این خاک با منابع آب یا غذایی تماس داشته باشد، آلوده می‌شوند و سپس افراد با مصرف این مواد آلوده دچار عفونت می‌شود. بعد از آن این تخمها در داخل روده انسان به لارو تبدیل می‌شوند. در این مرحله لاروها متحرک می‌شوند. اگر به خارج از روده مهاجرت کنند باعث تشکیل کیست‌هایی درکبد یا سایر بافت‌ها می‌شوند.
خوردن کیست‌های لاروی موجود در گوشت یا بافت ماهیچه. زمانی که یک حیوان دچار عفونت کرم نواری است، در داخل بافت‌های ماهیچه‌ای بدنش لارو این کرم‌ها را دارد. اگر گوشت خام یا نیم‌پخت یک حیوان مبتلا را بخورید، در واقع لارو را خورده‌اید که می‌تواند در روده‌تان تبدیل به کرم بالغ شود.
کرم بالغ می‌تواند طولی بیش از ۸۰ فوت (۲۵ متر) داشته باشد و تا ۳۰ سال در بدن میزبانش زنده بماند. بعضی از کرم‌های نواری خودشان را به دیواره‌ی روده می‌چسبانند و در آن ناحیه باعث تحریک و التهاب خفیف می‌شوند در حالی که ممکن است بقیه‌اشان از روده عبور کنند و با مدفوع از بدن خارج شوند.
عوامل خطرساز (ریسک فاکتورها)
عواملی که فرد را در معرض خطر‌های شدید عفونت‌های کرم نواری قرار دهد عبارتند از:
بهداشت ضعیف. شست‌وشو و استحمام مکرر خطر انتقال تصادفی مواد آلوده به دهان را کاهش می‌دهد.
قرار گرفتن در معرض حیوانات. این مورد به طور به خصوص در مکان‌هایی که مدفوع حیوان و انسان به درستی منتقل نمی‌شود، مشکل‌ساز است.
سفر به کشورهای در حال توسعه. عفونت به میزان بیشتری در جاهایی که سیستم آب و فاضلاب ضعیفی دارد رخ می‌دهد.
مصرف گوشت خام یا نیم‌پخت. پخت نامناسب احتمال دارد در کشتن تخم و لاروهای موجود در گوشت خوک یا گاو آلوده ناکام باشد.
زندگی در نواحی اندمیک. در نواحی خاصی از دنیا قرار گرفتن در معرض تخم‌های کرم نواری بیشتر محتمل است. برای مثال، خطر تماس با تخم‌های کرم نواری خوک (تنیا سولیوم) در آمریکای لاتین، چین، جنوب صحرای آفریقا یا آسیای جنوب شرقی که نواحی آزاد خوک‌ها هستند احتمالا بیشتر است.
عوارض بیماری
عفونت روده‌ای با این کرم معمولا منجر به عوارض نمی‌شود. اگر باعث عوارض شود شامل موارد زیر است:
انسداد دستگاه گوارش. اگر کرم نواری به اندازه کافی بزرگ شود می‌تواند منجر به انسداد در آپاندیس (و عفونت در آن = آپاندیسیت) یا مجاری صفراوی (که صفرا را از کبد و کیسه صفرا به روده می‌آورند) یا مجاری پانکراسی (که حامل مایعات گوارشی از پانکراس به روده هستند) شود.
اختلال در مغز و سیستم عصبی مرکزی. این مورد نوروسیستی سرکوزیس نامیده می‌شود. این عارضه خطرناک در عفونت‌های تهاجمی کرم نواری خوک می‌تواند منجر به سردرد، مشکل بینایی و همچنین سرگیچه، مننژیت، هیدروسفالی و زوال عقل شود. در موارد شدید مرگ نیز می‌تواند رخ دهد.
اختلال در کارکرد ارگان‌ها. زمانی که لارو به کبد، ریه یا سایر ارگان‌ها مهاجرت کند ایجاد کیست میکند. با گذشت زمان این کیست‌ها رشد می‌کنند و گاها آنقدری بزرگ می‌شوند که به بخش‌های عملکردی ارگان فشار وارد آورند یا خونرسانی آن را کاهش دهند. کیست‌های کرم‌های نواری گاها پاره می‌شوند و لاروهای بیشتری خارج می‌شوند که میتوانند به سایر ارگان‌ها بروند و ایجاد کیست‌های دیگری کنند.
یک کیست پاره شده یا دارای نشت می‌تواند باعث واکنش‌هایی شبیه به آلرژی شود و خارش، کهیر، تورم و سختی تنفس را به همراه داشته باشد. در موارد شدید امکان دارد نیاز به جراحی یا پیوند عضو باشد.
پیشگیری از بروز بیماری
برای پیشگیری از عفونت کرم نواری:
بعد از توالت و قبل از دست زدن به غذا یا غذا خوردن دست‌هایتان را با آب و صابون بشورید.
موقع سفر به مناطقی که در آنها کرم‌های نواری رایج‌ترند، همه‌ی میوه‌ها و سبزیجات را قبل از خوردن با آبی مطمئن بشورید و بپزید. اگر در مورد بی‌خطر بودن آب مطمئن نیستید آن را برای حداقل یک دقیقه بجوشانید و بعد اجازه دهید خنک شود و استفاده کنید.
با انتقال مناسب مدفوع حیوان و انسان مانع قرار گرفتن حیوانات در معرض تخم‌های کرم نواری شوید.
گوشت را به طور کامل در دمای حداقل ۱۴۵ فارنهایت (معادل ۶۳ سانتی‌گراد) بپزید تا تخم یا لارو کرم نواری کشته شود.
گوشت را بین ۷ تا ۱۰ روز و ماهی را برای حداقل ۲۴ ساعت در دمای ۳۱- فارنهایت (معادل ۳۵- سانتی‌گراد) فریز کنید تا تخم یا لارو کرم نواری کشته شود.
از خوردن گوشت خام یا نیم‌پز خوک، گاو و ماهی پرهیز کنید.
بدون فوت وقت سگ‌هایی را که دارای عفونت کرم نواری هستند، درمان کنید.
تشخیص
برای تشخیص عفونت کرم نواری، پزشک یکی از روش های زیر را انتخاب میکند:
- بررسی نمونه مدفوع. برای عفونت کرم روده، پزشک مدفوع را بررسی کرده یا نمونه ها را برای آزمایشگاه ارسال می کند. یک آزمایشگاه با استفاده از تکنیک های شناسایی میکروسکوپی تخمها یا قسمتهای کرم نواری را در مدفوع بررسی می کند.
از آنجا که تخمها به طور نامنظم منتقل می شوند، ممکن است آزمایشگاه نیاز به جمع آوری دو تا سه نمونه در طی یک دوره زمانی برای شناسایی انگل داشته باشد. تخم انگل گاهی در مقعد وجود دارند، بنابراین پزشک از یک قطعه نوار چسب شفاف که به مقعد چسبانده می شود استفاده کند تا تخم ها را برای شناسایی میکروسکوپی جمع کند.
- آزمایش خون. در مورد عفونت های تهاجمی بافتی، پزشک همچنین می تواند خون را برای یافتن آنتی بادی هایی که بدن برای مقابله با عفونت کرم نواری تولید کرده است آزمایش کند. وجود این آنتی بادی ها نشانگر هجوم کرم نواری است.
- آزمایش تصویربرداری. انواع خاصی از تصویربرداری، مانند اسکن CT یا MRI، اسکن ساده یا سونوگرافی کیست، میتوانند نشانگر عفونت کرم نواری باشد.
درمان
برخی از افراد مبتلا به عفونت کرم نواری هرگز نیازی به درمان ندارند، زیرا کرم نوار به تنهایی از بدن خارج می شود. افراد دیگر نمی دانند که به آن مبتلا هستند زیرا هیچ علائمی ندارند. با این حال، اگر مبتلا به عفونت کرم روده ای باشید، به احتمال زیاد برای بهبودی دارو تجویز می شود.
روش های درمانی برای عفونت های روده ای
رایج ترین درمان عفونت کرم نواری شامل داروهای خوراکی است که برای کرم نواری بزرگسال موثر است، از جمله:
- پرازیکوانتل (بیلتریساید)
- آلبندازول (آلبنزا)
- نیتازوکسانید (آلینیا)
اینکه پزشک چه دارویی را تجویز می کند به نوع کرم نوار درگیر و محل عفونت بستگی دارد. این داروها کرم نواری بزرگسالان را هدف قرار می دهند نه تخمک ها، بنابراین رعایت فرد جهت پیشگیری اهمیت زیادی دارد. همیشه دستان خود را پس از استفاده از توالت و قبل از غذا بشویید.
برای اطمینان از اینکه عفونت کرم نواری برطرف شده است، پس از اتمام مصرف دارو، پزشک احتمالاً در فواصل معینی نمونه مدفوع را بررسی خواهد کرد. درمان موفقیت آمیز به این معنی ست که مدفوع فاقد تخم کرم، لارو یا پروگلوتیدها می باشد در صورت دریافت درمان مناسب برای کرم نوار باعث ایجاد عفونت، درمان به احتمال زیاد امکان پذیر است.
درمان عفونت های تهاجمی
درمان عفونت تهاجمی به محل و اثرات عفونت بستگی دارد.
- داروهای ضد کرم. آلبندازول (آلبنزا) می تواند برخی از کیست های کرم چسبنده را کوچک کند. پزشک با اطمینان از کارآیی دارو، با استفاده از مطالعات تصویربرداری مانند سونوگرافی یا اسکن ساده، به طور دوره ای کیست ها را کنترل کند.
- درمان ضد التهابی. مرگ کیست کرم نوار باعث ایجاد تورم یا التهاب در بافت ها یا اندام ها می شود، بنابراین پزشک برای کاهش التهاب داروهای کورتیکواستروئید مانند پردنیزون یا دگزامتازون را تجویز می کند.
- درمان ضد صرع. اگر بیماری تشنج ایجاد شود، داروهای ضد صرع می توانند بهبود بخش باشند.
- قرار دادن شانت. یک نوع عفونت تهاجمی می تواند مایعات زیادی را بر روی مغز ایجاد کند که هیدروسفالی نامیده می شود. احتمالا پزشک برای تخلیه مایعات قرار دادن یک لوله دائمی (شنت) در سر را توصیه کند.
- عمل جراحی. اینکه آیا کیست ها با جراحی برداشته می شوند به محل و علائم آنها بستگی دارد. کیست هایی که در کبد، ریه ها و چشم ها ایجاد می شوند به طور معمول برداشته می شوند، زیرا در نهایت می توانند عملکرد اعضای بدن را تهدید کنند.
پزشک همچنین یک لوله تخلیه را به عنوان جایگزین برای جراحی توصیه کند. این لوله امکان شستشو تهاجمی منطقه با محلول های ضد انگلی را فراهم می کند.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
اگر علائم یا نشانه ای موجب نگرانیتان شد، به یک پزشک عمومی مراجعه کنید، اگر پزشک تشخیص دهد که دچار عفونت انگلی هستید، به احتمال زیاد به یک یا چند متخصص عفونی و متخصص گوارش ارجاع خواهید شد.
در اینجا برخی از اطلاعات برای کمک به شما در آماده شدن، و انتظاراتی که از پزشک دارید، آورده شده است.
آن چه می توانید انجام دهید
- علائمی که تجربه می کنید را یادداشت کنید، از جمله علائمی که به نظر می رسد ارتباطی با دلیل بیماری فعلی نداشته باشد.
- اطلاعات شخصی اصلی، از جمله سفرهای اخیر، به ویژه به سایر کشورها را یادداشت کنید. اگر فکر می کنید در معرض غذا یا آب آلوده به کرم قرار گرفته اید، به پزشک خود اطلاع دهید.
- نام و مقدار داروها، ویتامین ها یا سایر مکمل هایی که اخیراً مصرف کرده اید را یادداشت کنید.
- سوالاتی که از پزشک دارید را یاداشت نمایید.
وقت شما با پزشک محدود است، بنابراین تهیه لیستی از سوالات می تواند به شما کمک کند تا از وقت خود نهایت استفاده را ببرید. در مورد عفونت کرم نواری، برخی از سوالات اساسی که باید از پزشک بپرسید عبارتند از:
- علت علائم من چیست؟
- آیا علل احتمالی دیگری نیز وجود دارد؟
- در صورت وجود به چه نوع آزمایش هایی نیاز دارم؟
- چه روش های درمانی موجود است و کدام یک را توصیه می کنید؟
- آیا محدودیت غذایی وجود دارد که لازم باشد آنها را دنبال کنم؟
- چه مجله ها و بروشورهایی در دسترس هستند؟ چه سایت هایی را برای کسب اطلاعات بیشتر پیشنهاد می دهید؟
علاوه بر این سوالات، در پرسیدن هر سوال دیگری که برایتان پیش آمده است تردید نکنید.
از پزشک چه انتظاری می رود
پزشک امکان دارد از شخص بخواهد که یک نمونه مدفوع را برای انجام آزمایش در وقت ملاقات خود همراه داشته باشد. همچنین پزشک سوالاتی درمورد وضعیت بیمار میپرسد، مانند:
- علائم از چه زمانی شروع شد؟
- شدت علائم چقدر است؟
- چه چیزی علائم را بهبود می بخشد؟
- چه چیزی علائم را بدتر می کند؟
- آیا اخیراً مسافرت کرده اید؟ به چه مناطقی؟
- آیا امکان دارد در معرض غذا یا نوشیدنی آلوده به کرم قرار داشته باشید؟