نگاه کلی
فلج اطفال یک بیماری ویروسی واگیردار است که در شدیدترین حالت، باعث آسیب به عصب منجر به فلجی، مشکلات تنفسی و گاهی مرگ می شود.
در ایالات متحده، آخرین مورد فلج اطفال به طور طبیعی در سال 1979 رخ داد. امروزه، علیرغم تلاش های جهانی برای از بین بردن فلج اطفال، ویروس فلج اطفال همچنان کودکان و بزرگسالان را در بخش هایی از آسیا و آفریقا درگیر می کند.
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) توصیه می کند در صورت سفر به مکانی که خطر ابتلا به فلج اطفال وجود دارد، اقدامات احتیاطی را برای محافظت از خود در برابر فلج اطفال انجام دهید.
بزرگسالانی که واکسینه شده اند و قصد دارند به منطقه ای که فلج اطفال در آن رخ می دهد سفر کنند، باید دوز تقویت کننده واکسن ویروس فلج اطفال غیرفعال (IPV) را دریافت کنند. مصونیت بعد از دریافت دوز تقویت کننده در تمام طول عمر باقی می ماند.
علائم
اگرچه فلج اطفال می تواند باعث فلج و مرگ شود، اکثر افرادی که به این ویروس آلوده شده اند، بیمار نمی شوند و از ابتلای خود آگاه نیستند.
نوع غیرفلج کننده
برخی از افرادی که علائم بیماری فلج اطفال را تجربه می کنند، به نوعی از بیماری مبتلا می شوند که منجر به فلج نمی شود (فلج اطفال تضعیف شده). این بیماری همان علائم و نشانه‌های خفیف و شبیه آنفولانزا را ایجاد می‌کند که نمونه‌ای از سایر بیماری‌های ویروسی است.
علائم و نشانه هایی که ممکن است تا 10 روز ادامه داشته باشند عبارتند از:
- تب
- گلو درد
- سردرد
- استفراغ
- خستگی
- کمر درد یا گرفتگی عضلات
- گردن درد یا گرفتگی گردن
- درد یا گرفتگی در بازوها یا پاها
- ضعف یا حساسیت عضلانی
سندرم فلج کننده
این حالت جدی ترین شکل بیماری است. علائم و نشانه های اولیه این بیماری فلج کننده، مانند تب و سردرد، اغلب شبیه نوع غیرفلج کننده بیماری است. اما در عرض یک هفته، علائم و نشانه های دیگری ظاهر می شوند، از جمله:
- از دست دادن رفلکس ها
- درد یا ضعف عضلانی شدید
- شل شدن اندام ها (فلج شل کننده)
سندرم پس از فلج اطفال
سندرم پس از فلج اطفال مجموعه ای از علائم و نشانه های ناتوان کننده است که سال ها پس از ابتلا به فلج اطفال بر برخی افراد تأثیر می گذارد. علائم و نشانه های رایج عبارتند از:
- ضعف و درد پیشرونده عضلات یا مفاصل
- خستگی
- تحلیل عضلانی (آتروفی)
- مشکلات تنفسی یا بلع
- اختلالات تنفسی مرتبط با خواب، مانند آپنه خواب
- کاهش قدرت تحمل نسبت به دماهای پایین و هوای سرد
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
قبل از سفر به قسمتی از جهان که فلج اطفال هنوز به طور طبیعی رخ می دهد یا جایی که از واکسن خوراکی فلج اطفال (OPV) استفاده می شود، مانند آمریکای مرکزی و جنوبی، آفریقا و آسیا، با پزشک خود مشورت کنید تا توصیه های واکسیناسیون فلج اطفال را داشته باشید.
علاوه بر این، در موارد زیر فرد باید به پزشک مراجعه نماید:
- توالی واکسن های کودک رعایت نشده است
- کودک نسبت به واکسن فلج اطفال واکنش آلرژیک دارد
- کودک مشکلاتی به جز قرمزی یا درد خفیف در محل تزریق واکسن دارد
- فرد سال ها پیش فلج اطفال داشته و اکنون دچار ضعف و خستگی غیر قابل توضیحی می باشد
علل بیماری
ویروس فلج اطفال می تواند از طریق تماس مستقیم با فردی که به ویروس آلوده شده است یا به میزان کمتر از طریق غذا و آب آلوده منتقل شود. افراد ناقل ویروس فلج اطفال می توانند ویروس را برای هفته ها در مدفوع خود پخش کنند. افرادی که ویروس را دارند اما علائمی ندارند می توانند ویروس را به دیگران منتقل کنند.
عوامل خطرساز (ریسک فاکتورها)
فلج اطفال عمدتاً کودکان کمتر از 5 سال را مبتلا می کند. با این حال، هرکسی که واکسینه نشده باشد در معرض خطر ابتلا به این بیماری می باشد.
عوارض بیماری
فلج اطفال می تواند منجر به فلج موقت یا دائمی عضلات، ناتوانی، بدشکلی استخوان و مرگ شود.
پیشگیری از بروز بیماری
موثرترین راه برای پیشگیری از فلج اطفال واکسیناسیون است.
واکسن فلج اطفال
اکثر کودکان در ایالات متحده چهار دوز واکسن فلج اطفال غیرفعال (IPV) را در سنین زیر دریافت می کنند:
- دو ماه
- چهار ماه
- بین 6 تا 18 ماه
- بین سنین 4 تا 6 سالگی که کودکان تازه وارد مدرسه می شوند
IPV برای افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند بی خطر است، اگرچه مشخص نیست که واکسن در موارد کمبود شدید ایمنی، تا چه مقدار از بدن محافظت می کند. عوارض جانبی شایع شامل درد و قرمزی در محل تزریق است.
واکنش آلرژیک به واکسن
IPV می تواند در برخی افراد واکنش آلرژیک ایجاد کند. از آنجا که واکسن حاوی مقادیر کمی از آنتی بیوتیک های استرپتومایسین، پلی میکسین B و نئومایسین است، نباید به افرادی که به این داروها واکنش نشان می دهند تجویز شود.
علائم و نشانه های یک واکنش آلرژیک معمولاً در عرض چند دقیقه تا چند ساعت پس از تزریق رخ می دهد. و شامل موارد زیر می شود:
- مشکل در تنفس
- ضعف
- گرفتگی صدا یا خس خس سینه
- ضربان قلب سریع
- کهیر
- سرگیجه
در صورت ایجاد واکنش آلرژیک پس از واکسن، باید فوراً پزشک کمک گرفت.
واکسیناسیون بزرگسالان
در ایالات متحده، بزرگسالان به طور معمول علیه فلج اطفال واکسینه نمی شوند، زیرا اکثر آنها از قبل مصون هستند و احتمال ابتلا به فلج اطفال حداقل است. با این حال، برخی از بزرگسالان در معرض خطر بالای ابتلا به فلج اطفال که یک سری واکسیناسیون اولیه با IPV یا واکسن خوراکی فلج اطفال (OPV) انجام داده اند، باید یک واکسن تقویت کننده IPV نیز دریافت کنند.
یک دوز تقویت کننده IPV به صورت مادام العمر دوام دارد. بزرگسالان در معرض خطر عبارتند از کسانی که به مناطقی از جهان سفر می کنند که فلج اطفال هنوز در آنجا رخ می دهد یا کسانی که از افراد مبتلا به فلج اطفال مراقبت می کنند.
اگر هنوز واکسینه نشده اید یا وضعیت واکسیناسیون مشخص نیست، یک سری واکسن های اولیه فلج اطفال را به صورت دو دوز IPV در فواصل چهار تا هشت هفته ای و نوبت سوم را شش تا 12 ماه پس از دوز دوم دریافت می کنید.
تشخیص
پزشکان اغلب فلج اطفال را با علائمی مانند گرفتگی گردن و پشت، رفلکس های غیر طبیعی و اختلال در بلع و تنفس تشخیص می دهند. برای تایید تشخیص، نمونه ای از ترشحات گلو، مدفوع یا مایع بی رنگی که مغز و نخاع را احاطه کرده است (مایع مغزی نخاعی) از نظر ویروس فلج اطفال بررسی می شود.
درمان
از آنجا که هیچ درمانی برای فلج اطفال وجود ندارد، تمرکز بر افزایش راحتی، تسریع بهبودی و جلوگیری از عوارض می باشد. درمان های حمایتی عبارتند از:
- مسکن ها
- ونتیلاتورهای قابل حمل برای کمک به تنفس
- ورزش متوسط (فیزیوتراپی) برای جلوگیری از تغییر شکل و از دست دادن عملکرد عضلانی
آمادگی برای ملاقات با پزشک
اگر اخیراً از سفر خارج از کشور بازگشته اید و علائمی مشابه علائم فلج اطفال دارید، با پزشک مراقبت های اولیه تماس بگیرید. در اینجا اطلاعاتی وجود دارد که به شما کمک می کند تا برای قرار ملاقات خود آماده شوید.
آن چه می توانید انجام دهید
هنگامی که قرار خود را تعیین می کنید، از قبل بپرسید که آیا کاری وجود دارد که باید انجام دهید. پزشک اقداماتی را برای کاهش خطر گسترش یک بیماری بالقوه مسری به دیگران توصیه می کند. فهرستی از موارد زیر تهیه کنید:
- علائم و زمان شروع آنها
- اطلاعات در مورد مواجهه اخیر با منابع احتمالی عفونت، از جمله جزئیات سفرهای بین المللی، کشورهایی که بازدید کرده اید و تاریخ ها
- سابقه پزشکی، از جمله سایر بیماری هایی که برای آنها تحت درمان هستید. داروها، ویتامین ها و مکمل هایی که مصرف می کنید و سابقه واکسیناسیون
- سوالاتی که باید از پزشک خود بپرسید
در صورت امکان یکی از اعضای خانواده یا دوستان خود را همراه داشته باشید تا به شما کمک کنند اطلاعاتی را که به شما داده شده به خاطر بسپارید.
برای فلج اطفال، سوالاتی که باید از پزشک بپرسید عبارتند از:
- آیا فلج اطفال دارم؟
- سایر احتمالات دیگر برای علائم من چیست؟
- به چه آزمایش هایی نیاز دارم؟
- چه اقداماتی برای خودمراقبتی می توانم انجام دهم؟
- بهبودی کامل چقدر طول می کشد؟
- آیا بیماری مسری است؟ در این صورت، برای چه مدت؟
- چه زمانی می توانم به محل کار یا مدرسه برگردم؟
- آیا من در معرض خطر عوارض طولانی مدت فلج اطفال هستم؟
علاوه بر این سوالات، در پرسیدن هر سوال دیگری که برایتان پیش آمده است تردید نکنید.
از پزشک چه انتظاری می رود
پزشک احتمالاً از شخص سؤالاتی می پرسد، مانند:
- آیا علائم مداوم بوده است یا گاه به گاه؟
- شدت علائم چقدر است؟
- چه چیزی علائم را بهبود می بخشد؟
- چه چیزی علائم را بدتر می کند؟
- آیا اخیراً در اطراف افرادی با علائمی مشابه بوده اید؟
- آیا باردار هستید؟