نگاه کلی
ضعف ناگهانی در عضلات صورت، نشانه عارضه فلج بل است. این ضعف در بیشتر موارد موقتی است و طی هفته ها به طور قابل توجهی بهبود می یابد.فلج بل باعث می شود تا نیمی از صورت فرد افتاده به نظر برسد، لبخند او یک طرفه باشد و چشمی که در سمت فلج صورت قرار دارد در برابر بسته شدن مقاومت کند.
فلج بل همچنین فلج حاد محیطی صورت با علت ناشناخته نیز نامیده می شود.این عارضه می تواند در هر سنی رخ دهد اما علت دقیق ایجاد آن همچنان مشخص نیست. اعتقاد بر این است که در نتیجه تورم و التهاب عصبی که ماهیچه های یک طرف صورت را کنترل می کند، ایجاد می شود و یا ممکن است واکنشی باشد که پس از عفونت ویروسی رخ می دهد.
در بیشتر افراد، فلج بل موقتی است، به طوری که علائم آن معمولاً در عرض چند هفته شروع به بهبودی می کنند و در طول حدود شش ماه کاملاً بهبود می یابند. البته تعداد کمی از افراد همچنان برخی از علائم را تا آخر عمر دارند. فلج بل به ندرت مجدداً عود می کند.
علائم
علائم و نشانه های فلج بل به طور ناگهانی ظاهر می شوند و شامل موارد زیر می باشند:
شروع سریع ضعف خفیف تا فلج کامل در یک طرف صورت که در طی چند ساعت تا چند روز رخ می دهد.
- افتادگی صورت و ایجاد مشکلاتی در حالات چهره مانند بستن چشم یا لبخند زدن
- جاری شدن آب دهان
- درد در اطراف فک یا داخل یا پشت گوش در سمت آسیب دیده صورت
- افزایش حساسیت به صدا در سمت آسیب دیده صورت
- سردرد
- عدم احساس طعم و مزه
- تغییر در میزان اشک و بزاق فرد بیمار
فلج بل در موارد نادر می تواند بر اعصاب دو طرف صورت فرد تأثیر بگذارد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
درصورت تجربه هر نوع فلج، به دنبال امدادهای فوری پزشکی باشید زیرا ممکن است دچار سکته شده باشید. فلج بل به دلیل سکته مغزی ایجاد نمی شود اما می تواند علائم مشابهی را ایجاد کند.
در صورت مشاهده ضعف یا افتادگی عضلات صورت حتما به پزشک مراجعه کنید تا علت و شدت بیماری تان را دریابید.
علل بیماری
اگرچه علت دقیق بروز فلج بل مشخص نمی باشد اما اغلب به دلیل ابتلا به یک عفونت ویروسی مربوط می شود. ویروس هایی که منجر به بیماری فلج بل می شوند، ویروس هایی هستند که باعث ایجاد بیماری های زیر می شوند:
- تاول های تبخالی و تبخال تناسلی (هرپس سیمپلکس)
- آبله مرغان و زونا (هرپس زوستر)
- مونونوکلئوز عفونی (اپشتین بار)
- عفونت سیتومگالوویروس
- بیماری های تنفسی (آدنوویروس)
- سرخک آلمانی (سرخچه)
- اوریون (ویروس اوریون)
- آنفولانزا (آنفولانزای B)
- بیماری دست و پا و دهان (کوکساکی ویروس)
عصبی که ماهیچه های صورت را کنترل می کند، در مسیر خود از یک مجرای باریک استخوانی در صورت عبور می کند. در فلج بل، آن عصب ملتهب و متورم می شود - معمولاً مربوط به یک عفونت ویروسی است که علاوه بر عضلات صورت بر اشک، بزاق، چشایی و یک استخوان کوچک در وسط گوش نیز تأثیر می گذارد.
عوامل خطرساز (ریسک فاکتورها)
فلج بل بیشتر در افرادی رخ می دهد که:
باردار هستند مخصوصاً در سه ماهه سوم یا در هفته اول پس از زایمان.
مبتلا به عفونت دستگاه تنفسی فوقانی مانند آنفولانزا یا سرماخوردگی باشند.
به دیابت مبتلا باشند.
حملات مکرر فلج بل نادر است اما در برخی از موارد، سابقه خانوادگی حملات مکرر وجود دارد - که نشان دهنده یک استعداد ژنتیکی احتمالی برای فلج بل است.
عوارض بیماری
موارد خفیف فلج بل معمولاً در عرض یک ماه ناپدید می شوند اما بهبودی موارد شدیدتر کاملاً متفاوت است و عوارض آن عبارتند از:
آسیب جبران ناپذیر به عصب صورت
رشد مجدد و غیر طبیعی رشته های عصبی که این امر ممکن است منجر به انقباض غیرارادی برخی از ماهیچه‌ها در هنگام تلاش برای حرکت دادن عضلات دیگر شود (سینکینز) - برای مثال وقتی فرد لبخند می‌زند، چشم در سمت آسیب دیده بسته می شود.
نابینایی جزئی یا کامل چشم که به دلیل بسته نشدن چشم به علت خشکی بیش از حد و خراشیدگی پوشش محافظ شفاف چشم (قرنیه) ایجاد می شود.
تشخیص
آزمایش خاصی برای فلج بل وجود ندارد. پزشک به صورت فرد بیمار نگاه می‌کند و از او می‌خواهد با بستن چشم‌ها، بالا بردن ابرو، نشان دادن دندان‌ها و اخم کردن و سایر حرکات، عضلات صورتش را حرکت دهد.
سایر بیماری ها - مانند سکته مغزی، عفونت ها، بیماری لایم و تومورها - نیز می توانند باعث ضعف عضلات صورت که مشابه فلج بل است، شوند. پزشک درصورت نامشخص بودن علت ایجاد علائم ممکن است آزمایش‌های دیگری از جمله موارد زیر را توصیه کند:
الکترومیوگرافی (EMG). این آزمایش وجود آسیب عصبی را تایید کرده و شدت آن را نیز مشخص می کند. EMG همچنین فعالیت الکتریکی عضله در پاسخ به تحریک و ماهیت و سرعت انتقال تکانه الکتریکی در امتداد عصب را نیز اندازه گیری می نماید.
ام آر آی (MRI) یا سی تی اسکن (CT).این آزمایش ممکن است برای رد سایر منابع احتمالی فشار روی عصب صورت مانند تومور یا شکستگی جمجمه، انجام شود.
درمان
بیشتر افراد مبتلا به فلج بل با درمان یا بدون آن به طور کامل بهبود می یابند. هیچ درمان یکسانی برای فلج بل وجود ندارد اما پزشک ممکن است داروها یا فیزیوتراپی را برای کمک به سرعت بخشیدن به بهبودی توصیه کند. جراحی نیز یک گزینه نادر برای فلج بل است.
داروها
داروهای رایج مورد استفاده برای درمان فلج بل عبارتند از:
کورتیکواستروئیدها مانند پردنیزون، عوامل ضد التهابی قوی هستند و با کاهش تورم عصب صورت ،این اعصاب راحت تر در کانال استخوانی که عصب را احاطه کرده است، قرار می گیرند.اگر کورتیکواستروئیدها در عرض چند روز پس از شروع علائم، مصرف شوند، بهترین کارایی را خواهند داشت.
داروهای ضد ویروسی. نقش داروهای ضد ویروسی همچنان مشخص نمی باشد. داروهای ضد ویروسی به تنهایی هیچ فایده ای در مقایسه با دارونما نشان نداده اند اما به نظر می رسد که اگر به استروئیدها اضافه شوند، احتمالاً برای برخی از مبتلایان به فلج بل مفید هستند اما این موضوع هنوز ثابت نشده است.
با این وجود داروهای والاسیکلوویر (Valtrex) یا آسیکلوویر (Zovirax) گاهی اوقات همراه با پردنیزون در افراد مبتلا به فلج شدید صورت، تجویز می شوند.
فیزیوتراپی
ماهیچه های فلج شده می توانند منقبض و کوتاه شوند و در نتیجه منجر یه انقباضات دائمی شوند. یک فیزیوتراپیست می تواند به بیماران یاد دهد که چگونه ماهیچه های صورت خود را ماساژ داده و تمرین دهند تا از بروز این مشکل جلوگیری کنند.
عمل جراحي
در گذشته از جراحی رفع فشار برای کاهش فشار روی عصب صورت با باز کردن مسیر استخوانی که عصب از آن عبور می کند استفاده می شد اما امروزه جراحی رفع فشار توصیه نمی شود زیرا عوارض جانبی مانند آسیب به عصب صورت و کاهش شنوایی دائمی را به دنبال دارد.
برای اصلاح مشکلات پایدار عصب صورت به ندرت ممکن است به جراحی پلاستیک نیاز باشد.با این وجود، این جراحی با بازسازی صورت کمک می کند تا چهره یکنواخت تر به نظر برسد و حرکت صورت نیز بازیابی شود. نمونه هایی از این نوع جراحی شامل لیفت ابرو، لیفت پلک، کاشت صورت و پیوند عصب می باشد. برخی از این روش ها، مانند لیفت ابرو ممکن است پس از چندین سال نیاز به تکرار داشته باشند.
سبک زندگی و درمان های خانگی
درمان های خانگی شامل موارد زیر می باشند:
محافظت از چشمی که نمی تواند بسته شود. استفاده از قطره های چشمی روان کننده در روز و پماد چشمی در شب به مرطوب نگه داشتن چشم کمک می کند. استفاده از عینک در طول روز و یک پچ چشمی در شب می تواند از چشم در برابر خراشیده شدن محافظت کند.
مصرف مسکن های بدون نسخه. آسپیرین، ایبوپروفن (Advil، Motrin IB و غیره) یا استامینوفن (Tylenol و غیره) ممکن است به کاهش درد کمک کنند.
انجام تمرینات فیزیوتراپی. ماساژ و ورزش صورت طبق توصیه فیزیوتراپ به شل شدن عضلات صورت، کمک خواهد کرد.
درمان های جایگزین
اگرچه شواهد علمی کمی برای حمایت از مصرف از داروهای جایگزین برای افراد مبتلا به فلج بل وجود دارد اما برخی از افراد مبتلا به این بیماری می توانند از موارد زیر استفاده کنند:
طب سوزنی. قرار دادن سوزن های نازک در یک نقطه خاص از پوست به تحریک اعصاب و ماهیچه ها کمک کرده و ممکن است باعث تسکین شود.
آموزش بیوفیدبک.در این روش به افراد آموزش داده می شود تا با کمک افکارشان، بدن خود را کنترل کنند.بنابراین آموزش بیوفیدبک ممکن است به شما کمک کند کنترل بهتری بر عضلات صورت خود داشته باشید.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
شما احتمالاً ابتدا به پزشک خانوادگی تان مراجعه می کنید. با این حال در برخی از موارد، هنگامی که برای تعیین نوبت تماس می گیرید، ممکن است فوراً به متخصص مغز و اعصاب ارجاع داده شوید.
خوب است که برای قرار ملاقات خود آماده شوید. در اینجا اطلاعاتی که به آمادگی شما کمک می کند، آورده شده است.
آنچه می توانید انجام دهید
علائمی که تجربه می کنید، حتی مواردی که به دلیل مراجعه تان به پزشک نیز ارتباطی ندارد را یادداشت نمایید.
اطلاعات شخصی کلیدی خود را یادداشت کنید. آیا اخیراً دچار استرس یا تغییراتی در زندگی خود شده اید؟ به اشتراک گذاشتن این نوع اطلاعات ممکن است به پزشک تان در تشخیص کمک کند.
فهرستی از تمامی داروهای مصرفی تان تهیه کنید.همچنین مقدار دوز آنها و ویتامین ها یا مکمل هایی که مصرف می کنید نیز یادداشت نمایید.
در صورت امکان یکی از اعضای خانواده یا دوستان خود را همراه با خود ببرید. گاهی اوقات به خاطر سپردن تمام اطلاعات در طول ملاقات با پزشک، امری دشوار می باشد، بنابراین فردی که شما را همراهی می کند ممکن است مواردی که شما فراموش کرده اید را به خاطر سپرده باشد.
سوالاتی که می خواهید از پزشک خود بپرسید را یادداشت کنید.
تهیه لیستی از سوالات به شما کمک می کند تا از زمان ملاقات خود با پزشک تان نهایت استفاده را ببرید. در مورد فلج بل، برخی از سوالات اساسی که بهتر است از پزشک خود بپرسید عبارتند از:
- محتمل ترین علت علائم من چیست؟
- آیا دلایل احتمالی دیگری برای علائم من وجود دارد؟
- به چه نوع آزمایش هایی نیاز دارم؟
- آیا این وضعیت موقتی است یا طولانی مدت؟
- چه درمان هایی برای فلج بل وجود دارد؟ کدام یک را پیشنهاد می کنید؟
- آیا جایگزینی برای درمان اولیه ای که پیشنهاد می کنید وجود دارد؟
- من به بیماری های دیگری نیز مبتلا هستم. چگونه می توانم این بیماری ها را همراه با هم مدیریت کنم؟
- آیا بروشور یا موارد چاپی دیگری وجود دارد که بتوانم با خود به خانه ببرم؟ چه وب سایت هایی را پیشنهاد می کنید؟
همچنین از پرسیدن هرگونه سوال اضافی که در طول قرار ملاقات ممکن است که برایتان پیش بیاید، تردید نکنید.
از پزشک چه انتظاری می رود
پزشک ممکن است که از شما تعدادی سوال مانند موارد زیر بپرسد.خود را برای پاسخ به آنها آماده کنید:
- علائم تان از چه زمانی شروع شدند؟
- آیا علائم تان مداوم هستند یا گاه به گاه؟
- شدت علائم تان در چه حدی است؟
- به نظر می رسد چه مواردی علائم شما را بهبود می بخشد؟
- به نظر می رسد چه مواردی علائم شما را بدتر می کند؟
- آیا هیچ یک از نزدیکان شما تا به حال فلج بل یا مشکل فلج صورت داشته اند؟
- آیا علائم عفونت عمومی تری داشته اید؟
در این بین چه کارهایی می توان انجام داد
اگر درد در ناحیه صورت است:
مسکن های بدون نسخه مصرف کنید. آسپیرین، ایبوپروفن (Advil، Motrin IB و غیره) یا استامینوفن (Tylenol و غیره) می توانند به کاهش درد کمک کنند.
از حرارت همراه با رطوبت استفاده کنید. قرار دادن یک دستمال مرطوب شده در آب گرم روی صورتتان چندین بار در روز می تواند به تسکین درد کمک کند.
در صورتی که چشم شما به طور کامل بسته نمی شود، نکات زیر را امتحان کنید:
از انگشت خود برای بستن مکرر چشم هایتان در طول روز استفاده کنید.
از قطره های چشمی روان کننده استفاده کنید.
برای محافظت از چشم هایتان در طول روز از عینک استفاده کنید.
شب ها از پچ چشمی استفاده کنید.