نگاه کلی
هنگامی که موتوکسید کربن در جریان خون جمع شود، میمومیت اتفاق می افتد. هنگامی که مونوکسید کربن بیش از حد در هوا وجود دارد، بدن اکسیژن موجود در سلول های قرمز خون را با مونوکسید کربن جایگزین می کند. این امر می تواند منجر به آسیب جدی بافت یا حتی مرگ شود.
مونوکسیدکربن گازی بی رنگ، بی بو و بی مزه است که در اثر سوزاندن بنزین، چوب، پروپا ، زغال چوب یا سوخت های دیگر تولید می شود. دستگاه ها و موتورهای تهویه نامناسب، به ویژه در فضای بسته ممکن است باعث مراحل خطرناک تجمع مونوکسید کربن شود.
اگر خود یا فرد همراه شما دچار مسمومیت با مونوکسید کربن شدید، هوای تازه تنفس کنید و به دنبال مراقبت های پزشکی فوری باشید.
علائم
علائم و نشانه های مسمومیت با مونوکسیدکربن ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- سر درد کسالت آور
- ضعف
- سرگیجه
- حالت تهوع و استفراغ
- تنگی نفس
- گیجی
- تاری دید
- از دست دادن هوشیاری
مسمومیت با مونوکسیدکربن برای افرادی که در خواب یا حالت مستی هستند می تواند خطرناک باشد. افراد ممکن است پیش از اینکه کسی بفهمد دچار آسیب مغزی برگشت ناپذیر یا مرگ شوند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
علائم مسمویت با مونوکسید کربن می تواند خفیف باشد. اما این شرایط هم اورژانسی می باشد. اگر خود یا فرد همراه شما دچار مسمومیت با مونوکسید کربن شدید، هوای تازه تنفس کنید و به دنبال مراقبت های پزشکی فوری باشید.
علل عارضه
مسمومیت با مونوکسیدکربن در اثر استنشاق بخارات احتراق ایجاد می شود. هنگامی که مونوکسید کربن بیش از حد در هوا وجود دارد، بدن اکسیژن موجود در سلول های قرمز خون را با مونوکسید کربن جایگزین می کند. این امر از اکسیژن رسانی به بافت ها و اندام ها جلوگیری می کند.
وسایل و موتورهای مختلف سوزاننده سوخت، مونوکسید کربن تولید می کنند. میزان مونوکسیدکربن تولید شده توسط این منابع معمولاً جای نگرانی ندارد. اما اگر از آنها در یک فضای بسته یا نیمه بسته استفاده شود - به عنوان مثال پخت و پز با یک کوره ذغالی داخل منزل - مونوکسیدکربن می تواند به سطوح خطرناکی برسد.
استنشاق دود هنگام آتش سوزی همچنین می تواند باعث مسمومیت با مونوکسیدکربن شود.
عوامل خطرساز (ریسک فاکتورها)
قرار گرفتن در معرض مونوکسیدکربن به ویژه برای موارد زیر خطرناک می باشد:
جنین. سلولهای خونی جنین با سهولت بیشتری نسبت به سلولهای خونی بزرگسالان، مونوکسیدکربن را دریافت می کنند. همین امر سبب حساسیت بیشتر جنین در برابر مسمومیت با کربن مونوکسید شود.
کودکان. کودکان نسبت به بزرگسالان تعداد تنفس بیشتری دارند و همین امر آنها را بیشتر در معرض خطر مسمومیت با کربن مونوکسید قرار می دهد.
افراد مسن. افراد مسنی که دچار مسمومیت با کربن مونوکسید می شوند در معرض آسیب مغزی می باشند.
افراد با بیماری های قلبی مزمن. افرادی که سابقه کم خونی و مشکلات تنفسی دارند نیز بیشتر در معرض مسمومیت با مونوکسیدکربن می باشند.
کسانی که مسمومیت با مونوکسیدکربن در آنها منجر به بیهوشی می شود. از دست دادن هوشیاری بیانگر تشدید مسمومیت با مونوکسید کربن می باشد.
عوارض بیماری
بسته به میزان و مدت قرار گیری در معرض مونوکسید کربن، این مسمومیت می تواند باعث موارد زیر شود:
- آسیب دائمی مغز
- آسیب قلبی، که احتمالاً منجر به عوارض حاد قلبی شود
- مرگ یا سقط جنین
- مرگ
پیشگیری از این عارضه
اقدامات احتیاطی ساده می تواند از مسمومیت با مونوکسیدکربن جلوگیری کند:
نصب تشخیص دهنده (ردیاب) مونوکسید کربن. این دستگاه را در راهرو در محلی نزدیک به محل خواب در خانه نصب کنید. باتری ها را هر بار که باتری های ردیاب دود را بررسی می کنید - حداقل سالی دو بار ارزیابی کنید. اگر زنگ هشدار به صدا درآمد، از خانه خارج شوید و با فوریت های پزشکی یا آتش نشانی تماس بگیرید. ردیاب های مونوکسیدکربن برای موتورخانه ها و قایق ها نیز موجود است.
پیش از روشن کردن ماشین، درب گاراژ را باز کنید. هیچگاه ماشین روشن را در گاراژ رها نکنید. در مورد گاراژهای داخل ساختمان احتیاط کنید. گذاشتن اتومبیل در مکانی که داخل ساختمان است هرگز ایمن نیست، حتی در شرایطی که درب گاراژ باز باشد.
از وسایل گازسوز طبق دستورالعمل استفاده کنید. برای گرم کردن خانه هرگز از اجاق گاز استفاده نکنید. از اجاق گاز قابل حمل کمپینگ فقط در فضای باز استفاده کنید. از بخاری های کوچک سوخت سوز فقط در مواقع بیداری برای نظارت بر آنها و هنگامی که درها و پنجره ها برای تأمین هوای تازه باز هستند، استفاده شود. ژنراتور را در فضای بسته، مانند زیرزمین یا گاراژ، استفاده نکنید.
تهویه ی لوازم و موتورهای سوخت سوز را به درستی انجام دهید. این مورد شامل موارد زیر می باشد:
- بخاری کوچک
- کوره ها
- کوره های ذغالی
- محدوده های پخت و پز
- آبگرمکن
- شومینه
- ژنراتورهای قابل حمل
- اجاق گازهای چوبی
- موتورهای اتومبیل و کامیون
از شرکت های خدماتی در مورد بررسی سالانه همه وسایل گازسوز از جمله کوره، سؤال کنید.
شومینه را به خوبی تعمیر کنید. دودکش شومینه را هرسال تمیز کنید.
حین بازسازی، انسداد دریچه ها و دودکش ها را نیز رفع کنید. آنها را از لحاظ وجو خاک و آوار بررسی کنید.
پیش از بازگشت به محل حادثه، تعمیرات لازم را انجام دهید. اگر مسمومیت با مونوکسیدکربن در خانه اتفاق افتاده است، یافتن و ترمیم منبع مونوکسیدکربن قبل از اینکه دوباره در آنجا بمانید امری بسیار مهم است. در این شرایط سازمان آتش نشانی یا شرکت خدمات محلی نیز می توانند کمک کننده واقع شوند.
هنگام کار با حلالها در فضای بسته احتیاط کنید. استنشاق متیلن کلراید، حلالی که معمولاً در مواد پاک کننده رنگ و لاک یافت می شود، می تواند به مونوکسید کربن تجزیه و متابولیزه شود. قرارگیری در معرض متیلن کلراید، می تواند مسمومیت با مونوکسید کربن را به دنبال داشته باشد.
کار با حلّال در خانه را در فضای باز یا با تهویه مناسب انجام دهید. دستورالعمل ها را با دقت بخوانید و نکات ایمنی روی برچسب را دنبال کنید.
تشخیص
در صورت انتقال به اورژانس با وجود شک بر مسمومیت با مونوکسید کربن، بلافاصله درمان شروع خواهد شد. پزشک نمونه ی خون را برای آزمایش مونوکسید کربن جهت تأیید تشخیص انجام خواهد داد.
درمان
در صورت بروز علائم یا نشانه هایی از مسمومیت با مونوکسیدکربن، بلافاصله وارد محیطی با هوای تازه شوید و با فوریت های پزشکی تماس بگیرید. علائم شامل سر درد، سرگیجه، حالت تهوع، تنگی نفس، ضعف و گیجی می باشد.
حین بستری بودن در بیمارستان، درمان به روش های زیر انجام می شود:
تنفس اکسیژن خالص. در اورژانس، تنفس اکسیژن خالص توسط ماسکی که بر روی بینی و دهان قرار گرفته است انجام می شود. این امر سبب اکسیژن رسانی به اندام ها و بافت ها خواهد شد. اگر شخص قادر به تنفس نباشد، از دستگاه ونتیلاتور استفاده خواهد کرد.
قرارگیری درمحفظه تحت فشار اکسیژن. در بسیاری از موارد، اکسیژن درمانی هایپرباریک تجویز می شود. این روش درمانی شامل تنفس اکسیژن خالص در محفظه ای که فشار هوا در آن حدود دو تا سه برابر بیشتر از حد طبیعی است، می باشد. این سرعت باعث جایگزینی مونوکسیدکربن با اکسیژن در خون می شود.
اکسیژن درمانی هایپرباریک ممکن است در موارد مسمومیت شدید با مونوکسیدکربن استفاده شود. این شرایط به محافظت از بافت قلب و مغز، که به خصوصاً در معرض آسیب ناشی از مسمومیت با مونوکسید کربن قرار دارند، کمک می کند. از آنجا که نوزادان تازه متولد شده بیشتر در معرض آسیب ناشی از مسمومیت با مونوکسید کربن می باشند، برای زنان باردار اکسیژن درمانی هایپرباریک تجویز می شود.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
در صورت بروز علائم یا نشانه هایی از مسمومیت با مونوکسیدکربن، شامل سر درد، سرگیجه، حالت تهوع، تنگی نفس، ضعف و گیجی بلافاصله وارد محیطی با هوای تازه شوید و با فوریت های پزشکی تماس بگیرید.
کارکنان بیمارستان به محض ورود بیمار، به اطلاعات مهم نیاز خواهند داشت. در راه بیمارستان برای پاسخ به سؤالات مربوط به موارد زیر آماده شوید:
- منابع احتمالی قرار گرفتن در معرض مونوکسیدکربن
- علائم و نشانه ها و زمان وقوع آنها
- هرگونه اختلال ذهنی، از جمله گیجی و مشکلات حافظه
- از دست دادن هوشیاری
- سایر شرایط فرد بیمار، از جمله باردار
- استعمال دخانیات