نگاه کلی
نارسایی حاد کلیوی ، عبارت است از ، از دست دادن عملکرد کبدی فردی به سرعت در طی - روزها یا هفته ها –که در گذشته بیماری کبدی نداشته است .
این بیماری معمولاً توسط ویروس هپاتیت یا سو مصرف داروهایی مانند استامینوفن ایجاد می شود. نارسایی مزمن کبدی که با سرعت کمتری ایجاد می شود، شیوع بیشتری نسبت به نوع حاد آن دارد.
نارسایی حاد کبد یا نارسایی کبدی فلمیننت می تواند باعث عواقب جدی مانند خونریزی شدید و افزایش فشار مغزی شود. که یک وضعیت اورژانسی است و به بستری شدن در بیمارستان نیاز دارد.
با توجه به علت ایجاد این عارضه ، گاهی اوقات می توان نارسایی حاد کبدی را با درمان برطرف کرد. اگرچه ممکن است در بسیاری از شرایط ، پیوند کبد تنها راه درمان باشد.
علائم
علائم و نشانه های نارسایی حاد کبدی شامل موارد زیر می باشد:
- زردی پوست و سفیدی چشم (زردی)
- درد در ناحیه فوقانی شکم
- تورم شکم (آسیت)
- حالت تهوع
- استفراغ
- احساس ناخوشی (بی حالی)
- عدم تعادل یا گیجی
- خواب آلودگی
- نفس با بوی ملایم یا شیرین
- لرزش
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
نارسایی حاد کبد به سرعت می تواند در یک فرد سالم ایجاد شود و تهدید کننده باشد. در صورت مشاهده علائمی مانند زرد شدن چشم ها و پوست، احساس ناراحتی در بالای شکم و یا تغییرات غیرمعمول در حالت روانی، شخصیت یا رفتار به صورت ناگهانی ، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
علل بیماری
نارسایی حاد کبدی زمانی اتفاق می افتد که سلول های کبدی به میزان قابل توجهی آسیب دیده باشند و دیگر عملکرد مناسبی نداشته باشند. علل موثر بیماری عبارتند از:
- مصرف بیش از حد استامینوفن. مصرف بیش از حد استامینوفن (تایلنول ، غیره) شایع ترین علت نارسایی حاد کبدی در ایالات متحده می باشد. در خارج از ایالات متحده ، استامینوفن به عنوان پاراستامول شناخته می شود. نارسایی حاد کبدی می تواند بعد از مصرف یک دوز بسیار زیاد استامینوفن یا بعد از مصرف روزانه دوزهای بالاتر از حد مجاز ، برای چند روز ایجاد شود.
در صورت مصرف بیش از حد استامینوفن به پزشک مراجعه کنید.درمان می تواند از نارسایی کبدی جلوگیری کند.بنابراین منتظر بروز علائم نارسایی کبدی نمانید.
- داروهای تجویز شده. برخی از داروهای تجویز شده ، از جمله آنتی بیوتیک ها ، داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی و ضد تشنج ، می توانند باعث نارسایی حاد کبدی شوند.
- مکمل های گیاهی. داروها و مکمل های گیاهی ، از جمله کاوا ، ارمک ، قاشقک و پونه ، با نارسایی حاد کبدی در ارتباط هستند.
- هپاتیت و ویروس های دیگر. هپاتیت A ، هپاتیت B و هپاتیت E می توانند باعث نارسایی حاد کبدی شوند. ویروس های دیگری که می توانند باعث نارسایی حاد کبدی شوند شامل ویروس اپستین بار، ویروس سیتومگالو و ویروس هرپس سیمپلکس می باشند.
- سموم. سمومی که می توانند باعث نارسایی حاد کبدی شوند شامل قارچ وحشی سمی آمانتا پالوئید می باشد که گاهی با یک ماده غذایی بی خطر اشتباه گرفته می شود. تتراکلرید کربن سم دیگری می باشد که می تواند باعث نارسایی حاد کبدی شود. این یک ماده شیمیایی صنعتی است که در یخچال ها و حلال های موم ، جلاسنج ها و سایر مواد یافت می شود.
- بیماری خودایمنی. نارسایی کبدی می تواند ناشی از هپاتیت خود ایمنی باشد - بیماری که در آن سیستم ایمنی بدن به سلول های کبدی حمله می کند و باعث التهاب و آسیب می شود.
- بیماری های عروقی کبد. بیماری های عروقی مانند سندرم بود کیاری موجب انسداد در سیاهرگ های کبدی شده و نارسایی حاد کبد را به دنبال دارند.
- بیماری متابولیک. بیماری های متابولیک نادر ، مانند بیماری ویلسون و کبد چرب حاد بارداری ، به ندرت باعث نارسایی حاد کبدی می شوند.
- سرطان. سرطانی که از کبد شروع شده یا به کبد گسترش می یابد ، می تواند باعث از کار افتادن کبد شود.
- شوک. عفونت شدید (سپسیس) و شوک می تواند به شدت جریان خون به کبد را مختل کرده و باعث نارسایی حاد کبد شوند.
- گرمازدگی. فعالیت بدنی شدید در یک محیط گرم می تواند باعث نارسایی حاد کبدی شود.
برخی موارد نارسایی حاد کبدی دلیل مشخصی ندارند.
عوارض بیماری
نارسایی حاد کبدی اغلب باعث عوارضی می شود ، از جمله:
- تجمع مایعات در مغز (ادم مغزی). مایعات زیاد باعث ایجاد فشار در مغز شده و می تواند منجر به عدم کنترل ، گیجی شدید و تشنج شود.
- اختلالات خونریزی. یک کبد نارسا نمی تواند فاکتورهای انعقاد خون را به میزان کافی تولید کند. لذا خونریزی در دستگاه گوارش همراه با این بیماری شایع می باشد وکنترل آن میتواند دشوار باشد.
- عفونت ها. افراد مبتلا به نارسایی حاد کبدی به احتمال زیاد به عفونت ، به خصوص در خون و دستگاه تنفسی و ادراری مبتلا می شوند.
- نارسایی کلیه. نارسایی کلیوی اغلب پس از نارسایی کبدی ، به خصوص در صورت مصرف بیش از حد استامینوفن که هم به کبد و هم به کلیه آسیب می رساند، رخ می دهد.
پیشگیری از بروز بیماری
خطر ابتلا به نارسایی حاد کبد می تواند با انجام برخی اقدامات به منظور محافظت از کبد کاهش یابد.
داروها را طبق دستور پزشک مصرف کنید. در صورت مصرف استامینوفن یا داروهای دیگر، به دستور نوشته شده بر روی جعبه دارو توجه کنید و از مصرف بیشتر از مقدار تجویز شده خودداری کنید. در صورت ابتلا به بیماری کبدی ، در رابطه با مصرف استامینوفن با پزشک خود مشورت کنید.
تمام داروهای مصرفی خود را به پزشک اطلاع دهید. حتی داروهای بدون نسخه و گیاهی نیز می توانند در داروهای تجویز شده تداخل ایجاد کنند.
از زیاده روی در مصرف الکل خودداری کنید. میزان مناسب الکل در افراد سالم ، حداکثر یک نوشیدنی در روز برای زنان و حداکثر دو نوشیدنی در روز برای آقایان می باشد.
از رفتارهای پرخطر خودداری کنید. از مصرف داروهای تزریقی غیر قانونی خودداری کنید. از سرنگ های مشترک استفاده نکنید. در رابطه جنسی از کاندوم استفاده کنید.همچنین سیگار نکشید.
واکسیناسیون انجام دهید.در صورت ابتلا به بیماری مزمن کبدی ، سابقه ابتلا به نوعی از هپاتیت و یا قرار گرفتن در معرض خطر ابتلا به هپاتیت ، در مورد دریافت واکسن هپاتیت B با پزشک خود مشورت کنید.همچنین، برای ویروس هپاتیت A نیز واکسن وجود دارد.
از تماس با خون و مایعات بدن افراد دیگر بپرهیزید. تماس اتفاقی با سرنگ و یا تمیز کردن نامناسب خون یا سایر مایعات بدن موجب انتشار ویروس های هپاتیت می شود.همچنین به اشتراک گذاشتن تیغ یا مسواک ، می تواند باعث گسترش عفونت شود.
از مصرف قارچ های سمی خودداری کنید. تشخیص قارچ سمی از غیر سمی می تواند دشوار باشد.
در استفاده از اسپری های آئروسل احتیاط کنید. در حین استفاده از اسپری های پاک کننده ، محل باید دارای تهویه مناسب باشد؛ همچنین می توانید از ماسک استفاده کنید.همچنین استفاده از وسایل محافظتی در حین استفاده از اسپری های حشره کش، قارچ کش، رنگ و سایر مواد شیمیایی سمی را در نظر داشته باشید.
از پوست خود محافظت کنید. در حین استفاده از حشره کش ها و سایر موارد شیمیایی سمی ،پوست خود را با دستکش، لباس آستین بلند، کلاه و ماسک بپوشانید.
وزن مناسب خود را حفظ کنید. چاقی می تواند عامل ایجاد بیماری کبد چرب غیرالکلی باشد که شامل کبد چرب ، هپاتیت و سیروز می باشد.
تشخیص
تست ها و روش هایی که برای تشخیص نارسایی حاد کبد وجود دارد شامل موارد زیر می باشد:
آزمایش خون. آزمایش خون جهت بررسی نحوه عملکرد کبد انجام می شود. تست زمان پروترومبین، زمان لازم برای لخته شدن خون را می سنجد. در مواردی که فرد به نارسایی حاد کبد دچار است، خون با سرعت کمتری لخته می شود.
تست های تصویربرداری. پزشک می تواند ، سونوگرافی را برای بررسی کبد توصیه کند. چنین آزمایش هایی آسیب کبدی را نشان داده و برای تشخیص علت مشکلات کبدی به پزشک کمک می کنند. همچنین ممکن است ، پزشک برای بررسی کبد و عروق خونی ، توموگرافی رایانه ای شکم (CT) یا اسکن تصویربرداری با تشدید مغناطیسی (MRI) را توصیه کند. این آزمایش ها می توانند دلایل خاصی برای نارسایی حاد کبدی مانند سندرم باد-کیاری یا تومورها را جستجو کند. در صورت مشکوک بودن پزشک و منفی بودن نتیجه سونوگرافی ، از این موارد می توان استفاده کرد.
بررسی بافت کبد. گاهی پزشک برداشتن تکه کوچکی از بافت کبد (بیوپسی کبد) را توصیه می کند. انجام این کار به پزشک کمک کرده تا علت ازکارافتادگی کبد را متوجه شود. از آنجا که افراد مبتلا به نارسایی حاد کبدی در هنگام بیوپسی در معرض خونریزی قرار دارند ، پزشک بیوپسی کبد ترانس ژوگولار را انجام می دهد. پزشک یک برش کوچک در سمت راست گردن ایجاد می کند ، و سپس یک لوله نازک (کاتتر) را داخل ورید گردن و به قلب و رگ خارج شده از کبد هدایت می کند. سپس پزشک یک سوزن را از طریق کاتتر وارد کرده و نمونه برداری را انجام می دهد.
درمان
درمان نارسایی حاد کبد در بیماران مبتلا در بخش مراقبت های ویژه بیمارستان انجام می شود تا در صورت نیاز امکان پیوند کبد وجود داشته باشد. پزشک تلاش می کند تا آسیب کبدی ناشی از نارسایی حاد کبد را درمان کند اما در بیشتر موارد ، درمان نارسایی حاد کبد شامل کنترل عوارض آن و زمان دادن به کبد برای بهبودی می باشد.
راه های درمانی نارسایی حاد کبد عبارتند از:
داروهایی برای رفع مسمومیت. درمان نارسایی حاد کبد ناشی از اوردوز استامینوفن به کمک دارویی به نام استیل سیستئین انجام می شود. این دارو در درمان نارسایی حاد کبدی ناشی از عوامل دیگر نیز به کار می رود. مسمومیت با قارچ و سایر بیماری ها نیز با داروهایی درمان می شود که می توانند اثرات سم را معکوس کنند و آسیب کبدی را کاهش دهند.
همچنین پزشک برای کنترل علائم و آسیب های بیماری و جلوگیری از عوارض ناشی از نارسایی حاد کبدی تلاش می کند.دراین شرایط درمان شامل:
کاهش فشار ناشی از مایعات اضافی در مغز. ادم مغزی ناشی از نارسایی حاد کبدی می تواند فشار وارده بر مغز را افزایش دهد. داروها می توانند به کاهش تجمع مایعات در مغز کمک کنند.
پیوند کبد. در صورتی که نارسایی حاد کبد برگشت پذیر نباشد، تنها درمان نارسایی حاد کبد پیوند کبد می باشد. در طول پیوند کبد، جراح کبد آسیب دیده را خارج کرده و آن را با یک کبد سالم (از فرد اهداکننده) جایگزین می کند.
غربالگری عفونت . تیم پزشکی نمونه هایی از خون و ادرار فرد را برای بررسی وجود عفونت ها دریافت می کنند.اگر پزشک مشکوک به عفونت باشد ، داروهایی برای درمان عفونت تجویز خواهد شد.
جلوگیری از خونریزی شدید. پزشک داروهایی برای کاهش خطر خونریزی تجویز می کند. در صورت از دست رفتن خون زیاد ، پزشک آزمایش هایی را برای پیدا کردن علت خون ریزی انجام می دهد. همچنین ممکن است فرد به انتقال خون نیاز داشته باشد.
ارائه پشتیبانی تغذیه ای. در صورت عدم امکان غذا خوردن ، ممکن است فرد به مکمل هایی برای درمان کمبودهای غذایی نیاز داشته باشد.
روش های درمانی در آینده
دانشمندان به یافتن روش های جدید درمان نارسایی حاد کبد ، به خصوص درمان هایی که بتوانند نیاز به پیوند کبد را از بین برده یا به تاخیر بیاندازند، ادامه می دهند. با این که چندین روش درمانی برای نارسایی حاد کبد در آینده در حال بررسی می باشند، باید به خاطر داشته باشیم که این روش ها در مرحله آزمایشگاهی هستند و ممکن است در دسترس نباشند.
از جمله روش هایی که مورد مطالعه قرار گرفته اند عبارتند از:
دستگاه های کمک کننده به کبد مصنوعی. دستگاهی که بتواند کار کبد را انجام دهد، مانند روش دیالیز که زمانی که عملکرد کلیه ها متوقف شده است کمک کننده خواهد بود. انواع مختلفی از این دستگاه ها مورد مطالعه قرار گرفته اند. تحقیقات نشان می دهند که برخی از دستگاه ها می توانند در زنده ماندن بیمار تاثیر گذار باشند. سیستمی به نام سیستم حمایت کبدی اکسترا کورپورئال به بیماران مبتلا به نارسایی حاد کبد کمک می کند که بدون پیوند کبد به زندگی خود ادامه دهند. با این حال ، مطالعه بیشتری برای این روش درمانی مورد نیاز می باشد.
پیوند هپاتوسیت. پیوند سلول های کبد - نه کل اندام - میتواند به طور موقت نیاز به پیوند کبد را به تأخیر بیندازد و در برخی موارد ، می تواند منجر به بهبودی کامل شود. کمبود کبد مناسب برای این روش ، استفاده از این روش درمانی را محدود کرده است.
پیوند کمکی کبد. این روش شامل برداشتن تکه کوچکی از کبد و جایگزینی آن با پیوند همان اندازه است. این امر به کبد اجازه می دهد تا بدون نیاز به داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی دوباره احیا شود. در این زمان ، پیوند کمکی کبد یک روش دشوار است که برای ارزیابی بیشتر به زمان بیشتری نیاز دارد.
زنوترنسپلنتیشن. در این نوع پیوند، کبد انسان را جایگزین یکی از حیوانات یا منبع غیرانسانی دیگر می کنند. چندین دهه پیش پزشکان پیوند کبدی آزمایشی را با استفاده از کبد خوک انجام دادند ، اما نتایج ناامید کننده بود. با این حال ، پیشرفت در ایمنی شناسی و پیوند اعضا ، محققان را بر آن داشته است تا دوباره این روش درمانی را مدنظر قرار دهند.این روش می تواند در پشتیبانی از افرادی که منتظر پیوند کبد انسان هستند، کمک کننده باشد.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
در صورت مشکوک بودن پزشک به نارسایی حاد کبدی ، احتمالاً فرد برای درمان در بیمارستان بستری خواهد شد. بیشتر افراد مبتلا به نارسایی حاد کبدی در بخش مراقبت های ویژه تحت درمان قرار می گیرند.
آن چه می توانید انجام دهید
در صورت تشخیص نارسایی حاد کبدی ، می توانید این سوالات را از پزشک خود بپرسید:
- نارسایی حاد کبد برگشت پذیر است؟
- در صورت برگشت پذیر بودن، آیا کبد من به طور کامل بهبود می یابد؟
- درمان های مناسب این بیماری کدام است؟
- آیا به پیوند کبد نیاز دارم؟
- آیا این بیمارستان واحد پیوند کبدی دارد؟
- آیا باید به بیمارستانی که پیوند کبد انجام می دهد منتقل شوم؟
آمادگی برای ملاقات با پزشک
پزشک برای تشخیص علت نارسایی حاد کبد، سوالاتی را از فرد و خانواده آنها می پرسد:
- علائم از چه زمانی شروع شده است؟
- چه داروهای تجویزی را مصرف می کنید؟
- چه داروهای بدون نسخه را مصرف می کنید؟
- چه مکمل های گیاهی مصرف می کنید؟
- آیا از داروهای غیرقانونی استفاده می کنید؟
- آیا قبلاً دچار مشکلات کبدی شده اید؟
- آیا به هپاتیت یا زردی مبتلا شده اید؟
- آیا سابقه افسردگی یا افکار خودکشی دارید؟
- چه مقدار الکل می نوشید؟
- آیا اخیراً مصرف داروهای جدیدی را شروع کرده اید؟
- آیا استامینوفن مصرف می کنید؟ چقدر؟
- آیا سابقه مشکلات کبدی در خانواده شما وجود دارد؟