نگاه کلی
به از دست دادن ناگهانی، توانایی کلیه ها برای حذف مواد زائد ، نارسایی حاد کلیه می گویند. در صورت از دست دادن توانایی فیلتر کردن کلیه ها ، سطوح خطرناکی از مواد زائد تجمع پیدا کرده و ترکیب شیمیایی خون از تعادل خارج میشود.
نارسایی حاد کلیه یا آسیب حاد کلیوی، به سرعت و معمولاً در کمتر از چند روز ایجاد می شود، نارسایی حاد کلیه در بیماران بستری به ویژه در بیماران نیازمند مراقبت ویژه ، شیوع بیشتری دارد.
نارسایی حاد کلیوی می تواند کشنده باشد و نیازمند درمان جدی می باشد. با این وجود، نارسایی حاد کلیوی می تواند برگشت پذیر باشد. اگر به جز مشکل کلیه در وضعیت سلامتی خوبی قرار دارید، می‌توانید عملکرد طبیعی کلیوی یا نزدیک به طبیعی را بازیابید.
علائم
علائم و نشانه های نارسایی حاد کلیوی می تواند شامل موارد زیر باشد:
- کاهش میزان ادرار، اگرچه گاهی اوقات میزان ادرار در حد طبیعی باقی می ماند
- احتباس مایع که منجر به تورم اندام تحتانی، زانو و پا می شود
- تنگی نفس
- خستگی
- گیجی
- حالت تهوع
- ضعف
- ضربان نامنظم قلب
- درد یا فشار در قفسه سینه
- تشنج یا کما در موارد شدید
گاهی نارسایی حاد کلیوی منجر به هیچ علامت یا نشانه ای نمی شود و از طریق آزمایش هایی که به دلایل دیگری انجام شده است، تشخیص داده می شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
در صورت مشاهده علائم و نشانه های نارسایی حاد کلیوی ، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
علل بیماری
نارسایی حاد کلیوی زمانی رخ می دهد که:
- به بیماری مبتلا باشید که جریان خون کلیوی را کند می کند
- مستقیماً به کلیه ها آسیب وارد شود
- لوله تخلیه ادرار کلیه ها (میزنای) مسدود شده و مواد زائد نتوانند از طریق ادرار از بدن خارج شوند
اختلال در جریان خون کلیوی
بیماری ها و شرایطی که میتواند جریان خون کلیوی را کند کرده و منجر به آسیب کلیوی شوند، شامل:
- از دست دادن خون یا مایعات
- داروهای فشار خون
- حمله قلبی
- بیماری قلبی
- عفونت
- نارسایی کبد
- استفاده از آسپیرین، ایبوپروفن (آدویل، مورتین IB و غیره)، ناپروکسن سدیم (آلِوِه و غیره) یا دارو های مرتبط
- واکنش شدید آلرژیک (آنافیلاکسی)
- سوختگی شدید
- کم آبی شدید
آسیب به کلیه ها
این بیماری ها، شرایط و عواملی است که می تواند به کلیه ها آسیب برسانند و منجر به نارسایی حاد کلیه شوند:
- لخته های خونی در ورید ها و شریان های داخل کلیه و اطراف آن
- رسوب کلسترول که جریان خون در کلیه ها را مسدود می کند
- گلومرولونفریت، التهاب در فیلتر های ریز کلیه ها (گلومرول)
- سندروم همولیتیک اورمیک، وضعیتی که منجر به تخریب زودرس گلبول های قرمز خون می شود
- عفونت ، مانند ویروسی که باعث بیماری ویروس کرونا می شود (COVID-19)
- لوپوس ، یک اختلال سیستم ایمنی بدن که باعث گلومرولونفریت می شود
- داروهایی مانند داروهای خاص شیمی درمانی ، آنتی بیوتیک ها و رنگ هایی که در آزمایشات تصویربرداری استفاده می شوند
- اسکلرودرما ، گروهی از بیماری های نادر که بر روی پوست و بافت های همبند تأثیر می گذارد
- پورپورای ترومبوتیک ترومبوسیتوپنیک ، یک بیماری خون نادر
- سموم ، مانند الکل ، فلزات سنگین و کوکائین
- تجزیه بافت عضلانی (رابدومیولیز) که منجر به آسیب کلیه ناشی از سموم ناشی از تخریب بافت عضلانی می شود
- سندرم لیز تومور، که منجر به ترشح سمومی می شود که می توانند باعث آسیب کلیه شوند
تجمع و عدم تخلیه ادرار از کلیه ها
بیماری ها و عارضه هایی که مانع خروج ادرار از بدن شده (انسداد ادرار) و می توانند منجر به آسیب حاد کلیوی شوند، عبارتند از:
- سرطان مثانه
- لخته شدن خون در دستگاه ادرار
- سرطان دهانه رحم
- سرطان روده بزرگ
- پروستات بزرگ شده
- سنگ کلیه
- آسیب عصبی شامل اعصابی که مثانه را کنترل می کنند
- سرطان پروستات
عوامل خطرساز (ریسک فاکتورها)
نارسایی حاد کلیه تقریباً همیشه همراه با یک عارضه پزشکی دیگر رخ می دهد. عارضه هایی که خطر آسیب حاد کلیوی را افزایش می دهد، عبارتند از:
- بستری شدن در بیمارستان ، به ویژه برای یک بیماری جدی که نیاز به مراقبت های ویژه دارد
- سن بالا
- انسداد رگهای خونی در بازوها یا پاها (بیماری شریان محیطی)
- دیابت
- فشار خون بالا
- نارسایی قلبی
- بیماری های کلیه
- بیماری های کبدی
- بعضی سرطان ها و روش های درمانی آنها
عوارض بیماری
عوارض احتمالی نارسایی حاد کلیه شامل موارد زیر می باشد:
- تجمع مایعات. نارسایی حاد کلیه میتواند منجر به تجمع مایعات در ریه ها و تنگی نفس شود.
- درد قفسه سینه. اگر پوشش داخلی قلب (پریکارد) ملتهب شود ، امکان دارد درد قفسه سینه را به همراه داشته باشد.
- ضعف عضلانی. وقتی مایعات و الکترولیت های بدن - موادشیمیایی خون بدن - از تعادل خارج شوند ، ضعف عضلانی ایجاد می شود.
- آسیب دائمی کلیه. گاهی اوقات ، نارسایی حاد کلیه باعث از بین رفتن دائمی عملکرد کلیه یا بیماری کلیوی در مرحله نهایی می شود. افراد مبتلا به بیماری کلیوی در مراحل نهایی یا برای زنده ماندن به دیالیز دائمی - یک فرآیند فیلتراسیون مکانیکی که برای حذف سموم و مواد زائد از بدن استفاده می شود - یا پیوند کلیه نیاز دارند.
- مرگ. نارسایی حاد کلیه می تواند منجر به از دست دادن عملکرد کلیه و در نهایت مرگ شود.
پیشگیری از بروز بیماری
معمولاً پیش بینی یا پیشگیری از نارسایی حاد کلیوی دشوار است. اما، می توانید با مراقبت از کلیه های خود احتمال بروز نارسایی حاد کلیه را کاهش دهید. سعی کنید:
- در هنگام مصرف داروهای بدون نسخه (OTC) به برچسب های آن ها توجه کنید، به توصیه های داروهای بدون نسخه نظیر آسپیرین ، استامینوفن (تینلول و غیره)، ایبوپروفن (آدویل، موترین IB و غیره) و ناپروکسن (آلِوِ و غیره) دقت کنید. مصرف بیش از اندازه ی این دارو ها منجر به افزایش احتمال آسیب به کلیه میشود. این عارضه به خصوص در صورتی رخ می‌دهد که از قبل مبتلا به بیماری کلیوی، دیابت یا فشار خون بالا باشید.
- برای مدیریت بیماری کلیوی و سایر بیماری های مزمن با پزشک همکاری کنید. در صورت ابتلا به بیماری کلیوی یا عارضه های دیگر، مانند دیابت یا فشار خون بالا که خطر نارسایی حاد کلیوی را افزایش می دهد، برای مدیریت این شرایط ، از توصیه های درمانی پزشک پیروی کنید.
- سبک زندگی سالم را در اولویت قرار دهید. فعال باشید و یک رژیم مناسب و متعادل داشته باشید. و در صورت تمایل در حد متوسط الکل بنوشید.
تشخیص
در صورت مشاهده علائم و نشانه های نارسایی حاد کلیه ، پزشک آزمایش ها و روش های خاصی را برای تأیید تشخیص توصیه می کند. که شامل موارد زیر می باشد:
- اندازه گیری مقدار ادرار دفع شده. اندازه گیری حجم ادرار در 24 ساعت به پزشک کمک می کند تا علت نارسایی کلیه را تشخیص دهد.
- آزمایش ادرار. تجزیه و تحلیل نمونه ادراری (تجزیه ادرار) ناهنجاری هایی را نشان می دهد که نشان دهنده نارسایی کلیه می باشد.
- آزمایش خون. یک نمونه از خون میتواند نشان دهنده سرعت افزایش سطح اوره و کراتینین باشد - دو ماده ای که برای اندازه گیری عملکرد کلیه استفاده می شود.
- تست های تصویربرداری. آزمایش های تصویربرداری مانند سونوگرافی و توموگرافی کامپیوتری برای کمک به پزشک در مشاهده کلیه های فرد استفاده می شود.
- برداشتن نمونه ای از بافت کلیه برای آزمایش. در برخی شرایط ، پزشک برای تشخیص صحیح، نمونه کوچکی از بافت کلیه را برای آزمایش، خارج می کند. پزشک سوزنی را از راه پوست وارد کلیه می کند تا نمونه را خارج کند.
درمان
درمان نارسایی حاد کلیه به طور معمول نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارد. بیشتر افراد مبتلا به نارسایی حاد کلیه در حال حاضر در بیمارستان بستری شده اند. مدت زمان بستری شدن در بیمارستان به دلیل نارسایی حاد کلیه و سرعت بهبود کلیه بستگی دارد.
در برخی موارد می توانید دوره درمانی را در خانه سپری کنید.
برسی و درمان علت اصلی بیماری
درمان نارسایی حاد کلیه شامل شناسایی بیماری یا آسیبی می باشد که به کلیه ها وارد شده است. گزینه های درمانی به عامل آسیب کلیوی بستگی دارد.
درمان تا بهبودی کلیه ها
پزشک همچنین برای جلوگیری از ایجاد عوارض و بهبودی کلیه ها تلاش خواهد کرد. روش هایی که به جلوگیری ایجاد عوارض کمک می کنند عبارتند از:
- درمان هایی جهت متعادل سازی میزان مایعات در خون. اگر نارسایی حاد کلیه به دلیل کمبود مایعات در خون ایجاد شده باشد ، ممکن است پزشک تزریق مایعات داخل وریدی (IV) را توصیه کند. در موارد دیگر ، نارسایی حاد کلیه می تواند مایعات بدن را افزایش داده و منجر به تورم در بازوها و پاها شود. در این موارد ، پزشک داروهایی (ادرار آور) را برای دفع مایعات اضافی در بدن توصیه می کند.
- داروهایی برای کنترل پتاسیم خون. اگر کلیه ها به درستی پتاسیم را از خون شخص فیلتر نکنند ، پزشک برای جلوگیری از تجمع مقادیر بالای پتاسیم در خون ، کلسیم ، گلوکز یا سدیم پلی استایرن سولفونات (کیونکس) برای شخص تجویز می کند. پتاسیم زیاد در خون می تواند ضربان های نامنظم قلب (آریتمی) و ضعف عضلانی را ایجاد کند.
- داروهایی برای بازیابی سطح کلسیم خون. اگر سطح کلسیم در خون فرد بسیار کاهش یابد ، پزشک تزریق کلسیم را توصیه می کند.
- دیالیز جهت دفع سموم از خون. در صورت تجمع سموم در خون ، به همودیالیز موقت - که اغلب به سادگی دیالیز گفته می شود - نیاز می باشد تا در هنگام بهبود کلیه ها ، سموم و مایعات اضافی را از بدن خارج کند. دیالیز همچنین به حذف پتاسیم اضافی از بدن کمک می کند. در طی دیالیز ، دستگاهی از طریق کلیه مصنوعی (دیالیزر) خون را از بدن پمپ می کند که مواد زائد را فیلتر کرده و سپس خون به بدن بازگردانده می شود.
سبک زندگی و درمان های خانگی
ممکن است پزشک در طول دوره بهبودی ، رژیم غذایی ویژه ای را برای کمک به حمایت از کلیه ها و محدود کردن برخی فعالیت ها، توصیه کند. همچنین ممکن است پزشک فرد را به یک متخصص تغذیه ارجاع دهد که رژیم فعلی را تجزیه و تحلیل کرده و روش هایی را برای سهولت رژیم غذایی برای کلیه ها پیشنهاد دهد.
بسته به ، متخصص تغذیه توصیه هایی را با توجه به شرایط به فرد می کند:
- غذاهایی با میزان پایین پتاسیم انتخاب کنید. متخصص تغذیه غذاهای کم پتاسیم را برای شخص انتخاب می کند.
غذاهایی با پتاسیم بالا شامل موز ، پرتقال ، سیب زمینی ، اسفناج و گوجه فرنگی می باشد و نمونه هایی از غذاهای کم پتاسیم شامل سیب ، گل کلم ، فلفل ، انگور و توت فرنگی می باشد.
- از مصرف محصولات با نمک فراوان خودداری کنید. با اجتناب از محصولات حاوی نمک زیاد ، از جمله بسیاری از فست فودها، مانند غذاهای های منجمد و سوپ های کنسرو شده ، مقدار سدیم مصرفی خود را در روز کاهش دهید. غذاهای دیگر با نمک زیاد شامل میان وعده های نمک دار ، سبزیجات کنسرو شده و گوشت ها و پنیرهای فرآوری شده می باشد.
- فسفر را محدود کنید. فسفر یک ماده معدنی است که در غذاها مانند نان سبوس دار ، بلغور جو دوسر ، غلات سبوس دار ، کولاهای رنگ تیره ، آجیل و کره بادام زمینی یافت می شود.
مقدار زیاد فسفر در خون می تواند استخوان ها را تضعیف کرده و باعث خارش پوست شود. متخصص تغذیه می تواند توصیه های خاصی در مورد فسفر و نحوه محدود کردن آن در شرایط حاضر ارائه دهد.
با بهبود و درمان کلیه ها ، ممکن است دیگر نیازی به استفاده از رژیم غذایی ویژه نباشد ، اگرچه تغذیه سالم همچنان اهمیت دارد.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
در حال حاضر بیشتر افراد با نارسایی حاد کلیه در بیمارستان بستری می شوند. اگر شما یا یکی از عزیزانتان علائم و نشانه های نارسایی کلیه را دارید ، این شرایط را با پزشک یا پرستار خود در میان بگذارید.
اگر در بیمارستان نیستید ، اما علائم یا نشانه هایی از نارسایی کلیه دارید ، به پزشک خانواده یا یک پزشک عمومی مراجعه کنید. در صورت مشکوک شدن پزشک به مشکلات کلیوی ، ممکن است شخص را به متخصص نفرولوژی ارجاع دهد.
پیش از ملاقات با پزشک ، سوالات خود را یادداشت کنید.
- علت علائم چیست؟
- آیا کلیه های شخص از کار افتاده اند؟ چه چیزی می تواند باعث نارسایی کلیه شود؟
- به چه نوع آزمایش هایی نیاز می باشد؟
- چه روش های درمانی وجود دارد و خطرات آن چیست؟
- آیا لازم است بستری در بیمارستان انجام شود؟
- آیا کلیه ها بهبود می یابند یا به دیالیز احتیاج دارم؟
- دچار بیماری های دیگری نیز می باشم، چگونه می توانم به بهترین صورت این وضعیت را کنترل کنم؟
- آیا لازم است رژیم غذایی خاصی پیش گرفت ، و در این صورت ، ایا ارجاع به متخصص تغذیه نیاز هست یا خیر؟
- آیا دارویی که برای من تجویز می کنید ،جایگزین دیگری دارد؟
- چه مجله ها و بروشورهایی در دسترس هستند؟ چه سایت هایی را برای کسب اطلاعات بیشتر پیشنهاد می دهید؟