نگاه کلی
نکروز آواسکولار مرگ بافت استخوانی به دلیل کمبود خونرسانی است. این وضعیت که استئونکروز نامیده می شود، می تواند منجر به شکستگی های جزئی در استخوان و در نهایت باعث از بین رفتن استخوان شود.
شکستگی استخوان یا دررفتگی مفصل می تواند جریان خون در بخشی از استخوان را قطع کند. نکروز آواسکولار همچنین با استفاده طولانی مدت از داروهای استروئیدی با دوز بالا و مصرف بیش از حد الکل همراه است.
در هر سنی ممکن است رخ دهد ولی غالباً افراد ۳۰ تا ۵۰ ساله را درگیر می‌کند.
علائم
بسیاری از افراد در مراحل اولیه نکروز عروقی هیچ علائمی ندارند. با افزایش وخامت وضعیت، ممکن است تنها زمانی که بر مفصل فشاری وارد شود، احساس درد کنید. سر انجام کار به جایی می‌رسد که حتی هنگامی که دراز کشیده‌اید هم احساس درد می‌کنید.
درد می‌تواند خفیف یا شدید باشد و معمولاً به‌تدریج ایجاد می‌شود. درد ناشی از نکروز آواسکولار لگن ممکن است روی کشاله ران، ران یا باسن احساس شود. علاوه بر لگن، مناطقی که احتمالاً تحت تأثیر قرار می گیرند شانه، زانو، دست و پا است.
برخی از افراد دچار نکروز آواسکولار در هر دو طرف (دو طرفه) می شوند - مانند هر دو لگن یا هر دو زانو.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
اگر درد مفصلی مداوم یا شدید دارید به پزشک مراجعه کنید. اگر فکر می کنید استخوان شکسته یا مفصل دررفته هم فوراً خود را به پزشک نشان دهید.
علل بیماری
نکروز آواسکولار بر اثر کاهش یا قطع خونرسانی به استخوان رخ می‌دهد. این کاهش جریان خون می‌تواند ناشی از عوامل زیر باشد:
ترومای مفصل یا استخوان: وقوع یک آسیب‌دیدگی مانند، دررفتگی مفصل، می‌تواند به عروق خونی مجاور آسیب بزند. روش‌های درمانی سرطان که شامل اشعه هستند نیز می توانند استخوان را ضعیف کرده و به رگ های خونی آسیب برسانند.
وجود توده‌های چربی در عروق خونی: چربی (لیپیدها) می تواند رگ های خونی کوچک را مسدود کرده و باعث کاهش جریان خون تغذیه کننده استخوان ها شود.
بیماری های خاص: شرایط پزشکی، مانند کم خونی سلول داسی شکل و بیماری گوشه نیز می تواند باعث کاهش جریان خون در استخوان شود.
برای حدود 25 درصد از افراد مبتلا به نکروز آواسکولار، علت قطع شدن جریان خون مشخص نیست.
عوامل خطرساز (ریسک فاکتورها)
عوامل خطر برای ایجاد نکروز عروقی عبارتند از:
تروما:. آسیب‌دیدگی‌هایی مثل، مانند دررفتگی مفصل ران یا شکستگی، می توانند به عروق خونی نزدیک آسیب برسانند و جریان خون در استخوان ها را کاهش دهند.
استفاده از استروئید. استفاده از کورتیکواستروئیدهای با دوز بالا، مانند پردینزون، علت شایع نکروز عروقی است. دلیل آن ناشناخته است، اما یک فرضیه این است که کورتیکواستروئیدها می توانند سطح چربی را در خون شما افزایش دهند و جریان خون را کاهش دهند.
مصرف بیش از حد الکل. مصرف فراوان الکل در روز برای چندین سال می‌تواند سبب تشکیل توده‌های چربی در عروق خونی شود.
استفاده از بیس فسفونات. استفاده طولانی مدت از داروها برای افزایش تراکم استخوان ممکن است در ایجاد استئونکروز فک موثر باشد. این عارضه نادر در برخی از افراد که با دوزهای بالای این داروها برای سرطان ها مانند مولتیپل میلوما و سرطان متاستاتیک پستان، مصرف می‌کنند، رخ می‌دهد.
درمان های پزشکی خاص. پرتودرمانی برای سرطان می تواند استخوان را ضعیف کند. پیوند اعضا، به ویژه پیوند کلیه، نیز با نکروز عروقی همراه است.
بیماری‌هایی که با نکروز آواسکولار مرتبطند، شامل موارد زیر می‌شوند:
- پانکراتیت
- دیابت
- بیماری گوشر
- اچ آی وی ( ایدز)
- لوپوس اریتماتوی سیستمیک
- کم خونی سلول داسی شکل
عوارض بیماری
نکروز آواسکولاردر صورت عدم معالجه، با گذشت زمان وخیم‌تر می‌گردد و سرانجام سبب از بین رفتن استخوان می‌شود. نکروز آواسکولار می‌تواند باعث شود که استخوان شکل یکنواخت خود را از دست بدهد و فرد دچار آرتریت شدید شود.
پیشگیری از بروز بیماری
برای کاهش خطر نکروز عروقی و بهبود سلامت عمومی:
الکل را محدود کنید. نوشیدن زیاد یکی از مهمترین عوامل خطر در ایجاد نکروز عروقی است.
سطح کلسترول را پایین نگه دارید. تکه های ریز چربی متداول ترین ماده ای هستند که مانع خون رسانی به استخوان ها می شوند.
استفاده از استروئید را کنترل کنید. اطمینان حاصل کنید که پزشک شما در مورد استفاده قبلی و یا فعلی شما از استروئیدهای با دوز بالا اطلاع داشته باشد. به نظر می رسد با دوره های مکرر استروئیدهای با دوز بالا، آسیب استخوانی مربوط به استروئید بدتر شود.
سیگار نکشید. سیگار کشیدن خطر بروزاین عارضه را افزایش می دهد.
تشخیص
در طول معاینه جسمی، پزشک احتمالاً اطراف مفاصل شما را فشار می دهد و حساسیت را بررسی می کند. پزشک همچنین ممکن است مفاصل را از طریق موقعیت های مختلف حرکت دهد تا ببیند دامنه حرکت شما کاهش یافته است یا خیر.
آزمایش های تصویربرداری
بسیاری از اختلالات می توانند باعث درد مفاصل شوند. آزمایش های تصویربرداری می توانند به درستی منبع درد کمک کنند. گزینه ها عبارتند از:
رادیوگرافی ساده. می توانند تغییرات استخوانی را که در مراحل بعدی نکروز آواسکولار اتفاق می افتد، نشان دهند. در مراحل اولیه بیماری، معمولاً طبیعی به نظر می رسد.
ام آر آی و سی تی اسکن. این آزمایشات تصاویر مفصلی تولید می کند که می تواند تغییرات اولیه در استخوان را نشان دهد که ممکن است نشان دهنده نکروز عروقی باشد.
اسکن استخوان. مقدار کمی ماده رادیواکتیو به داخل رگ شما تزریق می شود. این ردیاب به قسمت هایی از استخوان های شما که آسیب دیده یا در حال بهبود است که به صورت لکه های روشن روی صفحه تصویربرداری ظاهر می شود.
درمان
هدف از درمان جلوگیری از تحلیل رفتن بیشتر استخوان است.
داروها و درمان
در مراحل اولیه نکروز آواسکولار، علائم ممکن است با دارو درمان و کاهش یابد. پزشک شما ممکن است موارد زیر را توصیه کند:
داروهای ضد انعقادی غیراستروئیدی. داروهایی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن سدیم ممکن است به تسکین درد مرتبط با نکروز عروق کمک کند.
داروهای پوکی استخوان. داروهایی مانند آلندرونِیت ممکن است پیشرفت نکروز عروقی را کند کنند، البته شواهد موجود در این رابطه ناکافی‌اند.
داروهای کاهش دهنده کلسترول. کاهش میزان کلسترول و چربی در خون ممکن است از انسداد رگ هایی که می توانند باعث نکروز عروق شوند جلوگیری کند.
رقیق کننده های خون. در صورت ابتلا به اختلال لخته شدن، ممکن است داروهای رقیق کننده خون مانند وارفارین (کومادین، ژانتوون) برای جلوگیری از لخته شدن عروق تغذیه کننده استخوان توصیه شود.
استراحت. کاهش وزن و استرس روی استخوان آسیب دیده می تواند آسیب را کند کند. ممکن است لازم باشد فعالیت بدنی خود را محدود کرده و یا از عصا استفاده کنید تا وزن زیادی به مفصل وارد نشود.
تمرینات. یک فیزیوتراپیست می تواند تمریناتی را برای کمک به حفظ یا بهبود دامنه حرکات مفصل به شما یاد دهد.
تحریک الکتریکی. جریان های الکتریکی ممکن است بدن شما را به رشد استخوان جدید ترغیب کند تا جایگزین استخوان آسیب دیده شود. تحریک الکتریکی می تواند در حین جراحی استفاده شود و مستقیماً در ناحیه آسیب دیده اعمال شود. یا می توان آن را از طریق الکترودهای متصل به پوست تجویز کرد.
روش های جراحی و سایر روش ها
از آنجا که اکثر افراد تا زمانی که نکروز آواسکولار نسبتاً پیشرفته نشود، علائمی پیدا نمی کنند، ممکن است پزشک جراحی را برای شما توصیه کند. گزینه ها عبارتند از:
رفع فشار هسته ای. جراح بخشی از لایه داخلی استخوان شما را از بین می برد. فضای اضافی موجود در استخوان علاوه بر کاهش درد، تولید بافت استخوانی سالم و رگ های خونی جدید را تحریک می کند.
پیوند استخوان (پیوند). این روش می تواند به تقویت ناحیه استخوان تحت تأثیر نکروز آواسکولار کمک کند. پیوند بخشی از استخوان سالم است که از قسمت دیگری از بدن شما گرفته شده است.
تغییر شکل استخوان (استئوتومی) قطعه‌ای از استخوان در بالا یا پایین یک مفصل تحمل‌کننده‌ی وزن برداشته‌می‌شود تا دیگر وزنی بر آن مفصل وارد نشود. استئوتومی ممکن است بتواند جایگزینی استخوان را به‌تأخیر بیندازد.
تعویض مفصل. اگر مفصل استخوان بیمار از بین رفته است یا سایر روش های درمانی کمکی نمی کنند، ممکن است نیاز به جراحی برای جایگزینی قطعات آسیب دیده مفصل با قطعات پلاستیکی یا فلزی باشد.
درمان داروهای احیا کننده. آسپیرات و غلظت مغز استخوان یک روش جدیدتر است که ممکن است برای نکروز آواسکولار مفصل ران در مراحل اولیه مناسب باشد. سلولهای بنیادی از مغز استخوان برداشته می شوند. در حین جراحی، مرکز استخوان مرده برداشته شده و سلول های بنیادی در جای خود قرار می گیرند، به طور بالقوه امکان رشد استخوان جدید را فراهم می کند. مطالعه بیشتر مورد نیاز است.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
پزشک خانواده ممکن است شما را به پزشکی متخصص در اختلالات مفاصل (متخصص روماتولوژی) یا یک جراح ارتوپدی ارجاع دهد.
آنچه می توانید انجام دهید
لیستی از این موارد تهیه کنید:
- علائم شما، از جمله علائمی که به نظر می رسد با دلیل تعیین قرار ملاقات و زمان شروع آنها ارتباطی نداشته باشد
- اطلاعات پزشکی کلیدی، از جمله سایر شرایط شما و سابقه آسیب به مفصل دردناک
- تمام داروها، ویتامین ها یا سایر مکمل هایی که مصرف می کنید، از جمله دوزها
- سوالاتی که می خواهید از پزشک خود بپرسید
در صورت امکان، از یکی از اقوام یا دوستانتان بخواهید که شما را همراهی کنند تا به شما کمک کند اطلاعات دریافتی را به خاطر بسپارید.
برخی از سوالاتی که می توانید در مورد نکروز عروقی از پزشک خود بپرسید عبارتند از:
- به احتمال زیاد علت علائم من چیست؟
- به چه آزمایشاتی نیاز دارم؟
- چه روش های درمانی موجود است؟
- دچار بیماری های دیگری نیز هستم. چگونه می توانم آنها را به بهترین وجه با هم مدیریت کنم؟
در پرسیدن سوالات دیگری که دارید تردید نکنید.
از پزشک چه انتظاری می رود
پزشک شما احتمالاً از شما سوالاتی از جمله بپرسد:
- درد کدام قسمت است؟
- آیا وضعیت مفصلی خاص درد را بهتر یا بدتر می کند؟
- آیا تاکنون استروئیدهایی مانند پردنیزون مصرف کرده اید؟
- چه مقدار الکل می نوشید؟