نگاه کلی
هایپرکلسمی بیماری است که در آن سطح کلسیم در خون بیش از حد طبیعی است. مقدار زیاد کلسیم در خون می تواند باعث ضعیف شدن استخوان ها، ایجاد سنگ کلیه و اختلال در عملکرد قلب و مغز شود.
هایپرکلسمی معمولاً نتیجه فعالیت بیش از حد غدد پاراتیروئید است. این چهار غده کوچک در گردن، نزدیک غده تیروئید قرار دارند. سایر دلایل هایپرکلسمی شامل سرطان، برخی دیگر از اختلالات پزشکی، برخی داروها و مصرف بیش از حد مکمل های کلسیم و ویتامین D است.
هایپرکلسمی ممکن است اصلا علائمی نداشته باشد یا اینکه علائم و نشانه های شدیدی را نشان دهد. همچنین درمان آن به علت بیماری بستگی دارد.
علائم
هایپرکلسمی خفیف ممکن است علائم و نشانه هایی نداشته باشد. موارد شدیدتر بیماری علائم و نشانه هایی را در قسمتهایی از بدن که مرتبط با تأثیر مقادیر زیاد کلسیم در خون هستند ایجاد می کند. بعنوان مثال عبارتند از:
کلیه ها. کلسیم اضافی در بدن باعث می شود کلیه ها برای فیلتر کردن و تصفیه آن بیشتر کار کنند. که این می تواند باعث تشنگی بیش از حد و تکرر ادرار شود.
دستگاه گوارش. هایپرکلسمی می تواند باعث ناراحتی معده، حالت تهوع، استفراغ و یبوست شود.
استخوان ها و عضلات. در بیشتر موارد، کلسیم اضافی موجود در خون از استخوان ها تصفیه می شود، که باعث ضعیف شدن آنها می شود. که این می تواند باعث درد استخوان و ضعف عضلانی شود.
مغز. هایپرکلسمی می تواند در عملکرد مغز اختلال ایجاد کرده و منجر به گیجی، بی حالی و خستگی . همچنین می تواند باعث احساس افسردگی شود.
قلب. به ندرت، هایپرکلسمی شدید می تواند در عملکرد قلب اختلال ایجاد کند که باعث تپش قلب و غش و علائم آریتمی قلبی و سایر مشکلات قلبی شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
در صورت بروز هرگونه علائم و نشانه هایی که ممکن است نشان دهنده هایپرکلسمی باشد مانند تشنگی شدید، ادرار مکرر و درد شکم با پزشک خود تماس بگیرید.
علل بیماری
علاوه بر ساختن استخوان ها و دندان های محکم، کلسیم به عضلات کمک می کند و اعصاب سیگنال ها را منتقل می کنند. به طور معمول، اگر کلسیم کافی در خون نباشد، غدد پاراتیروئید هورمونی ترشح می کنند که باعث می شود:
- استخوان ها کلسیم را در خون آزاد کند
- دستگاه گوارش برای جذب بیشتر کلسیم فعالیت بیشتری داشته باشد
- کاهش دفع کلسیم از کلیه ها و افزایش فعال کردن ویتامین D که نقش حیاتی در جذب کلسیم دارد.
این تعادل حساس و شکننده بین مقدار کم کلسیم در خون و هایپرکلسمی می تواند توسط عوامل مختلفی بر هم بخورد. هایپرکلسمی ناشی از موارد زیر است:
- بیش فعالی غدد پاراتیروئید (هایپرپاراتیروئیدیسم). این شایعترین علت هایپرکلسمی می تواند ناشی از یک تومور کوچک، غیر سرطانی (خوش خیم) یا بزرگ شدن یک یا چند مورد از چهار غده پاراتیروئید شود.
- سرطان. سرطان ریه و سرطان پستان و همچنین برخی سرطان های خون می توانند خطر ابتلا به هایپرکلسمی را افزایش دهند. گسترش سرطان (متاستاز) به استخوان ها نیز خطر ابتلا را افزایش می دهد.
- سایر بیماری ها. برخی از بیماری ها مانند سل و سارکوئیدوز می توانند سطح ویتامین D خون را افزایش دهند که باعث تحریک دستگاه گوارش برای جذب کلسیم بیشتر می شود.
- عوامل ارثی. یک اختلال ژنتیکی نادر معروف به هایپرکلسمی هیپوکلسیوریک خانوادگی باعث افزایش کلسیم در خون می شود، زیرا گیرنده های کلسیم معیوب در بدن وجود دارد. این وضعیت علائم یا عوارض هایپرکلسمی را ایجاد نمی کند.
- عدم تحرک. افرادی که شرایطی دارند که باعث می شود زمان زیادی را در حالت نشسته یا دراز کشیده سپری کنند، می توانند دچار هایپرکلسمی شوند. با گذشت زمان، استخوان هایی که تحمل وزن ندارند، کلسیم را در خون آزاد می کنند.
- کم آبی شدید بدن. یک علت شایع هایپرکلسمی خفیف یا موقت کمبود آب بدن است. داشتن مایعات کمتر در خون باعث افزایش غلظت کلسیم می شود.
- داروها. برخی داروها مانند لیتیوم، برای درمان اختلال دوقطبی استفاده می شوند که ممکن است باعث افزایش ترشح هورمون پاراتیروئید شوند.
- مکمل. مصرف مقادیر بیش از حد مکمل های کلسیم یا ویتامین D با گذشت زمان می تواند سطح کلسیم در خون را بیش از حد طبیعی افزایش دهد.
عوارض بیماری
عوارض هایپرکلسمی می تواند شامل موارد زیر باشد:
پوکی استخوان. اگر استخوان های شما همچنان کلسیم را در خون آزاد کنند، ممکن است به بیماری نازک شدن استخوان یا پوکی استخوان مبتلا شوید، که می تواند منجر به شکستگی استخوان، انحنای ستون فقرات و از دست دادن قد شود.
سنگ کلیه. اگر ادرار شما بیش از حد کلسیم داشته باشد، ممکن است در کلیه های شما کریستال ایجاد شود. با گذشت زمان، این بلورها می توانند با هم ترکیب شده و سنگ کلیه ایجاد کنند. عبور سنگ از کلیه می تواند بسیار دردناک باشد.
نارسایی کلیه. هایپرکلسمی شدید می تواند به کلیه ها آسیب برساند و توانایی آنها در پاکسازی خون و از بین بردن مایعات را محدود کند.
مشکلات سیستم عصبی. هایپرکلسمی شدید می تواند منجر به گیجی، زوال عقل و کما شود که می تواند کشنده نیز باشد.
ریتم غیر طبیعی قلب (آریتمی). هایپرکلسمی می تواند بر تکانه های الکتریکی تنظیم کننده ضربان قلب تأثیر بگذارد و باعث ضربان نامنظم قلب شود.
تشخیص
از آنجا که هایپرکلسمی می تواند علائم یا نشانه هایی را در صورت ابتلا ایجاد کند که ممکن است فرد تا زمانی که آزمایشات معمولی خون سطح بالایی از کلسیم خون را نشان ندهد، از ابتلای خود به این بیماری اطلاع نداشته باشید. آزمایش خون همچنین می تواند نشان دهد که آیا سطح هورمون پاراتیروئید بالا است یا خیر، که این خود نشانگر ابتلا به هایپرپاراتیروئیدیسم است.
گاهی برای تعیین اینکه آیا هایپرکلسمی ناشی از بیماری هایی مانند سرطان یا سارکوئیدوز است، پزشک آزمایش های تصویربرداری از استخوان ها یا ریه ها را تجویز کند.
درمان
ممکن است افراد مبتلا به هایپرکلسمی خفیف نیازی به درمان نداشته باشند و ممکن است با گذشت زمان سطح کلسیم به حالت عادی بازگردد. بنابراین پزشک میزان کلسیم در استخوانها و سلامت کلیه ها را کنترل می کند تا از سالم ماندن آنها مطمئن شود.
پزشک ممکن است به افراد مبتلا به هایپرکلسمی شدیدتر، داروها یا درمان بیماری زمینه ای، و حتی جراحی را توصیه کند.
داروها
در برخی موارد درمانی، پزشک ممکن است موارد زیر را توصیه کند:
کلسی تونین (میاکالسین). این هورمون که از ماهی سالمون گرفته می شودا، سطح کلسیم را در خون کنترل می کند. حالت تهوع خفیف ممکن است یک عارضه جانبی از این دارو باشد.
کلسی میمتیک ها. این نوع دارو می تواند به کنترل غدد پاراتیروئید پرکار کمک کند. سیناکلست (سنسیپر) برای کنترل هایپرکلسمی تأیید شده است.
بیس فسفونات ها. داروهای وریدی درمان پوکی استخوان، که می توانند به سرعت سطح کلسیم را کاهش دهند و اغلب برای درمان هایپرکلسمی ناشی از سرطان استفاده می شوند. خطرات مرتبط با این روش درمانی شامل تجزیه (استئونکروز) فک و انواع خاصی از شکستگی ران است.
دنوزوماب (پرولیا، اکسجوا). این دارو غالباً برای معالجه افراد مبتلا به هایپرکلسمی ناشی از سرطان که واکنش خوبی به بیس فسفوناتها ندارند، استفاده می شود.
پردنیزون. اگر هایپرکلسمی به دلیل مقادیر بالای ویتامین D ایجاد شده باشد، استفاده کوتاه مدت از قرص های استروئیدی مانند پردنیزون معمولاً برای درمان مفید است.
مایعات و مُدِر های وریدی. سطح بسیار بالای کلسیم می تواند یک وضعیت اضطراری باشد. ممکن است برای درمان کاهش سریع کلسیم از مایعات IV و دیورتیک ها که برای جلوگیری از بروز مشکلات ریتم قلب یا آسیب به سیستم عصبی استفاده شود در بیمارستان بستری شوید.
جراحی و سایر روش های درمانی
مشکلات مرتبط با غدد پاراتیروئید پرکار غالباً با جراحی برای از بین بردن بافتی که باعث ایجاد مشکل می شود، قابل درمان است. در بسیاری از موارد، تنها یک غده از چهار غده پاراتیروئید فرد مبتلا است. از آزمایش اسکن ویژه که با تزریق دوز کم مواد رادیواکتیو برای مشخص کردن غده یا غددی که عملکرد ضعیفی دارند، استفاده می شود.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
شما احتمالاً با مراجعه به پزشک مراقبت های اولیه خود را شروع خواهید کرد. با این حال ممکن است پزشک شما را به یک متخصص در درمان اختلالات هورمونی (متخصص غدد) ارجاع دهد.
نکات زیر می تواند به شما کمک کند تا برای ویزیتهای بعدی آماده کند.
آن چه می توانید انجام دهید
قبل از قرار ملاقات خود، لیستی از موارد زیر تهیه کنید:
- علائم شما، از جمله علائمی که غیرمرتبط به نظر می رسند و زمان شروع آن ها
- اطلاعات شخصی اصلی، از جمله استرس های اساسی یا تغییرات اخیر زندگی، تاریخچه پزشکی و سابقه پزشکی خانوادگی
- تمام داروها، ویتامین ها و سایر مکمل هایی که مصرف می کنید، و میزان مصرف آن ها
- سوالاتی که می توانید از پزشک خود بپرسید
یکی از اعضای خانواده یا دوست خود را همراه داشته باشید. بعضی اوقات یادآوری تمام اطلاعات ارائه شده در هنگام قرار ملاقات دشوار است. شخصی که شما را همراهی می کند، می تواند به شما در یادآوری نکات پزشک کمک کند.
در مورد هایپرکلسمی، سوالات اساسی که باید از پزشک بپرسید شامل این موارد است:
- احتمال بروز کدام علائم در من بیشتر است؟
- به چه آزمایش هایی نیاز دارم؟
- چه درمانی وجود دارد و کدام یک را توصیه می کنید؟
- درمان چه عوارضی خواهد داشت؟
- آیا گزینه دیگری برای رویکرد اولیه که پیشنهاد می کنید وجود دارد؟
- به بیماری های دیگری نیز مبتلا می باشم، چگونه می توانم به بهترین صورت آن ها را مدیریت کنم؟
از پزشک چه انتظاری می رود
احتمالاً پزشک از شما سؤالاتی می کند، از جمله:
- چه چیزی علائم شما را بهبود می بخشد؟
- چه مواردی علائم شما را بدتر می کند؟
- آیا دچار سنگ کلیه، شکستگی استخوان یا پوکی استخوان شده اید؟
- آیا درد استخوانی دارید؟
- آیا کاهش وزن غیر قابل توضیح دارید؟
- آیا اعضای خانواده هایپرکلسمی یا سنگ کلیه داشته اند؟