هپاتیت ب Hepatitis B

نگاه کلی

هپاتیت ب یک عفونت حاد کبدی است که توسط ویروس هپاتیت ب (HBV) ایجاد می شود. ممکن است هپاتیت ب به یک بیماری مزمن تبدیل شود (بیش از 6 ماه طول بکشد). ابتلا به هپاتیت ب مزمن خطر ابتلا به نارسایی کبدی، سرطان کبد یا سیروز – عارضه ای که به طور دائم به کبد آسیب می زند- را افزایش می دهد.

بیشتر بزرگسالان مبتلا به هپاتیت ب، حتی اگر علائم شدیدی را تجربه کنند،کاملاً بهبود می یابند. نوزادان و کودکان، بیشتر به عفونت مزمن (طولانی مدت) هپاتیت ب مبتلا می شوند.
واکسن می تواند از هپاتیت ب جلوگیری کند، اما در صورت ابتلا به این بیماری هیچ درمانی برای آن وجود ندارد. رعایت برخی اقدامات احتیاطی از سرایت ویروس به دیگران جلوگیری می کند.

علائم

علائم هپاتیت ب از خفیف تا شدید متغیر است و حدود یک تا چهار ماه پس از آلوده شدن به ویروس ظاهر می شوند، اگرچه گاهی از دو هفته پس از عفونت نیز بروز می کنند. ممکن است برخی افراد، به خصوص کودکان خردسال، هیچ علائمی نداشته باشند.
علائم هپاتیت ب شامل موارد زیر می باشند:
• درد شکمی
• ادرار تیره
• تب

• درد مفصلی
• کاهش اشتها
• حالت تهوع و استفراغ
• ضعف و خستگی
• زرد شدن پوست و سفیدی چشم (بیماری زردی)

چه هنگام باید به پزشک مراجعه کرد

اگر می دانید در معرض هپاتیت ب قرار گرفته اید، بلافاصله با پزشک تماس بگیرید. درمان پیشگیرانه طی 24 ساعت پس از قرار گرفتن در معرض ویروس، خطر ابتلا به بیماری را کاهش می دهد.
اگر علائم هپاتیت ب را مشاهده کردید به پزشک مراجعه کنید.

علل بیماری

عفونت هپاتیت ب توسط ویروس هپاتیت ب (HBV) ایجاد می شود. این ویروس از طریق خون، مایع منی یا مایعات دیگر از بدن فردی به فرد دیگر منتقل می شود. اما با عطسه یا سرفه انتقال نمی یابد.
هپاتیت ب از راه های زیر انتشار می یابد:
• تماس جنسی. رابطه محافظت نشده با فرد آلوده، باعث ابتلا به هپاتیت B می شود. ویروس از طریق خون، بزاق، مایع منی یا ترشحات واژن انتقال می یابد.
• استفاده از سرنگ مشترک. HBV به راحتی از طریق سوزن ها و سرنگ های آلوده به خون آلوده پخش می شود. استفاده مشترک از لوازم تزریق وریدی احتمال ابتلا به هپاتیت ب را افزایش می دهد.

• فرورفتن تصادفی سرسوزن. ابتلا به هپاتیت ب، یکی از نگرانی های کارمندان مراکز بهداشت و هرکسی که با خون انسان دیگری در تماس است می باشد.
• انتقال از مادر به فرزند. خانم های باردار آلوده به HBV در هنگام زایمان ویروس را به نوزاد انتقال می دهند. با این حال، نوزاد تازه متولد شده واکسینه می شود و از آلودگی جلوگیری شود. اگر باردار هستید یا می خواهید باردار شوید با پزشک در مورد آزمایش هپاتیت ب صحبت کنید.
هپاتیت ب حاد و مزمن
عفونت هپاتیت ب ممکن است کوتاه مدت (حاد) یا طولانی مدت (مزمن) باشد.
• عفونت حاد هپاتیت ب کمتر از شش ماه طول می کشد. سیستم ایمنی بدن، می تواند هپاتیت ب حاد را از بین برده و بیماری طی چند ماه بهبود پیدا می کند. اکثر افرادی که در بزرگسالی به هپاتیت ب مبتلا می شوند دچار عفونت حاد هستند، که می تواند منجر به عفونت مزمن شود.
• عفونت مزمن هپاتیت ب شش ماه یا بیشتر طول می کشد. علت طولانی شدن این بیماری آن است که سیستم ایمنی قادر به مبارزه با عفونت نمی باشد. ممکن است بیماری مزمن هپاتیت ب تا آخر عمر طول کشیده و منجر به بیماری های خطرناکی مانند سیروز و سرطان کبد شود.
هرچه سن ابتلا کمتر باشد -به ویژه نوزادان تازه متولد شده یا کودکان کمتر از 5 سال-، خطر مزمن شدن عفونت بیشتر می شود. عفونت مزمن هپاتیت ب ممکن است برای ده ها سال قابل شناسایی نباشد تا زمانی که حال فرد در نتیجه اختلالات کبد، وخیم شود.

عوامل خطرساز (ریسک فاکتورها)

هپاتیت ب از طریق تماس با خون، مایع منی یا سایر مایعات بدن فرد آلوده منتقل می شود. موارد زیر خطر ابتلا به عفونت هپاتیت ب را افزایش می دهد:
• رابطه محافظت نشده با چندین شریک جنسی یا فرد آلوده به HBV.
• استفادة مشترک از سرنگ های تزریق
• رابطه جنسی مردی با مردان دیگر
• زندگی با فرد مبتلا به عفونت مزمن HBV.
• تولد نوزاد از مادر آلوده
• شغلی که فرد را در معرض خون انسان قرار دهد
• سفر به مناطقی که میزان عفونت HBV در آنها زیاد است، مانند آسیا ، جزایر اقیانوس آرام ، آفریقا و اروپای شرقی.

عوارض بیماری

ابتلا به عفونت مزمن HBV می تواند منجر به عوارض جدی مانند موارد زیر شود:
• زخم شدن کبد (سیروز). التهاب همراه با عفونت هپاتیت ب می تواند منجر به ایجاد زخم گسترده در کبد (سیروز) شود، که عملکرد کبد را مختل می کند.

• سرطان کبد. در افراد مبتلا به عفونت مزمن هپاتیت ب، خطر ابتلا به سرطان کبد بیشتر است.
• نارسایی کبد. کبد در نارسایی های حاد، عملکردهای حیاتی خود را از دست می دهد. در صورت بروز این امر، پیوند کبد تنها راه برای حفظ جان بیمار می باشد.
• سایر بیماری ها. ممکن است افراد مبتلا به هپاتیت ب مزمن به بیماری کلیوی یا التهاب عروق خونی مبتلا شوند.

پیشگیری از بروز بیماری

در طول شش ماه، واکسیناسیون هپاتیت ب سه یا چهار مرتبه انجام می شود. واکسیناسیون باعث ابتلا به هپاتیت ب نمی باشد.
واکسن هپاتیت ب در موارد زیر توصیه می شود:
• نوزادان تازه متولد شده
• کودکان و نوجوانانی که در بدو تولد واکسینه نشده اند
• کسانی که در مراکز مختص به افرادی با ناتوانی رشدی کار می کنند

• افرادی که با کسی که به هپاتیت ب مبتلا است زندگی می کنند
• کارکنان مراکز بهداشتی، اورژانس و سایر افرادی که با خون در تماس می باشند
• افرادی که مبتلا به بیماری هایی هستند که از طریق رابطه جنسی انتقال پیدا کرده است، مانند HIV (ایدز)
• مردانی که با مردان دیگر رابطه جنسی برقرار می کنند
• افرادی که چندین شریک جنسی دارند
• تماس جنسی با فرد مبتلا به هپاتیت ب
• افرادی که مخدر یا داروهای غیرمجاز تزریق می کنند یا از سوزن و سرنگ مشترک استفاده می کنند
• افراد مبتلا به بیماری مزمن کبدی
• افراد مبتلا به مرحله نهایی بیماری کلیوی
• مسافرانی که قصد دارند به منطقه ای از جهان با درصد بالای ابتلا به عفونت هپاتیت ب سفر کنند.

اقدامات احتیاطی برای جلوگیری از ابتلا به HBV

روش های دیگر برای کاهش خطر ابتلا به HBV عبارتند از:
• آگاهی از وضعیت ابتلای شریک جنسی خود به HBV. رابطه جنسی حتماً باید محافظت شده باشد، مگر آن که کاملاً از عدم ابتلا به HBV یا هرگونه عفونت منتقله از راه جنسی اطمینان حاصل شود.
• در صورت نداشتن اطلاعاتی از احتمال ابتلای شریک جنسی خود به این بیماری، حتماً باید حین برقراری رابطه جنسی از کاندوم جدید لاتکس یا پلی اورتان استفاده کرد. به یاد داشته باشید که اگرچه کاندوم می تواند خطر ابتلا به HBV را کاهش دهد ، اما خطر را از بین نمی برد.
• عدم مصرف مخدر و داروهای غیر مجاز. در صورت استفاده از داروهای غیرمجاز باید از یک مشاور یا متخصص برای قطع مصرف آن ها کمک گرفت. در صورت ناتوانی در قطع مصرف دارو باید موارد احتیاطی مانند استفاده از سرنگ استریل و عدم استفاده از سرنگ مشترک رعایت کرد.
• احتیاط در سوراخ کردن بدن و خال کوبی. در صورت تمایل به سوراخ کردن بدن یا تتو حتماً باید به مراکز معتبر مراجعه کرد. حتماً باید به نحوه استریل سازی تجهیزات توجه شود. باید از استفاده از سوزن های استریل اطمینان حاصل کرد. اگر پاسخ قانع کننده ای دریافت نشد باید به مرکز دیگری مراجعه کرد.
• لزوم واکسیناسیون هپاتیت ب قبل از سفر. در صورت سفر به منطقه ای که هپاتیت ب در آن شایع است باید از پزشک درباره لزوم واکسیناسیون مشاوره گرفت. این واکسن در سه تزریق و طی شش ماه انجام می شود.

تشخیص

پزشک حین معاینه به جستجوی علائم آسیب کبدی مانند زردی پوست یا درد شکم می پردازد. آزمایش هایی که به تشخیص هپاتیت ب یا عوارض آن کمک می کنند عبارتند از:
• آزمایش خون. به کمک آزمایش خون می توان نشانه های وجود ویروس هپاتیت ب را در بدن تشخیص داد و همچنین اطلاعاتی هم در مورد حاد یا مزمن بودن آن کسب کرد. همچنین به کمک آزمایش خون می توان از ایمن بودن خود در برابر بیماری اطمینان حاصل کرد.
• سونوگرافی کبد. سونوگرافی خاصی به نام الاستوگرافی گذرا میزان آسیب به کبد را نشان می دهد.
• نمونه برداری از کبد (بیوپسی). پزشک نمونه کوچکی از کبد را برای بررسی آسیب کبدی بر می دارد (نمونه برداری/بیوپسی کبدی). در طول این آزمایش، پزشک از طریق پوست یک سوزن نازک را درون کبد وارد می کند و نمونه بافتی را برای بررسی در آزمایشگاه خارج می کند.
غربالگری افراد سالم برای بررسی هپاتیت ب
از آن جا که ویروس قبل از ایجاد علائم به کبد آسیب می رساند، گاهی پزشکان بعضی افراد سالم را از نظر ابتلا به عفونت هپاتیت ب مورد بررسی قرار می دهند. در موارد زیر بهتر است بیمار تحت غربالگری هپاتیت ب قرار گیرد:
• بارداری
• زندگی با فرد مبتلا به هپاتیت ب
• داشتن شریک های جنسی متعدد
• تماس جنسی با فردی که مبتلا به هپاتیت ب بوده است
• رابطه جنسی مردی با مردان دیگر
• داشتن سابقه بیماری های مقاربتی
• ابتلا به بیماری های HIV (ایدز) یا هپاتیت سی
• نتایج غیرعادی در آزمایش آنزیم های کبدی
• دیالیز کلیه
• استفاده از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی مانند داروهایی که پس از پیوند عضو تجویز می شوند
• استفاده از داروهای غیرمجاز و مخدرها
• تجربة زندان
• تولد در کشوری که هپاتیت ب در آنجا شایع است، از جمله آسیا، جزایر اقیانوس آرام، آفریقا و اروپای شرقی
• والدین یا فرزند خوانده از جایی باشند که هپاتیت ب در آنجا شایع است مانند آسیا، جزایر اقیانوس آرام، آفریقا و اروپای شرقی

درمان

درمان برای جلوگیری از ابتلا به هپاتیت ب پس از قرارگیری در معرض آن
اگر می دانید در معرض ویروس هپاتیت ب قرار گرفته اید و مطمئن نیستید که واکسینه شده اید یا خیر، بلافاصله با پزشک تماس بگیرید. تزریق ایمونوگلوبولین (آنتی بادی) که در فاصله 12 ساعت پس از قرار گرفتن در معرض ویروس انجام می شود، می تواند از بدن در برابر بیماری هپاتیت ب محافظت کند. از آنجا که این روش درمانی محافظت کوتاه مدتی ایجاد می کند، باید در صورتی که پیش از این واکسیناسیون انجام نشده است، واکسن هپاتیت ب نیز تزریق شود.
درمان عفونت حاد هپاتیت ب
اگر پزشک تشخیص دهد که بیماری از نوع حاد است -یعنی کوتاه مدت بوده و خود به خود بهبود می یابد- به درمان نیازی نمی باشد. در این زمان که بدن با بیماری مبارزه می کند؛ پزشک، استراحت کافی، تغذیه مناسب و نوشیدن مایعات را توصیه می کند. در موارد شدید بیماری، برای جلوگیری از بروز عوارض، به داروهای ضد ویروسی یا بستری در بیمارستان نیاز می باشد.
درمان عفونت مزمن هپاتیت ب
افرادی مبتلا به هپاتیت ب مزمن، تا پایان عمر باید تحت مراقبت های درمانی قرار داشته باشند. درمان، به کاهش خطر بروز نارسایی و اختلالات کبدی کمک کرده و از انتقال عفونت به دیگران جلوگیری می کند. درمان هپاتیت ب مزمن به صورت زیر می باشد:
• داروهای ضد ویروسی. چندین داروی ضد ویروس (آنتی وایرال) -از جمله انتکاویر (باراکلود)، تنوفوویر (ویراد)، لامیوودین (اپیویر)، آدفوویر (هپسرا) و تلبیوودین (تیزکا)- به بدن در مبارزه با ویروس کمک کرده و قدرت آسیب رسانی ویروس را کاهش می دهند. این داروها خوراکی می باشند. با پزشک خود درباره این که کدام دارو برای شما مناسب است صحبت کنید.
• آمپول های اینترفرون. اینترفرون آلفا -2 ب (اینترون آ) نسخه ای ساخت دست انسان از ماده ای که است که بدن آن را برای مبارزه با عفونت تولید می کند. عمدتاً پس از گذراندن دوره درمانی کوتاهی، از این دارو برای جوانان مبتلا به هپاتیت ب که تمایلی به درمان های بلند مدت ندارند و یا خانم هایی که می خواهند به زودی (طی چند سال) باردار شوند، استفاده می شود. در دوران بارداری نباید از اینترفرون استفاده شود. عوارض جانبی آن شامل حالت تهوع، استفراغ، مشکلات تنفسی و افسردگی می باشد.
• پیوند کبد. در مواردی که کبد به شدت آسیب دیده است، پیوند کبد انجام می شود. در پیوند کبد، جراح بافت آسیب دیده کبد را برداشته و کبد سالم را جایگزین آن می کند. اهدا کنندگان اکثر کبدهای پیوندی دیگر در قید حیات نیستند، اگرچه تعداد کمی از اهدا کنندگان کبد وقتی زنده هستند بخشی از کبد خود را اهدا می کنند.
داروهای دیگری برای درمان هپاتیت ب در حال تولید می باشند.

سبک زندگی و درمان خانگی

در صورت ابتلا به هپاتیت ب باید اقداماتی را در جهت محافظت از سایرین انجام داد:
• رابطه جنسی محافظت شده. اگر از نظر جنسی فعال هستید، ابتلا به HBV را با شریک جنسی خود در میان گذاشته و در مورد خطر انتقال آن به او صحبت کنید. در هر بار رابطه جنسی از کاندوم لاتکس جدید استفاده کنید، به خاطر داشته باشید که کاندوم خطر را کاهش می دهد اما از بین نمی برد.
• بهتر است شرکای جنسی افراد مبتلا به هپاتیت ب نیز تحت آزمایش قرار گیرند. با هر فردی که رابطه جنسی برقرار کرده اید باید تحت آزمایش تشخیصی قرار گیرد. همچنین شرکای جنسی باید وضعیت ابتلای خود به HBV را بدانند تا به دیگران انتقال ندهند.
• استفاده نکردن از لوازم شخصی مشترک. اگر از داروهای IV (تزریق وریدی) استفاده می کنید، هرگز از سوزن و سرنگ مشترک استفاده نکنید. همچنین نباید تیغ یا مسواک را به صورت اشتراکی استفاده کرد چرا که ممکن است حاوی خون آلوده باشند.

راهکارهایی برای کنار آمدن با بیماری

اگر مبتلا به هپاتیت ب تشخیص داده شده اید، راهکار های زیر به شما در سازگاری با آن کمک می کند.
• اطلاعات کافی را درباره هپاتیت ب کسب کنید. مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری نقطه خوبی برای شروع کسب اطلاعات بیشتر هستند.
• ارتباط را با دوستان و خانواده خود حفظ کنید. این بیماری با تماس های معمول منتقل نمی شود بنابراین ارتباط خود را با افرادی که می توانند به شما کمک کنند قطع نکنید.
• از خود مراقبت کنید. رژیم غذایی سالم و سرشار از میوه و سبزیجات داشته باشید، به طور منظم ورزش کرده و به اندازه کافی بخوابید.
• مراقب کبد خود باشید. هرگز بدون مشورت با پزشک مشروبات الکلی و داروهای بدون نسخه مصرف نکنید. برای تشخیص ابتلا به هپاتیت آ و سی آزمایش دهید. اگر در معرض هپاتیت آ قرار نگرفته اید، واکسن آن را بزنید.

آمادگی برای ملاقات با پزشک

به پزشک عمومی مراجعه کنید. با این حال ممکن است به متخصص ارجاع داده شوید. پزشکان متخصص در درمان هپاتیت ب عبارتند از:
• متخصصین گوارش
• متخصصین کبد
• متخصصین بیماری های عفونی

آنچه می توانید انجام دهید

برخی از اطلاعاتی که می تواند در هنگام مراجعه به پزشک به شما کمک کند عبارتند از:
• از محدودیت های قبل از قرار ملاقات، مانند تغییر رژیم غذایی، آگاه باشید.
• علائم خود را یادداشت کنید، حتی اگر به نظر می رسد علائم به بیماری مرتبط نمی باشند.
• اطلاعات شخصی مهم، از جمله تغییرات اخیر در زندگی یا استرس های شدیدی که تجربه کرده اید را بنویسید.
• لیستی از تمام داروها، ویتامین ها و مکمل هایی که مصرف می کنید، تهیه کنید.
• فردی از اعضای خانواده یا دوستان را جهت یادآوری موارد ذکر شده در مراجعه با پزشک، همراه خود داشته باشید.
• سوالاتی را که می خواهید از پزشک بپرسید یادداشت نمایید.
آمادگی برای پرسش سوالات به صرفه جویی در وقت کمک می کند. در مورد عفونت هپاتیت ب ، برخی از سوالات اساسی که باید از پزشک بپرسید شامل موارد زیر می شوند:
• چه عاملی باعث ایجاد علائم می شود؟
• غیر از محتمل ترین علت، عوامل احتمالی دیگر در بروز علائم چه می باشند؟
• باید چه آزمایش هایی انجام دهم؟
• وضعیت بیماری دائم است یا موقتی؟
• آیا ویروس به کبد آسیب زده یا عوارض دیگری مانند مشکلات کلیوی ایجاد کرده است؟
• بهترین اقدام چیست؟
• چه روش های جایگزینی را برای درمان فعلی پیشنهاد می کنید؟
• دچار بیماری های دیگری نیز می باشم، چگونه می توانم به بهترین صورت این شرایط را مدیریت کنم؟
• چه کارهایی را نباید انجام دهم؟
• آیا لازم است به یک متخصص مراجعه کنم؟
• آیا خانواده ام نیز باید آزمایش های مربوط به هپاتیت ب را انجام دهند؟
• چگونه از اطرافیانم در برابر این بیماری محافظت کنم؟
• آیا جایگزین مؤثری برای دارویی که تجویز می کنید وجود دارد؟
• چه مجله ها و بروشورهایی در دسترس هستند؟ چه سایت هایی را برای کسب اطلاعات بیشتر پیشنهاد می دهید؟

از پزشک چه انتظاری می رود

سوالاتی که ممکن است پزشک بپرسد عبارتند از:
• علائم از چه زمانی شروع شده است؟
• آیا علائم مداوم هستند یا گذرا؟
• شدت علائم چقدر است؟
• چه چیزی علائم را بهبود می بخشد؟
• چه چیزی علائم را بدتر می کند؟
• آیا تاکنون انتقال خون انجام داده اید؟
• آیا تا به حال دارو/مخدر تزریق کرده اید؟
• آیا تا به حال رابطه جنسی محافظت نشده داشته اید؟
• چند شریک جنسی داشته اید؟
• آیا پیش از این مبتلا به هر کدام از انواع هپاتیت تشخیص داده شده اید؟