نگاه کلی
واریکوسل (وار_ای_کو_سِل) به بزرگ شدن ورید های کیسه بیضه/اسکروتوم (کیسه ایست که بیضه ها را نگه می دارد.)گفته می شود.
واریکوسل مشابه واریس های وریدی ای ایست که ممکن است در پاها مشاهده شود.
واریکوسل ها علل شایع کاهش تولید اسپرم هستند_کاهش کیفیت اسپرم که منجر به ناباروری می شود_البته تمام واریکوسل ها تولید اسپرم را تحت تاثیر قرار نمی دهند.واریکوسل ها همچنین می توانند باعث کوچک شدن بیضه ها و ناتوانی در بلوغ طبیعی آنها شوند.
اکثر واریکوسل ها به مرور زمان بروز می یابند.خوشبختانه اکثر واریکوسل ها به راحتی قابل تشخیص اند و غالبا نیاز به درمان ندارند.اگر واریکوسلی علائمی را بروز دهد، می توان با جراحی آن را ترمیم کرد.
علائم
واریکوسل اغلب هیچ علامت یا نشانه ای ایجاد نمی کندو به ندرت می تواند باعث ایجاد درد شود.درد ممکن است:
• از درد شدید تا خفیف متفاوت باشد.
• حین ایستادن یا فعالیت های جسمانی افزایش یابد، به خصوص برای مدت طولانی
• طی روز تشدید شوند.
• هنگامی که فرد به پشت دراز میکشد، تسکین یابد.
• تضعیف باروری
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
بهدعلت اینکه واریکوسل هیچ علائمی ندارد، اغلب به درمان نیازی نیست .واریکوسل ها احتمالا طی ارزیابی میزان باروری و یا معاینات بالینی عادی تشخیص داده می شوند.
البته در صورت احساس درد یا تورم در کیسه ی بیضه ، مشاهده ی توده ای بر روی کیسه بیضه ،تغییر در اندازه ی بیضه ها یا بروز واریکوسل در جوانی یا وجود مشکل در باروری، به پزشک مراجعه شود.شرایط متعددی وجود دارند که می توانند بلعث بروز توده در کیسه ی بیضه یا درد در بیضه ها شوند که برخی از آن ها به درمان فوری نیازمندند.
علل بیماری
عروق بیضه هم خون را به بیضه می آورد و هم خون را از آن ها خارج می کند.علت مشخصی برای بروز واریکوسل وجود ندارد.
گرچه بسیاری از متخصصان بر این باورند که واریکوسل زمانی اتفاق می افتد که دریچه های داخل ورید های بیضه، از حرکت صحیح خون جلوگیری کنند که تصحیح آن به گشاد شدن عروق منتج می شود.این امر می تواند منجر به آسیب دیدن بیضه ها و در نتیجه بدتر شدن وضعیت باروری شود.
واریکوسل ها اغلب طی بلوغ ایجاد می شوند که غالبا در سمت چپ، به علت موقعیت قرار گیری ورید بیضوی سمت چپ،اتفاق می افتند.
عوامل خطرساز (ریسک فاکتورها)
به نظر نمی رسد که عامل خطر آفرین مشخصی جهت بروز واریکوسل ها وجود داشته باشد.
عوارض بیماری
واریکوسل ها می توانند باعث موارد زیر شوند:
• کوچک شدن بیضه های تحت تاثیر قرار گرفته(آتروفی). قسمت عمده ی بیضه ها را لوله های اسپرم ساز تشکیل می دهند. در اثر آسیب دیدن توسط واریکوسل، بیضه ها کوچک و نرم می شوند.علت کوچک شدن بیضه ها مشخص نیست اما عملکرد نادرست دریچه ها اجازه ی کشیده شدن خون به داخل ورید ها را می دهد که در نتیجه منجر به افزایش فشار در داخل ورید ها و قرار گرفتن در معرض سمومی که در داخل خون هستند و می توانند به بیضه ها آسیب بزنند، می شود.
• ناباروری. واریکوسل می تواند دمای موضعی در اطراف بیضه ها رابسیار بالا نگه دارد که بر تولید اسپرم ها، حرکت و عملکرد آن ها تاثیر می گذارد.
تشخیص
پزشک اقدام به معاینه بالینی می کند که می تواند توده ای غیر سفت در بالای بیضه مشخص کند این توده به شکل کیسه ای از کرم حس می شود. اگر به قدر کافی بزرگ باشد، پزشک قادر به تشخیص آن است.
اگر فرد دچار واریکوسل خفیف تری باشد، پزشک از او می خواهد که بایستد، نفس عمیق بکشد و تا جایی که تحمل آن را دارد، نفسش را حبس کند(valsalva maneuver ) .این امر به پزشک جهت تشخیص بزرگ شدن غیر عادی ورید ها کمک می کند.
اگر معاینه بالینی بی نتیجه بود، پزشک ممکن ایت سونوگرافی از کیسه ی بیضه را تجویز کند.این آزمایش که درآن از امواح صوتی با فرکانس بالا جهت تولید عکس هایی از ساختار های داخلی بدن استفاده می شود، جهت اطمینان حاصل کردن از این مسئله است که علائم فرد علت دیگری نداشته باشد.در موارد قطعی عکس های بیشتری لازم است که انجام شود تا بتوان سایر علل واریکوسل را رد کرد. از جمله توموری که به بند بیضه فشار می آورد.
درمان
درمان واریکوسل ضروری نیست بسیاری از مردان مبتلا به واریکوسل میتوانند بدون درمان صاحب فرزند شوند. البته اگر واریکوسل موجب درد، آتروفی بیضه ها(تحلیل رفتن بیضه ها)، ناباروری و یل جهت باروری نیاز به بروش های کمکی باشد، ممکن است فرد تحت درمان ترمیمی واریکوسل قرار گیرد.
هدف از جراحی، بستن عروق تحت تاثیر قرار گرفته جهت تغییر دادن مسیر جریان خون به ورید های سالم است.در موارد ناباروری مردان، درمان واریکوسل می تواند باعث بهبود یا درمان ناباروری یا بهبود کیفیت اسپرم هنگام استفاده از روش های باروری مصنوعی/IVF(درون محیط کشت/Invitro fertilization) شود.
نشانه ی بارز ترمیم شدن واریکوسل طی بلوغ، عبارت است از بهبود آتروفی، درد یا نتایج حاصل از بررسی مایع منی. گرچه درمان ودریکوسل به طور کلی باعث بهبود ویژگی های اسپرم می شود، اما مشخص نیست که آیا واریکوسل درمان نشده می تواند منجر به بدتر شدن کیفیت اسپرم به مرور زمان شود؟
ترمیم واریکوسل به طور نسبی خطرات کمی دارد که این خطرات عبارتند از:
• تجمعی از مایع اطراف بیضه ها(هیدروسل)
• واریکوسل عود کننده
• عفونت
• آسیب به شریان
روش های ترمیم عبارتند از:
• جراحی باز. این درمان معمولا برروی بیماران سرپایی طی بی حسی موضعی انجام می شود . از طریق کشاله ران/ ناحیه مغابنی(اینگویینال /ساب اینگوئینال) به ورید نزدیک می شود اما امکان ایجاد برش بر روی شکم یا زیر کشاله ران نیز وجود دارد.پیشرفت در جراحی ترمیم واریکوسل باعث کاهش عوارض پس از جراحی شده است. یکی از این پیشرفت ها استفاده از میکروسکوپ جراحی است که به جراح کمک می کند تا ناحیه تحت درمان را حین جراحی بهتر ببیند. مورد بعدی استفاده از سونوگرافی داپلر است که می توانددر امر جراحی کمک کننده باشد.
فردی که تحت جراحی قرار گرفته است می تواند بعد از ۲ روز به فعالیت های عادی و سبک خود بپردازد.تا زمانی که فرد احساس درد می کند، بهتر است فعالیت هلی سنگین تر از جمله ورزش کردن بعد از ۲ هفته انجام دهد.
به طور کلی درد ناشی از این جراحی ملایم است اما می تواند به مدت چندین روز تا چندین هفته ادامه داشته باشد.پس از جراحی ممکن است پزشک برای مدت محدودی داروهای ضد درد بدون نیاز به نسخه تجویز کند از جمله استامینوفن(Tylenol و غیره) یا ایبوپروفن (Advil,Motrin IB و غیره) تا درد را تسکین دهند.
ممکن است پزشک به فرد توصیه کند که برای مدتی رابطه جنسی نداشته باشد.اغلب اوقات چندین ماه بعد از جراحی طول تا بهبود کیفیت اسپرم در تجزیه و تحلیل مایع منی مشخص شود زیرا تقریبا ۳ ماه برای توسعه اسپرم جدید زمان لازم است.
جراحی باز با استفاده از میکروسکوپ و دسترسی از طریق کشاله ران (Microsurgical subinguinal varicoelectomy )، در مقایسه با سایر روش های جراحی موفقیت آمیز تر است.
• جراحی لاپاروسکوپیک. به این صورت است که جراح یک برش کوچک در شکم می زند و یک شی کوچک را از آن عبور می دهد تا واریکوسل را ببیند و درمان کند.این عملکرد نیازمند بیهوشی عمومی است.
• امبولیزاسیون از راه پوست. رادیولوژیست لوله ای را وارد ورید سطح داخلی کشاله ران یا گردن می کند،در واقع محلی است که این لوله توانایی عبور از آن را داشته باشد.با مشاهده ی بزرگ شدن ورید ها بر روی صفحه نمایشگر،پزشک کویل یا یک محلول را وارد می کند که باعث ایجاد زخم و انسداد در ورید های بیضوی می شود تا جریان خون را قطع و واریکوسل را درمان کند.این عمل به اندازه ی جراحی مورد استفاده قرار نمی گیرد .بعد از امبولیزاسیون اغلب فرد می تواند پس از ۲ روز به فعالیت خود بازگردد و بعد از ۱۰_۷ روز می تواتد ورزش کردن را شروع کند.
سبک زندگی و درمان های خانگی
اگر فردی دچار واریکوسلی باشد که درد زیادی ندارد و بر باروری تاثیر نگذارد،میتوان از روش های زیر جهت تسکین درد استفاده کرد:
• استفاده از مسکن های بدون نیاز به نسخه.مانند استامینوفن(Tylenol و غیره) یا ایبوپروفن(Advil,Motrin IB و غیره)
• پوشیدن ساپورت های طبی جهت تسکین فشار
آمادگی برای ملاقات با پزشک
ابتدا به پزشک عمومی خود مراجعه کنید.البته در برخی موارد هنگامی که با مطب پزشک تماس گرفته می شود ، فرد به اورولوژیست ارجاع داده می شود.
در ذیل اطلاعاتی وجود دارد که میتواند به شما جهت آمادگی برای مراجعه به پزشک و انتظاراتی که از پزشک می رود کمک کند.
آن چه می توانید انجام دهید
• تمامی علائمی را که تجربه کرده اید یادداشت کنید حتی علائمی که بی ارتباط با علت مراجعه به پزشک به نظر برسند.
• اطلاعات کلیدی فردی خود را یادداشت کنید. از جمله هر گونه اضطراب شدید یا تغییرات اخیر در زندگی.
• تهیه کردن لیستی از تمامی داروهای مصرفی، ویتامین ها و مکمل ها
• در صورت امکان یک فرد از خانواده یا یک دوست را به عنوان همراه با خود ببرید. گاهی اوقات به خاطر آوردن تمام اطلاعات لازمی که باید به پزشک داده شود دشوار است.فردی که همراه شما می آید، می تواند اطلاعاتی را که شما فراموش کرده اید به شما یاد آوری کند.
• یادداشت کردن سوالاتی که میخواهید از پزشک خود سوال کنید.
تهیه کردن لیستی از سوالات جهت مراجعه به پزشک بسیار کمک کننده است. سوالات خود را بر اساس میزان اهمیت از مهم ترین به کم اهمیت ترین بنویسید .در رابطه با واریکوسل یکسری سوالات وجود دارد که به شرح زیرند:
• محتمل ترین علت بروز علائم چیست؟
• به چه آزمایش هایی نیاز است؟
• آیا شرایط بیشتر گذراست یا دائمی؟
• آیا این شرایط بر باروری تاثیر می گذارد؟
• چه درمان هایی وجود دارد؟توصیه پزشک چیست؟
• در صورت داشتن مشکلات دیگر، چگونه می توان به بهترین نحو این مشکلات را همزمان مدیریت کرد؟
• آیا نیاز به اعمال محدودیت های جنسی وجود دارد؟
• آیا بروشور یا اصول چاپ شده ای وجود دارند که کمک کننده باشند؟چه وبسایت هایی توصیه می شوند؟
اگر علاوه بر این سولات، سوالات دیگری هم وجود داشت حتما مطرح شوند.
از پزشک چه انتظاری می رود
ممکن است پزشک سوالاتی را از شما بپرسد که بدین شرح اند:
• علائم از چه زمانی شروع شده اند؟
• آیا علائم به صورت مداوم بروز یافته اند یا به ندرت؟
• شدت علائم چقدر است؟
• آیا عاملی وجود دارد که باعث بهبود علائم شود؟چه عاملی؟
• آیا عاملی وجود دارد که باعث تشدید علائم شود؟چه عاملی؟
کارهایی که میتوانید در این حین انجام دهید.
استفاده از داروهای مسکن بدون نیاز به نسخه و همچنین پوشیدن ساپورت ورزشی جهت تسکین فشار.