نگاه کلی
پارگی مینیسک یکی از شایع ترین جراحت های زانوست.هر فعالیتی که باعث شود شما زانوی خود را به زور بپیچانید یا بچرخانید، به خصوص زمانی که تمام وزن خود را روی آن قرار می دهید، می تواند منجر به پاره شدن مینیسک شود.هر دو زانوی شما دارای دو غضروف c شکل است که بین استخوان های ساق پا و ران مانند یک تکیه گاه عمل می کند(menisci ). پارگی منیسک باعث درد، تورم و خشکی آن قسمت می شود.
ممکن است شما احساس گرفتگی در حرکت زانو کنید یا در باز کردن زانوی خود به صورت کامل مشکل داشته باشید.درمان های محافظه کارانه از جمله استراحت، یخ و دارو گاهی اوقات جهت تسکین درد پارگی منیسک کافی هستند و به جراحت زمان می دهند تا خود به خود التیام یابد.گرچه در سایر موارد جهت ترمیم پارگی منیسک به جراحی نیاز است.
علائم
اگر فردی دچار پارگی منیسک شود، ممکن است علائم و نشانه های زیر را در زانوی خود مشاهده کند:
• صدا دادن و احساس تق تق کردن زانو
• تورم و سفتی
• درد به خصوص هنگام پیچاندن یا چرخاندن زانو
• سختی در صاف کردن زانو به طور کامل
• فرد احساس کند که هنگام حرکت زانویش در محلی قفل می شود.
• خالی شدن(شل شدن) زانو
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
اگر زانوی شما دچار درد یا تورم است و یا نمی توانید زانوی خود را به صورت عادی حرکت دهید، به پزشک مراجعه کنید.
علل بیماری
پارگی منیسک می تواند نتیجه ی هرگونه فعالیتی که شما را مجبور به پیچاندن یا چرخاندن زانو می کند باشد.از جمله چرخیدن روی پاشنه، توقف های ناگهانی، چرخیدن ها.حتی زانو زدن یا چمباتمه زدن های عمیق یا بلند کردن شی سنگین، گاهی می تواتد باعث پارگی منیسک شوند.در افراد میانسال تغییرات تحلیل برنده ی زانو با آسیب کم یا بدون آسیب منجر به پارگی منیسک شود.
عوامل خطر ساز (ریسک فاکتورها)
انجام دادن فعالیت هایی که شامل پیچاندن های شدید یا چرخاندن زانو باشند، خطر پارگی منیسک را به دنبال دارند.این خطر بالاخص در ورزشکاران محتمل تر ست مخصوصا افرادی که در ورزش های تماسی مانند فوتبال شرکت می کنند یا فعالیت هایی که چرخش دارند از جمله تنیس یا بسکتبال.
سایش و پارگی زانو ها با افزایش سن، خطر پارگی منیسک را افزایش می دهد درست مانند چاقی.
عوارض بیماری
پارگی منیسک می تواند منجر به احساس خالی شدن زانو، ناتوانی در حرکت دادن زانو به صورت عادی و بروز درد شود.احتمال بروز آرتروز در زانوی آسیب دیده ی افرادی که دچار پارگی منیسک اند بیشتر است.
تشخیص
پارگی منیسک اغلب می تواند طی معاینات بالینی تشخیص داده شود.ممکن است پزشک زانو ها و پاهای شما را در جهات مختلفی حرکت دهد، راه رفتن شما را بررسی کند، و از شما بخواهد چمباتمه بزنید تا به تشخیص علت علائم و نشانه های شما کمک کند.
آزمایش های تصویر برداری
• اشعه ایکس(X_rays). از آنجایی که منیسک پاره شده از جنس غضروف است، در عکس برداری با اشعه ایکس مشخص نمی شود اما اشعه ایکس می تواند جهت رد کردن سایر مشکلات زانو که علائمی مشابه دارند کمک کننده باشد.
• MRI. در این عکس برداری از امواج رادیویی و میدان مغناطیسی جهت تولید تصاویر دقیق از هر دو بافت نرم و سخت زانو استفاده می شود. بهترین روش مطالعات تصویر برداری جهت تشخیص پارگی منیسک است.
آرتروسکوپی
در برخی موارد ممکن است پزشک از وسیله ای به نام آرتروسکوپ جهت معاینه داخل زانو استفاده کند.آرتروسکوپ از یک برش کوچک نزدیک زانو وارد می شود. این وسیله دارای یک لامپ و یک دوربین کوچک است که تصویری بزرگ شده از داخل زانو روی صفحه نمایشگرانتقال داده می شود.در صورت ضرورت، ابزار جراحی نیز می توانند از محل آرتروسکوپ یا از برشی دیگر در زانو وارد شود تا پارگی را اصلاح و ترمیم کند.
درمان
درمان اولیه
اغلب درمان پارگی منیسک به صورت محافظه کارانه شروع می شود که بستگی به نوع، اندازه و محل پارگی دارد.
پارگی هایی که با آرتروز همراه اند، اغلب به مرور زمان با درمان آرتروز بهبود می یابند.پس جراحی معمولا شاخص نیست .بسیاری دیگر از پارگی ها که با قفل شدگی یا گرفتگی حین حرکت همراه نیستند، به مرور زمان دردشان کمتر می شود پس آنها نیز به جراحی نیاز ندارند.
پزشک معمولاً موارد زیر را توصیه می کند:
• استراحت. پرهیز از انجام فعالیت هایی که درد زانو را تشدید می کنند به خصوص هر فعالیتی که باعث پیچاندن، چرخیدن یا برگشتن زانو می شود.اگر درد شما شدید باشد، استفاده از عصا می تواند فشار را از روی زانوی شما بردارد و باعث تسریع بهبودی شود.
• یخ. یخ می تواند درد و تورم زانو را کاهش دهد.استفاده از کیسه یخ یا کیسه ای از سبزیجات منجمد یا حوله پر شده از قطعات یخ به مدت هر ۱۵ دقیقه، بالا نگه داشتن زانواین کارهارا طی روز اول و دوم هر ۶_۴ساعت و پس از آن هر زمان که نیاز بود انجام دهید.
• دارو. داروهای ضد درد نیز می توانند به تسکبن درد زانو کمک کنند.
تسکین
فیزیوتراپی به شما کمک می کند تا عضلات اطراف زانو پاهای خود را قوی کنید و به تثبیت و تقویت زانوی شما کمک می کند.
جراحی
اگر درد زانو علی رقم درمان های توانبخشی باقی بماند و یا زانو ها قفل شود، احتمالا پزشک جراحی را توصیه می کند گاهی اوقات ترمیم منیسک پاره شده به خصوص در اطفال و جوانان وجود دارد. اگر پارگی نتواند ترمیم شود، می توان با جراحی منیسک را ترمیم کرد.از طریق برش کوچکی که جهت استفاده از آرتروسکوپ زده می شود می توان این عمل را انجام داد.
بعد از جراحی لازم است شما در جهت افزایش و نگهداری قدرت و ثبات زانوی خود، ورزش کنید.
اگر فردی دچار آرتروز تحلیل برنده و پیشرفته باشد، احتمالا پزشک جایگزینی زانو را توصیه می کند.
در مورد افراد جوان تر که بعد از جراحی دارای علائم و نشانه ها هستند اما آرتروز پیشرفته ندارند، پیوند منیسک می تواند مناسب باشد.
این جراحی عبارتست از پیوند منیسک از یک فرد فوت شده به فرد بیمار.
سبک زندگی و درمان های خانگی
پرهیز از انجام فعالیت هایی که درد زانوی شما را بیشتر می کنند به خصوص ورزش هایی که طی آن ها زانو پیچانده یا چرخانده می شود.تا زمان از بین رفتن درد، استفاده از یخ، تسکین دهنده های بدون نسخه می توانند کمک کننده باشند.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
درد و ناتوانی که با پارگی منیسک همراه اند،بسیاری از افراد را به سمت مراقبت های اضطراری سوق می دهند.
سایر افراد به پزشک عمومی مراجعه می کنند .بسته به شدت جراحت، ممکن است پزشک شما را به متخصص پزشکی ورزشی یا متخصص جراحی استخوان و مفاصل(جراح ارتوپدیک)، ارجاع دهد.
آن چه می توانید انجام دهید
قبل از مراجعه به پزشک، خود را برای پاسخ دادن به سوالات زیر آماده کنید:
• جراحت چه زمانی اتفاق افتاده است؟
• شما در آن زمان چه کاری انجام می دادید؟
• آیا صدای بلند ترکیدن را شنیدید یا احساس ترکیدن چیزی را کردید؟
• آیا پس از آن تورم شدیدی وجود داشت؟
• آیا قبلا هم زانوی شما دچار جراحت شده است؟
• آیا علائم شما مداوم است یا به ندرت بروز می یابند؟
• آیا حرکت خاصی موجب بهبود یا تشدید علائم شما می شود؟
• آیا تا به حال زانوی شما قفل شده است یا هنگام تلاش برای حرکت دادن آن، احساس گرفتگی کرده اید؟
• آیا تا به حال احساس کرده اید که زانوی شما وضعیت ثابتی ندارد یا نتواند وزن شما را تحمل کند؟