نگاه کلی
کولیت ایسکمیک زمانی بروز میکند که میزان جریان خون به به روده بزرگ کاهش می یابدکه به دلیل نازک شدن و یا انسداد عروق خونی تامین کننده روده بزرگ یا جریان خون پایین رگ ها می باشد و این جریان خون نمیتواند میزان کافی از اکسیژن را برای سلول های ناحیه گوارشی فراهم نماید و می تواند منجر به آسیب بافتی در ناحیه آسیب دیده روده شود.
کولیت ایسکمیک باعث درد و آسیب روده بزرگ در هرقسمتی از آن شود. می تواند بر هر بخشی از روده بزرگ تاثیر گذارد ولی معمولا دردی را در سمت چپ شکم تولید می کند.
تشخیص این بیماری راحت نیست و به راحتی امکان دارد با دیگر مشکلات گوارشی اشتباه گرفته شود .این بیماری خود به خود بهبود می یابد ولی دربرخی موارد به دارودرمانی برای درمان کامل و یا پیشگیری از بروز عفونت نیاز دارید.در صورتی که روده بزرگ آسیب دیده باشد فرد باید مورد جراحی قرار گیرد.
علائم
علائم و نشانه های کولیت ایسکمیک می تواند شامل موارد زیر باشد:
- درد، حساس شدن یا گرفتگی شکم، که می تواند به طور ناگهانی یا تدریجی ایجاد شود
- خون در مدفوع به رنگ قرمز یا قرمز روشن یا در بعضی مواقع خون ریزی دیده می شود
- احساس ناگهانی دفع در روده
- اسهال
- حالت تهوع
هنگامی که علائمی در سمت راست نواحی شکم وجود داشته باشد، خطر عوارض بیشتر است. این حالت در مقایسه با کولیت سمت چپ کمتر دیده می شود. افراد مبتلا به کولیت سمت راست بیشتر دچار بیماری های اساسی مانند فشار خون بالا، فیبریلاسیون دهلیزی و بیماری کلیوی شده که در بیشتر مواقع مجبور به جراحی می شوند و همچنین خطر مرگ و میر بیشتری دارند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
در صورت داشتن درد ناگهانی و شدید شکمی، به پزشک مراجعه نمایید. درد شکمی که شخص را به حدی ناراحت کند که نتواند بنشینید یا موقعیت راحتی پیدا کند، نوعی حالت اورژانسی می باشد.
در صورت بروز علائم و نشانه های نگران کننده ای مانند اسهال خونی، با پزشک خود تماس بگیرید. تشخیص و درمان به موقع می تواند به جلوگیری از عوارض جدی کمک کند.
علل بیماری
علت دقیق کاهش جریان خون در روده بزرگ همیشه روشن نیست. اما چندین عامل می تواند خطر ابتلا به کولیت ایسکمیک را افزایش دهد:
- تجمع رسوبات چربی در دیواره های شریان (تصلب شرایین)
- افت فشار خون همراه با کم آبی، نارسایی قلبی، جراحی، ضربه یا شوک
- انسداد روده ناشی از فتق، بافت اسکار یا تومور
- جراحی قلب یا عروق خونی، یا سیستم های هضم و یا جراحی های مرتبط با دستگاه تولیدمثلی زنان
- سایر اختلالاتی که بر خون تأثیر می گذارد، مانند التهاب رگ های خونی (واسکولیت)، لوپوس یا کم خونی سلول داسی
- استفاده از کوکائین یا مت آمفتامین
- سرطان روده بزرگ
نقش داروها
استفاده از برخی داروها نیز می تواند به کولیت ایسکمیک منجر شود، هرچند که این موارد نادر است. این داروها عبارتند از:
- برخی از داروهای قلب و میگرن
- داروهای هورمونی، مانند استروژن
- آنتی بیوتیک ها
- سودو افدرین
- مواد افیونی
- داروهای خاصی برای سندرم روده تحریک پذیر
- داروهای شیمی درمانی
عوامل خطرساز (ریسک فاکتورها)
عوامل خطرساز برای کولیت ایسکمیک عبارتند از:
- سن. این بیماری بیشتر در افراد بالای 60 سال اتفاق می افتد. کولیت ایسکمیک که در یک فرد رخ دهد،می تواند نشانه ناهنجاری لخته شدن خون یا التهاب رگهای خونی (واسکولیت) باشد.
- جنسیت. کولیت ایسکمیک بیشتر در خانم ها دیده می شود.
- ناهنجاری های لخته شدن. شرایطی که بر نحوه لخته شدن خون تأثیر می گذارد، مانند فاکتور V لیدن، می تواند خطر کولیت ایسکمیک را افزایش دهد.
- کلسترول بالا، که قادر است منجر به تصلب شرایین شود.
- کاهش جریان خون، به دلیل نارسایی قلبی، فشار خون پایین، شوک یا برخی شرایط، مانند دیابت یا آرتریت روماتوئید ایجاد می شود.
- سابقه جراحی. بافت زخمی که بعد از جراحی تشکیل می شود قادر است باعث کاهش جریان خون شود.
- ورزش سنگین، مانند دویدن در ماراتن، می تواند منجر به کاهش جریان خون در روده بزرگ شود.
- جراحی آئورت، که خون را از قلب به بقیه بدن منتقل می کند.
عوارض بیماری
کولیت ایسکمیک معمولاً طی دو تا سه روز به خودی خود بهبود می یابد. در موارد شدیدتر، عوارض می تواند شامل موارد زیر باشد:
- مرگ بافتی (گانگرن) ناشی از کاهش جریان خون
- سوراخ شدن روده یا خونریزی مداوم
- انسداد روده (تنگی ایسکمیک)
پیشگیری از بروز بیماری
از آنجا که علت کولیت ایسکمیک مشخص نیست، هیچ راه خاصی برای پیشگیری از این اختلال وجود ندارد. بیشتر افرادی که کولیت ایسکمیک دارند به سرعت بهبود می یابند و امکان دارد هیچ وقت مجددا به این بیماری مبتلا نشوند.
برای پیشگیری از ابتلای مجدد، برخی از پزشکان مصرف هر دارویی که قادر باشد بیماری ایجاد کند، را منع کرده اند. همچنین هیدراته بودن بدن، به خصوص هنگام انجام فعالیت های شدید در فضای باز، اهمیت زیادی دارد، به ویژه برای کسانی که در آب و هوای گرم زندگی می کنند.
امکان تجویز آزمایش جهت شناسایی بیماری های لخته شدن خون وجود دارد، خصوصاً اگر دلیل دیگری برای کولیت ایسکمیک مشخص نباشد.
تشخیص
کولیت ایسکمیک اغلب می تواند با سایر اختلالات اشتباه گرفته شود زیرا علائم آنها به ویژه با بیماری التهابی روده (IBD) همپوشانی دارد. بر اساس علائم، پزشک آزمایش های تصویربرداری را توصیه خواهد کرد:
- سی تی اسکن: برای تهیه تصاویری از روده بزرگ که می تواند در رد سایر اختلالات مانند IBD مفید باشد.
- کولونوسکوپی. این آزمایش، که تصاویر کاملی از روده بزرگ را ارائه می دهد، می تواند در تشخیص کولیت ایسکمیک مفید باشد. همچنین می توان از کولونوسکوپی برای بررسی سرطان و بررسی اینکه یک درمان چطور مفید واقع شده استفاده کرد.
- برسی مدفوع، برای رد کردن عفونت هایی که به عنوان علائم شناخته می شوند.
درمان
درمان کولیت ایسکمیک بستگی به شدت بیماری فرد دارد.
علائم و نشانه ها اغلب در موارد خفیف طی دو تا سه روز کاهش می یابد. پزشک امکان دارد درمان های زیر را توصیه کند:
- آنتی بیوتیک ها، برای پیشگیری از ایجاد عفونت
- در صورت کمبود آب مایعات داخل وریدی
- درمان هر بیماری زمینه ای مانند نارسایی احتقانی قلب یا ضربان قلب نامنظم
- عدم مصرف داروهایی که رگهای خونی را منقبض می کنند، مانند داروهای میگرن، داروهای هورمونی و برخی داروهای قلبی
پزشک همچنین جهت پیگیری بهبودی و بررسی عوارض، کولونوسکوپی های مجددی را تجویز می نماید.
عمل جراحی
اگر علائم شدید باشد یا کولون آسیب دیده باشد، امکان نیاز به جراحی وجود دارد:
- برداشت بافت مرده
- ترمیم سوراخ روده بزرگ
- برداشت بخشی از روده بزرگ که به دلیل زخم باریک شده و باعث انسداد می شود
اگر دچار بیماری زمینه ای مانند بیماری های قلبی، فیبریلاسیون دهلیزی یا نارسایی کلیه باشید، احتمال نیاز به عمل جراحی بیشتر است.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
اگر دل درد شدیدی دارید که به حدی باعث ناراحتی می شود که نمی توانید بنشینید به اورژانس مراجعه کنید. در صورت لزوم نیاز به جراحی اورژانسی وجود دارد.
اگر علائم و نشانه های بیماری متوسط و خفیف باشد، برای تعیین وقت با پزشک خود تماس بگیرید. پس از ارزیابی اولیه، به متخصص گوارش یا جراح عروق ارجاع داده خواهید شد.
در اینجا برخی از اطلاعات برای کمک به فرد جهت آمادگی در قرار ملاقات و انتظارات از پزشک درمانگر آورده شده است.
آن چه می توانید انجام دهید
- از هرگونه محدودیت قبل از قرار ملاقات آگاه باشید، مانند نخوردن غذا بعد از نیمه شب
- علائم خود را از جمله زمان شروع و چگونگی تغییر یا بدتر شدن آنها در طول زمان یادداشت کنید.
- اطلاعات شخصی کلیدی، از جمله بیماری هایی که دارید یا یادداشت کنید.
- نام و مقدار داروها، ویتامین ها یا سایر مکمل هایی که اخیراً مصرف کرده اید.
- سوال هایی که از پزشک دارید.
سوال هایی که می توانید از پزشک خود بپرسید، عبارتند از:
- علت بیماری من چیست؟
- به چه نوع آزمایش هایی نیاز دارم؟
- دچار بیماری های دیگری نیز می باشم، چگونه می توانم به بهترین صورت این وضعیت را کنترل کنم؟
- در صورت نیاز به جراحی، بهبودی من چگونه خواهد بود؟
- رژیم و سبک زندگی من پس از جراحی چگونه تغییر می کند؟
- به چه مراقبت های بعدی نیاز خواهم داشت؟
از پزشک چه انتظاری می رود
پزشک احتمالاً تعدادی سوال از شخص می پرسد. او ممکن است سوال های زیر را بپرسد:
- چه زمانی علائم را تجربه کردید؟
- آیا علائم مداوم یا گاه به گاه بوده است؟
- شدت علائم چقدر است؟
- علائم را در کجا بیشتر احساس می کنید؟
- چه چیزی باعث بهبود علائم می شود؟
- چه چیزی علائم را بدتر می کند؟